Kimdi? Kim. Dünyam zda iz b rakm fl ünlüler ve k sa yaflam öyküleri...

Transkript

1 Yazan: SABR YE AfiIR Kim Kimdi? Dünyam zda iz b rakm fl ünlüler ve k sa yaflam öyküleri... Bu parlak genç, bakkal bir baban n dört çocu undan birisiydi. Merhametsiz denilebilecek ölçüde sert ve otoriter babas n n bask s yla, küçük yafltan itibaren kilisede ilahi söylemeye bafllad. Borçlar nedeniyle ailesi baflka bir kente tafl nd, o ise yaln z kald. Liseli genç, üç y l boyunca hem okudu, hem de kendi yaflam n kazand. Bu y llarda öyküler yazmaya bafllad. Üniversitede ise t p e itimi ald. Bitirdi i y l, ilk kitab yay mland. Bir süre doktorluk yapsa da, eserlerinin be enilmesi karfl s nda doktorlu u b rakt ve tamamen yazmaya yöneldi. Halk n 106

2 içinde, sade ve toplum sorunlar na hep duyarl oldu. Dergilerdeki yaz lar n, muzip takma isimlerle yay nlayarak sansüre kafa tuttu. Bir okul yapt rd, yoksullara yard m etti, köylülerin tedavisini üstlendi. Kolera salg n s ras nda gönüllü doktor olarak çal flt. Ülkesinin, tan kl k etti i dönemlerinin belgeleri niteli indeki eserleriyle, dünya çap nda tan nan bu Rus öykücü, Anton Çehov Hukukçu bir baban n o lu olan bu Alman genç, fizik alan na ilgi duyuyordu. Üniversiteye baflvurdu- unda, dönemin büyük fizikçilerinden birinin, art k bu alanda keflfedecek bir fley kalmad na yönelik sözlerine kulak asmad. Hayalinin peflinden gitti ve e itimini tamamlad ktan sonra, akademisyenli e bafllad. Okudu u üniversitenin fizik kürsüsüne getirildi. Hitler rejimine karfl ç kt için güçlüklerle karfl - laflt. Önce kar s, sonra da iki k z ve bir o lu arka arkaya öldüler. En ac s da, hayatta kalan tek evlad n n Hitler e BD OCAK 2014 suikast giriflimine kat ld iddias yla ölüme mahkum edilmesiydi. O lunun can karfl l nda, Hitler i destekledi ine dair bir belge imzalamas istendi. Kabul etmedi ve küçük o lu idam edildi. Y k mlarla dolu kaderine karfl n, bilimsel araflt rmalar yla fizikte devrim yapt : Kuantum Teorisi nin kurucusu, Nobel Ödüllü Alman bilim adam Max Planck idi Ülkesi Cezayir in Fransa n n iflgali alt nda oldu u y llarda, okulunda ö renciler her sabah Fransa bizim annemiz tümcesini tekrarl yorlard. Bir gün aya- a kalkt ve tüm gücüyle ba- rd : Cezayir bizim annemiz! Sömürgeli e karfl bu ilk isyan, müdür taraf ndan cezaland r ld. Fransa n n, kinci Dünya Savafl n f rsat bilerek ülkesinde yapt katliam, halk n ba- ms zl k iste ini alevlendirmiflti. Ço unlu unu ö rencilerin oluflturdu- u Ulusal Kurtulufl Hareketi ne kat ld. 22 yafl ndayken, yaral olarak yakaland. Ç kar ld Frans z mahkemesince 107

3 terörist olmakla suçland ve tart flmal bir mahkeme sonucunda idam cezas na çarpt r ld. Befl y l tutuklu kald. dam karar na karfl avukat dünya çap nda büyük bir medya kampanyas bafllatt. Genç k z ve arkadafllar infaz karar n durdurmay baflard. Ba ms zl na kavuflan ülkesinde bir kahraman gibi karfl land ve Afrika direniflinin simgesi haline geldi. Ülkesinin iflgaline can pahas na karfl duran bu cesur kad n Cemile Buhayrat d 14 yafl nda bir eczac n n yan na ç rak olarak verilen foto raftaki genç adam, 8 y l boyunca çal flt eczanede, geceyar lar na kadar laboratuvarda çal flman n yan s ra, pek çok bilimsel eser okudu. Teorik ve pratik bilgileri yaflayarak 108 Kefliflerinin en önemlisi kabul edilen oksijen de dahil olmak üzere, befl elementi buldu. ve tamamen kendi çabalar yla edindi. Bir yandan da bilimsel araflt rmalar yapmaya bafllad. Bitki ve hayvan dokular n n kimyasal bileflimi konusundaki çal flmalar, biyokimyaya büyük katk da bulunmas n n yan nda, biyokimyan n ayr bir disiplin halinde kurulmas n da sa lad. Her y l bilimsel kefliflerini içeren iki-üç makale yay mlad. Oldukça ilkel koflullarda deneysel bir araflt rmac olarak yoluna devam ederken, kefliflerinin en önemlisi kabul edilen oksijen de dahil olmak üzere, befl elementi buldu. Bu say dan daha fazla kimyasal bilefli i de keflfeden ancak deneylerindeki her kar fl m koklamak ya da tatmak al flkanl n n kurban olan sveçli ünlü kimyager, Carl Scheele Müzik geçmifli olan bir aileye sahipti. Babas n 6 yafl ndayken kaybedince, 7 çocu uyla sefalet içinde bir bafl na kalan annesi taraf ndan day s n n yan na gönderildi. Kilise korosunda flark söylüyor, okula gidiyor ve org çalan day s ndan ders al - yordu. Day s n n yetenekli ama disiplinsiz olarak tarif etti i ö rencinin yaflam, izledi i bir operayla de iflti. Besteler yapmaya bafllad. Burs alarak konservatuara gitti. lk yazd eserleri fiyaskoydu. Öyle ki, kardefline yazd mektupta, so anla karn n doyurdu- unu anlat yordu. Yeni besteler yapmaya koyuldu. Yazd bir eserinin baflar s yla flartlar tamamen de iflti. Hem dünya çap nda tan nm fl, hem de cesaret kazanm flt. talya n n ilk trafik

4 kazalar ndan birinde ölmekten k lpay kurtulan ve Verdi sonras talyan operas n n en büyü ü kabul edilen bu besteci, Giacomo Puccini ydi Bu küçük çocuk, laboratuvar müdürü bir baban n o luydu. Orta halli ve vatansever bir ailede büyüdü. Baflar l bir ö renciydi. Önce Deniz Harp Okulu - nu, sonra da Hukuk Fakültesi ni bitirdi. Cinayet ve uyuflturucu kaçakç l soruflturmalar nda görev ald. Bir cinayet davas nda iflin ucu mafyaya uzan nca, o güne dek ülkede yarg n n üzerine gidemedi i mafya soruflturmalar na bafllad. Bu suç gruplar n n BD OCAK 2014 her seferinde delil yetersizli- inden beraat etmelerine bir son vermeye kararl yd. Yarat c soruflturma teknikleri uygulad ve ilk kez bir mafya üyesinin flahitlik yapmas n sa layarak 360 suçluyu mahkum ettirdi. Bu baflar s yla devlet taraf ndan mafya konusundaki soruflturmalar için tepe yönetici olarak atand. Yaflam n suç örgütleriyle mücadeleye adayan, bu u urda yaflam n yitiren ve ülkesinde mafya mücadelesinin sembolü haline gelen adalet aray c s, talyan savc ve sorgu hakimi Giovanni Falcone Gözleri parlayan bu ak l küpü, oldukça sessiz ve sakin bir çocuktu. Okuldaki durum ise içler ac s yd. Ö retmenleri taraf ndan dalg n, a rkanl ve yavafl ö renen bir ö renci olarak ifade ediliyordu. Küçük yafllar ndan itibaren elektrikle çok ilgiliydi. Evinde ilginç deneyler yap yordu. Yanan kablolara, patlayan tüplere ra men, kalan malzemelerle denemelere hep devam etti. Elektrik teknikeri olarak mezun olduktan sonra bafllad üniversite e itimini savafl nedeniyle bitiremedi. Hayalini kurdu u görüntü ve sesi elektronik olarak tafl ma fikri üzerinde çal flmaya bafllad. Kutu, i ne ve kartonla gelifltirdi i, televisor ad n verdi i düzene i çal flt rd. Tarihin ilk televizyon patentini alma baflar s, k sa sürede 109

5 Kutu, i ne ve kartonla gelifltirdi i, televisor ad n verdi i düzene i çal flt rd. Tarihin ilk televizyon patentini alma baflar s, k sa sürede büyük ilgiyle karfl land. büyük ilgiyle karfl land. Ald destekle düzene i daha iyi imkanlarla yeniden oluflturdu ve görüntü ald. O dönem radyo yay n yapan BBC ile anlaflarak televizyon yay nlar yapmaya bafllad. lk televizyonun yan s ra, ilk ses kayd n da gerçeklefltirdi. K z lötesini, aç k hava yay n ve bilgisayar faresini de icat eden skoç mucit John Logie Baird idi 110 Genç k z zengin bir ailenin üç çocu unun en büyükleriydi. Annesini 12 yafl ndayken kaybedince, kardefllerine bakmak zorunda kald. Bir din adam n n sözlerinden etkilendi ve o günden sonra, hasta ve fakir insanlara yard m etmeye bafllad. Tesadüfen ziyaret etti i bir cezaevindeki koflullar onu dehflete düflürdü ve bundan sonra mahkumlar n yaflam flartlar n n iyileflmesi için de çaba gösterdi. Cezaevlerinin durumuna, toplumun ve devletin dikkatini çekti. Giysi ve yiyecek yard m yapmas n n yan nda, yaflad bölgedeki cezaevlerinin durumunu kitap haline getirdi. Aflevi, hemflirelik okulu açan yard msever, mahkumlar n toplumsal yaflamdan kopmamalar için ilk rehabilitasyon çal flmalar n yapt. Kurdu u derneklerle ülkesindeki ilk kad n örgütlenmesini sa lad. Cezaevi mele i olarak da an lan ngiliz sosyal reformcu, Elizabeth Fry