YÖNETCLERN VE ÖRETMENLERN LKOKUMA-YAZMAYA HAZIRLIA YÖNELK BLGLER VE GÖRÜLER. Banu YANGIN * ÖZET

Transkript

1 YÖNETCLERN VE ÖRETMENLERN LKOKUMA-YAZMAYA HAZIRLIA YÖNELK BLGLER VE GÖRÜLER * ÖZET Bu çalımanın amacı, yöneticilerin ve öretmenlerin altı ya grubundaki örencilerin ilkokuma-yazmaya hazırlanmalarına yönelik bilgi ve görüleri ile yöneticilerin ve öretmenlerin bilgileri ve görüleri arasında fark olup olmadıını belirlemektir. Aratırmada betimsel yöntem kullanılmıtır. Aratırmanın evrenini, Öretim Yılında, Ankara nın merkez ilçelerindeki ilköretim okullarının ve anaokullarının yöneticileri ve altı ya grubu öretmenleri oluturmutur. Sonuç olarak, yöneticilerin, programda yer alan özelliklerin programda yer aldıını genel olarak bildikleri ve bu özelliklerin tamamının yerinde olduunu düündükleri; öretmenlerin bu özelliklerin tamamının programda yer aldıını bildikleri ve bu özelliklerin tamamının yerinde olduunu düündükleri; öretmenlerin bu özelliklerin programda yer aldıını yöneticilerden daha fazla bildikleri ve bunların yerindeliine yöneticilerden daha fazla katıldıkları görülmütür. Anahtar Sözcükler: Ön koul özellikler, ilkokuma-yazmaya hazırlık, altı ya grubu. ABSTRACT The aim of this study is to ascertain the knowledge and views of administrators and teachers on the preparation of six year olds for initial reading and writing, and to find whether or not there is a difference between their views and knowledge. Descriptive approach was used in this study. The population of the study comprised administrators six years- old students in primary and kindergarten in the central boroughs of Ankara in the academic year. Results showed that administrators were generally aware of the characteristics which appear in the curriculum and thought they were entirely appropriate, that teachers were also completely aware of the characteristics and felt they were completely appropriate and that teachers were more aware than administrators, and also had a higher opinion of the appropriacy of these characteristics. Keywords: Pre-requisite qualifications, preparation for initial reading and writing, six years- olds children. * Yard. Doç., Hacettepe Üniversitesi, banu@hacettepe.edu.tr Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eitim Fakültesi Dergisi 161

2 Yöneticilerin ve Öretmenlein lkokuma-yazmaya Hazırlıa GR Örencilerin bilgi, beceri ve alıkanlık kazanmalarında pek çok unsur belirleyici olabilir. Onların ön koul niteliindeki bazı özelliklere sahip olmaları da bu unsurlardan biridir. lkokuma-yazma becerisini kazanma açısından bakıldıında, bu özellikler u ekilde sıralanabilir: Parmak, el ve göz gibi organlardaki küçük kasların yeterince gelimi olması; sinir-kas ve el-göz uyumunun yeterince salanabilmesi; kalem, defter vb. araç ve gereçleri doru kullanabilme; satır, çizgi, yazı, sa, sol, yukarı, aaı, dik, yatık, eik, eri vb. kavramları bilme; okuma ve yazmanın yönünün soldan saa ve yukarıdan aaı doru olduunu bilme; özellikle abecedeki harflerin ekillerini oluturan çizgileri doru yönde ve düzgün çizebilme; sesleri ayırt edebilme (Türkçe Eitimi ve Öretimi Kılavuzu, 1986; Takafa ve Iıl, 1989; Altınta ve dierleri, 1994; Perrotta, 1994; Akyılmaz ve Kocaoluk, 1995; Dikmen, 1998; Vadasy, Rolanda ve dierleri, 1998; Vadasy, Angela ve dierleri, 1998; Çelenk, 1999; Meier, 2000; Raban and Ure, 2000; Strickland and Morrow, 2000; Yücel, 2000; Akyol, 2001; Alperen, 2001; Cemalolu, 2001; Vaivre-Duret and Burnod, 2001; Güleryüz, 2002). MEB Türkçe Eitimi ve Öretimi Kılavuzu nda (1986), lköretim Okulu Birinci Sınıf Türkçe Programı nda (2000) ve lköretim Türkçe Dersi Öretim Programı ve Kılavuzu nda (2005) örencilere ilkokuma-yazma öretmeye balamadan önce, onları okuma ve yazmaya hazırlamak gerektii vurgulanmaktadır. Dorudan ilkokuma-yazmaya hazırlama amacı güdülmemi olmakla birlikte, ülkemizde yaygınlatırılması hedeflenen okul öncesi eitimi için hazırlanan programda (MEB, 2002), ilköretim okullarının ve okul öncesi eitim kurumlarının altı ya grubundaki örencilerin kazanmaları beklenen; ilkokuma-yazmayı örenmeleri için de ön koul niteliinde olan bazı özellikler yer almaktadır: Bunlar, küçük kaslarının, sinirkas ve el-göz uyumlarının, dil becerilerinin; algılama, gözlemleme ve hatırlama gibi zihinsel becerilerinin geliimiyle ilgili özelliklerdir. Bu örtümeye balı olarak, ilköretim okullarının birinci sınıfındaki örencilerin ilkokuma-yazma becerisini kazanmalarındaki baarıda, bu örencilerin söz konusu ön koul niteliindeki özellikleri okul öncesi eitim kurumlarında kazanmalarının etkili olacaı söylenebilir Konunun Önemi Altı ya grubundaki örencilerin ilkokuma-yazma için ön koul niteliindeki özellikleri kazanmalarında, ilgili etkinlikleri plânlayan ve uygulayan öretmenlerle, onları yönlendiren ve denetleyen müdür ve yardımcılarının konuya ilikin bilgileri ve görüleri oldukça önemlidir. Yöneticilerin, programlarına hakim olmalarının ve burada yer alan bilgilerin yerinde olduunu düünmelerinin, öretmenleri yönlendirme ve denetleme görevlerini istenen nitelikte gerçekletirmelerinde etkili olacaı düünülmektedir. Aynı ekilde öretmenlerin, programlarına hakim 162 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eitim Fakültesi Dergisi

3 olmalarının ve burada yer alan bilgilerin yerinde olduunu düünmelerinin, plânlama ve uygulama görevlerini istenen nitelikte gerçekletirmelerinde etkili olacaı düünülmektedir. Dolayısıyla, bu aratırmadan elde edilecek bulguların, yöneticilerin ve altı ya grubu öretmenlerinin hizmet öncesi ve hizmet içi eitim programlarına; buna balı olarak da örencilerin ilkokumayazmaya hazır duruma gelmelerine katkı getirmesi beklenmektedir Problem ve Alt Problemler Yöneticilerin ve öretmenlerin altı ya grubundaki örencilerin ilkokuma-yazmaya hazırlanmalarına yönelik bilgileri ve görüleri nelerdir? Yöneticilerle öretmenlerin bilgileriyle görüleri arasında fark var mıdır? Alt Problemler 1. Yöneticilerin programlarında yer alan özelliklere ilikin bilgileri ve görüleri nedir? 2. Öretmenlerin programlarında yer alan özelliklere ilikin bilgileri ve görüleri nedir? 3. Programlarında yer alan özelliklere ilikin, yöneticilerin bilgileri ve görüleri ile öretmenlerin bilgileri ve görüleri arasında fark var mıdır? 1.3. Sınırlılıklar Bu aratırmada, ilkokuma-yazmaya hazırlıa yönelik bilgilerden yalnızca aratırmanın kapsamına giren öretmenlerin ve yöneticilerin balı oldukları MEB Okul Öncesi Eitim Programında (2002) yer alanlar ölçme aracına alınmıtır Tanımlar Program: MEB Okul Öncesi Eitim Programı (2002) 2. YÖNTEM 2.1. Aratırma Yöntemi Bu aratırmada betimsel yöntem kullanılmıtır. Yöneticilere ve öretmenlere, altı ya grubundaki örencilerin ilkokuma-yazmaya hazırlanmalarına yönelik bilgileri ile görülerini belirlemek amacıyla anket uygulanmıtır. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eitim Fakültesi Dergisi 163

4 Yöneticilerin ve Öretmenlein lkokuma-yazmaya Hazırlıa Evren ve Örneklem Aratırmanın evrenini, Öretim Yılında, Ankara nın merkez ilçelerindeki ilköretim okullarının ve anaokullarının yöneticileri ve altı ya grubu öretmenleri oluturmaktadır. 8 merkez ilçedeki toplam okul sayısı 512 dir. Evrenin % 10 unu oluturan 50 okuldaki birer yönetici ve öretmen kota örnekleme (Balcı, 2001) yoluyla örnekleme alınmıtır. Evren ve örnekleme ilikin veriler Tablo de görülmektedir. Tablo 2.2.1: Evren ve Örnekleme likin Veriler Merkez lçeler Okul Sayısı Örnekleme Alınan Okul Sayısı Yönetici Sayısı Öretmen Sayısı Yönetici ve Öretmen Sayısı Altında Çankaya Etimesgut Keçiören Mamak Sincan Yenimahalle Gölbaı Toplam Veri Toplama Araçları lgili literatür taranarak ilkokuma-yazma öretimi sürecinin hazırlık aamasında örencilerin kazanmaları gereken özellikler saptanmıtır. Bunlardan, MEB Okul Öncesi Eitim Programının (2002) Aylık Çocukların Eitimleri çin Belirlenen Hedefler ve Bu Hedeflere Ulamak çin Kazanılması Beklenen Davranılar balıı altında yer alanlar unlardır: 2.Çeitli malzemeleri deiik ekillerde katlama. 3.Deiik malzemeleri istenilen nitelikte kesme. 4. Hızlı ve yava yürüme. 5.Nesnenin mekandaki konumunu doru olarak söyleme (altında-üstünde, arasında). 6.Nesnenin mekandaki konumunu doru olarak söyleme (içinde-dıında). 7.Nesnenin mekandaki konumunu doru olarak söyleme (saında-solunda). 8.Nesnenin mekandaki konumunu doru olarak söyleme (yakınında-uzaında). 9.Sesleri 164 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eitim Fakültesi Dergisi

5 ayırt edebilme. 10.Verilen sesin özelliini söyleme (ince-kalın, benzer-farklı). 11.Büyük kaslarını kullanarak güç gerektiren hareketleri yapabilme. 12.Küçük kaslarını kullanarak güç gerektiren hareketleri yapabilme. 13.El ve göz koordinasyonu gerektiren hareketleri yapabilme. 14.Bedensel koordinasyon gerektiren hareketleri yapabilme. 15.Kendi isteiyle bir ie balama. 16.Baladıı ii bitirme çabası gösterme. 17.Tümcelerinde öeleri doru olarak kullanma. 18.Tümcelerdeki ekleri doru olarak kullanma. Bu gruba, MEB Okul Öncesi Eitim Programının (2002) Okul Öncesi Eitiminin Amaçları balıı altında yer verilen u amaç da alınmıtır: 1.Okul öncesi eitim kurumları örencileri ilköretime hazırlamalıdır. Saptanan özelliklerin ilkokuma-yazma öretimi sürecinin hazırlık aamasında kazandırılması gerekip gerekmedii ve MEB Okul Öncesi Eitim Programında (2002) yer alıp almadıı konusunda uzman görüüne bavurulmutur. Yöneticilerin ve öretmenlerinin altı ya grubundaki örencilerin ilkokuma-yazmaya hazırlanmalarına ilikin bilgilerini ve görülerini saptamak amacıyla, yukarıda belirtilen 18 özellik anket maddesi hâlinde listelenmitir. Anket formunun bir boyutunda, yöneticilerin ve öretmenlerin her bir maddenin MEB Okul Öncesi Eitim Programında yer alıp almadıına ilikin bilgilerini saptayabilmek için, Var, Emin Deilim, Yok seçeneklerine; dier boyutunda ise, her bir maddeye ilikin görülerini saptayabilmek için, Tamamen Katılıyorum, Katılıyorum, Kararsızım, Katılmıyorum, Kesinlikle Katılmıyorum seçeneklerine yer verilmitir Araçların Güvenirlii Aratırmacı tarafından gelitirilen ölçme aracı 95 kiilik bir yönetici ve altı ya grubu öretmenine uygulanmı; aracın birinci boyutuna ilikin güvenirlik katsayısı (Cronbach ).8969, ikinci boyutuna ilikin güvenirlik katsayısı ise (Cronbach ).9518 olarak bulunmutur. Dolayısıyla, araç üzerinde hiçbir deiiklik yapılmamıtır Verilerin Analizi Ölçme aracının uygulanmasıyla elde edilen veriler bilgisayar ortamında SPSS paket programı yardımıyla analiz edilmitir (Büyüköztürk, 2002). Yöneticilerin ve öretmenlerin bilgilerine ilikin veriler üzerinde yüzde, frekans ve aritmetik ortalama hesapları yapılmıtır. Aritmetik ortalamalara ilikin puan aralıı, (N-1)/N formülüne göre u ekilde belirlenmitir: : Var; : Emin Deilim; : Yok. Yöneticilerin ve öretmenlerin görülerine ilikin veriler üzerinde de yüzde, frekans ve aritmetik ortalama hesapları yapılmı; aritmetik ortalamalara ilikin puan aralıı ise u ekilde belirlenmitir: : Tamamen Katılıyorum; Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eitim Fakültesi Dergisi 165

6 Yöneticilerin ve Öretmenlein lkokuma-yazmaya Hazırlıa : Katılıyorum; 3., : Kararsızım; : Katılmıyorum; : Kesinlikle Katılmıyorum. Yöneticilerle öretmenlerin bilgileri ve görüleri arasında fark olup olmadıına bakmak için, ilikisiz örneklemler için t testi yapılmıtır. 3. BULGULAR VE YORUM Elde edilen bulgular, aratırmada yanıt aranan alt problemlerin sırasıyla ele alınmı ve yorumlanmıtır Alt Probleme likin Bulgular ve Yorum Aratırmanın birinci alt problemi, Yöneticilerin programlarında yer alan özelliklere ilikin bilgileri ve görüleri nedir? idi. Yöneticilerin programlarında yer alan özelliklere ilikin bilgileri Tablo de, görüleri Tablo de sunulmutur. Tablo incelendiinde, yöneticilerin programda yer alan özelliklere ilikin bilgilerinin genel aritmetik ortalamasının 2,62 (Var) olduu görülmektedir. Bir baka deyile yöneticiler, bu özelliklerin programda yer aldıını genel olarak bilmektedirler. Bununla birlikte, 9. (Sesleri ayırt edebilme.) ve 10. (Sesleri incelik ve kalınlık, benzerlik ve farklılık özelliklerine göre sınıflamayı öretmemiz gerekmektedir.) özelliklerin programda yer alıp almadıı konusunda kendilerinden emin olamamılardır. lkokuma-yazma öretiminde hangi yöntem kullanılırsa kullanılsın, örencilerin sesleri fark etmeleri serbest okuma-yazmaya geçmelerinde önemli bir rol oynamaktadır (Lundberg, Ingvar, Frost and Petersen 1988: ; Cunningham 1990: 1-16; Ball and Blachman 1991: 49-66; Bradley and Bryant 1991: 37-45; Brady, Fowler, Stone and Winbury 1994: 44, 26-59; Perrotta 1994: ). Pek çok sınıf öretmeninin, ilkokuma-yazma öretimine, programda (MEB 2000: 17-18) belirtildii için, cümle çözümlemesi yöntemini uyguluyormu gibi balayıp, gerçekte karma yöntemi uygulamalarının önemli gerekçelerinden biri de budur. Cümle çözümlemesi yönteminin doru uygulandıı sınıflarda da sesleri fark eden örencilerin serbest okuma ve yazmaya dierlerinden daha erken geçtikleri bilinmektedir. Bu duruma balı olarak, öretme-örenme sürecini yönlendirmek ve denetlemekle de yükümlü olan yöneticilerin bu, önemli ve ön koul iki özelliin programda yer alıp almadıı konusunda kararsız kalmalarının, söz konusu yükümlülüklerini tam ve doru olarak yerine getirmelerini engelleyebilecei; bunun da örencilerin ilkokuma-yazmayı örenme sürecine ses kavramı konusunda hazır olarak gelmelerini olumsuz yönde etkileyebilecei söylenebilir. 166 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eitim Fakültesi Dergisi

7 Tablo 3.1.1: Yöneticilerin Programda Yer Alan Özelliklere likin Bilgileri B i l g i No Dereceler Var Emin Deilim Yok N= 45 f % f % f % ,7 3 6,7 3 6,7 2, ,8 6 13,3 4 8,4 2, ,2 6 13,3 2 4,4 2, ,3 9 20,0 3 6,7 2, , ,2 1 2,2 2, ,8 9 20,0 1 2,2 2, , , , ,0 8 17,8 1 2,2 2, , ,0 9 20,0 2,20* , , ,2 2,11* , ,7 3 6,7 2, , ,4 4 8,9 2, ,8 8 17,8 2 4,4 2, , ,9 3 6,7 2, ,8 9 20,0 1 2,2 2, ,8 9 20,0 1 2,2 2, , ,6 2 4,4 2, , ,9 8 17,8 2,35 Genel Aritmetik Ortalama 2,62 X Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eitim Fakültesi Dergisi 167

8 Yöneticilerin ve Öretmenlein lkokuma-yazmaya Hazırlıa... Tablo 3.1.2: Yöneticilerin Programda Yer Alan Özelliklere likin Görüleri Bilg i No Dereceler Tamamen Katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Kesinlikle Katılmıyorum f % f % f % f % f % , ,4 1 2,2 2 4,4 1 2,2 4, , ,4 1 2,2 2 4,4 2 4,4 4, , ,0 1 2,2 3 6,7 2 4,4 4, , ,6 2 4,4 3 6,7 1 2,2 4, , ,0 2 4,4 3 6,7 1 2,2 4, , ,2 2 4,4 4 8,9 1 2,2 4, , ,2 2 4,4 3 6,7 1 2,2 4, , ,4 1 2,2 2 4,4 1 2,2 4, , ,2 6 13,3 7 15,6 2 4,4 3, , ,2 5 11,1 9 20,0 4 8,9 3, , ,6 4 8,9 2 4,4 3 6,7 4, , ,4 2 4,4 1 2,2 4 8,9 4, , ,2 2 4,4 2 4,4 2 4,4 4, , ,7 6 13,3 1 2,2 3 6,7 3, , ,9 1 2,2 1 2,2 3 6,7 4, , ,2 2 4,4 2 4,4 2 4,4 4, , ,8 3 6,7 8 17,8 1 2,2 3, , ,8 4 8,9 8 17,8 3 6,7 3,64 Genel Aritmetik Ortalama 4,06 Tablo incelendiinde, yöneticilerin programda yer alan özelliklere ilikin görülerinin genel aritmetik ortalamasının 4,06 (Katılıyorum) olduu görülmektedir. Bir baka deyile yöneticiler, programda yer alan özelliklerin tamamının yerinde olduu görüüne katılmaktadırlar. Yöneticilerin, okul öncesi eitim kurumlarının örencileri ilköretime hazırlama ilevini ve ilköretimin birinci sınıfında okuma-yazma becerisini kazanacak örenciler için gerekli özellikleri bildikleri; mesleki deneyimlerine de dayanarak programda yer alan bu özelliklerin yerinde olduunu düündükleri söylenebilir. Yöneticilerin bu düüncede olularının, anasınıfı öretmenlerini yönlendirme ve denetleme yükümlülüklerini tam ve doru olarak yerine getirmelerini; bunun da örencilerin ilkokuma-yazmayı örenme sürecine hazır olarak gelmelerini olumlu yönde etkileyebilecei söylenebilir. N= 45 X 168 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eitim Fakültesi Dergisi

9 Alt Probleme likin Bulgular ve Yorum Aratırmanın ikinci alt problemi, Öretmenlerin programlarında yer alan özelliklere ilikin bilgileri ve görüleri nedir? idi. Öretmenlerin programda yer alan özelliklere ilikin bilgileri Tablo de, görüleri Tablo de sunulmutur. Tablo incelendiinde, öretmenlerin programda yer alan özelliklere ilikin bilgilerinin genel aritmetik ortalamasının 2,91 (Var) olduu görülmektedir. Bir baka deyile öretmenler, bu özelliklerin tamamının programda yer aldıını bilmektedirler. Tablo 3.2.1: Öretmenlerin Programda Yer Alan Özelliklere likin Bilgileri B i l g i No Dereceler Var Emin Deilim Yok N= 45 f % f % f % ,0 3 6,0 1 2,0 2, , ,0 2, ,0 1 2,0 3 6,0 2, , , ,0 1 2, , , , ,0 6 12,0 6 12,0 2, ,0 6 12,0 5 10,0 2, , , , ,0 2, , , , , ,0 1 2, , ,0 3 6,0 1 2,0 2, ,0 4 8,0 3 6,0 2,80 Genel Aritmetik Ortalama 2,91 X Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eitim Fakültesi Dergisi 169

10 Yöneticilerin ve Öretmenlein lkokuma-yazmaya Hazırlıa... Tablo incelendiinde, öretmenlerin programda yer alan özelliklere ilikin görülerinin genel aritmetik ortalamasının 4,46 (Tamamen Katılıyorum) olduu görülmektedir. Bir baka deyile öretmenler, programda yer alan özelliklerin tamamının yerinde olduu görüüne tamamen katılmaktadırlar. Öretim programları, bir amaca ulamak için önceden belirlenmi hedefler, içerik, eitim durumları ve sınama durumlarından olumaktadır (Varı 1994: 18). Söz konusu amaca ulamada belirleyici olan pek çok unsurdan söz edilebilir. Bu unsurlardan biri ilgili öretmenin programa hakim olması dieri ise programın örencilerin kazanmasını bekledii özelliklerin yerinde olduuna inanmasıdır. Okul Öncesi Eitim Programının (MEB, 2002) amaçlarından biri de örencileri ilköretime hazırlamaktır. Örencilerin bir okul öncesi eitim kurumuna gitmi olmalarının, onların birinci sınıftaki baarılarının üzerinde genel olarak olumlu yönde etki yaptıı bilinmektedir (Yazıcı 2005: 1-7). Anasınıfı öretmenlerinin, izlemekle yükümlü oldukları programda yer alan özellikleri bilmeleri ve programdaki özelliklerin yerinde olduunu düünmelerinin bu sonuçta önemli payının olduu düünülebilir. Tablo 3.2.2: Öretmenlerin Programda Yer Alan Özelliklere likin Görüleri B i l g i No Dereceler Tamamen Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Kesinlikle N= 50 F % f % f % f % f % , ,0 3 6, , , , ,0 1 2,0 4, , ,0 1 2, ,0 4, , , ,0 4, , , ,0 4, , , ,0 4, , ,0 1 2, ,0 4, , , ,0 4, , ,0 2 4,0 4 8,0 2 4,0 4, , ,0 3 6,0 4 8,0 3 6,0 4, , , ,0 4, , , ,0 4, , , ,0 4, , ,0 6 12,0 1 2, , , , ,0 4, , ,0 1 2, ,0 4, , ,0 1 2, ,0 4, , ,0 3 6,0 1 2, ,54 Genel Aritmetik Ortalama 4,46 X 170 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eitim Fakültesi Dergisi

11 Alt Probleme likin Bulgular ve Yorum Aratırmanın üçüncü alt problemi, Programlarında yer alan özelliklere ilikin, yöneticilerin bilgileri ve görüleri ile öretmenlerin bilgileri ve görüleri arasında fark var mıdır? idi. Programda yer alan özelliklere ilikin, yöneticilerin bilgileri ve görüleri ile öretmenlerin bilgileri ve görüleri arasında fark olup olmadıı Tablo de sunulmutur. Tablo : Yöneticilerle Öretmenlerin Bilgilerine ve Görülerine likin t Deerleri ÖZELLK N X sd t Sig. (2- tailed) MESLEK VAR/BLG YÖNETC ,62 2,91 6,5837 2,1935-5,252*,001 ÖRETMEN VAR/GÖRÜ YÖNETC ,06 4,46 12, ,5377-2,882*,001 ÖRETMEN Tablo incelendiinde, a) Programda yer alan özelliklere ilikin yöneticilerin bilgilerinin aritmetik ortalamasının 2,62, öretmenlerin bilgilerinin aritmetik ortalamasının ise 2,91 olduu; yöneticilerle öretmenlerin bilgilerinin ortalaması arasında öretmenler lehine (.001 düzeyinde) anlamlı fark Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eitim Fakültesi Dergisi 171

12 Yöneticilerin ve Öretmenlein lkokuma-yazmaya Hazırlıa... olduu görülmektedir. Öretmenler bu bilgilerin programda yer aldıını yöneticilerden daha iyi bilmektedirler. b) Programda yer alan özelliklere ilikin yöneticilerin görülerinin aritmetik ortalamasının 4,06, öretmenlerin görülerinin aritmetik ortalamasının ise 4,46 olduu; yöneticilerle öretmenlerin görülerinin ortalaması arasında öretmenler lehine (.001 düzeyinde) anlamlı fark olduu görülmektedir. Öretmenler programda yer alan bilgilerin yerindeliine yöneticilerden daha fazla katılmaktadırlar. Öretmenlerin yöneticilere göre programlarına daha fazla hakim olmaları ve programlarında yer alan bilgilerin yerindeliine daha fazla katılmaları öyle yorumlanabilir: (1)Yöneticiler öretmenlerden genellikle daha kıdemlidirler; bir baka deyile, öretmenlerden daha önce mezun olmulardır; programlarıyla ilgili bilgilerinde kayıp olumu olabilir. Bu durumda hizmet içi eitim ihtiyacından söz edilebilir. (2)Yöneticilerin, öretmenleri yönlendirme ve denetlemeden daha baka yükümlülükleri de bulunmaktadır. Dier yükümlülükleri yönlendirme ve denetleme yükümlülüüne younlamalarını olumsuz etkiliyor olabilir. Bu durumda yöneticilerin yükümlülüklerinin gözden geçirilmesine ihtiyaç olduundan söz edilebilir. 4. SONUÇ *Yöneticiler, programda yer alan özelliklerin programda yer aldıını genel olarak bilmektedirler. Bununla birlikte yöneticiler, 9. (Sesleri ayırt edebilme.) ve 10. (Sesleri incelik ve kalınlık, benzerlik ve farklılık özelliklerine göre sınıflamayı öretmemiz gerekmektedir.) özelliklerin programda yer alıp almadıından emin deildirler, ancak bu özelliklerin tamamının yerinde olduu görüüne katılmaktadırlar. *Öretmenler programda yer alan özelliklerin tamamının programda yer aldıını bilmektedirler. Bu özelliklerin tamamının yerinde olduu görüüne tamamen katılmaktadırlar. *Öretmenler programda yer alan özelliklerin programda yer aldıını yöneticilerden daha fazla bilmektedirler ve bunların yerindeliine yöneticilerden daha fazla katılmaktadırlar. 5. ÖNERLER Okul öncesi eitim kurumlarının yönetici ve öretmen adayları hizmet öncesinde, görev alacakları öretim kurumlarıyla ilgili öretim programlarının içeriini tam ve doru olarak örenecek ekilde 172 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eitim Fakültesi Dergisi

13 yetitirilmelidirler. Hizmetlerini sürdürmekte olan yöneticilerin ve öretmenlerin, gerek hizmet öncesindeki eksik ve yanlı örenmelerinden gerekse öretim programlarının, dirik yapıya sahip oldukları için, deimi olmasından kaynaklanan ihtiyaçları da, belirli dönemlerde saptanarak hizmet içi eitim yoluyla giderilmelidir. lgili ortamlarda, yöneticilerin yönlendirme ve denetleme yükümlülükleri üzerinde yeterince durulmalıdır. Örencilerin seslerin özelliklerini bilme ve sesleri ayırt edebilme becerilerinin geliimi, hangi ilkokuma-yazma öretimi yöntemi olursa olsun, onların okuma-yazma becerisi kazanmalarında önemli bir unsurdur yılında kabul edilen lköretim Türkçe Dersi Öretim Programı ilkokuma-yazma öretimi için ses temelli cümle yöntemini zorunlu kılmaktadır. Bu deiiklie balı olarak Okul Öncesi Eitim Programında da çeitli düzenlemelerin yapılması gerekmektedir. Özellikle okuma-yazma becerisini bu yöntemle kazanacak örenciler için, okul öncesi eitim kurumlarında seslerin özelliklerini bilme ve sesleri ayırt edebilme becerisinin geliimine dönük amaçlara ve buna balı etkinliklere yer verilecek olması oldukça önemlidir. KAYNAKÇA Akyılmaz, L. ve Kocaoluk,. (1995). Uygulamalı lkokuma Yazma Öretimi (On Üçüncü Baskı). stanbul: Kocaoluk Yayınevi. Akyol, H. (2001). Türkçe lkokuma Yazma Öretimi. Ankara: Gündüz Eitim ve Yayıncılık. Alperen, N. (2001). Türkçe Okuma ve Yazma Eitimi Rehberi (Yedinci Baskı). Ankara: Alperen Yayınları. Altınta, R., Öner, S. ve Cihangirolu, S. (1994). lkokuma Yazma Dersi Öretmen Kılavuzu (T.C. Hükümeti-UNICEF birlii Programı lköretimin Yaygınlatırılması Projesi). Ankara. Balcı, A. (2001). Sosyal Bilimlerde Aratırma Yöntem, Teknik ve lkeler. Ankara: Pegem Yayıncılık. Ball, E. W. ve Blachman, B.A. (1991). Does phoneme awareness training in kindergarten make a difference in early word recognition and developmental speeling?. Reading Research Quarterly, 26(1), Bradley, L. ve Bryant, P. (1991). Phonological skills before and after learning to read, In S. A. Brady and D. P. Shankweiler (Eds), Phonological Processes in Literacy (37-45) Hillsdale, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates Inc. Publishers. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eitim Fakültesi Dergisi 173

14 Yöneticilerin ve Öretmenlein lkokuma-yazmaya Hazırlıa... Brady, S. A., Fowler, A., Stone, B. And Winbury, N. (1994). Training phonological awareness: a study with inner-city kindergarten children. Annals of Dyslexia, 44, Büyüköztürk,. (2002). Sosyal Bilimler çin Veri Analizi Elkitabı (Birinci Baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık. Cemalolu, N. (2001). lkokuma Yazma Öretimi (kinci Baskı). Ankara: Nobel Yayın Daıtım. Cunningham, A. E. (1990). Explicit versus implicit instruction in phonemic awareness. Journal of Experimantal Child Psychology, 50, Çelenk, S. (1999). lkokuma-yazma Programı ve Öretimi. Ankara: Artım Yayınları. Dikmen, S. (1998). lk Okuma Yazma Öretimi Öretmen Rehberi (Dokuzuncu Baskı). Ankara: Öretmen Kitapları Dizisi: 1. Güleryüz, H. (2002). Türkçe lkokuma Yazma Öretimi (Altıncı Baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık. Lundberg, Ingvar, Frost, J. and Petersen, O. P. (1988). Stımulating phonological awareness. Reading Research Quarterly. 23(3), MEB. (1986). Türkçe Eitimi ve Öretimi Kılavuzu. Ankara: Çıraklık ve Yaygın Eitim Genel Müdürlüü Mesleki ve Teknik Açıköretim Okuklu Matbaası. MEB. (2000). lköretim Türkçe Dersi Öretim Programı ve Kılavuzu (1-5. Sınıflar). Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüü Basım Evi. MEB. (2002). Okul Öncesi Eitim Programı. stanbul: YA-PA Yayıncılık. MEB. (2005). lköretim Okulu Birinci Sınıf Türkçe Programı. stanbul: Millî Eitim Basımevi. Meier, D. R. (2000). Scribble Scrabble Learning to Read and Write: Success with Diverse Teachers, Children and Families. New York: Teachers College Press. Perrotta, B. (1994). Writing Development and Seconde Language Acquisition in Young Children. Childhood Education. Summer: Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eitim Fakültesi Dergisi

15 Raban, B. and C. Ure. (2000). Literacy in the Preschool. In Hayden (Ed) Landscapes in Early Childhood Education. New York: Peter Lang Strickland D. S. And Morrow (2000). Beginning Reading and Writing. Copublished with Teachers College Press. Takafa, G. ve Iıl, K. (1989). lkokuma Yazma Öretimi Metot ve Teknikleri (Birinci baskı). Konya: Sebat Ofset. Vadasy, P. F., Angela, Notari-Syverson, E. Rolanda, O Connor, J. J. Woods, Cripe. (1998). Ladders to Literacy: A Preschool Activity Book. Baltimore: Paul H Brookes Pub Co. Vadasy, P. F., E. Rolanda, O Connor, R. Joseph, Jenkins, Angela, Notari- Syverson. (1998). Ladders to Literacy: A Kindergarten Activity Book. Baltimore: Paul H Brookes Pub Co. Vaivre-Duret, L. and Burnot, Y. (2001). Development of a global motor rating scale for young children (0-4) including eye-hand grip coordination. Child: Care, Health and Development. Volume 27 Issu 6 Page 515. November. Varı, F. (1994). Program Gelitirme. Ankara: Alkım Kitapçılık Yayıncılık. Yazıcı, Z. ( ). Okul Öncesi Eitiminin Okul Olgunluu Üzerine Etkisinin ncelenmesi tarihinde adresinden alınmıtır. Yücel, P. (2000). Okuma Yazmaya lk Adım. Ankara: Pegem A Yayıncılık. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eitim Fakültesi Dergisi 175