TÜRKİYE'DE NEFROLOJİ - DİALİZ VE TRANSPLANTASYON

Transkript

1 TÜRK NEFROLOJİ DERNEĞİ YAYINLARI TÜRKİYE'DE NEFROLOJİ - DİALİZ VE TRANSPLANTASYON (REGISTRY-1998) YAYIN KURULU EKREM EREK GÜLTEKİN SÜLEYMANLAR KAMİL SERDENGEÇTİ İSTANBUL- 1999

2 TÜRK NEFROLOJİ DERNEĞİ YAYINLARI Önemli Not: Bu kitabın bütün hakları Nefroloji Derneği'ne aittir. Makale ve bulgular kaynak gösterilmeden yeniden yaymlanamaz. Baskı: Tayf Ofset Baskı Tarihi: 1999 Ekim

3 ÖNSÖZ Türk Nefroloji derneğinin ülkemizdeki Nefroloji, Dializ ve Transplantasyon verilerini toplayıp yayınlamasının onuncu yılını 2000 yılında kutlayacağız. Türkiye genelinde, bize göre büyük bir çabayı ve uğraşmayı gerektiren registry (kayıt, istatistik) çalışmaları, ileri batı ülkelerinin bazılarında bile çok zor yapılabildiği sıklıkla itiraf edilen bir bilimsel araştırmadır. Yıllık Nefroloji Kongrelerine yetiştirilen bu kitapçıklar yurt içinde ve dışında büyük ilgi görmekte olup her yıl ülkemizin batı ülkelerindeki Nefroloji topluluklarındaki imajını değiştirip, olumlu puanlar almasına vesile olmaktadır. Ülkemizin Avrupa'da en çok dializ tedavisi uygulanan 5 büyük ülke arasına girdiğinin anlaşılması bu çalışmalarla ortaya konmuştur. Eksiklerimiz, yanlışlıklarımız yokmudur?. Bunlar tabii ki olacaktır ve her ülkede olmaktadır. Her yıl bunları daha azaltmak çabasındayız. Ülke genelinde 278 merkeze gönderilen formlara cevap alınma oranı %80'lere varmıştır ve birçok Avrupa ülkesinden yüksektir. Eksik kalan verileri bize temin eden Sağlık Bakanlığı Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğüne teşekkür ederiz. Genç ve değerli dostlarım Kamil Serdengeçti ve Gültekin Süleymanlar taşıdıkları bilimsel sıfatların gereğini bu yıl da yerine getirdiler. Büyük amatör çabalarla veriler toplandı bilgisayardaki hesaplardan sonra yorumlar yapıldı son bir değerlendirme ve ilavelerden sonra bu kitapçık ortaya çıktı. Onlara ve bütün emeği geçenlere şükranlarımı sunuyorum. Sonuçlar tabiki EDTA-ERA yada bildirildi. Türkiye'nin dört bir kenarından Türk Nefroloji Derneği adına bize konu ile ilgili bilgilerini gönderen üyelerimize, meslektaşlarımıza, dostlarımıza da teşekkürlerimizi sunuyoruz. Bu dostlarımızın isim ve merkezlerini kitapçığın sonunda bulabileceksiniz. Hepinize sevgiler ve saygılar. TND Registry Kurulu Başkanı* İstanbul Ekrem Erek Kasım 1999 * İST. ÜNİV. CERRAHPAŞA TIP FAK. NEFROLOJİ BİLİM DALI BŞK. PROF. DR.

4 TÜRK NEFROLOJİ DERNEĞİ REGISTRY GENEL KURULU Genel Kordinatör: Yardımcı koordinatör: Kamil SERDENGEÇTİ İstanbul Üniv. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, Prof. Dr. Gültekin ŞÜLEYMANLAR Akdeniz Üniv. Tıp Fakültesi Prof. Dr. 1. Ankara ve İç Anadolu Bölge Koordinatörleri: Şali Çağlar, Mehmet Haberal, Neval Duman, Ayşin Bakkaloğlu, Haluk Kiper, Cengiz Utaş, Mehdi Yeksan. 2. İstanbul ve Trakya Bölge Koordnatörleri: Emel Akoğlu, Mehmet Sever, Rezzan Ataman, Bilin Çapanoğlu, Yıldız Barut, Uluğ Eldegez, Muzaffer Sarıyar, Saniye Şen, Metin Erman 3. Bursa ve Marmara Bölge Koordinatörler: Mustafa Yurtkuran, Kamil Dilek, Nilay Oktay 4. İzmir ve Ege Bölgesi Koordinatörleri: Gürhun Atabay, Alphan Cura, Ali Başçı, Sevgi Mir, Taner Çamsan, Özdemir Yararbaş 5. Karadeniz Bölge Koordinatörleri: Tekin Akpolat, Nurol Arık 6. Erzurum ve Doğu Anadolu Bole Koordinatörleri: Yılmaz Selçuk, Reha Erkoç 7. Diyarbakır ve Güneydoğu Anadolu Bölge Koordinatörleri: Bünyamin ışıkoğlu, Emin Yılmaz, Asım Göymen 8. Adana ve Çukurova Bölge Koordinatörleri: Yahya Sağlıker, Uğur Ekren, Zeki Güloğlu 9. Antalya ve Akdeniz Bölge Koordinatörler: Tuncer Karpuzoğlu, Gülsen Yakupoğlu, Fevzi Ersoy Verilerin toplanması, program yazılımı ve bilgisayara aktarılmasında emeği geçenler: Mustafa Senocak : Bioistatistik Bilim Dalı Başkanı, Prof. Dr. Engin Baykal : Cerrahpaşa Tıp Fak. Bilgisayar Mühendisi Ayşegül Furtun : Cerrahpaşa Tıp Fak. Bioistatistik AD da Bilgisayar teknisyeni Süheyla Apaydın : Cerrahpaşa Nefroloji Bilim Dalı Başasistanı Hamiyet Yarımbaş : Teknisyen Yardımcısı Şükran Akpınar : Sekreter

5 İÇİNDEKİLER Klinik Nefroloji...1 Hemodializ...7 Periton Dializi...30 Böbrek Transplantasyonu...44

6 TÜRK NEFROLOJİ DERNEĞİ REGISTRY 1998 KLİNİK NEFROLOJİ

7 2 İİ KLİNİK NEFROLOJİ-1998 HOSPİTALİZE EDİLEN HASTA SAYISI: YILI İÇİNDE İLK KEZ POLİKLİNİĞE BAŞVURAN YENİ HASTA SAYISI: BÖBREK BİYOPSİ YAPILAN HASTA SAYISI:1523 TURK NEFROLOJI DERNEĞİ 1998 REGISTRY RAPORU I - KLİNİK NEFROLOJI (TOPLAM MERKEZ SAYISI: 80) YILINDA KLİNİĞE YATAN HASTA SAYISI: KADIN 6062 %45.6 ERKEK 7226 %54.4 TOPLAM YILINDA İLK KEZ POLİKLİNİĞE BAŞVURAN HASTA SAYISI: KADIN %48.8 ERKEK %51.2 TOPLAM YILINDA YAPILAN BÖBREK BİYOPSİSİ SAYISI: 1523

8 YILI İÇİNDEKİ ESKİ VE YENİ KBY OLGULARININ SAYISI: PREVELANS: 350 (MİLYON NÜFUS BAŞINA; TÜRKİYE NÜFUSU 65 MİLYON OLARAK KABUL EDİLDİ) YILI İÇİNDEKİ SON DÖNEM BÖBREK YETMEZLİĞİ TANISI ALAN OLGULAR: 9380 İNSİDENS: 144 (MİLYON NÜFUS BAŞINA; TÜRKİYE NÜFUSU 65 MİLYON OLARAK KABUL EDİLDİ) YILINDA YENİ SAPTANAN KBY OLGULARININ ETYOLOJİK DAĞILIMI: KRONİK GLOMERÜLONEFRİT: 1034 % 25.7 HİPERTANASİYON - NEFROSKLEROZ ÜROLOJİK (Taş, Obst., VUR. Vs) DIABETES MELLITUS KİSTİK BÖBREK HASTALIKLARI KRONİK İNTERSTİTİYEL NEFRİT DİĞERLERİ (NEDENİ BELLİ) NEDENİ BELLİ OLMAYANLAR TOPLAM YILINDA SAPTANAN ABY Lİ HASTA SAYISI: 1739

9 4 KLİNİK NEFROLOJİ YILINDA YENİ TANI ALAN SON DÖNEM BÖBREK YETMEZLİKLİ (SDBY) HASTA SAYISI: 9380 SDBY İNSİDENSİ: 144(*) 1998 YILINDA İZLENEN ESKİ VE YENİ SON DÖNEM BÖBREK YETMEZLİKLİ HASTA SAYISI: SDBY PREVELANSI: 350* *:PMP:MİLYON NÜFUSTA (NÜFUS: 65 MİLYON) KLİNİK NEFROLOJİ

10 KRONİK BÖBREK YETMEZLİĞİ ETYOLOJİLERİ (1998 YILINDA YENİ TANI ALAN HASTALARDA; N:4025) 5 CAUSES OF CHRONIC RENAL FAILURE-1998 (N:4025)

11 6 AKUT BÖBREK YETMEZLİĞİ KLİNİK NEFROLOJİ DEĞERLENDİRMESİ: YILINDA BİR ÖNCEKİ YILA GÖRE KRONİK BÖBREK YETMEZLİĞİ HASTA SAYISINDA AZALMA OLDUĞU İZLENİMİ DOĞABİLİR. ANCAK, GEÇEN YIL YAPILAN ANKETTE BÜTÜN KBY Lİ OLGULAR DEĞERLENDİRMEYE ALINIRKEN BU YILKİ ANKETTE SON DÖNEME ULAŞMIŞ OLAN KBY'Lİ OLGULAR (ESRD) DEĞERLENDİRİLMİŞTİR. YAPILAN BÖBREK BİYOPSİSİ SAYISI AZALMIŞTIR YILINDA TÜRKİYE DEKİ SON DÖNEM KRONİK BÖBREK YETMEZLİĞİ SIKLIĞI (MİLYON NUFÜS BAŞINA); İNSİDENS 144, PREVALANS:350 OLARAK HESAPLANMIŞTIR. 3. ÜLKEMİZDE.1998 YILINDA YENİ TANI ALAN OLGULAR DEĞERLENDİRİLDİĞİNDE; BÖBREK YETMEZLİĞİNE GÖTÜREN NEDENLERİN BAŞINDA KRONİK GLOMERÜLONEFRİT, DİABETES MELLİTUS, HİPERTANSİYON VE ÜROLOJİK HASTALIKLAR GELMEKTEDİR. ANCAK NEDENİ SAPTANAMAYAN HASTALARIN ORANININDA YÜKSEK OLDUĞU DİKKATİ ÇEKMEKTEDİR. SÖZ KONUSU ORANLAR GEÇEN YILIN ORANLARINA OLDUKÇA YAKINDIR.

12 TÜRK NEFROLOJİ DERNEĞİ REGISTRY 1998 HEMODİYALİZ

13 II - HEMODİYALİZ (VERİ GÖNDEREN TOPLAM MERKEZ SAYISI: 209) (CEVAP VERMEYENLERLE BERABER TOPLAM MERKEZ SAYISI 279) VERİ GÖNDEREN MERKEZLERLERDE TOPLAM HEMODİYALİZ CİHAZ SAYISI: 2845 (CEVAP VERMEYENLERLE BERABER TOPLAM CİHAZ SAYISI: 3178) VEDİ GÖNDREN MERKEZLERDE HEMODİYALİZ DE ÇALIŞAN TOPLAM HEKİM SAYISI: MERKEZLERİN KURULUŞUNDAN 1998 YIL SONUNA KADAR DÜZENLİ HEMODİYALİZ PROGRAMINA ALINAN HASTA SAYISI: ARALIK 1998 TARİHİ İTİBARİYLE 209 MERKEZDE DÜZENLİ HD PROGRAMINA GİREN HASTA SAYISI: TOPLAM: (VERİ GÖNDERMEYEN MERKEZLERLE BERABER TOPLAM SAYI: ) KADIN: 4934 %43.5 ERKEK: 6405 % YAŞ ALTINDA: 213 % HAFTALIK HEMODİYALİZ SIKLIĞI: BİR İKİ ÜÇ TOPLAM MERKEZLERDE KULLANILAN DİYALİZAT BİLEŞİMİ (31 ARALIK 1998 TARİHİ İTİBARİYLE DÜZENLİ PROGRAMDAKİ HASTA SAYISI) ASETAT: BİKARBONAT: TOPLAM: MERKEZLERDE MEMBRAN TİPİ (1998 YILINDA MERKEZLERDE TÜKETİLEN TOPLAM DİYALİZER SAYISI VE BUNUN MEMBRAN TİPİNE GÖRE DAĞILIMI) Not: Cevap vermeyen merkezlerdeki toplam cihaz ve hasta sayılan Sağlık Bakanlığı Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğünden alınmıştır.

14 9 KUPROFAN SEMİSENTETİK SENTETİK TOPLAM SU SİSTEMİ (MERKEZ SAYISI) RO YALNIZ DEİYONİZER BASİT YUMUŞATICI BELİRSİZ: ARALIK 1998 TARİHİ İTİBARİYLE DÜZENLİ HD PROGRAMINA GİREN HASTALARDA DAMARA ERİŞİM YOLU AV FISTUL AV GRAFT VENÖZ KATETER 2040 JUGULER 151 SUBKLAVİAN 1429 FEMORAL HEMODİYALİZ ORDER I VERİRKEN ÜRE KİNETİK MODELİNİN KULLANILMASI: N % EVET HAYIR TOPLAM BELİRSİZ 20 BESLENMENİN GÖSTERGESİ OLARAK SERUM ALBUMİN DÜZEYİ (31 ARALIK 1998 İTİBARİYLE MERKEZLERDE DÜZENLİ HEMODİYALİZ PROGRAMINDA OLAN HASTA SAYISI) S. ALBÜMİN N % < > TOPLAM

15 10 12.ANEMİ TEDAVİSİNDE EPO KULLANIMI ( 31 ARALIK 1998 İTİBARİYLE MERKEZLERDE DÜZENLİ HEMODİYALİZ PROGRAMINDA OLAN HASTA SAYISI: 11339) /o EPO KULLANANLAR EPO KULLANMAYANLAR O/ 13.D VİTAMİNİ KULLANIMI (31 ARALIK 1998 İTİBARİYLE MERKEZLERDE DÜZENLİ HEMODİYALİZ PROGRAMINDA OLAN HASTA SAYISI:11339) ORAL VİT D İNTRAVENÖZ VİT D TOPLAM: HEPATİT SEROLOJİSİ VE KARACİĞER HASTALIĞI ( 31 ARALIK 1998 İTİBARİYLE MERKEZLERDE DÜZENLİ HEMODİYALİZ PROGRAMINDA OLAN HASTA SAYISI); N:11339 SEROLOJİ OLGU SAYISI % HbsAg (+ / -): 718/8899 TOPLAM: HCV Ab (+ / -): 3765/5971 TOPLAM: İKİSİ POZİTİF 291 İKİSİ NEGATİF 5960 KARACİĞER HASTALIĞI % KR HEPATİT AKUT HEPATİT KARSİNOM 0 0 SİROZ TOPLAM KARACİĞER BİYOPSİSİ YAPILAN HASTA SAYISI: HCV Ab (+) OLAN HASTALAR İÇİN HD MAKİNASI AYRILMASI: N % EVET: HAYIR: TOPLAM BELİRSİZ 15

16 11 16.HEM0DİYALİZ PERSONELİNDE HEPATİT SEROLOJİSİNİN DURUMU SEROLOJİ EVET PERSONEL SAYISI HBsAg HCV HIV POZİTİF HASTA SAYISI ( 31 ARALIK 1998 İTİBARİYLE ): 8 18.MORTALİTE: I A YILINDA ÖLEN HASTA SAYISI: 1949 B. ÖLÜM NEDENLERİ: KARDİYOVASKÜLER N AKCİĞER EMBOLİSİ SEREBROVASKÜLER HASTALIK ENFEKSİYON KARACİĞER YETMEZLİĞİ MALİGNİTE DİĞER NEDENLER TOPLAM DİYALİZ SÜRESİ (31 ARALIK 1998 İTİBARİYLE MERKEZLERDE DÜZENLİ HEMODİYALİZ PROGRAMINDA OLAN HASTA SAYISI)( AY OLARAK): < > TOPLAM

17 12 TÜRKİYE 1 DEKİ HEMODİYALİZ CİHAZI SAYISI VERİ GÖNDEREN 209 MERKEZDEN * Cevap vermeyen merkezlerle beraber 278 merkezde toplam cihaz sayısı: 3178 "' 1. Cevap vermeyen merkez rakamları Sağlık Bakanlığı Ted. Hizmetleri Genel Md. den alınmıştır. HEMODİYALİZ HASTALARI (SON 4 YILIN DAĞILIMI) * veri göndermeyen merkezlerdeki hastaların ilavesiyle toplam hasta sayısı veri göndermeyen merkezlerdeki hasta sayıları sağlık bakanlığından alınmıştır.

18 HEMODİYALİZ TEDAVİSİ-1998 (HAFTALIK HD SEANS SAYISI) 13 HEMODİYALİZ TEDAVİSİ (HAFTALIK HD SEANS SAYISI)

19 14 HEMODİYALİZ HASTALARINDA CİNSİYET DAĞILIMI (N:11339) HEMODİYALİZ HASTALARI (ÇOCUK/YETİŞKİN ORANLARI) (N:11339)

20 HEMODİYALİZ MERKEZLERİNDEKİ SU ARITMA SİSTEMLERİ-1998 (N:207) 15 HEMODİYALİZ HASTALARINDA DAMARA ERİŞİM YOLU N:12265

21 16 HEMODİYALİZ HASTALARINDA VENÖZ KATETERİZASYON N:2040 HEMODİYALİZ HASTALARININ DİYALİZAT BİLEŞİMİNE GÖRE DAĞILIMI 1998

22 17 HEMODİYALİZ HASTALARININ DİYALİZAT BİLEŞİMİNE GÖRE DAĞILIMI HEMODİYALİZ MERKEZLERİNDE ÇEŞİTLİ MEMBRAN KULLANIM ORANLARI-1998 (REÇETE EDİLEN DİYALİZER SAYISINA GÖRE; N: )

23 18 HEMODİYALİZ HASTALARINDA ÜRE KİNETİK MODELİ UYGULAMASI-1998 (N:189) HEMODİYALİZ HASTALARINDA SERUM ALBÜMİN DÜZEYLERİ-1998 (N: 10804)

24 HEMODİYALİZ HASTALARINDA SERUM ALBÜMİN DÜZEYLERİ 19 DİYALİZ HASTALARINDA SERUM ALBÜMİN DÜZEYLERİ

25 20 HEMODİYALİZ HASTALARINDA ERİTROPOETİN KULLANIMI (N: 11339) HEMODİYALİZ HASTALARINDA D VİTAMİNİ KULLANIMI N:8339

26 DİYALİZ HASTALARINDA ERİTROPOETİN KULLANIMI HEMODİYALİZ HASTALARINDA HEPATİT SEROLOJİSİ

27 22 HEMODİYALİZ HASTALARINDA HEPATİT SEROLOJİSİ-1998 n:9736 HEMODİYALİZ HASTALARINDA KRONİK KARACİĞER HASTALIĞI (N:11339)

28 23 HCV (+) HEMODİYALİZ HASTALARINDA MAKİNA AYRILMASI n:194 HEMODİYALİZ HASTALARINDA HEPATİT SEROLOJİSİ-1998

29 24 HEMODİYALİZ HASTALARINDA MORTALİTE NEDENLERİ-1998 (1998 YILINDA ÖLEN HASTA SAYISI: 1949) HEMODİYALİZ HASTALARINDA MORTALİTE NEDENLERİ-1998 (1998 YILINDA ÖLEN HASTA SAYISI: 1949)

30 DİYALİZ HASTALARINDA MORTALİTE NEDENLERİ 25 (1998 SONUÇLARININ KARŞILAŞTIRMALI ANALİZİ) HEMODİYALİZ HASTALARINDA MORTALİTE NEDENLERİ (1996/1997/1998 YILLARININ KARŞILAŞTIRMALI ANALİZİ)

31 26 HEMODİYALİZ DEĞERLENDİRMESİ: ANKET FORMU GÖNDERİLEN 265 HD MERKEZİNİN 209 UNDAN YANIT GELMİŞTİR (%78.8) 1. REGISTRY E KATILAN MERKEZ SAYISI (%30.6), HEMODİYALİZ MAKİNA SAYISI (%28,43) VE HEMODİYALİZ HASTA SAYISI (%14,82) ÖNCEKİ YILA GÖRE ÖNEMLİ DERECEDE ARTMIŞTIR. ÇOCUK HASTA ORANI %1,87 DİR. 2. HEMODİYALİZ HASTA POPULASYONUNUN %11,6 SİNİ DİABETİK HASTALAR OLUŞTURMAKTADIR. 3. HAFTALIK HEMODİYALİZ SEANSI: HASTALARIN %65 İNDE 3, %29,1 İNDE 2 SEANSDIR. GEÇEN YILA GÖRE HAFTADA 3 KEZ HD GİREN HASTA SAYISI ARTANKEN HAFTADA 2 VE 1 KEZ HD E GİREN HASTA ORANLARINDA ANLAMLI AZALMALAR OLMUŞTUR. 4. BİKARBONATLI DİYAZİLAT KULLANIM ORANI %48.5 DEN %78.1 E ÇIKMIŞTIR. DİYALİZER MEMBRAN TERCİHİNDE HIZLI DEĞİŞİM DEVAM ETMEKTEDİR. GEÇEN YILLARDA EN SIK KULLANILAN MEMBRAN KUPROFAN OLMASINA RAĞMEN 1998 YILINDA EN ÇOK REÇETE EDİLEN MEMBRAN, SEMİSENTETİK MEMBRANLAR (%53.3) OLMUŞTUR. SENTETİK MEMBRAN KULLANIMINDA DA ARTIŞ VARDIR. 5. REGÜLER HD PROGRAMINDA OLAN HASTALARIN %81.5 İNDE DAMARA ULAŞIM YOLU AV-FİSTÜLDÜR. VENÖZ KATETERİZASYONLARDA EN YAY-GIN OLARAK SUBKLAVİAN VEN KULLANILMIŞTIR. 6. DİYALİZ YETERLİLİĞİNİN DEĞERLENDİRİLMESİNDE KULLANILAN ÜRE KİNETİK MODELİ YANIT VEREN MERKEZLERİN YAKLAŞIK %37.6 SINDA UYGULANMAKTADIR. 7. BESLENMENİN GÜVENİLİR GÖSTERGERİNDEN OLAN SERUM ALBÜMİN DÜZEYİ HD HASTALARININ %81.7 SİNDE 3.5G/DL NİN ÜZERİNDEDİR. GECEN YILA GÖRE ANLAMLI DERECEDE YÜKSEKTİR. 8. HD HASTA POPULASYONUMUZDA ERİTROPOETİN KULLANIM ORANI %67.6, ORAL VE / VEYA İV D VİTAMİNİ KULLANIMI %73.6 DIR. BU İKİ TEDAVİ DİYALİZ GİDERLERİNİ ÖNEMLİ DÜZEYDE ARTTIRMAKTADIR. 9. HD HASTALARINDA HBV ENFEKSİYON ORANI ÖNCEKİ YILLARA GÖRE DEĞİŞİKLİK GÖSTERMEMİŞTİR. ANCAK, HCV ANTİKOR POZİTİF HASTA ORANINDA ÖNEMLİ AZALMA OLMUŞTUR(%52.6 DAN %38.7 E DÜŞMÜŞTÜR) HCV KONTROLÜNDE MAKİNA AYRILMASI YAKLAŞIMININ BİRÇOK MERKEZ TARAFINDAN BENİMSENMİŞ (%85.6) OLMASININ ROLÜ OLABİLİR. BUNA RAĞMEN HCV ENFEKSİYONU ÖNEMLİ SORUN OLMAYA DEVAM ETMEKTEDİR.

32 10. HD HASTALARINDAKİ EN SIK RASTLANAN ÖLÜM NEDENİ KARDİYO VASKÜLER HASTALIKLARDIR (%48.4). BUNU SEREBROVASKÜLER HASTALIK VE ENFEKSİYON İZLEMEKTEDİR. 11. HD, ÜLKEMİZDE SON DÖNEM BÖBREK YETMEZLİĞİ GELİŞEN HASTALARDA EN SIK UYGULANAN RENAL REPLASMAN YÖNTEMİDİR. HD OLANAKLARI VE HASTA SAYISINDAKİ HIZLI ARTIŞLAR YANISIRA DAHA KALİTELİ DİYALİZ SUNULMASI KONUSUNDA ÖNEMLİ GELİŞMELER SAĞLANMIŞTIR. BU KONUDAKİ OBJEKTİF PARAMETRELERDE DİKKAT ÇEKİCİ DEĞİŞİKLİKLER OLMUŞTUR. ÖZÜNDE PAHALI BİR TEDAVİ YÖNTEMİ OLAN HD İN MALİYETİNİ AZALTACAK STRATEJİLERİN GELİŞTİRİLMESİ VE UYGULANMASI ÜLKE EKONOMİSİ AÇISINDAN ÇOK ÖNEMLİDİR. TEDAVİ YÖNTEMLERİNİN BELİRLENMESİNDE MALİYET ANALİZİ MUTLAKA YAPILMALIDIR. 12. MEVCUT HD MERKEZLERİNİN %28'i SAĞLIK BAKANLIĞI, %17.4 ÜNİVERSİTE %13.1 SSK%41.2 ÖZEL ŞÖKTÖRE AİTTİR. ÖZEL DİALİZ MERKEZLERİNİN DEVREYE GİRMELERİ TÜRKİYEDE DİALİZ PROBLEMİNİN ÇÖZÜMÜNDE ÖNEMLİ BİR ETKENDİR. 13. HD, GİREN HASTALARIN SOSYAL GÜVENCELERİNE GÖRE DAĞILIMINDA EN ÇOK SSK %52.3, DAHA SONRA 14.8'LE YEŞİL KART SAHİPLERİ, SONRA EMEKLİ SANDIĞI SAHİPLERİ 13.5, ÖZEL VE DİĞER KAYNAKLARDAN ÖDEMELER, %5.6 OLARAK TAYİN EDİLMİŞTİR. 14. HEMODİALİZE GİREN HASTA SAYISINDA BAKIMINDAN ÜLKEMİZ AVRUPANIN AYNI NÜFUS YOĞUNLUĞUNDAKİ İLK 5 ÜLKE ARASINA GİRMİŞTİR (Bkz. Fig 2). BU BAŞARININ ORTAYA ÇIKMASI DERNEĞİMİZİN YAPTIĞI, BU REGISTRY ÇALIŞMALARIYLA MÜMKÜN OLABİLMİŞTİR. 27

33 28 NUMBER OF HEMODIALYSIS IN COUNTRIES WITH 60 MILLION POPULATION (GERMANY NOW 60 MILLION) Fig. 1 EDTA-ERA Registry 1996 Turkish Registry 1998 KAMU VE ÖZEL DİALİZ MERKEZLERİNDE HASTA DAĞILIMI (1998 yıh) Sağlık Bakanlığı 3571 (%27.5) Univerite 2220 (%17.4) SSK 1680 (%13) Özel 5272 (%41) TOPLAM Kaynak: Sağlık bakanlığı tedavi hizmetleri genel müdürlüğü Ankara 1999

34 29 DIALIZ HASTALARININ SOSYAL GÜVENCE DURUMLARINA GÖRE HASTA DAĞILIMI (1998 yılı) Emekli sandığı 1718 (%13.4) SSK 6691 (%52.3) Bağkur 1780 (% 13.9) Yeşil kart 1892 (% 14.8) Diğer 710 (% 5.6) Kaynak: Sağlık bakanlığı tedavi hizmetleri genel müdürlüğü Ankara 1999 TÜRKİYE HEMODİALİZ MERKEZLERİNDEKİ MAKİNE SAYISI (yılı) Sağlık Bakanlığı 977 Üniversiteler 561 SSK 386 Özel 1233 Diğer Kamu 21 TOPLAM 3178 Kaynak: TND ve Sağlık bakanlığı tedavi hizmetleri genel müdürlüğü 1988

35 30 TÜRK NEFROLOJİ DERNEĞİ REGISTRY 1998 PERİTON DİYALİZİ İİ

36 31 III- PERİTON DİYALİZİ: (ÖZET) (MERKEZ SAYISI: 40) A YILINDA ARALIKLI AKUT PD (İNTERMİTTENT PD) YAPILAN HASTA SAYISI:758 B- APD (OTOMATİK PD) (: MAKİNE İLE YAPILAN) 1. MERKEZLERİN APD YE BAŞLAMA ZAMANI 1993 DE 1 MERKEZ 1996 DA 5 MERKEZ 1998 DE 13 MERKEZ YIL SONUNA KADAR APD TEDAVİSİ GÖREN HASTA SAYISI: r o ERKEK: KADIN: TOPLAM: YAŞINDAN KÜÇÜK: DE APD YE YENİ BAŞLAYAN HASTA SAYISI: 77 % KADIN: ERKEK: TOPLAM: YILINDA APD DEN ÇIKAN HASTALAR: % HD E TRANSFER 9 25 TX E TRANSFER: TAKİPTEN ÇIKAN: ÖLEN: 9 25 BAŞKA MRKZ. NAKİL TOPLAM APD DE KULLANILAN MAKİNE TİPİ % PD NIGHT HOME CHOICE CYCLER TOPLAM YIL SONU İTİBARİYLE APD DE ALINAN HASTALARIN DİYALİZ SÜRELERİ (HASTA SAYISI) % <

37 32 > TOPLAM C. SAPD MERKEZLERİN SAPD YE BAŞLAMA YIL Z/ MERKEZ SAYISI MERKEZLERİN KURULUŞUNDAN 1998 YIL SONUNA KADAR OLAN DÖNEMDE SAPD TEDAVİSİ GÖREN TOTAL HASTA SAYISI: 2376 KADIN: ERKEK: TOPLAM YAŞINDAN KÜÇÜK: 196 % DE SAPD YE YENİ BAŞLAYAN HASTA SAYISI: 461 KADIN: ERKEK: TOPLAM YIL SONU İTİBARİYLE IZLEMDE OLAN SAPD HASTA SAYISI: KADIN: ERKEK: TOPLAM YAŞINDAN KÜÇÜK: 94 % YILINDA SAPD PROGRAMINDAN ÇIKAN HASTA SAYISI: 269 PROGRAMDAN AYRILMA NEDENLERİ TX: 25 % 9 HD: BAŞKA MERKEZE NAKİL: İZLEMDEN ÇIKMA: ÖLÜM:

38 33 TOPLAM: YILINDA HD DEN SAPD YE GEÇEN HASTA SAYISI: YILINDA SAPD YE ALINAN DİABETİK HASTA SAYISI: TOTAL DİABETİK HASTA SAYISI: TRANSPLANTASYONDAN SAPD YE GEÇEN HASTA SAYISI: MERKEZLERDE KULLANILAN SİSTEMLER (HASTA SAYISI) STANDART (SPIKE) DISCONNECT TWIN BAG TOPLAM PERİTONİT SIKLIĞI (1998 YIL SONU İTİBARİYLE BÜTÜN HASTALAR İÇİN): (EPİZOD/HASTA AYI) ORTALAMA 19.8 MİN. 0 MAX. 112 SD YILINDA PERİTONİT GEÇİRMEYEN HASTA SAYISI: KATETER ÇIKIŞ YERİ ENFEKSİYONU: A. TOPLAM HASTA SAYISI: 553 B YILINDA KÇE GEÇİREN HASTA SAYISI: 195 C YILINDA KÇE GEÇİRMEYEN HASTA SAYISI: DİĞER KOMPLİKASYONLAR (TOTAL HASTA SAYISI ESAS ALINARAK; N:1572) HERNI HİPERTANSİYON İSKEMİK KALP HASTALIĞI OBESİTE PSİKOLOJİK HİPERLİPİDEMİ HİPERGLİSEMİ DRENAJ BOZUKLUĞU DİYALİZ YETERSİZLİĞİ TOPLAM BESLENME KRİTERİ OLARAK SERUM ALBUMİN DÜZEYİ (VERİ GÖNDERİLEN TÜM HASTALAR DİKKATE ALINARAK) SERUM ALB. < >

39 34 TOPLAM: SAPD HASTALARINDA EPO TEDAVİSİ (1998 YIL SONU İTİBARİYLE DÜZENLİ SAPD PROGRAMINDA OLAN HASTALARDA) YAPILANLAR 537 % 42.5 YAPILMAYANLAR TOPLAM SAPD HASTALARINDA KAN TRANFÜZYONU (1998 YIL SONU İTİBARİYLE DÜZENLİ SAPD PROGRAMINDA OLAN HASTALARDA) YAPILANLAR 60 % 9 YAPILMAYANLAR TOPLAM SAPD HASTALARINDA VİT D TEDAVİSİ (1998 YIL SONU İTİBARİYLE DÜZENLİ SAPD PROGRAMINDA OLAN HASTALARDA:! 111) % ORAL İNTRAVENÖZ TOPLAM SAPD HASTALARINDA KARACİĞER HASTALIĞI (1998 YIL SONU İTİBARİYLE DÜZENLİ SAPD PROGRAMINDA OLAN HASTALARDA) SEROLOJI HASTA SAYISI HbsAg(+) /- 78/1033 TOPLAM: 1111 %7 HCV Ab (+)/- 206/873 TOPLAM: 1079%19.1 İKİSİ (+) 23 İKİSİ (-) 793 KC HAST. TİPİ HASTA SAYISI % AKUT HEPATİT KRONİK HEPATİT SİROZ TOPLAM: BİYOPSİ MORTALİTE A. ÖLEN TOPLAM HASTA SAYISI: 424 B YILINDA ÖLEN HASTA SAYISI: YILINDA ÖLEN HASTALARDA MORTALİTE NEDENLERİ: % KARDİYOVASKÜLER AKCİĞER EMBOLİSİ SEREBROVASKÜLER ENFEKSİYON KARACİĞER YETMEZLİĞİ

40 35 MALİGNİTE DİĞER TOPLAM YIL SONU İTİBARİYLE DÜZENLİ SAPD PROGRAMINDA OLAN HASTALARDA DİYALİZ SÜRELERİ (AY) % < > TOPLAM SAPD İLE UĞRAŞAN HEMŞİRE SAYISI (N:32) VAR: 36 YOK: 4 VARSA SAYISI: 72 TND REGISTRY PD VERİLERİ MERKEZLERİN SAPD PROGRAMINA BAŞLAMA TARİHLERİ

41 36 TÜRK NEFROLOJİ DERNEĞİ-REGISTRY 1998 PERİTON DİYALİZİ 1998 YILI SONUNDA TAKİP EDİLEN SAPD'li HASTA SAYISI YILINDA AKUT PD YAPILAN HASTA SAYISI: YILINDAN 1998 YIL SONUNA KADAR OLAN DÖNEMDE SAPD YAPILAN; TOTAL HASTA SAYISI: YAŞINDAN KÜÇÜK HASTA SAYISI: 196 TOTAL DJABETİK HASTA SAYISI: YILINDA SAPD E YENİ BAŞLAYAN HASTA SAYISI: YILINDAN 1998 YIL SONUNA KADAR OLAN DÖNEMDE APD YAPILAN; (Makine ile SAPD) TOTAL HASTA SAYISI: YAŞINDAN KÜÇÜK HASTA SAYISI: 23 SAPD HASTALARINDA CİNSİYET DAĞILIMI (N:2376) ( )

42 37 SAPD DE KULLANILAN SİSTEMLER (n:1188) SAPD HASTALARINDA SERUM ALBÜMİN DÜZEYLERİ (ISI: 1392)

43 38 SAPD HASTALARINDA ERİTROPOETİN KULLANIMI (N.1264) SAPD HASTALARINDA VİTAMİN D KULLANIMI (N:1111)

44 39 SAPD HASTALARINDA HEPATİT SER0L0JİSİ(N:1111) HD VE SAPD HASTALARINDA HCV PREVALANSI-1998

45 40 HEMODİYALİZ HASTALARINDA KRONİK KARACİĞER HASTALIĞI (N.11339) SAPD HASTALARINDAKİ KOMPLİKASYONLAR (1998 YIL SONUNA KADAR SAPD YAPILAN HASTALARDA; N:1572) (ÖLENLER DAHİL)

46 SAPD HASTALARINDA DİYALİZDE KALIŞ SÜRELERİ 1998 YILI SONU İTİBARİYLE YAŞAYAN HASTALAR (N: 1067) ESAS ALINARAK 41 APD İÇİN KULLANILAN MAKİNA TİPİ (n:131)

47 42 APD HASTALARINDA DİYALİZDE KALIŞ SÜRELERİ APD'i makine ile CAPD SAPD HASTALARINDA MORTALİTE NEDENLERİ (1998 YILINDA ÖLEN HASTA SAYISU235)

48 43 PERİTON DİYALİZİ DEĞERLENDİRMESİ: 1. KRONİK PERİTON DİYALİZİ UYGULAMALARI GİDEREK YAYGINLAŞMAKTA VE HD E ÖNEMLİ BİR ALTERNATİF OLARAK SUNULMAKTADIR YILINDA SAPD YAPAN MERKEZ SAYISI 8 YENİ MERKEZİN KATILIMI İLE 40 A ÇIKMIŞTIR YIL SONU İTİBARİYLE 1111 HASTA SAPD, 177 HASTA DA APD UYGULANMIŞTIR. ÇOCUK HASTA ORANI SAPD DE %8.5, ADP DE %13 DUR. 2. SAPD DE ÇİFT TORBA SİSTEMİNİN EN YAYGIN SİSTEM OLDUĞU (%911.3) GÖRÜLMEKTEDİR. SAPD NİN EN CİDDİ KOMPLİKASYONU OLAN PERİTONİT SIKLIĞI AZALMAKLA BİRLİKTE ARZU EDİLEN DÜZEYDE DEĞİLDİR. 3. SAPD HASTALARINDA NON-ENFEKSİYÖZ KOMPLİKASYONLARIN BAŞINDA HİPERTANSİYON VE HİPERLİPİDEMİ GELMEKTEDİR. HASTALARIN YAKLAŞIK %22.7 SİNDE SERUM ALBÜMİN DÜZEYİ 3.5 G/DL NİN ALTINDADIR. BU DEĞER GECEN YILKİ DEĞERE GÖRE DAHA AZDIR. 4. SAPD HASTALARINDA ERİTROPOETİN (%42.5 VS %67.6) VE AKTİF VİTAMİN D (%56.8 VS %73.2) KULLANIMI HD HASTALARINA GÖRE DAHA DÜŞÜKTÜR. BU ORANLAR DİYALİZ MALİYETİ AÇISINDAN ÖNEMLİDİR. 5. SAPD HASTALARINDA KAN TRANŞFÜZYONU GEREKSİNİMİNİN VE HCV SIKLIĞININ ANLAMLI DÜZEYDE DÜŞÜK OLDUĞU (%19.1) DİKKATİ ÇEKMEKTEDİR. 6. SAPD HA.STALARINDAKİ EN ÖNEMLİ ÖLÜM NEDENİ KARDİYOVASKÜLER HASTALIKLARDIR (%41.7). BUNU, ENFEKSİYONLAR VE SEREBROVASKÜLER HASTALIKLARI İZLEMEKTEDİR.

49 44 TÜRK NEFROLOJİ DERNEĞİ REGISTRY 1998 BÖBREK TRANSPLANTASYONU

50 45 IV- TRANSPLANTASYON (ÖZET) (VERİ GÖNDEREN MERKEZ SAYISI: 19 ) 'den 1998 YILI SONUNA KADAR YAPILAN BÖBREK TX SAYISI: % KADIN: ERKEK TOPLAM: YAŞINDAN KÜÇÜKLER: 114 % CANLI: KADAVRA TOPLAM: YILINDA YAPILAN BÖBREK TX SAYISI % KADIN: ERKEK: TOPLAM: % CANLI: KADAVRA TOPLAM: DONÖR TİPİ BELİRTİLMEYEN: 2 15 YAŞINDAN KÜÇÜKLER: 14 % YIL SONU İTİBARİYLE MERKEZLERDE İZLENEN BÖBREK NAKİLLİ HASTA SAYISI: TOPLAM NAKİL SAYISI: 3954 HALEN YAŞAYAN BÖBREK NAKİLLİ HASTA SAYISI: 2652 YURTİÇİNDE BAŞKA YERDE TX YAPILAN : 478 YURTDIŞINDA BAŞKA YERDE TX YAPILAN: YILINDA CANLI VERİCİLERİN DAĞILIMI (DONÖR SAYISI): % ANNE BABA KARDEŞ ÇOCUK EŞ: DİĞER AKRABALAR: AKRABA OLMAYANLAR: 0 0 TOPLAM YILINDA YAPILAN TRANSPLANTASYONLARDA ALLOGRFAT REJEKSİYON DURUMU REJEKSİYON TİPİ HASTA BİYOPSİ HİPERAKUT 1 1 AKSELERE 4 4 AKUT KRONİK TOPLAM 91

51 46 6. HbsAg (+) HASTALARADA BÖBREK TX YAPILIYORMU? % EVET: HAYIR: HCV Ab (+) HASTALARADA BÖBREK TX YAPILIYORMU? EVET: 19 %100 HAYIR: O 8. TRANSPLANTASYON HASTALARINDA KARACİĞER HASTALIĞI (1998 YIL SONU İTİBARİYLE İZLENEN HASTALARDA) SEROLOJİ HASTA SAYISI HbsAg{+)/- 66/2699 TOPLAM: 2765 %2.4 HCVAb(+) 631/2252 TOPLAM: 2883 %21.9 İKİSİ (+) 15 İKİSİ (-) 2544 KC HAST. TİPİ HASTA SAYISI % AKUT HEPATİT KRONİK HEPATİT SİROZ TOPLAM: HIV (+) HASTA SAYISI: (31 ARALIK 1998 YIL SONU İTİBARİYLE): MORTAÜTE: 1998 YILINDA ÖLEN HASTA SAYISI: 45 BU HASTALARDA ÖLÜM NEDENİ: % KARDİYOVASKJLER AKCİĞER EMBOLİSİ SEREBROVASKÜLER ENFEKSİYON KARACİĞER YETMEZLİĞİ MALİGNİTE DİĞER TOPLAM YILINDA DİYALİZE DÖNEN HASTA SAYISI: GRAFT KAYBI NEDENLERİ (BÜTÜN OLGULARDA) % *ÖLÜM *KRONİK REJEKSİYON *ORİJİNAL HASTALIK NÜKSÜ *TEDAVİ UYUMSUZLUĞU SONUCU OLUŞAN İRREVERSİBLE AR *DİĞER NEDENLER TOPLAM

52 47 BÖBREK TRANSPLANTASYONU REGISTRY' YE KATILAN MERKEZ SAYISI = YIL SONUNA KADAR YAPILAN TOPLAM RTX SAYISI: YAŞINDAN KÜÇÜKLERDE: YILI SONUNDA YAŞAYAN TOPLAM TX SAYISI: 2652 YURTDIŞINDA ÖPERE EDİLEN OLGULAR = YILINDA YAPILAN RTX = YAŞINDAN KÜÇÜKLERDE: 14 (%3.7) BÖBREK TRANSPLANTASYONU (TX) (YILLARA GÖRE TX SAYILARI)

53 48 BÖBREK TRANSPLANTASYONU (RTX) (1998 YILINDA YAPILAN RTX: DONÖR TİPİNE GÖRE DAĞILIMI) BÖBREK TRANSPLANTASYONU KADAVRA/CANLI ORAN! (YILLARA GÖRE DAĞILIM)

54 HCVAb(+) HASTALARDA BÖBREK TRANSPLANTASYONU (N:19) 49 RENAL ALLOGRAFT REJEKSİYONU (1998 YILINDA)

55 50 RTX OLGULARINDA HEPATİT SEROLOJİSİ (N.2883) HBsAg(+) HASTALARDA BÖBREK TRANSPLANTASYONU (N:19)

56 RTX HASTALARINDA GRAFT KAYBI NEDENLERİ (BÜTÜN HASTALARDA; N:1032) 51 RTX HASTALARINDA MORTALİTE NEDENLERİ RTX HASTALARINDA MORTALİTE NEDENLERİ

57 52 TRANSPLANTASYON DEĞERLENDİRMESİ: 1. BÖBREK TRANSPLANTASYONU, ÜLKEMİZDE SON DÖNEM BÖBREK YETMEZLİĞİ TEDAVİSİNDE HD DEN SONRA GELEN RENAL REPLASMAN TEDAVİSİ YÖNTEMİDİR. BUGÜNE KADAR 3954 BÖBREK TRANSPLASYONU YAPILMIŞTIR. BU OLGULARIN ÇOĞUNDA (%79.2) CANLI DONÖR KULLANILMIŞTIR. KADAVRADAN YETERİNCE BÖBREK SAĞLANAMAMASI EN ÖNEMLİ SORUNLARDAN BİRİSİDİR TRANSPLANTASYON SAYISI, OLMASI GEREKENİN ÇOK ALTINDADIR. 2. SON ÜÇ YIL AZALMADA EĞİLİMİ GÖSTEREN BÖBREK TRANSPLANTASYONUNDA 1998 YILINDA HEM TOTAL SAYISAL HEMDE KADAVRA BÖBREĞİ TEMİNİNDE ARTIŞ OLMUŞTUR. TX SAYISI BİR ÖNCEKİ YIL/ GÖRE SADECE %5 LİK ARTIŞ GÖSTERMİŞTİR. KADAVRA ORANININ %21'DEN %36.3 MERKEZLER ARASI İLETİŞİMDEKİ ARTIŞIN ROLÜ OLMUŞTUR. 3. MERKEZLERİN ÇOĞU (%73.7) HBsAg(+) HASTALARA BÖBREK TRANSPLANTASYONU YAPMAZ İKEN HCV(+) HASTALARDA DAHA LİBERAL BİR YAKLAŞIM (%100) İZLENMEKTEDİR YILI MORTALİTE ANALİZİNDE ENFEKSİYONLAR EN ÖNEMLİ ÖLÜM NEDEN OLDUĞU (%53.3) SAPTANMIŞTIR. DİĞER ÖNEMLİ NEDENLER ARASINDA KARDİYOVASKÜLER OLAYLAR VE MALİGNİTE GELMEKTEDİR. 5. ÜLKEMİZDE GRAFT KAYIPLARININ EN SIK RASTLANAN NEDENLERİ KRONİK REJEKSİYON (%49.4) VE ÖLÜM (%39.9) DÜR. 6. TX YAPILAN HASTA SAYISI YÖNÜNDEN ÜLKEMİZ AVRUPA ÜLKELERİNİN ÇOK GERİSİNDEDİR. (Fig 2) 'DA EDTA'DAN REGISTRY MERKEZİMİZE GÖNDERİLEN CANLI AKRABA ŞURVİVAL ANALİZİ; CANLI NAKİLLERDE YAŞAM SÜRESİNİN İLERİBATI ÜLKELERİYLE AYNI OLDUĞU KABUL EDİLEBİLİR. KADAVRA YAŞAM SÜRESİ İÇİN HENÜZ YETERLİ VERİLER YOKTUR. (Bak. Fig 3)

58 NUMBER OF RENAL TRANSPLANTATION IN with COUNTRIES 60 million population (Germany now 80 million) 53 CANLI AKRABA BÖBREK NAKİLLERİNDE YAŞAM SÜRESİ