ARAPÇA SARF VE NAHİV BİLGİSİ

Transkript

1 1 ARAPÇA SARF VE NAHİV BİLGİSİ Hazırlayan ve Derleyen M.sani ÖZDEMİR Tatvan Anadolu İmam Hatip Lisesi Meslek Dersleri Öğretmeni NOT: 1. Bu notlar öğreticilere yönelik hazırlandığından dolayı öğretici, örnekleri zenginleştirerek konuyu sunmalıdır. 2. Eğitimci arkadaş aşağıdaki notları öğrenciye sırasıyla kavrattıktan sonra mutlaka ezberletmelidir. 3. Buna paralel olarak günde en az kelime (Türkçe den Arapça ya) ezberletmelidir. 4. Bu faaliyetler fazla uzamamakla beraber hemen bu kural ve kelimlerin metin içerisinde kullanımını göstermelidir ki kısa zamanda ciddi bir sonuç alınabilsin. Ancak uyarılar dikkate alınmadığı zaman istenilen sonuca ulaşılamayacağını peşinen belirtmiş olalım sayfalar arasındaki metinler İmam Hatip Liseleri 9.,10.,11.,12. Sınıf ders kitaplarının metinleridir. (Kitapların yazarları Emrullah İŞLER, Mehmet Hakkı SUÇİN, Erdinç DOĞRU, Selahattin DEMİRCİ) Gayret bizden başarı ALLAH tandır. Hata ve eksiklikler için uyarırsanız sevinirim. Allah razı olsun. Tlf: sani_ozdemir@hotmail.com

2 2 İÇİNDEKİLER SAYFA 1-Zaman Açısından Fiiller 3 2-Çatı Bakımından Fiiller 5 3-İsm-i Fail, İsm-i Mef ul, İsm-i Fail Mübalağa Siğaları. 6 4-Aksam-ı Seb a 7 5-Mezid Fiiller İSm-i Zaman, İsm-i Mekân, İsm-i Alet. 8 7-İsm-i Tasğir. 8 8-Harfi Cerler 9 9-Zarflar Zamirler İsm-i İşaretler İsm-i Mewsuller İsim Tamlaması (İdafet) Ma rife ve Nekira, Ma rifenin Çeşitleri Müzekkerlik ve Müenneslik, Müennesliğin Alametleri İ rab Tablosu Cümle ve Çeşitleri Fiil Cümlesi, Naibu l-fail Mef ul Çeşitleri İsim Cümlesi Haberin Çeşitleri Haberin Öne Geçmesi 17 Kardeşleri ve إ ن 23- ن 24- ve Kardeşleri س Gibi İş Gören Edatlar 19 د 26- Ve Kardeşleri Sıfat Tamlaması Sıra Sayıları Saatler Sayma Sayıları Esma-i Hamse Soru Edatları Fiilleri Cezm Eden Şart Edatları Mudari Fiili Nasb Eden Edatlar Şartın Cevabının Başına FA Gelmesi Ğeyr-i Munsarıf Mebni İsimler Mebni Fiiler Te kid (Pekiştirme Bedel Hal Atf Lazım Fill, Müteaddi Fiil Sıfat-ı Müşebbehe İsm-i Maksur, İsm-i Menkus, İsm-i Memdud İsm-i Mensub İsm-i Tafdil Ezber Kelimeler Zıt Anlamlı Kelimeler 49

3 3 50- Diyalog ve Metinler 51 ZAMAN AÇISINDAN FİİLLER Fiiller zaman itibariyle madi ve mudari olmak üzere ikiye ayrılır. Diğer bütün fiil çekimleri bu fiilerle yapılmaktadır. Fillerin başlarına bir takım ekler getirilir ve kelimelerin anlamları olumsuz veya olumlu şeklinde değişiklik arzeder. Madi fiil, içinde bulunduğumuz zamandan önce yapılmış eylemleri göstermek için kullanılan fiildir, mudari fiil ise şimdiki ve geniş zamanlar için kullanılır. Mudari fiilin başına gelen eklerin bazısı fiillerin şeklinde hiçbir değişiklik yapmazken, bazısı ise manasıyla beraber fiillerin şeklinde de değişiklik yapar. (ل ض ( FİİL MADİ ر Yardım etti د ذر ب ر ر ا ر وا ؤث ر ت ر ر ن ذر!طب ر ت ر ر م ؤث!ط ر ت ر ر ن س " ر ت ر ر ر د Yardım etmedi ر وا ر ا ر ذر ب ؤث ر ت ر ر ن ذر!طب ر ت ر ر م ؤث!ط ر ت ر ر ن ر ر ر ت س " (ل %رع ( FİİL MUDARİ Yardım ediyor ر د ذر ب ر ر ان ر ون ؤث ر ر ان ر ن ذر!طب ر ر ان ر ون ؤث!ط ر ن ر ان ر ن س " أ ر ر ر Şimdi yardım etmiyor ر د ذر ب ر ر ان ر ون ؤث ر ر ان ر ن ذر!طب ر ر ان ر ون ؤث!ط ر ن ر ان ر ن س " أ ر ر ر

4 4 Yardım etmiyor, ر د etmez ر ون ذر ب ر ر ان ر ن ؤث ر ر ان ر ون ذر!طب ر ر ان ر ن ؤث!ط ر ن ر ان س " أ ر ر ر Yakın gelecekte ر د yardım edecek ذر ب ر ر ان ر ون ؤث ر ر ان ر ن ذر!طب ر ر ان ر ون ؤث!ط ر ن ر ان ر ن س " ر ر ر Uzak gelecekte ر د yardım edecek ذر ب و ف ر و ف ر ان و ف ر ون ؤث و ف ر و ف ر ان و ف ر ن ذر!طب و ف ر و ف ر ان و ف ر ون ؤث!ط و ف ر ن و ف ر ان و ف ر ن س " و ف أ ر و ف ر و ف ر Yardım etmedi ر د ذر ب م ر م ر ا م ر وا ؤث م ر م ر ا م ر ن ذر!طب م ر م ر ا م ر وا ؤث!ط م ر ي م ر ا م ر ن س " م أ ر م ر م ر Henüz,Hiç yardım ر د etmedi ذر ب ر ر ا ر وا ؤث ر ر ا ر ن ذر!طب ر ر ا ر وا ؤث!ط ر ي ر ا ر ن س " أ ر ر ر

5 5 Yardım etmesin ر د ذر ب ر ر ا ر وا ؤث ر ر ا ر ن ذر!طب ر ر ا ر وا ؤث!ط ر ي ر ا ر ن 'si olmaz çünkü kendisine emir س " için Emir olduğu ' & ر vermez. Yardım etsin ر د ذر ب ر ر ا ر وا ؤث ر ر ا ر ن Yardım et ر د ذر!طب ا ر ا ر ا ا ر وا ؤث!ط ا ر ي ا ر ا ا ر ن Emr-i Hazır: Orta harfin harekesi mudaride ötre ( ) ise emir fiilindeki elifin harekesi de ötre olur, eğer üstün ( ) ya da esre ( ) olursa, emir fiillindeki elifin harekesi esre olur. Asla yardım etmeyecek ر د ذر ب ن ر ن ر ا ن ر وا ؤث ن ر ن ر ا ن ر ن ذر!طب ن ر ن ر ا ن ر وا ؤث!ط ن ر ي ن ر ا ن ر ن س " ن أ ر ن ر ن ر ÇATI BAKIMINDAN FİİLLER Fiiller çatı bakımından malum ve meçhul filler olmak üzere ikiye ayrılır. Faili belli olan fiillere malum fiil denir, faili belli olmayan fiillere ise meçhul fiiller denir. Yukarıda çekimleri verilen fiiller malum fiillerin çekimleridir. Meçhul fiillerin çekimleri ise aşağıdaki gibidir. Madi meçhul fiillerde ilk harf ötrelenir, sondan bir önceki harf esrelenir. Mudari fiillerin meçhullerinde ise ilk harf ötrelenir, sondan bir önceki harf ise üstün harekesini alır. Yardım edildi ر د ذر ب ر را ر وا ؤث ر ت ر ر ن ذر!طب ر ت ر ر م ؤث!ط ر ت ر ر ن س " ر ت ر ر

6 6 ر د ر ا ن ر و ن ر ا ن ر ن ر ا ن ر و ن ر ا ن ر ن ر ر Yardım ediliyor, edilir ذر ب ر ر ؤث ذر!طب ر ؤث!ط ر ن س " أ ر Aşağıdaki fiilleri yukarıdaki fiil çekimlerine uyarlayınız. FİİL ANLAMI FİİL ANLAMI Girdi د % ل د % ل İçti # ر ب - # ر ب Okudu ' ر أ - ) ر أ & Övdü د - & د Dövdü, vurdu, ر ب -, ر ب ) * Açtı - ) + Gitti ذ ھ ب - ذ ھ ب Çıktı % ر ج - % ر ج ب Yazdı ب - Yemek yedi أ ل - ل ل - ل Öldürdü ' ل- ) ل Sordu, istedi İnkar etti + ر + ر س 0 1 س Oturdu * 3 ل ( gelir. kalıbında gelir. İşi yapan kişi anlamına : ( ) FİİL İSMİ-İ FAİL ANLAMI İSM-İ MEF UL ANLAMI # ر وب İçilen # İçen ر ب İçti # ر ب & ود Övülen & Öven د Övdü & د ) * Açtı ) * Açan + وح Açılan % ر وج Çıkılan % Çıkan ر ج Çıktı % ر ج Yazan ب Yazdı ب وب Yazılan Öldürdü ' ل ' Öldüren ل ) ول Öldürülen İnkar etti + ر İnkar eden, kafir * ر + ر İnkar edilen İSM-İ FAİL : ) İSM-İ MEF UL + 4 ول kalıbında gelir. Yapılan eylemden etkilenen şey veya kişi anlamına gelir. MÜBALAĞALI İSM-İ FAİL SİĞALARI: Bir varlıkta bir özelliğin çok fazla bulunduğunu ve bir kimsenin bir şeyi çok fazla yaptığını gösteren isimlerdir. Bu isimler sülasi (müteaddi=nesne alan) fiillerden olur. Bunların dışındaki fiillerden nadiren gelir ve özel vezinleri vardır. Bu vezinler semâidirler. Yani biz istediğimiz fiili herhangi bir vezne sokarak mübalağalı ism-i fail yapamayız. Ayrıca müennes ve müzekker için ayrı siğaları yoktur. Sonlarına ta-i te nis getirilerek müennes yapılabilirler. Mübalâgalı İsm-i Fâil, (1) Maziden türeyenler, bir işi sık sık yapanı veya aşırı yapanı veya bir özelliği çokca göstereni tanımlar. gibi. çok döven) % ر(اب ( (2) Sıfattan türeyenler, kalıcı bir sıfatlanmayı ve geçici bir isimlenmeyi bildirir, buna Hâl da denir gibi. dövücü) % ر ب ( (3) İsimden türeyenler, bir kimsenin o işle meşgul olduğunu bildirir ( " ك hükümdar) gibi. Mübalağalı ism-i failin vezinleri: Mübalaga-i ism-i failin vezinlerini sırasıyla öğrenelim: Vezin Örnek 1 Tercüme 1 Örnek 2 Tercüme 2 Örnek 3 Tercüme 3 Çok yalancı ذاب Çok veren, çok bağışlayan و ھ ب واب Tövbeleri çok kabul eden 4 * ل ر ة 4 * 6 Çok gezen, çok dolaşan Çok bilen 6 9 * Çok anlayışlı

7 7 Çok kıskanç : ور * 4 ول Çok temizleyici ط 9 ور 1 ور Çok cesur * 4 ل Çok acıyan ر & م < Çok iyi işiten 0 3 م Çok bilen وت * 3 ول Çok susan ر وق * Çok ayırıcı * 4 <ل د<ق Çok dürüst Çok zalim ظ 0 <م Çok fasık * <ق ر 4 * Çok büyük ع 1 # Çok cesur م %, Çok şişman Çok alay eden ھ ز ة ز ة Çok kınayan و 6 Çok uyuyan * ع 4 + ل, Çok yayıp saçan 8 ف Çok müsrif, savurgan ) د ام Çok atılgan ط ق Çok güzel konuşan 4 ط ر Güzel kokuyla çok kokulanan + 4 ل ن Çok fakir 8 م Çok söz söyleyen 4 + ل Çok açıklayan 0 ك Kral, hükümdar * 4 ل 9 1 Çok cahil ل 4 * ل ر Çok büyük 1 ز م Çok dolu + 4 ل Daima sabit ve kalıcı م * D4 ول Çok kutsal وس AKSAM-I SEB'A ( ) ا/. + م ا,+( NOT: 1-Fiiller, kök harflerinin sayısı itibariyle sülasi (E F8 F ) üç harfli ve rubai( E 3 ) olmak üzere ikiye ب - أ ل - * ر - و 1 د - ت - رE # و ى ör: ayrılır. sülasi د & ر ج= * 0 4 ل vardır. rubai ör: tek bir kalıbı 2- Fiiller, kök harfleri itibariyle ek harf alıp almamasına göre de ikiye ayrılır. Eğer fiiller ek harf almamışlarsa onlara mücerred ( ر(د ), eğer ek harf almışlarsa bunlara da mezidun fih ( ز د 0 ) fiiller denir. 3- Fiiller, içinde ilet harfi ( ا و ى ) bulunup bulunmamasına göre ikiye ayrılır. A-)Sahih fiiller: içinde illet harfi bulunmayan fiillere denir. Üçe ayrılır. 1-Salim fiiller: İçinde illet harfi, hemze ve şedde bulunmayan fiillerdir. 2-Mehmuz filler: İçinde hemze bulunan fiillere denir. 3-Muda af fiiller: ikinci harfi şeddeli olan fillerdir. B-)Muallel(Mu tel)fiiller: içinde illet harfi bulunan fiillere denir. Dörde ayrılır. 1-Misal fiiller: İlk harfi و ve ي olan fillerdir. 2-Ecvef fiiller: İkinci harfi illetli olan fiillerdir. 3-Nakıs fiiller: Son harfi illetli olan fiillerdir. 4-Lefif filler: içinde iki illet harfi bulunan fiillerdir. İkiye ayrılır. a-lefif-i Makrun: İkinci ve üçüncü harfi illetli olan fillerdir. b-lefif-i Mefruk: Birinci ve üçüncü harfi illetli olan fiillerdir. ا /. + م ا,+( ل"( ا, ل / ا, ا 6)&, 7 و 1 د و, > - ر ا, ل ب 0 1 س * ( ا,+(, م ل ت ر ا/ و ف أ ل ل - ' ر أ ا, 9 وز رE د 3-8 % ا,(. ص د # ر - * ر ا, % ( ف ا ) ر و ن # و ى- ' و ى ا,"( ف ا + ر و ق وI 3 - و 'I (İkiye ayrılır)

8 ا / ل ز دة 9 ض %رع &در أ ر ا+م ا,>ل ا+م ا, ول * 4 ل + 4 <ل + 4 ل * 4 <ل + 4 <ل + 4 ل أ * 4 ل + 4 ل إ * 4 ل أ * 4 ل + 4 ل + 4 ل * 3 ل + 3 ل / 4 * ل * 3 ل + 3 ل + 3 ل + 4 ل + 4 ل + D4 ل + 4 ل + 4 <ل + 4 ل + 3 ل + 3 ل + 3 ل + 3 ل + 3 ل + 3 ل ا * 4 ل + 4 ل ا * 4 ل ا * 4 ل + 4 ل + 4 ل ا + 4 ل + 4 ل ا + 4 ل ا + 4 ل + 4 ل ا * 4 ل + 4 لD ا * 8 4 ل ا * 4 ل +4 لJ ا + 4 ل + 4 ل ا + 4 ل ا + 4 ل + 4 ل + 4 ل ا * 4 و 3 ل + 4 و 3 ل ا * 4 4 ل ا * 4 و 3 ل + 4 و 3 ل + 4 و 3 ل ا * 4 ل +4 لD ا * 4 8 ل ا * 4 ل +4 لJ ا * 4 ول + 4 و<ل ا * 4 وا ا * 4 و< ل + 4 و< ل + 4 و ل 8 ا + ء ا,ز( ن و ا, ن و ا<, İSM-İ ZAMAN, İSM-İ MEKAN, İSM-İ ALET a)ism-i zaman ve ism-i mekân: Bir fiil işlendiği zamanı veya yeri gösterirler. Sülasi mücerred fiilde iki vezinde alınırlar. - Daha çok kök ikinci harfin mudaride fetha ل 1- ( ) veya ötre ( ) ile harekeli olan fiilerin zaman ve yer isimleri bu vezindedir. 4 0 ب oyun oynanılan yer 4 0 ب د % ل د % ل, NOT-1:Nakıs fiilerin zaman ve yer لisimleri veznindedir. و ى ر 3 I ر 3 I :أ " BAB 5 BAB 4 BAB ر I ر I ا و ى gelir. - Mudaride kök ikinci harfi esre ( ) ile harekeli fiilerin zaman ve yer ismi bu vezinde ل س 0 1 س و <, و, < gelir. vezninde ل NOT-2:Misal fiillerin zaman ve yer isimleri KURAL-1:Bir şeyin çok olduğu veya bir işin çok yapıldığı yeri gösteren ismi mekanın sonuna bir ة eklenir böyle isme ا+م ا,رة denir. 6 د ر س د ر KURAL-2:Mezid fiilerin zaman ve yer isimleri ise bu fiillerin ismul mefulleri ile aynı vezindedir. ا # + I I + # ا و, ا و, b)ism-i alet: Fiilden türeyen ve ait olduğu fiilin kendisiyle işlendiği alete delalet eden isim yapısıdır. Müteaddi, sülasi fiillerden türerler. Alet isimleri şu kalıplardadır: VEZİN ÖRNEK ل ل Ölçtü, tarttı ل Ölçek ) * Açtı ح + Anahtar + 4 ل : ز ل Eğirdi L ز ل ر ر Yükseltti 4 ق Yaladı 6 ( 4 0 Kaşık س Süpürdü 6 Süpürge + 4 ل % ل Eledi % ل Elek

9 9 6 4 * M0 F Karlı oldu 6 18 F Buzdolabı % ن ısıttı 6 % Şofben İSM-İ TASĞİR, İsm-i Tasğir: ilk harfi zamme, ikinci harfi fetha yapılarak ve ikinci harften sonra sakin bir (ي) harfi ilave edilerek küçültülür. Bu işleme tasgir yani küçültme denilir. ل (Adamcık), ر 1 ل (Adam) ر 1 ل Örnek: ل ( Dağ ) (Dağcık) İsmi tasgir (küçültme) üç kalıpta gelmektedir. a) * 4 ل : Bu kalıp üç harfli isimler içindir (Dağ) ل Örnek: ل (Dağcık), b) * 4 4 ل : Bu kalıp dört harfli isimler içindir. --- (Cami) 1 د Örnek: 1 د (Küçücük cami, camicik) c) * 4 4 ل : Bu kalıp beş harfli isimler içindir. (Kalem)---- ' 0 م ' 0 م (Kalemcik) Örnek: (Lamba)-- (Küçücük lamba, lambacık) Tasgir aşağıdaki gayeleri ifade eder: 1) Azaltma 2) Küçümseme 3) Yaklaştırma 4) Şefkat ve sevgi İsm-i tasğirin başka kalıpları da vardır. Ancak burada en çok kullanılan bu üç kalıpla yetineceğiz. HARFİ CERLER 6 روف ا,ر İsimlerin önüne gelip, kendilerinden sonra gelen ismin son harekesini kesra (esreli) okuturlar, yani mecrur yaparlar. Harf oldukları için kendi başlarına bir anlam ifade etmezler, ancak isme dâhil olduklarında manaya katkıda bulunurlar. Harf-i cerler arapçada çok büyük önemi haizdir hem çok kullanılmakta hem de birçok fiil bu harfler ile 180 derece zıt manalara gelmektedir. O yüzden bu harfi cerler çok iyi ezberlenmelidir. Bu harfi cerler toplam 20 tanedir. İngilizce bilenler bunları in, on, at, since, for, as, from vs. şeklinde düşünürse daha kolay kavrayacaktır. Okunuş ve yazılışları tüm harf-i cerler aşağıdadır. 6 روف ا, ر و 6 روف اD % ( 1 ر اN م *)ط ): Allah a inandım )E 1 ب آ ت 2 ت ن ل< ذ ب Bütün günahlardan tövbe ettim 3 إ, ت ا F, Allah Teala ya tövbe ettim I 4 Q Haramdan men edildim 4 > ن + + ت > ن ا & ر ام ل< ذ ب Her günahkar üzerine tövbe etmek vaciptir F " < او 1 ب F " < 5 6 ل ا د E) Ben Allah Teala nın/teala için kulcağızıyım I 4 İtaat eden cennettedir ا 6 1 H < H 7 ا ط 8 ك س 0 " # E ء 42/11) O nun benzeri gibi hiçbir şey yoktur (Şura Ölüme kadar Allah Teala ya ibadet ederim ا و ت F) 6 I 4 Q ا د F) 6 9 Nice okuyucular vardır ki Kur an onlara lanet eder ا ) ر آن S ر ب( ر ب( ل Allah a yemin ederim ki asla büyük günahları yapmayacağım 11 و او ا, J + م وI ( ا * 4 0 ن T ر Allah a yemin ederim ki elbette farzları yapacağım ء 12 ا, J + م U E ( * 0 4 ن ا + ر اT ض 13 ت ن ل< ذ ب *S 0 4 ذ و م 0 وغ Buluğ gününden beri yaptığım tüm günahlara tövbe ettim

10 10 Buluğ gününden itibaren namaz farz olur Âlim hariç, insanlar helak oldu İlmiyle amel edenler hariç, âlimler helak oldu İhlâslılar hariç, amel edenler helak oldu Ey Allah ın rahmeti, sen olmasaydın elbette insanlar helak olurdu Niçin/neden isyan ettin? (Keymihe = keymâ (elif ten bedel he gelmiş) 14 ذ 1 ب ا 8 ة ذ و م 0 وغ K 6 15 ھ 0 كا س 6 K ا 4 م ھ 0 ك ا 4 و ن!L ا 4 ل L! 16 S 0 ھ 0 ك ا 4 0 و ن > د ا 17 > د ا ا % 0 ص, و 'ك ر & ك Q 18, و ' ا س م 19 3 ت 0 ZARFLAR Zarflar; fiilin meydana geldiği zamanı ve mekânı belirten, Ne zaman ve nerede sorularının cevabı olan kelimelerdir. Kendinden sonra gelen ismi, cer harfleri gibi mecrûr (esreli) yapar. Zarflar; zaman zarfı ve mekân zarfı olmak üzere iki kısımdır: Bazı Önemli Mekân Zarfları Kapının önünde أ م ب Önünde أ م 0 ف % Kapının arkasında ب 0 ف % Arkasında Rafın üzerinde * و ق ارف< Üstünde, üzerinde * و ق & Kapının altında ت ب & Altında ت % Şehrin dışında ر ج ا د 6 % Dışında ر ج Şehrin içinde دا % ل ا د 6 İçinde دا % ل ب و ا * ذ ة ن Kapı ve pencerenin arasında 3 Kapının yanında د ب 3 Yanında د Caddenin ortasına و ط ا# ر ع Ortasına, ortasında و ط & Kâbe nin etrafında و ل ا 4 & Etrafında, çevresinde و ل < Birlikte, beraber < İnsanlarla beraber ا س Bazı Önemli Zaman Zarfları # 9 ر Ay Önce ل 3 Yıl م - 6 Sonra د ل Gece * 1 ر fecr 6 3 و م Saat Sabah ح Hafta وع Şimdi ا Y ن 6 0 Bir gece Boyunca ط وا ل Dün أ س Öğle ظ 9 ر Esnasında أF ء 3 ر İkindi 9 Gündüz ر ء Dakika د ' ) 6 Akşam

11 11 ) ا,%( ر ( ZAMİRLER MUNFASIL ZAMİRLER O ر د ذر ب ھ و ھ ھ م ؤث ھE ھ ھ ن ذر!طب أ ت أ أ م ؤث!ط أ ت أ أ ن س " أ & ن & ن MUTTASIL ZAMİRLER Ona,onun,onu ر د ذر ب... ه... ھ... ھ م ؤث... ھ... ھ... ھ ن ذر!طب... ك م ؤث!ط... ك ن س "... 9 ن 9 9 م ÖRNEK:...,,,,,, ve diğer muttasıl zamirler başka örneklerle kullanılabilir. İSM-İ İŞARETLER YAKIN İSM-İ İŞARETLER Bu ر د ذر ھ ذ ا ھ ذ ان ھ ؤ ء ؤث ھ ذ ه ھ ن ھ ؤ ء UZAK İSM-İ İŞARETLER Şu ر د ذر ذ ك ذ أ و T ك ؤث 0 ك 0 أ و T ك İSM-İ MEWSULLER İsm-i mewsuller genellikle kendinden önceki ile kendinden sonraki arasında bağ kuran bağlaçlardır. Kendinden sonrakiler öncekinin açıklaması niteliğindedir. Örnek: Dini yalanlayanı gördün mü? Öyleki ر د ذر ا ذ ي ا ذ ان ا ذ ن ؤث اE ا 0 ن ا 8 E T /ا 8 E / ا 0 و ا E İbadetlerinden gafil olanlar-gösteriş yapanlar Namazlarında huşu içerisinde olan mü minler kesinlikle kurtuluşa ermişlerdir. Babası imam olan kız öğrenci geldi. ار ا ت اذ ي د<ن اذ ن ھ م 3 ن 9 8 م ھ ون ا ذ ن ھ م ر ا ؤ ن ' د أ * 0 ( ا ؤ ون * ا ذ ن ھ م * E 9 8 م % 4 # ون 1 ء ت 6 ا E وھ إ م

12 12 Annesi mühendis olan öğrenci geldi Babaları gelen çocuklar gittiler. Anneleri öğretmen olan iki çocuk geldiler. Babaları öğretmen olan iki kız çocuğu geldiler. Babaları Profesör olan kızlar öldüler. 6 1 ء اط ب اذ يا D 9 S د ذ ھ ب اUط + ل اذ ن 1 ء وھ م 1 ء اط<+ 8 ن ا ذ ان ا D 9 د ر< 6 1 ء ت اط<+ 0 ن ا 0 ن وھ 0< 4 م و *< ت ت ا 0 E وھ ن ا ذ % D ا İSİM TAMLAMASI % ف ا, ( ileyh ) ve mudafun % ف ( mudaf İdafette iki öğe vardır; Kurallar; 0 ), ) almaz. Cümle içindeki yerine göre ( ), ( ), ( ) 1-Mudaf olan الkelime takısı ve tenvin( harekelerini alabilir. 2-Mudafun ileyh olan kelime ise mecrur olmak zorundadır. Ma rife veya nekira L Q - ك و ما <د ن - د * ر د <ر 6 - د <ر س ا ف - ' 0 م ا ط ب - ب ا ف - 1- ر ا ت د <ر س ا د ر 6 *E ا د ر 6 2- د <ر س ا د ر 6 *E ت 3- ر ر د <ر س ا د ر 6 ) ن ( nûn NOT-1: Mudaf olan kelime eğer müsenna veya cem müzekker salim ise bu kelimenin sonundaki harfi düşer. ا ھ ا ن + د 9 E دا ن 9 E ب NOT-2: Mudaf olan kelimenin başına nida harfi gelirse mudaf olan kelimeyi mansup 3 3 دQ و@ ر (ا, ر وا,رة ( NEKİRA MA RİFE VE İsim ve sıfatların belirli olduğunu göstermek üzere başlarına ( ال( takısı getirilir. Bu takıya belirlilik takısı denir. ب ) gibi bu tür keli- -Başında belirlilik takısı bulunmayan sonu tenvinli olup belirsiz bir varlığı gösteren ( ( nekira melere ر ة ) denir. -Nekira olan bir kelimenin başına belirlilik takısı getirilerek ma rife ( 6 * 4 ر ) yapılır. Bilinen bir varlığı gösterip sonundaki tenvin düşer ve bir hareke kalır. ر ة ت ' 0 م Arapça'da 28 harfin 14 tanesi şemsi diğer 14 tanesi kameri harftir. ت ث د ذ ر ز س ش ص ض ط ظ ل ن harfler: Şemsi 4 ر * 6 : ت - ا ( 0 م (ل) takısının (ال) lam -şemsi harflerde el takısından sonra gelen bir kelime bu 14 harften biriyle başlarsa el harfi okunmaz. Lamdan sonraki harf şeddeli okunur. S ( 3 ا 1 ر 1 ر ^ & 1 ك و% ف Kameri harfler: El ( ال( takısından sonra kelime bu harflerden biriyle başlarsa lam harfi okunur., ب ب ا ا ب

13 13 ) ا ل م ع رف ة و ال ن كر ة ( NEKİRA MA RİFE VE ن ك ر ة : ا لا س م ال ذ ي لا ي د ل ع ل ى ش ي ي م ح د د ا و م ع رو ف. و ي ك ون م ن و ن ا ع اد ة. مثال: ق ل م - ك ت اب - ط ال ب م ع ر ف ة : ا لا س م ال ذ ي ي د ل ع ل ى ش ي ي م ح د د أ و م ع ر و ف. و ه ي س ت ة أ ن و اع 1 -ا ل م ع ر ف ب (ا ل ( : ا ل ق ل م - ا ل ك ت اب ا لط ال ب م : ا ح م د - ف اط م ة م ك ة 2 -ا ل ع ل 3 -أ س م اء الا ش ار ة : ه ذ ا - ه ذ ه -- ذ ل ك ت ل ك ا لض م ا ي ر : ه و - ه ي -- ه ه ا ا لا س م اء ال م و ص ول ة : ا ل ذ ي ا ل ت ي ا ل م ض اف : ك ت اب الط ال ب - ق ل م الط ال ب MÜZEKKERLİK VE MÜENNESLİK Erkek varlıkların isimlerine ذ (ر denir. Dişi varlıkların isimlerine ؤ ( ث denir. Arapça'da müzekker için bir alamet ت ا,(ذ ر و ا,( O ث H ا/+ ء Örnek: Müennes isimler Arapça'da üç kısma ayrılır; Hakiki Müennes, Lafzi müennes ve Sema-i Müennes. 1-Hakiki Müennes: Kendisinde mana itibariyle dişiliğin olduğu isim hakiki müennestir. Bu kelimelerin lafzına-yazısına bakılmaz. ز ب أ % ت أ مJ ر م 4 د * ط 6 Örenk: Lafzi Müennes: Bu isimlerin sonunda müennes isim olduklarını gösteren alametler bulunmaktadır. Bu alametler şunlardır; A) P ة (Ta-i Merbuta): Müzekker isimlerin sonuna getirilerek müennes yapılır. > ذ ة 0 4 <م - Örnek: / - yerler; geldiği bazı ة a) ة Bazen erkek isimlerin (Talha) sonunda bulunur bura da o isimlerin müennes olduğunu göstermez. & ز ة - ط 0 & 6 Örnek: Sonunda ة bulunan bütün özel isimler gayri munsarif olurlar. b) ة İsmi failin 6 kipini göstermek için ismi failin sonuna gelir. Müzekker ismi failin sonuna geldiği zaman dişilik alameti olmaz. ر &ل - ر & 6 / 3 8 م (çokbilmiş) Örnek: Ek Bilgi: Ayrıca ismi faillerin sonuna çoğul alameti olarak gelmektedir. + ر ة * 1 ر ة '0 6 Örnek: - - B) (Kısa elif) Elif-i maksure: Elif sesiyle telaffuz edilen ى şeklinde yazılan harflerde de müenneslik alameti رى # ر ى رى Örnek: vardır. İsimlerin sonundaki ( ا ) de müenneslik alametidir. Örnek: 3 C) Elif-memdude: Bazı isimlerin sonundaki hemzeden( ء )önce bulunan elif ( ا ) isimlerde müenneslik alameti katar. Bu tür müennes isimler hep sıfat anlamı taşıyan isimlerdir. & ر اء ء - ز ر ' ء - و دا ء Örnek: 0 ذ

14 14 Sema-i Müennes: Bunların müennes olduğunu gösteren herhangi bir alamet yoktur. Sözlükten, duyarak veya ezberleyerek bulunur bilinir. Örnek: 3 ن - # س - + س - İ RAB TABLOSU إ>راب ا/+ ء ر و ح جمع التكس ي ر جمع المذك ر جمع المؤن ث السالم السالم تثنية مفرد... ات... ون... ان مرفوع... ات... ين... ي ن منصوب... ات... ين... ي ن مجرور ا لا طبا ء ا ل م د ر س ت ا ل م د ر س و ن ا ل م د ر س ان ا ل م د ر س ا لا ط ب ا ء ا ل م د ر س ات ا ل م د ر س ين ا ل م د ر س ي ن ا ل م د ر س الا مثلة ا ل م د ر س ا ل م د ر س ي ن ا ل م د ر س ين ا ل م د ر س ات ا لا ط ب اء CÜMLE Cümle: İki veya daha fazla kelimeden oluşmuş tam mana veren söz dizisine cümle denir. Arapçada isim cümlesi ve fiil cümlesi olmak üzere iki türlü cümle vardır. ) ا ل ج مل ة ا ل فع ل ي ة ( CÜMLESİ A-FİİL denir. ) ا ا ) olmak üzere 3 öğesi vardır. Fiil müzekkerlik konusunda faile + 4 ول ( mef ul ) ve * 3 ل ( ),fail * 4 ل Fiil ile başlayan cümlelere fiil cümlesi ( Fiil ( tabi olur, ancak! Aynı zamanda fiil her zaman müfrettir. Madi fiil fetha üzere mebnidir, mudaride ise merfu olur. KURALLAR: Fail kural itibarı ile her zaman merfudur. Mef ul ise mensuptur. ر د ذر ب ا د <ر سا <ر 6 ب ا د <ر ن ار< 6 ب ا د <ر ون ا<ر 6 ت ا د <ر 6 ار< ت ا د <ر ن ار< ت ا د <ر ت ار< 6 ت ا Dط ور Fail cem li ğayri akil olursa fiil müfred ve müennes olarak gelir NOT:Fiil cümlesinin iki temel öğesi; fiil ve faildir. Fail gizli veya açık gelebilir. % ر ج= ھو gizlidir. Bu fiilin faili MEF UL ÇEŞİTLERİ 1-Mef ulü mutlak: Fiilin lafzından alınan mansub bir isimdir. Yani fiilin mastarından getirilir. Mefulu mutlak; a)fiili pekiştirmek, b)çeşidini belirtmek, c)sayısını belirtmek için fiilden sonra zikredilir. Örneğin; ederim.)(pekiştirme) (Allah a güzelce hamd دا ا & دQ &

15 ة ة ر ا 1 ر طDE ا 0 < ص, 15 8 (Güzel bir sabırla sabret.)(çeşit) vurdu.)(sayı) (Polis hırsıza iki defa, ر با# D ن 2-Mef ulün li eclih: Mansub veya sebep gösteren bir harfle mecrur olan bir isimdir. Yani mefulün li eclih, ya fetha alarak, ya da bir harfi cerden dolayı kesre alarak görevini yapar. Fiilden sonra gelir ve fiilin sebebini ve meydana geliş nedenini açıklar. Örneğin; _ kılar.) (Müslüman, Allah a şükür olsun diye namaz ا E0 0 م K را çıktı.) (Öğrenci, ilim talep etmek için yolculuğa م * ر ا 0 ذ, ط " ب ا Mef ulun fih: Fiilin meydana geliş zamanını veya yerini belirten mansub isimdir. Daima fi=de, da manasını içerir. م و durdum.) (Tahtanın önünde ' + ت أ. Örneğin; ا,+( 5 ور Bu örnekte görüldüğü üzere, durmak işinin nerede yapıldığı bildirilmektedir. Tahtanın önünde durma işi, tam Olarak sınırlandırılmamıştır. Yani tahtanın ne kadar önünde durulduğu tam olarak belirli değildir. ا I & E ب ھ أذ. (İşime sabahleyin gidiyorum) Bu örnekte ise, zaman bildirildi. İşe gitme eyleminin hangi zaman diliminde yapıldığı söylendi. duruyor.) (Öğrenci, tahtanın önünde. ا,+( 5 ور ا< 0 ذ ) ف < د Dikkat edilirse, bu örnekte de durma işinin nerede yapıldığı bildiriliyor. Burada yapılan durma eylemi belirli bir mekan olan tahtanın önünde yapılmıştır. Mekan zarfı, sınırları belli bir yer olduğu zaman fi zikredilir. Örneğin; oynadı) (Çocuklar oyun sahasında 4 ب اU و دH ا, " ب. Bu örnekte de fiilin hangi mekanda yapıldığı sınırlandırılarak bildirilmiştir. Yani çocuklar tamı tamına oyun sahasında oynamıştır başka bir yerde değil. H ا, + د. 0 ت (Camide namaz kıldım.) Bu son örneğimize dikkat ettiğimizde, namaz kılma işinin belirli sınırlandırılmış bir mekânda yani camide yapıldığı vurgulanmaktadır. Kısacası mefulu fihler; yer ve zaman bildiren isimlerdir. 4-Mef ulü ma ah: ( < ) beraber manasındaki vav dan dan sonra gelen ve fiilin, kendisiyle beraber geldiği şeye delalet eden mansub bir isimdir. Yani burada و harfi cümlede bir eylemin birlikte yapıldığı manasını vermektedir. Burada و bu harfine vav-ı maiyye (beraberlik vavı) denilir. ر ت وا, ل Örneğin; (Dağ boyunca yürüdüm= Dağla birlikte yürüdüm) و K ط Q ا,( 9 ر. 0 % ل I # (Halil nehir kıyısı boyunca yürüdü. =Halil nehirle beraber yürüdü.) bir- (Muhammed, güneşin batışıyla geldi= Muhammed, güneşin batışıyla &, ر & د و ر و ب ا, K ( ش. likte geldi.) Yukarıdaki örnekleri incelediğimizde şu sonuç ortaya çıkmaktadır: Cümlelerde bulunan و harfi beraberlik anlamı katmıştır. 5-Mef ulun bih: Failin işlediği işten etkilenen isme mefulun bih denir. Fiil, mefulun bih'ten önce doğrudan doğruya, kendisi gelmişse, yani, fiille meful arasında cer harfi yoksa, böyle mefule sarih mefulun bih denir: aldım. Bir kalem satın ا # ر ت ". okuduk. Kitabı ' ر أ ا, ب mefullerdir. isimleri, sarih ا بve cümlelerindeki 0 ' Bazı fiiller de, mefullerine, ancak cer harfi ile tesir ederler. Böyle, önünde cer harfi bulunan mefulun bih'e de gayri sarih mefulun bih denir:

16 0 6 & F " < ب, : Arkadaşına kızdı Bazı fiiller iki meful alırlar: ا, J ر أ 3 ط ت verdin. Fakire sadaka & د. 16 (ا, " اD + ) ( İSİM CÜMLESİ İsim cümlesi bir durumu bir varlığın nasıl olduğunu haber verir, bir hüküm bildirir umumiyetle isim cinsinden bir kelimeyle başlar. ا د ر 6 ظ ا ب + د ÖRNEK: İsim cümlesinde söze kendisiyle başlanan kelimeye MÜBTEDA ) denir. Mübteda isim cümlesinin öznesidir. Mübtedayı (özneyi) niteleyen öznenin durumunu haber veren kelimeye HABER ( %@ر ) denir. Haber isim cümlesinin yüklemidir. ÖRNEK: (haber) ب + وح (mübteda) Mübteda umumiyetle marife ( ال alan) haber ise nekira ( ال almayan)dır. Gerek mübteda gerekse haber merfudur. Haber mübteda'ya aşağıdaki hallerde uyar. (ؤث) ise haber de müzekker, mübteda müennes (ذر) 1-Cinsiyet konusunda yani mübteda müzekker ise haber de müennes olur. 2-Sayı konusunda yani mübteda müfred ( +رد ) ise haber müfred, mübteda müsenna ( IF ) ise haber de müsenna, müpteda cem ( <1 ) ise haber de cem olarak gelir. ر د ذر ا د ر<س # ط ا د ر< ن # ط ن ا د ر< ون # ط ون ؤث ا د ر< 6 # ط 6 ا د ر< ن # ط ن ا د ر< ت # ط ت ا ب + د ة. Ancak mübteda cem liğeyri akil ise haber genelde müfred ve müennes olarak gelir. HABERİN ÇEŞİTLERİ Haber üç kısımdır: Müfred haber, cümle haber (isim veya fiil cümlesi) ve şibhi cümle haber(yani harf-i cer+isim, zarf+isim) olmak üzere üç haber çeşidi var. => Şibh cümle(cümleye benzeyen)=>carr ve mecrur (Esre yapan=e* ve Esre yapılan= ) ا & 6 =>Şibh cümle(fiile benzeyen) => Zarf (burada ل zarf edatıdır) İsim haber cümlesinin, kendisini mübtedaya bağlayan bir zamiri kapsaması gerekir: Örneğin: ( olandır.) = İki öğrenci elibiseleri temiz ا < 0 ذ ان 8 ظ + 6 HABERİN ÇEŞİTLERİNİN ŞEMA İLE GÖSTERİLMESİ MÜFRED HABER CÜMLE HABER ŞİBİH CÜMLE HABER 9 1 د JE 0 3 Ali çalışkandır Fiil Cümlesi Haber İsim Cümlesi Haber & د وه 3 م ا < 0 ذ ب و ا S Öğrenci ödevini Muhammed (var ya) yazar babası alim olandır. Harfi cerli şibih cüm Zarflı şibih cümle ا ب *E ا & 6 ا 8 م ل ا 8 م Kitap çantadadır Selam sözden (konuşmadan) öncedir

17 17 HABERİN ÖNE GEÇMESİ Bazı durumlarda haberin, mübtedadan önce gelmesi gerekir. Bu durumlardan bazıları şunlardır: 1-Haber, şibh-i cümle (zarf veya carr mecrur) olduğunda ve mübteda da nekira olduğunda haber öne geçer. *E اف< 0 ذ Örneğin: (Snıfta bir öğrenci vardır. ) Bu örnekte görüldüğü gibi 0 ذ kelimesi nekiradır ve mübtedadır. E * ) sınıfta carr ve mecruru mahallen merfudur, haberdir. Yani olması gereken konum, merfu اف< ( konumudur ama harfi cerden ötürü mahallen merfu olabilmiştir. Bu örnekte mübteda nekira olduğu için, haberin mübtedadan önce gelmesi gerekmiştir ve nitekim de öyle olmuştur. 2-Haber şibih cümle olursa ve mübtedada habere işaret eden bir zamir bulunduğunda haberin mübtedadan önce gelmesi gerekir. Örneğin: & ادار E * (Evde sahibi vardır.) Bu örnekte görüldüğü gibi, ( 9@& ) kelimesi mübtedadır. Mübteda olan bu kelimede habere işaret edenbir zamir bulunduğundan dolayı haberden sonra gelmiştir. 3- Haber, soru ismi olduğunda: nerededir?) (Arkadaş ا ن اد ق Örneğin: haber- nerededir kelimesi ) ا ن ( mübtedadır. arkadaş kelimesi ) ا د ق ( gibi Bu örnekte görüldüğü dir. Soru ismi olduğu için cümlenin başında gelmiş ve haber olmuştur. & ك ف Nasılsın? ل & kelimesi mübtedadır. mübtedadır. kelimesi ام ne? Adın ا ك İNNE VE KARDEŞLERİ ا (ن ا (ن O ن(, ن(, ل, ت ' cümle- (İnne) ve benzerleri amil (Etki eden) harflerdir.kendi başlarına anlamları olmamakla birlikte isim ا (ن ( müptedayı sinin başına gelirler د أ ) kendilerine isim olarak alıp nasp eder,haberi de ( ) harberleri! ر olarak alırlar ve ref yaparlar.isim cümlesine her biri ayrı bir anlam kazandırır.inne ve benzerleri Arapça'da, ل 9) K ا, 6 ر و ف ا, (fiile benzeyen harfler) adıyla anılmaktadır, çünkü bunlar fiil gibi üç ve daha fazla harflidirler ve fetha üzere mebnidirler. Bu harfler isim cümlesinin başına gelerek müptedayı kendilerine isim olarak nasp etmeleri, haberi de haber olarak almaları ve merfû yapmaları sebebiyle ا,(و ا+ T (hükmü kaldıranlar) değiştirenler de denir. İnne ve benzerleri tüm diğer harfler gibi mebnidirler, bunların müzekkerlik-müenneslik, müred-tesniye ve cem olma durumu yoktur. Öğrendim ki sınav kolaydır. Fakat sınav kolaydır. Umulur ki sınav kolaydır. ا ن( و أ! و ا 9 ا ن ا & ن 9 ل kolaydır. 0 3 Kesinlikle sınav ت أ ن ا & ن 9 ل S ن ا & ن 9 ل kolaydır. Sanki sınav ن ا & ن ت ا & ن 9 ل olsa. 4 Keşke sınav kolay لا & ن 9 ل اS ا Allah'tan başka ilah yoktur. Q CİNSİNİ OLUMSUZ KILAN (Ait olduğu tüm grubla ilgili olumsuzluk bildiren ) LA Cinsini nefyeden (olumsuz yapan) () la,( أ ن ) gibi iş yapar. Yani mübtedayı nasb eder, mübteda onun ismi kabul edilir. Haberi de ref eder, habere de onun haberi denir. Özetle, ' ismini nasb (fethalı) haberini de ref (örteli) yapar. Mudaf veya mudafa benzer olduğu zaman ismini nasb eder. Müfred (tek kelime) olduğu zaman, ne ile mansub oluyorsa onun üzerine mebnidir. د وب Örneğin; * E * 3 (Fesada koşan hiçbir kimse sevilmez.)

18 18 gibi. (Hiçbir zulüm daimi değildir.) ظ 0 م د اT م Bunun, ' nın, amel etmesi (iş görmesi) için, 1) isminin nekra olması 2) Kendisine bitişik olması (yan yana olması) araya başka kelime girmemiş olması 3) Başına bir harfi cer gelmemesi gerekir. Dikkat edilirse bu edatla yani لا ile başlayan cümlelere hiç, hiçbir anlamı verilerek giriş yapılmaktadır. Örnekler: & ب E * ا ء ذ 6 F 8 F أ م (Üç günden beri havada hiç bulut yok.) kitaptır.) (Elif lam, mim. O, kendisinde hiçbir şüphe olmayan ام ذ ك ا ب ر ب S * * رن E * & ط 6 ا ) ط ر اY ن (Şu anda, tren garında hiçbir yolcu bulunmamaktadır. ) KANE VE KARDEŞLERİ Kane ve arkadaşları nakıs(eksik) fiillerdendir. Nakıs (eksik) fiil; yalnız faili ile bir oluş bir iş bildirmeyen ve başka bir kelimeye ihtiyaç duyan fiillerdir. Bu fiiller çoğu zaman yardımcı fiil olarak kullanılır. Örneğin; ن ا & د ) ر أ ا ب ل '0 ل (Ahmed, az önce kitap okuyordu.) Kane ve arkadaşları isim cümlesinde geldiğinde durum şu şekilde olur: Kane ve arkadaşları ismini ref haberini nasb eder. Bu ne demek? Bu şu demek: Yani kane ve arkadaşlarından sonra gelen isim (mübteda) merfu (örteli) olur. Peki haberi ne oldu? Yani ikinci isim? Haberini de nasb (fethalı) yapar. Şunu da söyleyelim: Mübteda kane ve arkadaşlarının ismi, haber de kane ve arkadaşlarının haberidir. Kane nin grubu oldukça kalabalıktır. 13 tane var. ن 1) (idi, vardı, oldu) oldu) (sabahladı, ( 2) 3) أ, & E (kuşluk vakti oldu, oldu) 4) (akşamladı) أ E 5) س (değildir, olmadı, yoktur) dönüştü,) (oldu, ر 6) devamlı) (gün boyunca oldu, ظ ل 7) oldu) (gece ت 8) sürece) (devam ettiği د ام 9) ediyor) (hala, devam ز ال 10) ediyor) (hala, ر ح 11) 12) b * (hala, devam ediyor) ediyor) (hala, devam ا + ك 13) ÖRNEKLER: ن ا & د 3 # 9 ور ا 1) (Ahmet meşhur bir alim idi) oldu) (Ali tüccar ا 1 ر ا JE 0 3 2) ا 1 ر د ا 3) س (Hava soğuk değildir) ا E ا 4 0< م (4 başarılıdır) (Çalışkan kız devamlı ظ 0 ت ا 1 9 د ة 6 & 1 5) akşamladı) (Öğretmen mutlu bir şekilde * ر & Kane ve arkadaşları tek başlarına pek bir şey ifade etmez. Bunlara eksik(nakıs) denmesinin sebebi, bir fail meful almamaları, eksik kalmaları, bunun yerine isim ve haber almalarıdır. Yani bu fiiller tam bir fonksiyon içinde değildirler.

19 , fiillerden Bu س 19 yok- nin ise emir fiil çekimi ز ال yoktur. nin muzari ve emir fiil çekimleri دام tur. Yani bu fiiller camid (çekimsiz, türetilemez) dir. İsimleri müfred de gelse, tesniye de gelse, cemi de gelse, fiiller daima müfreddir. Nakıs fiillerin (kane ve arkadaşlarının) isimleri müzekkerse fiilleri de müzekker, müennesse fiilleri de müennes gelir. LEYSE GİBİ İŞ GÖREN EDATLAR edatlar, gibi ت ا ن eden Olumsuzluk ifade س (değildir) gibi iş görürler. Bu edatlar, isimlerini ref (ötre) haberlerini nasb ederler. Fakat bu edatlar bazı şartlarla şu şekillerde iş görürler: a) ا ن edatlarının iş görebilmesi için, isimlerinin haberlerinden önce gelmesi ve olumsuzluklarının ا لا (ancak) edatı ile bozulmaması gerekir. Örneğin ق اي ما م ا مح م د (Muhammed ayakta değildir.) b) nın iş görebilmesi için, yukarıda sayılan iki şarta ilaveten, la nın isminin ve haberinin nekre olması gerekir. Örneğin; ر, 3 % (İyilik zayi olmaz=boşa gitmez) c) ت nin iş görebilmesi için isim ve haberinin zaman zarflarından olması ve bunlardan birisinin hazfedilmesi gerekir. değildir. (Zaman) pişmanlık zamanı ت (ا & ن ( & ن د ا 6 Örneğin; KADE VE KARDEŞLERİ 1- Mukarebe (Yaklaşma) Fiilleri: Bu fiiller, haberin meydana gelmesinin yakın olduğunu bildirir. د : Neredeyse : Az kalsın, üzere ا و # ك ر ب : Neredeyse 2- Reca (Ümit ifade eden): Bu fiillerin haberin meydana gelmesinin beklendiğini bildirir. Bunlar: : İnşallah, umulur ki ا % 0 و ق E 3 : Umulur ki : Umulur ki & ر ى 3- Şuru fiilleri: Bu fiiller haberin yapılmaya başlandığını bildirir. : Başladı 0 3 ق : Başladı ا ل : Başladı ا % ذ : Başladı 1 4 ل ':Başladı م : Başladı ھ ب : Başladı # ر ع : Başladı أ # : Başladı ط + ق Kade ve benzerleri (Mukarebe-Reca- Şuru fiilleri) nakıs fiillerdendir. Bu fiillerin haberleri her zaman muzari bir fiille başlamalıdır. Oysa Kane ya da İnne ve benzerlerinde haber: isim cümlesi, fiil cümlesi, mazi fiille başlayan fiil cümlesi, muzari bir fiille başlayan isim cümlesi, müfred, şibih cümle olabilir. Mukarebe( yaklaşma) fiilleri; bir isim cümlesinin başına gelerek, ismini ref, haberi olan muzari fiili ise, cümle olduğu için mahallen nasb eden nakıs fiillerdir. Yaklaşma anlamı kazandırırlar. ر ب Mukarebe fiillerinden günümüz Arapçasında kullanılmamaktadır. د ا و # كve fiillerinin hem mazi hem de muzari şekilleri kullanılabilir. Oysa Reca ve ve Şuru fiillerinin sadece mazi şekilleri kullanılabilir. Kade ve benzerlerinin cümledeki anlamına göre, müfred, müsenna, cem, müzekker müennes, gaipmuhatap şekilleri yapılabilir. Mukarebe (yaklaşma) bildiren fiillerin haberi konumundaki muzari fiillerin başına, muzari fiili nasb eden bir ا ن getirilebilir. Şuru (başlama) fiillerinin haberi konumundaki muzari fiillerin başına kesinlikle أ ن edatı getirilmez.

20 ل 20 Reca (ümit) fiillerinden I 3dışında kalanlar günümüz Arapçasında artık kullanılmamaktadır. Reca (ümit) fiillerinden I 3 den hemen sonra I 3 nin ismi olan bir kelime gelmelidir. Bir isim değil de أن ile başlayan mansup bir muzari fiil geliyorsa, bu takdirde I 3 nakıs fiil olmaktan çıkıp, tam fiil kapsamına sokulur. أن ile başlayan muzari fiil cümlesi ise, bu tam fiilin faili olarak mahallen merfu kabul edilir. ÖRNEKLER: Mukarebe(Yaklaşma) : E 9 د # 9 ر ر, ن أ ن (Ramazan ayı neredeyse bitmek üzere) düşecekti) (Çocuk az kalsın balkondan أ و # ك ا و د أ ن ) ط ن ا# Dر * 6 Reca (Ümit): ر & م D م ا ن E 3 (Umulur ki Rabbiniz size yardım eder. başladılar.) (Öğrenciler ilim tahsiline önem vermeye 1 4 ل ا 8 ذ D 9 ون ل ا 0 4 م başladı.) (Çocuk kitabı okumaya أ % ذ ا و د ) ر أ ا ب başladı.) (Çocuk ağlamaya # ر ع > اط+ ل ) ا,&( و ا, و & وف ( MEVSUF SIFAT VE Arapçada Türkçenin aksine önce mevsuf ( و وف ) sonra sıfat ( ا <+ 6 ) gelir. Mevsuf nitelenen, sıfat ise niteleyendir. Sıfat mevsufa her halükarda uyar. a) cinsiyet konusunda (müzekkerlik ve müenneslik) b) sayı konusunda (müfred, müsenna ve cem) c) irab konusunda (üstün, esre ve ötre) d) marife ve nekrelik konusunda ا,ب ا, دة olarak). Ancak mevsuf cem li ğayriakil olursa sıfat müfred ve müennes olarak gelir(ağırlıklı ا د <ر ساطول 9 1 د ا د <ر ن اطو 8 ن 9 1 د ا ن. ا د <ر ون اطو 0 ون 9 1 د و ن. Uzun erkek öğretmenler çalışkandırlarkandır. çalışkandır. Uzun iki erkek öğretmen çalış- Uzun erkek öğretmen ا د <ر 6 اطو د ة. ا د <ر ن اطو 0 ن 1 9 د ن. ا د <ر ت اطو 8 ت 9 1 د ا ت. Uzun bayan öğretmenler çalışkandırlarkandır. Uzun iki bayan öğretmen çalış- Uzun bayan öğretmen çalışkandır. SIRA SAYILARI م ؤ ن ث م ذ ك ر ا ط ب ا و ا 6 او I ا ا F 6 ا ط ب ا E F ا ا 6 F F اط ب ا F ث ا 6 ارا@ 6 4 ا ا % 6 ا ط ب ارا@ > ا ط ب ا % س ا ا د 6 ا ط ب ا د س ا ط ب > ا 4 ا ط ب ا F ن ا ا F 6 ا 6 ا 6 4 ا ط ب ا > ا 6 ا 4 # ر ة ا ط ب ا 4 # ر ا ا & د 6 3 # ر ة ا ط ب ا & د ي 3 # ر ا ا F 6 3 # ر ة ا ط ب ا F 3 # ر E

21 21 SAATLER م ا 6 3 ا 6 3 ا 4 # رة saat saat 10'a 10 daki- ا 6 3 ka var daki- saat 10'u 10 ا 6 3 ا 4 # ر ة ا 6 3 ka geçiyor ا 6 3 ا 4 # ر ة م ا 3 # ر د ' T ق م و 3 # ر د' T ق ا 6 3 ا 4 # ر ة saat 10'u çeyrek ا 6 3 ا 4 # ر ة saat 10'a çeyrek ا 6 3 var ا 6 3 geçiyor م ا 4 م و ا Dر@ > geçi- saat 10'u 20 ا 6 3 ا 4 # ر ة saat 10'a 20 var ا 6 3 yor ا 6 3 ا 4 # ر ة F 0 F ا 6 3 م ا م و ا 0DF ث ا 6 3 ا 4 # ر ة saat 10 buçuk ا 6 3 م و ا< ف SAYMA SAYILARI 1-2: Önce madud دود) ) sonra aded (>دد) gelir, madud müzekker ise aded de müzekker madud müennes ise aded de müennes olur. 3-10: Önce aded sonra madud gelir, aded ile madud arasında idafet ilişkisi vardır yani aded mudaf olur madud ise mudafun ileyh olur ve mecrur olur.ayrıca madud cem olarak gelir. Madud müzekker ise aded müennes, madud müennes ise aded müzekker olur : Önce aded sonra madud gelir, madud müzekker ise aded de müzekker, madud müennes ise aded de müennes olur. NOT-1: 11 ile 19 arasında geçen sayılar fetha üzere mebnidir. Ancak 12 sayısının ikisi hariç. NOT-2: 11 ile 99 sayıları arasında gelen madud müfred ve mansup olarak gelir : Önce aded sonra madud gelir.madud müzekker olursa adedin birler basamağı müennes olur, madud müennes olursa adedin birler basamağı müzekker olur : Önce aded gelir sonra madud gelir.madud müfred ve mansup olur. 100 VE SONRASI: Önce aded sonra madud gelir.madud müfred ve mudafun ileyh olur 'den 91-92'ye Kadar olan sayılar arasında 1-2'deki kural geçerlidir.madud müzekker ise aded de müzekker, madud müennes ise aded de müennes olur 'den 93-99'a kadar olan bu sayılar arasındaki sayılar3-9'deki kurala tabidirler yani madud müzekker ise bu sayıların birler basamağı müennes, madud müennes ise bu sayıların birler basamağı müzekker olur. SAYILAR ذر ؤث ط ب و ا& د و ا& د ة ن اF ن ن اF ن 6 F 8 F ط 8 ب 8 F ث ت ا 6 4 ط 8 ب ا > ت % 6 ط 8 ب % س ت 6 ط 8 ب تD 4 ط 8 > ت ط 8 ب E F ت 6 F 6 4 ط 8 ب > ت 3 # ر ة ط 8 ب 3 # ر ت ا & د 3 # ر ا & د ي 3 # ر ة اF - اE F 3 # ر اF - اE F 3 # ر ة 3 # ر 6 F 8 F 8 F ث 3 # ر ة ا # ر ا > 3 # ر ة

22 و 22 % 6 3 # ر % س 3 # ر ة 6 3 # ر ت 3 # ر 4 3 # > 3 # ر ة 3 # ر 3 # ر ة E F ط 6 F # ر > 3 # ر ة # ر ون 3 3 # ر ون و ا& د و 3 # ر ون و ا& د ة و 3 # ر ون اF ن و 3 # ر ون اF ن و 3 # ر ون 6 F 8 F و 3 # ر ون 8 F ث و 3 # ر ون ا 4 و 3 # ر ون ا > و 3 # ر و ن % 6 و 3 # ر ون % س و 3 # ر ون 6 و 3 # ر ون تJ و 3 # ر 4 و 3 # ر > و 3 # ر ون و 3 # ر ون E F و 3 # ر ون ط 6 F 6 4 و 3 # ر ون > و 3 # ر ون F8Fونط@ F8Fونط@ 6 أر@ 4 ونط@ أر@ 4 ونط@ 6 %ونط@ %ونط@ 6 ونط@ ونط@ 4 4 ونط@ 6 ونط@ F ونط@ 6 F 4 ونط@ 4 ونط@ 6 6 T ط ب 6 T ط ESMA-İ HAMSE ا +' ء ا,! + روع &وب رور Sahip ذو ذا ذي E * * و* Ağız ا ا@ E Baba ا و% ا % ا% E Kardeş E & & & Kayın peder Arapça'da esma-i hamse şunlardır; - اخ - اب - *و - ذو &م. Merfu ر*وع) ) konumunda vav ( و ) ile, وب) Mansup ) konumunda elif ( ا ) ile,mecrur konumunda ya ( ي )ile i rab yapılır. Esmai hamse (beş isim) nin harf ile i rab olabilmesi için aynı anda iki şartı birden taşıması gerekmektedir. Bu şartlar: 1. Müfret olmak (ikil ve çoğul olmamak) 2. Ya-i mütekellim (konuşan kişinin ya sı) dışında herhangi bir zamir veya isme mudaf olmak. ÖRNEKLER: # L ل & 1> ر ة ( Kayınpederin ticaretle uğraşıyor.) ) ك) Burada kayınpeder kelimesi merfu durumundadır=faildir. Bu yüzden irabı vav ile olmuştur ve ayrıca zamirine muzaftır ve müfreddir. görüştüm) (Muhammed in kardeşiyle akşam 0 ت ا % & د E * ا ء

23 23 Bu örnekte, kardeş kelimesi mansup durumundadır=mef uldur. Bu yüzden i rabı elif ile olmuştur. Ve Muhammed kelimesinin mudafıdır ve müfreddir. 0 ت I 0 3 ك E * ا@ ح (Babana sabahleyin selam verdim) Bu örnekte, baba kelimesi başına harfi cer geldiğinden mansup durumundadır. Bu yüzden irabı ya harfi ile olmuştur. Ve (ك) ayrıca zamirine mudaftır ve müfreddir. & ر م < 1 ا س ه (Bütün insanlar babasına hürmet gösteriyor.) (ه) Bu örnekte baba kelimesi mansup konumundadır=mef uldur. Bu yüzden irabı elif ile olmuştur. Ve ayrıca zamirine mudaftır. Ve müfreddir. Esmai hamsenin (beş isim) harf ile i rab edilmesi anlatılırken iki şartımız vardı: Bunlardan ikincisi şuydu: Ya-i mütekellim dışında herhangi bir zamir veya isme mudaf olmak. Burada istisna bir durum vardır. sahibi= (Mal ذ و ا ل Örnek: sadece isme mudaf olabilir, zamir önünde mudaf konumunda bulunamaz. ذو Burada görüldüğü gibi damire değil isme bitişti) Günümüz Arapçasında ف م sözcüğünün irabı esmai hamse dışında normal kelimeler gibi hareke ile de yapılmaktadır. Örnek: S * S * S * Esmai hamse den (beş isim) ذو dışında kalan diğer dört isim, cümlede tesniye olarak kullanıldıklarında klasik tesniye i rabı ile i rablanırlar. Ancak bu مdurumda * dışında kalan ا ب ا خ & م sözcüklerinin sonlarına okumada kolaylık olması için daha önce çıkarılmış ve kelimenin aslından olan waw harfleri yeniden ilave edilir. ا ب > و ان - و ن Örnek: Her zaman bir isme mudaf olan Esmai Hamseden ذو nün tesniye formatı ise ( ذ و ا- ذ و ي ) cemi formatı ise ( ذ و و- ذ و ي ) olarak kullanılabilir. SORU EDATLARI Soru edatları şunlardır: ء( ( ھزة, ھل Bu iki edat harftir. Bunların olumlu cevabı; 4 م ile, olumsuz cevabı ise iledir. Olumsuz sorunun olumlu cevabı I 0@ (evet) ile; olumsuz cevabı ise 4 م (hayır) iledir. edatı) (kim?) (akıllı varlıklar için kullanılan soru ن (ne?)( akılsız varlıklar için kullanılan soru edatı) (nerede?) I ا ن (ne zaman?) ف م (nasıl?) (kaç, ne kadar?) (? hangisi )ا Dي Bu soru edatları ile belirli bir şey hakkında soru sorulur. Bunların cevabı ise, sorulan şeyi sınırlandırmak ve belirtmekle olur. NOT: Dي ا dışındaki soru edatları mebnidir. Dي iseا mu rabtır MUDARİ FİİLLERİ CEZMEDEN EDATLAR كلمات تجزم الفعل المضارع (15 ( ( A BİR KELİMEYİ CEZMEDENLER زم L وا 6 دا 4) :( 1, م, م 0 د و, م و د O) Allah) doğurmadı ve doğrulmadı, 2 ), ) < + 3 ر ي Henüz ömrüm fayda vermedi Salih amel yapsın 3 'م ا/ ر, ل 8 3 & Günah işleme 4 ' H ا,( H 9 ' ذ ب ( B İKİ KELİMEYİ CEZMEDENLER زم "ن + U ن Kرط وزاء 11) :( Eğer tövbe edersen günahların bağışlanır ذ و@ ك 1 إ ن إ ن ب L + ر Her ne yaparsan ondan sorulursun S ل T ل + 4 ل ن % ر 1 د ه 3 د Hayır, olarak ne yaparsan, Allah Teâlâ yanında onu bulursun Q 3 I 4 Kim salih amel yaparsa o kurtulan olur 1 ن 4 ن ن 4 ل 8 3 &

24 ا 24 Nerede olursan ol ölüm sana yetişir ا ن ن د ر ك ا و ت 5 أ ن Ne zaman haset edersen helak olursun 0 9 ك & د F F 6 7 أ ( F ا ( F ذ ب 0 4 ك Nerede günah işlersen işle Allah Teala seni bilir I 4 Q Hangi alim kibirlenirse Allah Teala ona gazaplanır I 4 Q S, 8 أي 5 ا ى 5 3 * 0 4 ك Her nerede yaparsan, amelin (fiilin) yazılır ل ب Ne zaman tövbe edersen/tövbe ettiğin zaman tövben kabul olur ا ذ ب ل ك 10 إ ذ İlminle amel ettiğin zaman/ne zaman ilminle amel edersen, insanların en hayırlısı olursun ا ذ ا ك ن % ر ا س 11 إ ذ ا 12 ا (ن ا (ن ( ر ا ) ر آ ن 4 # 4 د ة Ne zaman Kur an okursan, mutluluk hissedersin 13 ا Her nerede Nasıl 14 MUDARİ FİİLLERİ NASB EDEN EDATLAR حروف تنصب الفعل المضارع 4) ( Allah Teala ya itaat etmemi severim/itaat etmeyi seviyorum Allah Teala, asla kafirleri bağışlamayacaktır I 4 1 أ ن ا & بD ا ن ا ط > Q * ر ن 0 I 4 2 ل ن, ن L + ر Q ك ى ا & بD ط ول ا 4 ر F ا & <ل ا 0 4 م İlim tahsil edebilmem için ömrün uzun olmasını seviyorum 3 ' و ك "إ ذ ن د % ل ا 6 1 " ن ' ل : Allah Teala ya itaat ediyorum diyen kimseye (cevaben) O hade/ Öyleyse cennete girersin sözün 4 إ ذ ن " أ ط > DİKKAT! Şart için kullanılıp da iki fiili cezmetmeyen bazı edatlar da vardır. Bunlar: (Şayet olmasaydı), ( ) > (dığında), (Burada fiili muzariyi > ) و ( olmasaydı), (Şayet > ) و ( (Şayet), > ) و ( cezm eden edat değil, şart edatıdır.) ( 0 ) > (Ne zaman olsa, her oluşunda) ا ذ ا) ) > (dığında), beraber) (Fakat, bununla > ) ا ( ÖRNEK CÜMLELER kurtulurdu) (Hasta perhize uysaydı, و ا & I ا ر ض 0 م yaşamazdı) (Heva ve heves olmasaydı, insan و ا 9 و اء 3 ش ا ن sever.) (Sultan adil olunca, halk onu ا ذ ا 3 د ل ا 0D ط ن SD@ & ار 3 6 ŞARTIN CEVABININ BAŞINA FA NIN GELMESİ Cevap (cümlesi), şart (cümlesi) olmaya uygun olmadığı zaman, cevabın fa ile gelmesi vacip olur. Bu da cevabın; 1) isim cümlesi 2) fiili 4 م= camid(türemeyen=sabit gibi) veya 3) taleb (istek) ifade eden veya و ف س,, ' د, ن 4) kendisinden önce ve (edatlarından birisi) geçen bir fiil cümlesi olma durumunda olur. Dilerseniz bunları örneklerde daha net bir şekilde görelim:. # ور (Kim iyiliğe=hayra koşarsa, onun koşması=çabası şükürle karşılanır.) =Cevap fa ن E 4 اE ا % ر S 4 * ile sağlandı.=> Kişi iyiliğe=hayra koşmazsa çabası şükürle karşılanmaz diye anlam çıkmamaktadır=> Bu da şart cümleciği olmadığını gösterir. =İsim cümlesi Yukarıdaki örnekte cevap cümlesi, yani fa ile başlayan bölüm, cevap cümlesi olmaya uygun değildir bu yüzden cevap fa ile başlayan bir cümleyle sağlanmıştır. Ve cevap dikkat edilirse isim cümlesi yani yukarıda sayılan dört maddeden birincisi olarak gelmiştir. Burada dikkat edilecek en önemli husus şudur: İlk bölümde verilen bir şart cümlesi bulunmamaktadır. Yani cevaplanacak bir şart cümlesi yoktur. Başka bir deyişle, şöyle olsaydı şöyle olurdu ya da böyle olmasaydı böyle olmazdı diye bir şart yoktur. Şart ve şart edatlarıkonusu anlatıldığında hatırlanacak olursa, cevaplanacak şart cümlecikleri vardı. Ve ilk cümledeki şarttan dolayı

25 25 ikinci cümlede cevap oluşuyordu. Burada ise şarta bir cevap verilmiyor aksine, ortaya çıkan sonuç, tespit fa ile cevaplanıyor. ÖRNEKLER: cümle= (Eğer anne babana ikramda bulunursan, yaptığın iş ne güzeldir!) = Camid ا ن ا ر ت و ا د ك * 4 م * 0 4 ت = çekimli değildir ve türemez.) Ayrıca anne babana ikram etmezsen kötüdür diye bir mana çıkmaz ve 4 م cevap şarta bağlı değildir. çıkarma) (Eğer tasaddukta bulunursan=sadaka verirsen, sadakanı başa kakarak boşa ا ن دق 8 ط ل د ' ك =Burada da bir talep vardır.= Dikkat edilirse fa nın cevap olarak geldiği kısımda şartın cevabı yoktur. Sadece olması gereken bir tespit, bir durum, bir istek ortaya konmuştur. Yani sadaka vereceğin zaman başa kaktığında sadakanın boşa çıkacağı sonucu ortaya çıkmıştır. Bir şarta bağlı durum söz konusu değildir. ك (Eğer ticaret yaparsan, (sonuçta ) malın artacaktır. =Sevfe ile gelecek manası verilen ا ن 1 ر * و ف F ر bir cümle. =Burada fa lı cümle ile ortaya çıkacak bir sonuç bildirilmiş, herhangi bir şart cümlesine bağlı kalınmadan olacak durum gözler önüne serilmiştir. Yani malın çoğalacağı bir şarta bağlı değil, ticaret yapılınca ortaya çıkan doğal bir sonuç olarak bildirilmiştir. dok- (Doktor sana nasihat ettiğinde, onun nasihatine uy) = Talep cümlesi =Burada ا ذ ا & ك * S & torun nasihat etmesinin sonucunda ona uyulması istenmektedir. Yine fa ile başlayan bir cevap sözkonusudur, nasihate şöyle olursa uy, böyle olursa uyma şeklinde bir şart ortaya konmamış, yalnızca nasihate uyulması istenmiştir. GAYR-İ MUNSARIF Gayr-i munsarıf isim, sonuna tenvin almayan ve kesre yerine de fetha ile cer edilen (sonuna esre alan) isimdir. Şimdi gayr-i munsarıfın çeşitlerini inceleyelim: a) Özel isim: Müennes veya yabancı kelimeleri kaynaştırılmış veya sonuna elif veya nun ilave edilmiş veya fiil vezninde gelmiş veya ilk harfi ötreli ikinci harfi fethalı üç harfli müzekker bir isim ise; tenvinden menedilir (gayri munsarıf olur) ر gibi م ا 3 ل &, ر و ت 3 د ن ز د - ز * ر Örneğin; b) Sıfat: ا * 4 ل 4 * 8 ء - I0 4 * 8 ن - 4 * vezninde olduğunda gayr-i munsarıf olur. Sıfat ل- + 4 ل 4* vezninde olduğunda ا % ر ve < 1 kelimelerinde gayr-i munsarıf olur. ر ان Örneğin; (sarhoş) ر ى gibi ء ع 0 F ث (sarhoş-müe) c) İsim: Cem in son şekli kalıbında geldiği veya müenneslik alameti olan elifi memdude veya elifi meksure ile bittiğinde gayr-i munsarıf olur. gibi ذ ر ى & ر اء د ار س & Örneğin; (hamile) I Gayr-i munsarıf mudaf veya elif lamla marife kılındığında kesre ile cerredilir. + ( - ن د ار س ا د 6 gibi MEBNİ İSİMLER Sonundaki hareke değişmeyen ve bütün terkiplerde bir kalan isme mebni denilir. Mebni isimlerden bazıları şunlardır: 1) Zamirler, İsm-i işaretler, İsm-i mevsuller, Şart isimleri, Soru isimleri, Fiil isimleri Bunları tamamı Araplardan duyulduğu şekilde mebni olurlar, yani sonları değişmez. 2) Onikinin ilk kelimesi hariç, onbirden ondokuza kadar olan sayılar, her iki kelimenin fetha olması üzere mebnidir. 3) İdafete girmeyen bazı zarflar (yani mudafun ileyh görünürde olmayan fakat mana bakımından vardır) Bunlar ise zamme üzere mebnidir. 4) Nefyeden (yani yasaklayan) ( ) nın ismi, mudaf veya mudafa benzer olmadığı zaman mebnidir. Bu isim, ne ile nasb ediliyorsa o hal üzere mebnidir. 5) S mebnidir. ile biten isimler kesre üzere و Dilerseniz bunları örneklerde daha net bir şekilde görelim: ÖRNEKLER: (Zamir) (Ben çalışkan bir öğrenciyim) ا 0 ذ 9 1 د işaret) (Bu yeni bir okuldur) (İsmi ھ ذ ه د ر 6 1 د د ة