Kimdi? Kim. Dünyam zda iz b rakm fl ünlüler ve k sa yaflam öyküleri... Amerikal küçük çocu un

Transkript

1 Kim Kimdi? Dünyam zda iz b rakm fl ünlüler ve k sa yaflam öyküleri... Yazan: SABR YE AfiIR Amerikal küçük çocu un annesi bir müzik ö retmeni, babas ysa astrologdu. Ancak o, istenmeyen bir bebekti ve eski bir kölenin elinde büyüdü. 14 yafl nda, yoksulluktan kurtulmay ve serüvenlere at lmay umarak okulu b rakt. Denize aç lan bir tekneye atlay p, hiç bilmedi i yerlerde yaflamaya bafllad. Kimi zaman istiridye çalarak, kimi zaman sahil korumada çal flarak geçindi. Konserve fabrikas nda çal flt. K sa süre hapiste kald. Halk kütüphanesinde kitap okuyarak kendini gelifltirdi. 19 yafl nda, dört y ll k ortaö re- 91

2 timi bir y lda tamamlayarak üniversiteye bafllad. Ama bitirmedi, alt n arayanlara kat ld. Yoksul ve iflsiz olarak geri dönünce, yazarl a bafllad. Unutulmaz yap tlara imza att, çok genifl bir okur kitlesine ulaflt. yimser, çok çal flan bir adam olmas na karfl n, ailesizli i derinlerdeki en büyük yaras yd. O, elliden fazla kitaba imza atan, Amerika n n serüvenci ve serseri ruhlu yazar Jack London d Kendi matematikle u rafl rken var n yo unu kaybetti i için müzisyen olmay seçen babas, o lunu matematikten uzak tutmaya çal flt. Genç adam nsa müzik ve resme ilgisi vard ama babas n n iste i üzerine t p okudu. Bir süre sonra bölüm de ifltirdi ve matematik profesörü oldu. Basit bir teleskoptan ilham alarak daha üstün teleskoplar gelifltirdi ve uzay hakk nda daha önce hiç yap lamam fl gözlemler yapt. Hareketle ilgili deneylerinde öne sürdü ü tezler dikkat çekse de, as l olarak gökbilimi çal flmalar yla ün yapt. Ay n yüzeyini, Günefl teki lekeleri, Jüpiter in uydular n keflfetti. 92 kinci yarg lanmas nda da ömür boyu ev hapsine mahkum edildi. Bu nedenle tarihte bilim ve din çat flmas n n bir sembolü haline geldi. Dünyan n güneflin etraf nda döndü ü yönündeki Copernicus kuram n destekledi i için yarg land, idamdan son anda kurtuldu. kinci yarg lanmas nda da ömür boyu ev hapsine mahkum edildi. Bu nedenle tarihte bilim ve din çat flmas n n bir sembolü haline geldi. leri yafllar nda görme yetisini kaybetmesine karfl n kitaplar yazmaya devam etti. Modern gözlemsel astronominin, modern fizi in, bilimin ve modern bilimin atas olarak tan mlanan, Orta Ça daki bilim anlay fl nda devrim yaratan bu adam Galileo Galilei Bu küçük Frans z k z, sirk cambaz bir baban n çocu uydu. Büyükannesi taraf ndan büyütüldü ve hatta k sa süre bir genelevde bak ld. 3 yafl ndayken geçirdi i menenjit nedeniyle göremez oldu. Dört y l sonra ise yeniden görmeye bafllad. Babas yla birlikte kat ld turnelerde flark söylüyordu. Bir gece kulübü sahibi taraf ndan sesinin güzelli i keflfedilince, ilk kez sürekli olarak sahneye ç kmaya bafllad.

3 Müzik e itimi al p, bir profesyonel olarak kariyerine devam etti. Büyük bir aflkla ba l oldu u sevgilisini bir uçak kazas nda yitirmesi, ac larla dolu yaflam nda belki de barda tafl ran son damla oldu. Ac kayb ndan sonra, bir daha toparlanamad. Geçirdi i bir kaza sonucu da omurili i zedelendi ve yar kambur bir flekilde yürümek zorunda kald. Say s z flark ya imza att, turnelere ç kt. Etkileyici sesiyle, yayg n bir üne kavufltu. Fransa n n gururu kabul etti i bu flanss z flark c, kald r m serçesi Édith Piaf idi Genç adam, fakir bir çalg c - n n o luydu. Küçük yafltan itibaren müzi e ilgi duydu, ilk piyano derslerini de yine babas ndan ald. Sonra ise ça n büyük bestecisi Robert Schumann n ö rencisi oldu. Bestecili e olan yetene ini genç yafllarda göstermeye bafllad. Schumann n da deste iyle çevresini geniflletti. Daha 20 sindeyken yap tlar yay mlan nca, kendisini bile korkutan BD HAZ RAN 2013 Büyüyen bilinirli i ve karfl laflt ilgi karfl s nda öyle ürkmüfltü ki, baz bestelerini yak p yok etti. biçimde ünü artt. Büyüyen bilinirli i ve karfl laflt ilgi karfl s nda öyle ürkmüfltü ki, baz bestelerini yak p yok etti. Kendine özgü bir anlat m biçimiyle, pek çok beste, senfoni ve konçertoya imza att. Uzun y llar orkestra flefi olarak çal flt, yaflam boyunca evlenmedi. Çünkü hayran oldu u adam Schumann n kar s na âfl kt. Ve Schumann yaflam n yitirmesine karfl n, dostunun an s na duydu u derin sayg nedeniyle, ayn duygular paylaflan kad ndan uzak durdu. Onun aflk, çocuklar, her fleyi besteleriydi. Özellikle oda müzi i alan nda unutulmaz eserler veren ünlü Alman besteci Johannes Brahms d 93

4 D okumac l kla u raflan babas n henüz befl yafl ndayken kaybeden genç adam, annesi taraf ndan yetifltirildi. Asker olmay düflünürken, annesinin olumsuz görüflü nedeniyle vazgeçti. Yine anne sözü dinleyerek t p okudu. E itimine devam ederken, t bba adeta aflkla ba lan yor, kimsenin denemedi i yepyeni yöntemler gelifltirmeyi hayal ediyordu. Genç bir doktor olarak, ameliyat yaralar dikiflinde yeni bir yöntem ortaya koymas hocalar I. Dünya Savafl s ras nda binlerce yaral askeri tedavi etti. taraf ndan flüpheyle karfl lan nca hayal k r kl yaflad. Kanada da, doku ve organlar konusunda araflt rma yapmaya bafllad. Dokular n üremesine iliflkin bulufluyla 1912 de Nobel T p Ödülü nü kazand. Özellikle organ nakli konusunda yapt araflt rmalar, o dönemler için devrim niteli indeydi. I. Dünya Savafl s ras nda binlerce 94 yaral askeri tedavi etti. T bb n Einstein olarak gösterilen bu Frans z bilim adam Alexis Carrel Rahip bir baban n sekiz çocu undan birisi olan bu genç k z, annesini henüz befl yafl ndayken kaybetti. Ö retmen olmay seçti ve e itimini bu yönde sürdürdü. Ö retmen olarak çal fl rken, tan flt kaçak kölelerin insanl k d fl yaflam koflullar yla yak ndan ilgilendi. Bir yandan da yazmaya bafllayan idealist ö retmen, yar flmaya kat ld öyküsüyle birincilik ödülü kazand. Bu ödülle cesaretlenip, yazmay sürdürdü. Kölelerin yaflamlar n gördükçe üzüntüden adeta kalbi parçalan yordu. Tom Amca n n Kulübesi adl kitab yla köleli e karfl baflkald r y topluma yay yor, bu roman kölelik karfl t hareketi tetikliyordu. Bir kitab n ne denli güçlü olabildi- ini, milyonlarca insan nas l seferber etti ini gösterdi. 30 un üzerinde kitap yazd ve çok genifl bir okur kitlesine ulaflt. Amerika n n Kuzey ve Güney

5 eyaletleri aras nda, köleli in kald r lmas yla sonuçlanan iç savafl n bitiminden sonra, Baflkan Abraham Lincoln ün kendisine Demek bu büyük savafl bafllatan küçük kad n sizsiniz dedi i rivayet edilen o küçük kad n, Harriet Beecher Stowe dan baflkas de ildi Devlet memuru bir baban n o lu olan bu ngiliz çocuk, daha çok küçükken dahi olaca n n iflaretlerini göstermeye bafllad. Ö retmenleri de, onun üstün zekâs n fark etmifllerdi. Matematik ve bilime olan yatk nl ile, henüz ö renmedi i konulardaki yüksek matematik problemlerini çözebiliyordu. 16 s ndayken, Einstein n çal flmalar n kavram flt. Gelifltirdi i ve ad n tafl yan test ile bilgisayarlar n ve makinelerin düflünme yetisine sahip olup olmayacaklar üzerinde çal flt. II. Dünya Savafl s ras nda Alman flifrelerinin k rarak savafl kahraman oldu. Savafltan sonra da dünyan n ilk bilgisayarlar n n yap m nda çal flt. Bilgisayar n olmad 1948 y l nda, yapay zekâ mant n araflt r rken haz rlad bir programla bu alanda öncü oldu. Bilgisayar bilimlerinde ç r açan, bilgisayar n babas olarak an lan bu adam Alan Turing idi Kral n Ölüm Tarihi Fransa Kral XI. Louis'in Müneccim Bafl s (Astrolog), bir kehanette bulundu ve kral n sevgilisinin ölece i günü söyledi. Kad n da gerçekten o günde öldü. Bat l inançlar olan kral, kad n n ölümü ile Müneccim Bafl aras nda bir iliflki kurdu ve onu öldürmeye karar verdi. Ancak son anda, kendisine bir flans tan mak istedi ve sordu: Sen kendinin ne zaman ölece ini bilebilir misin? Müneccim Bafl kral n niyetini anlam flt. Kurnazca bir cevap verdi: Sizin ölümünüzden üç gün önce majesteleri! Bunu ifliten kral, hemen fikrini de ifltirdi. Müneccim Bafl n öldürmekten vazgeçmesi bir yana, onun ömrünü uzatmak için elinden geleni yapt. 95