ÖĞRETMEN ADAYLARI İÇİN KAMU PERSONELİ SEÇME SINAVI EĞİTİM BİLİMLERİ KİTABI GELİŞİM PSİKOLOJİSİ ÖĞRENME PSİKOLOJİSİ REHBERLİK EĞİTİMDE PROGRAM GELİŞTİRME ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ EĞİTİMDE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME KONU ANLATIMI, KONU TARAMA TESTLERİ, DENEME SINAVLARI VE SON ALTI YILIN KONULARI GÖRE YERLEŞTİRİLMİŞ ÇIKMIŞ SORULARI
ÖĞRETMEN ADAYLARI İÇİN KAMU PERSONELİ SEÇME SINAVI EĞİTİM BİLİMLERİ KİTABI Gelişim Psikolojisi Muhammet GENÇ Neslihan SAYDAM Can GARDİYAN Kenan GÖKÇE YAZARLAR Öğrenme Psikolojisi Muhammet GENÇ Neslihan SAYDAM Can GARDİYAN Kenan GÖKÇE Rehberlik Muhammet GENÇ Ali GÜVEN Neslihan SAYDAM Taşkın YILDIRIM Hüsnü KİRAZ Program Geliştirme Ömer KAZANDIRIR Cemali ARSLAN Kemal Efe EGE Öğretim Yöntem ve Teknikleri Ömer KAZANDIRIR Cemali ARSLAN Kemal Efe EGE Ölçme ve Değerlendirme Ferda ÖZTÜRK Atacan AYTÜRK Kemal Efe EGE Erol MURAT Murat YALÇIN EDİTÖR Cemali ARSLAN İhtiyaç Yayıncılık, 2007 Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları İhtiyaç Yayıncılık, Dershanecilik, Turizm, Reklam, Otomotiv, İnşaat, Organizasyon ve Ticaret Ltd. Şti. ne aittir. Bu kuruluşun izni alınmadan tümü ya da herhangi bir bölümü mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz ve dağıtılamaz. BU KİTAP T.C. KÜLTÜR BAKANLIĞI NIN BANDROLÜ İLE SATILMAKTADIR. Yayın Birimi Serkan İLHAN Sibel İLHAN BASKI Aydan Web Tesisleri İHTİYAÇ YAYINCILIK İletişim Adresi: Kültür Mah. Ataç 2 Sok. Lütuf Apt. No: 61/1 Kızılay/Ankara İrtibat Telefonu: 0 312 434 17 57 (pbx) Faks: 0 312 434 08 03 GSM: 0 505 938 14 75 (öğretmen hattı) web: www.ihtiyacinne.com.tr e-posta: info@ihtiyacyayincilik.com.tr
İÇİNDEKİLER Sayfa TAKDİM... i KİM NE DEDİ?... ii ÖĞRETMENLİK... iii PUSULA... xxxi 2006 VE 2005 YAKALANAN SORU ÖRNEKLERİ... xxxv GELİŞİM PSİKOLOJİSİ... 1 GELİŞİME GİRİŞ...9 1. GELİŞİMLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR... 9 1.1 Büyüme (Fiziksel Gelişim)... 9 1.2 Olgunlaşma... 9 1.3 Öğrenme... 10 1.4 Deneyim... 11 1.5 Hazır Olma (Hazırbulunuşluk)... 11 1.6 Gelişim Ödevleri (Gelişim Görevleri)... 11 1.7 Gelişim... 11 1.8 Gelişim Alanı... 12 1.9 Dönem... 12 1.10 Kritik Dönem... 12 2. GELİŞİME ETKİ EDEN FAKTÖRLER... 13 2.1 Çevre... 13 2.2 Kalıtım... 13 2.3 Zaman... 14 3. GELİŞİM İLKELERİ... 15 TEST I...16 ÇIKMIŞ SORULAR...20 FİZİKSEL VE PSİKOMOTOR GELİŞİM...25 1. FİZİKSEL GELİŞİM DÖNEMLERİ VE PSİKOMOTOR GELİŞİM... 25 1.1 Doğum Öncesi Dönem... 25 1.2 Bebeklik (Süt) Dönemi... 26 Bebeklik Döneminde Psikomotor Gelişim... 26 Refleksif Hareketler... 26 Denetimsiz Genel Vücut Hareketleri... 26 Bebeklik Dönemi Gelişim Ödevleri... 27 1.3 Oyun (Okul Öncesi) Dönemi... 27 Oyun Döneminde Psikomotor Gelişim... 27 Oyun Dönemi Gelişim Ödevleri... 28 1.4 Okul (Çocukluk) Dönemi... 28 Okul Dönemi Gelişim Ödevleri... 28 1.5 Ergenlik Dönemi... 29 Ergenlik Dönemi Gelişim Ödevleri... 30 iv
1.6 Genç (İlk) Yetişkinlik Dönemi... 31 Genç Yetişkinlik Dönemi Gelişim Ödevleri... 31 1.7 Orta Yaşlılık (Yetişkinlik) Dönemi... 31 Orta Yaşlılık (Yetişkinlik) Dönemi Gelişim Ödevleri... 31 1.8 Yaşlılık (İhtiyarlık) Dönemi... 31 Yaşlılık Dönemi Gelişim Ödevleri... 31 TEST II...34 ÇIKMIŞ SORULAR...37 ZİHİNSEL (BİLİŞSEL) GELİŞİM...41 1. ZİHİNSEL GELİŞİME İLİŞKİN KURAMLAR... 41 1.1 Piaget nin Zihinsel Gelişim Kuramı... 41 1.1.1 Şema... 41 1.1.2 Adaptasyon (Uyum Sağlama)... 42 Özümleme... 42 Uyma... 42 1.1.3 Dengeleme... 43 1.1.4 Örgütleme... 43 1.1.5 Nesne Devamlılığı... 44 1.1.6 Korunum... 44 1.1.7 Tersine Çevrilebilirlik... 45 1.1.8 Piaget ye Göre Zihinsel Gelişimi Etkileyen Faktörler... 45 Deneyim... 45 Sosyal Geçiş... 45 Olgunlaşma... 45 Dengelenme... 46 1.1.9 Piaget ye Göre Zihinsel Gelişim Dönemleri... 47 Duyu (Sensori)-Hareket Dönemi... 47 Nesne Devamlılığı... 47 Devresel (Döngüsel) Tepkiler... 47 Alışkanlıklar... 47 Ertelenmiş Taklitler... 47 İşlem Öncesi Dönem... 48 Benmerkezci (Egosantrik) Düşünme... 48 Toplu Monolog... 49 Eşli Oyunlar... 49 Paralel Oyunlar... 49 Canlandırmacılık (Animizm)... 49 Sembolik Fonksiyon Aşaması (3 4 Yaş)... 49 Sezgisel Düşünme Aşaması (5 7 Yaş)... 50 Somut İşlemler Dönemi... 51 Soyut (Formel) İşlemler Dönemi... 52 Ergen Benmerkezciliği... 52 Hayali Seyirciler... 52 Kişisel Efsane... 52 v
1.2 Bruner in Zihinsel Gelişim Kuramı... 55 1.2.1 Bruner e Göre Zihinsel Gelişim Dönemleri... 55 Eylemsel Dönem... 55 İmgesel Dönem... 55 Sembolik Dönem... 55 1.3 Vygotsky nin Zihinsel Gelişim Kuramı... 56 1.3.1 İşbirlikli Öğrenme... 56 1.3.2 Yakınsal Gelişim Alanı... 56 1.3.3 İçsel Konuşma... 56 1.4 Gagne nin Zihinsel Gelişim Kuramı... 57 1.4.1 Gagne nin Zihinsel Gelişim Aşamaları... 57 İşaret Öğrenme... 57 Uyarıcı Davranım İlişkisini Öğrenme... 57 Zincirleme... 57 Sözel Bağ Kurma... 57 Ayırt Etmeyi Öğrenme... 58 Kavram Öğrenme... 58 İlke Öğrenme... 58 Problem Çözme... 58 TEST III...59 ÇIKMIŞ SORULAR...63 DİL GELİŞİMİ...69 1. DİLİ OLUŞTURAN ELEMENTLER (UNSURLAR YA DA BİRİMLER)... 69 1.1 Ses (Fonem)... 69 1.2 Sıra (Morfem)... 69 1.3 Anlam (Semantik)... 69 2. DİL GELİŞİMİNİ AÇIKLAYAN KURAMLAR... 69 2.1 Davranışçı Kuramcıların Dil Gelişimi Kuramı... 69 2.2 Sosyal Öğrenmeci Kuramcıların Dil Gelişimi Kuramı... 70 2.3 Doğuştancı Kuramcıların (Psiko-Lingustik) Dil Gelişimi Kuramı... 70 Dil Öğrenme Mekanizması... 70 2.4 Piaget nin Dil Gelişimi Kuramı... 70 2.4.1 Agulama Dönemi... 70 Ağlama Evresi... 70 Babıldama Evresi... 70 Çağıldama (Heceleme) Evresi... 70 2.4.2 Tek Sözcük Dönemi... 70 Morgem... 70 Kavram Gelişimi... 70 Alıcı ve İfade Edici Dil... 71 2.4.3 Telgrafik Konuşma Dönemi... 71 2.4.4 İlk Gramer Süreci... 71 TEST IV...72 ÇIKMIŞ SORULAR...75 vi
KİŞİLİK (PSİKOSOSYAL) GELİŞİMİ...79 1. ERİKSON A GÖRE KİŞİLİK (PSİKO-SOSYAL) GELİŞİMİ... 79 1.1 Psikososyal Gelişim Dönemleri ve Gelişimsel Karmaşalar... 79 1.1.1 Temel Güvene Karşı Güvensizlik... 79 Ayrılık Kaygısı... 80 Bowlby nin Duygusal Bağlanma Kuramı... 80 Güvenli Bağlanma... 81 Güvensiz-Kaçınan Bağlanma... 81 Güvensiz Çelişkili (Kuşkulu) Bağlanma... 81 1.1.2 Özerkliğe Karşı Kuşku ve Utanç... 81 1.1.3 Girişimciliğe Karşı Suçluluk... 82 1.1.4 Çalışma ve Başarılı Olmaya Karşı Aşağılık Duygusu... 82 1.1.5 Kimliğe Karşı Kimlik Bulanımı / Rol Karmaşası... 83 Marcia nın Kimlik Statüleri... 83 Başarılı Kimlik... 83 Engellenmiş Kimlik, Erken Bağlanma ya da İpotekli Kimlik... 83 Dağınık Kimlik ya da Kargaşalı Kimlik... 83 Gecikmiş Kimlik, Bekleme ya da Moratoryom... 84 1.1.6 Yakınlığa Karşı Uzaklık veya Yalıtılmışlık... 85 1.1.7 Üreticiliğe Karşı Durgunluk... 85 1.1.8 Benlik Bütünlüğüne Karşı Umutsuzluk... 85 2. PSİKANALİTİK KURAMA GÖRE KİŞİLİĞİN YAPISI VE GELİŞİMİ... 86 2.1 Psikanalitik Kurama Göre Kişiliği Oluşturan Sistemler... 86 2.2 Ego Savunma Mekanizmaları... 86 2.2.1 Ödünleme (Telafi)... 87 2.2.2 Yansıtma... 87 2.2.3 Yön (Yer) Değiştirme... 87 2.2.4 Neden Bulma (Rasyonalize Etme veya Mantığa Bürüme)... 87 2.2.5 Özdeşim Kurma (Özdeşleşme)... 87 2.2.6 Yüceltme... 87 2.2.7 Bastırma (Yoksayma)... 87 2.2.8 Tepki Oluşturma... 88 2.2.9 Gerileme... 88 2.2.10 Saplanma... 88 2.2.11 Hayal Kurma veya Düşlem (Fantazi)... 89 3. İNSANCIL YAKLAŞIMA GÖRE KİŞİLİK (BENLİK) GELİŞİMİ... 89 3.1 Rogers ın Kişilik (Benlik) Gelişimi Kuramı... 89 3.1.1 Benlik Bilinci (Benlik Algısı ya da Benlik Tasarımı)... 89 3.1.2 İdeal Benlik... 89 3.1.3 Benlik Saygısı (Özsaygı)... 89 3.2 Maslow un Kişilik (Benlik) Gelişimi Kuramı ve Kendini Gerçekleştirme... 90 TEST V...92 ÇIKMIŞ SORULAR...95 vii
AHLAK (TÖREL) GELİŞİMİ...101 1. PİAGET'YE GÖRE AHLAK GELİŞİMİ... 101 1.1 Piaget ye Göre Ahlak Gelişimi Dönemleri... 101 1.1.1 Dışa Bağlı Dönem... 102 1.1.2 Özerk Dönem... 102 2. KOHLBERG'E GÖRE AHLAK GELİŞİMİ... 102 2.1 Kohlberg e Göre Ahlak Gelişimi Dönemleri... 102 2.1.1 Gelenek Öncesi Düzey... 102 İtaat ve Ceza Eğilimi... 102 Saf Çıkarcı Eğilim (Araçsal İlişkiler)... 103 2.1.2 Geleneksel Düzey... 103 İyi Çocuk Eğilimi (Kişiler Arası Uyum)... 103 Kanun ve Düzen Eğilimi... 103 2.1.3 Gelenek Sonrası Düzey... 103 Sosyal Anlaşmalara (Kontratlara) ve Yasalara Uyma Eğilimi... 104 Evrensel Ahlak İlkelerine Uyma Eğilimi... 104 TEST VI...108 ÇIKMIŞ SORULAR...111 CİNSEL GELİŞİM...115 1. CİNSEL KİMLİĞİN OLUŞUMUNU AÇIKLAYAN KURAMLAR... 115 1.1 Sosyal Öğrenmeci Kuramcılara Göre Cinsel Kimliğin Kazanılması... 115 1.1.1 Model Alma... 115 1.1.2 Taklit... 115 1.2 Bilişsel Yaklaşımcılara Göre Cinsel Kimliğin Kazanılması... 115 1.3 Psikanalitik (Psikoseksüel) Yaklaşıma Göre Cinsel Kimliğin Kazanılması... 116 1.3.1 Oral Dönem... 116 1.3.2 Anal Dönem... 116 1.3.3 Fallik Dönem... 116 Oedipus Karmaşası... 116 Elektra Karmaşası... 116 1.3.4 Latans (Gizil) Dönem... 116 1.3.5 Genital Dönem... 117 TEST VII...118 DENEME TESTİ...122 KAYNAKLAR...130 ÖĞRENME PSİKOLOJİSİ... 133 ÖĞRENME PSİKOLOJİSİNE GİRİŞ...141 1. ÖĞRENME PSİKOLOJİSİ İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR... 141 1.1 Öğrenme... 141 1.2 Öğretme... 141 1.3 Eğitim... 141 1.4 Yaşantı (Deneyim)... 141 1.5 Davranış... 142 viii
1.6 Davranış Türleri... 142 1.6.1 İçgüdüsel (Dürtüsel) ve Refleksif Davranışlar... 142 1.6.2 Geçici Davranışlar... 143 1.6.3 Öğrenilmiş Davranışlar... 143 1.7 Davranışın Analizi... 144 1.7.1 Uyarıcı... 144 1.7.2 Tepki... 144 1.7.3 Karşılık... 144 Pekiştirme... 145 Olumlu Pekiştirme... 145 Olumsuz Pekiştirme... 145 İçten Pekiştirme... 146 Dıştan Pekiştirme... 146 Maddi Pekiştirme (I. Tür Pekiştirme)... 146 Manevi Pekiştirme (II. Tür Pekiştirme)... 146 Sembolik Pekiştirme... 146 Ceza... 146 I. Tür Ceza... 147 II. Tür Ceza... 147 Ara Verme (Time Out)... 148 Karşılık Vermeme... 149 1.8 Pekiştirme Tarifeleri... 150 1.8.1 Sürekli Pekiştirme... 150 1.8.2 Aralıklı Pekiştirme... 151 Sabit Oranlı Pekiştirme Tarifesi... 152 Sabit Aralıklı Pekiştirme Tarifesi... 152 Değişken Oranlı Pekiştirme Tarifesi... 152 Değişken Aralıklı Pekiştirme Tarifesi... 153 1.9 Premack İlkesi... 153 2. ÖĞRENMEYİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER... 154 2.1 Öğrenen... 155 2.1.1 Türe Özgü Hazırbulunuşluk... 155 2.1.2 Olgunlaşma... 155 2.1.3 Uyarılmışlık Düzeyi (Genel Uyarılmışlık Hali)... 156 2.1.4 Güdülenme... 157 Birincil Güdüler... 157 İkincil Güdüler... 157 İçten Güdülenme... 157 Dıştan Güdülenme... 157 2.1.5 Aktarım (Transfer)... 158 Olumlu Aktarma... 158 Olumsuz Aktarma... 158 Geriye Ket Vurma... 158 İleriye Ket Vurma... 158 2.1.6 Dikkat... 160 ix
2.2 Öğrenme Malzemesi... 160 2.2.1 Algısal Ayırt Edilebilirlik... 160 2.2.2 Algısal Çağrışım... 160 2.2.3 Kavramsal Gruplandırma... 160 2.3 Öğrenme Yöntemi (Stratejisi)... 160 2.3.1 Ayrılan Zaman... 160 2.3.2 Konunun Yapısı... 161 2.3.3 Geribildirim (Sonuç Hakkında Bilgi ya da Dönüt)... 161 2.3.4 Dinleme, Yazma, Okuma, Anlatma... 161 3. ÖĞRENME KURAMLARINA GENEL BAKIŞ... 162 TEST I...163 ÇIKMIŞ SORULAR...168 DAVRANIŞÇI KURAM...183 1. DAVRANIŞÇI KURAMIN TEMEL İLKELERİ... 183 2. KLASİK (TEPKİSEL) ŞARTLANMA (YA DA KOŞULLANMA)... 184 2.1 Nötr Uyarıcı... 184 2.2 Doğal Uyarıcı (Şartsız Uyarıcı ya da Koşulsuz Uyarıcı)... 184 2.3 Doğal Tepki (Şartsız Tepki ya da Koşulsuz Tepki)... 184 2.4 Şartlı Uyarıcı (Koşullu Uyarıcı)... 185 2.5 Şartlı Tepki ya da Koşullu Tepki... 185 2.6 Klasik Şartlanma İlkeleri... 186 2.6.1 Bitişiklik... 186 2.6.2 Habercilik... 186 2.6.3 Pekiştirme... 186 2.6.4 Sönme... 186 Alışma Etkisi... 186 Duyarlılaşma Etkisi... 187 2.6.5 Kendiliğinden Geri Gelme... 188 2.6.6 Biçimlendirme (Şekillendirme)... 188 2.6.7 Zincirleme... 189 2.6.8 Birden Fazla Uyarıcıya Koşullanma (Üst Düzey Koşullanma)... 190 2.6.9 Gölgeleme... 190 2.6.10 Genelleme ve Ayırt Etme... 190 2.7 Klasik Şartlanmanın Özellikleri... 191 2.8 Klasik Şartlanmayı Ortadan Kaldırma Yöntemleri... 192 2.8.1 Davranışın Sönmesini Bekleme... 192 2.8.2 Karşı Şartlama (Koşullama)... 192 2.8.3 Sistematik Duyarsızlaştırma... 192 3. EDİMSEL (OPERANT) ŞARTLANMA (KOŞULLANMA)... 193 3.1 Thorndike ın Etki Kanunu... 193 3.2 Edimsel Davranış... 193 3.3 Batıl Davranışlar... 194 3.4 Kaçınma Davranışı... 195 x
3.5 Edimsel Şartlanma İlkeleri... 197 3.5.1 Pekiştirici Uyarıcıyla İzlenen Tepkiler Tekrarlanma Eğilimindedir... 197 3.5.2 Pekiştirici Uyarıcılar, Edimsel Davranışların Meydana Gelme Oranını Ya Da Olasılığını Arttırır... 197 3.6 Edimsel Şartlanmanın Özellikleri... 198 3.7 Programlı Öğretim Modeli... 198 3.7.1 Küçük Adımlar (Kademeli Yaklaşma)... 198 3.7.2 Etkin Katılım... 198 3.7.3 Başarı... 199 3.7.4 Anında Düzeltme... 199 3.7.5 Bireysel Hız... 199 4. KLASİK ŞARTLANMA VE EDİMSEL ŞARTLANMA ARASINDAKİ FARKLAR... 199 4.1 Uyarıcı Türü ve Niteliği... 199 4.2 Öğrenilen Davranışın Türü ve Düzeyi... 199 4.3 Edinilen Davranışın Pekiştirilmesi... 200 4.4 Öğrenilmiş Çaresizlik ve Kendini Doğrulayan Kehanet (Kendini Gerçekleştiren Kehanet)... 200 5. BİTİŞİKLİK (YAKINLIK) KURAMLARI WATSON VE GUTHRİE... 202 5.1 Watson un Öğrenme Kuramı... 202 5.1.1 En Son ve En Sık Yapılma İlkesi... 202 5.1.2 Bitişiklik (Yakınlık) İlkesi... 202 5.2 Guthrie nin Öğrenme Kuramı... 202 5.2.1 Öğrenmenin Tek Yasası... 203 5.2.2 Guthrie ye Göre Kötü Alışkanlıkları Ortadan Kaldırmanın Yöntemleri... 203 Eşik Yöntemi... 203 Bıktırma Yöntemi... 203 Zıt Tepki Yöntemi... 204 6. DAVRANIŞÇI KURAMLARIN ÖĞRETİM İLKELERİ... 204 TEST II...205 ÇIKMIŞ SORULAR...208 SOSYAL ÖĞRENMECİ (BİLİŞÇİ) KURAM...225 1. SOSYAL ÖĞRENMECİ (BİLİŞÇİ) KURAMIN TEMEL İLKELERİ... 225 2. SOSYAL ÖĞRENME KURAMININ TEMEL KAVRAMLARI... 225 2.1 Dolaylı Pekiştireç... 225 2.2 Dolaylı Ceza... 225 2.3 Dolaylı Duygusallık... 225 3. SOSYAL ÖĞRENMEYİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER... 226 3.1 Gözlemcinin Özellikleri... 226 3.1.1 Sembolleştirme Kapasitesi... 226 3.1.2 Öngörü (Geleceği Düşünme) Kapasitesi... 226 3.1.3 Dolaylı Öğrenme Kapasitesi... 226 3.1.4 Öz Düzenleme Kapasitesi... 227 3.1.5 Öz Yargılama (Yansıtma) Kapasitesi... 227 3.2 Modelin Özellikleri... 227 3.3 Davranışın Özellikleri... 228 xi
4. SOSYAL ÖĞRENME SÜREÇLERİ... 228 4.1 Dikkat Süreci... 228 4.2 Hatırda Tutma Süreci... 228 4.3 Yeniden Ortaya Koyma (Davranışı Meydana Getirme) Süreci... 228 4.4 Güdülenme Süreci... 228 TEST III...231 ÇIKMIŞ SORULAR...234 GESTALT KURAMI...239 1. GESTALT KURAMININ TEMEL İLKELERİ... 239 2. GESTALT KURAMINDA ALGILAMA... 240 3. GESTALT KURAMINA GÖRE ALGILAMA YASALARI... 240 3.1 Şekil Zemin İlişkisi... 240 3.2 Yakınlık... 241 3.3 Benzerlik... 241 3.4 Tamamlama... 241 3.5 Devamlılık... 241 3.6 Basitlik... 241 4. İÇGÖRÜSEL, (BULUŞ YA DA KAVRAMA YOLUYLA) ÖĞRENME VE PROBLEM ÇÖZME... 241 5. GİZİL (ÖRTÜK VEYA FARKINA VARMADAN) ÖĞRENME... 243 6. ÜRETİCİ (YARATICI) DÜŞÜNME... 244 TEST IV...245 ÇIKMIŞ SORULAR...248 BİLGİYİ İŞLEME KURAMI...253 1. BİLGİYİ İŞLEME KURAMININ TEMEL İLKELERİ... 253 2. BİLGİYİ İŞLEME KURAMININ TEMEL KAVRAMLARI... 253 2.1 Biliş... 253 2.2 Bilişsel Süreç... 253 2.3 Öğrenmeye Karşılık Hafıza... 253 2.4 Saklama... 254 2.5 Kodlama... 254 3. BİLGİYİ İŞLEME... 254 3.1 Bellek Türleri... 254 3.1.1 Duyusal Kayıt... 254 3.1.2 Kısa Süreli (İşleyen) Bellek... 255 3.1.3 Uzun Süreli Bellek... 255 Anısal (Epizodik) Bellek... 255 Anlamsal (Semantik) Bellek... 255 İşlemsel Bellek... 255 3.2 Bilgiyi İşleme Kontrol Süreçleri... 255 3.2.1 Bilginin Duyusal Kayıttan Kısa Süreli Belleğe Aktarılmasını Sağlayan Süreçler... 255 Dikkat... 255 Süzücü Dikkat... 256 Seçici Dikkat... 256 Algı... 256 xii
3.2.2 Kısa Süreli Bellekte Bilgiyi Tutma Süreçleri... 256 Sürekli Tekrar... 256 Gruplama... 256 3.2.3 Uzun Süreli Bellekte Bilgiyi Saklama Süreçleri... 257 Örtük ve Açık Tekrar... 257 Kodlama/Anlamlandırma... 257 Etkinlik... 257 Örgütleme... 257 Eklemleme... 257 Bellek Destekleyici İpuçları... 257 4. GERİ GETİRME VE UNUTMA... 258 5. YÜRÜTÜCÜ KONTROL... 258 TEST V...259 ÇIKMIŞ SORULAR...262 İNSANCIL (HÜMANİST) KURAM...265 1. İNSANCIL (HÜMANİST) KURAMIN TEMEL İLKELERİ... 265 2. BENLİK KAVRAMI (ALGISI)... 265 Benlik Kavramı (Benlik Bilinci veya Benlik Algısı)... 265 İdeal Benlik... 265 Özsaygı (Benlik Saygısı)... 265 3. MASLOW UN TEMEL GEREKSİNİMLER (İHTİYAÇLAR) HİYERARŞİSİ... 266 Kendini Gerçekleştirme... 266 İhtiyaçlar Hiyerarşisi... 266 4. İNSANCIL (HÜMANİST) KURAMIN ÖĞRETİM İLKELERİ... 267 TEST VI...268 ÇIKMIŞ SORULAR...271 YAPILANDIRMACI (OLUŞTURMACI) KURAM...275 1. YAPILANDIRMACI (OLUŞTURMACI) KURAMIN TEMEL İLKELERİ... 275 2. YAPILANDIRMACI KURAMIN ÖZELLİKLERİ... 275 3. YAPILANDIRMACI ÖĞRENME FAALİYETLERİNİN BEŞ AŞAMASI... 276 3.1 Dikkat Çekmek... 276 3.2 Keşfetmek... 276 3.3 Açıklamak... 276 3.4 Bilgiyi Anlamlandırmak... 276 3.5 Değerlendirme... 276 TEST VII...277 ÇIKMIŞ SORULAR...280 DENEME TESTİ...282 KAYNAKLAR...289 REHBERLİK... 291 ÇAĞDAŞ EĞİTİM ANLAYIŞI VE ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİ...299 1. ÇAĞDAŞ ANLAYIŞA GÖRE EĞİTİMİN AMAÇLARI... 299 1.1 Bireyi Kendisi İçin Yetiştirmek... 299 xiii
1.2 Bireyi Toplum İçin Yetiştirmek... 299 2. ÇAĞDAŞ EĞİTİMİN İŞLEVLERİ... 299 3. ÇAĞDAŞ EĞİTİM ANLAYIŞINA GÖRE OKULLARDA VERİLEN HİZMETLER... 299 3.1 ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİ... 300 3.2 ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİNİN AMACI... 300 3.3 ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİNİN KAPSAMI... 300 3.3.1 Sağlık Hizmetleri... 300 3.3.2 Sosyal Yardım Hizmetleri... 300 3.3.3 Psikolojik Danışma ve Rehberlik Hizmetleri... 300 3.3.4 Özel Yetiştirme Hizmetleri... 301 3.3.5 Özel Eğitim... 301 3.3.6 Sosyal Kültürel Hizmetler... 301 TEST I...302 ÇIKMIŞ SORULAR...306 REHBERLİĞE GİRİŞ...309 1. REHBERLİĞİN TANIMI... 309 2. REHBERLİĞİN AMACI... 309 3. REHBERLİĞİN GENEL İŞLEVLERİ... 309 3.1 Rehberliğin Birinci İşlevi (Bireyin kendini tanıması, anlaması ve kabul etmesi)... 309 3.2 Rehberliğin İkinci İşlevi (Bireyin çevresindeki imkanları tanımasına yönelik bilgi verme)... 310 3.3 Rehberliğin Üçüncü İşlevi (Psikolojik Danışma)... 310 4. REHBERLİĞİN İLKELERİ... 311 5. REHBERLİĞİN TEMELLERİ... 313 5.1 Sosyo Kültürel ve Ekonomik Faktörler... 313 5.1.1 Hızlı Değişmeler Sonucu Topluma Uyumun Güçleşmesi... 313 5.1.2 Aile Yapısının ve Fonksiyonunun Değişmesi... 313 5.1.3 Toplumun Nitelikli İnsan Gücü İhtiyacının Artması... 313 5.2 Felsefi ve Psikolojik Faktörler... 313 5.2.1 Toplumda Demokratik Fikir ve Düşüncelerin Gelişmesi... 313 5.2.2 Demokrasinin Eğitime Etkisi... 313 5.2.3 Psikolojideki ve Psikometrideki Gelişmeler... 313 6. REHBERLİK ÇALIŞMALARININ KISA TARİHÇESİ... 314 TEST II...315 ÇIKMIŞ SORULAR...318 BAŞLICA REHBERLİK TÜRLERİ...323 1. HİZMET ALANLARINA GÖRE REHBERLİK... 323 1.1 Eğitim Alanında Rehberlik... 323 1.2 Sağlık Alanında Rehberlik... 323 1.3 Sosyal Yardım Alanında Rehberlik... 323 1.4 Endüstri Alanında Rehberlik... 323 2. ÖĞRETİM BASAMAKLARINA GÖRE REHBERLİK... 323 2.1 Okulöncesi Eğitimde Rehberlik... 324 2.2 İlköğretimde Rehberlik... 324 2.3 Ortaöğretimde Rehberlik... 324 2.4 Yükseköğretimde Rehberlik... 325 xiv
3. PROBLEM ALANLARINA GÖRE REHBERLİK... 325 3.1 Eğitsel Rehberlik... 326 3.2 Mesleki Rehberlik... 327 3.2.1 Meslek Gelişim Sürecinin Evreleri... 328 Uyanış ve Farkında Olma... 328 Meslekleri Keşfetme ve Araştırma... 328 Karar Verme... 328 Hazırlık... 328 İşe Yerleştirme... 328 3.3 Kişisel (Sosyal) Rehberlik... 329 3.3.1 Kişisel Rehberlik Hizmetleri İçin Gerekli Bazı Beceriler... 329 Saygı ve Değerlilik... 329 Koşulsuz Kabul... 329 İçtenlik ve Dürüstlük... 329 Empatik Anlayış... 330 Ben Dilini Kullanarak İletişim Kurma... 331 Ego (Öz saygı) Geliştirici Dil... 331 3.3.2 Kişisel Rehberlikte Öğretmelerin Öne Çıkan Sorumlulukları... 331 İlköğretim I. Kademede Öğretmenin Öne Çıkan Sorumlulukları... 331 İlköğretim II. Kademede Öğretmenin Öne Çıkan Sorumlulukları... 332 Ortaöğretimde Öğretmenin Öne Çıkan Sorumlulukları... 332 4. HİZMETİN VERİLDİĞİ BİREY SAYISINA GÖRE REHBERLİK... 332 4.1 Bireysel Rehberlik-Grup Rehberliği... 332 4.2 Bireysel Psikolojik Danışma-Grupla Psikolojik Danışma... 332 5. TEMEL İŞLEVLERİNE GÖRE REHBERLİK... 333 5.1 Uyum Sağlayıcı Rehberlik... 334 5.2 Yöneltici Rehberlik... 334 5.3 Ayarlayıcı Rehberlik... 334 5.4 Gelişimsel Rehberlik... 334 5.5 Önleyici Rehberlik... 335 5.6 Tamamlayıcı Rehberlik... 335 TEST III...336 ÇIKMIŞ SORULAR...339 OKULLARDA REHBERLİK HİZMETLERİ...349 OKULLARDA REHBERLİK HİZMET ALANLARININ SINIFLANDIRILMASI... 349 1. DOĞRUDAN ÖĞRENCİYE DÖNÜK HİZMET ALANLARI... 349 1.1 Oryantasyon (Yeni Duruma ya da Yeni Ortama Alıştırma Hizmetleri)... 349 1.2 Bireyi Tanıma İle İlgili Hizmetler... 349 1.2.1 Ölçmeye Dayalı Test Teknikleri... 349 Yetenek Testleri... 350 Başarı Testleri... 350 Tutum (Envanterleri) Testleri... 350 Kişilik Testleri... 350 İlgi Envanteri... 350 xv
1.2.2 Test Dışı Teknikler... 350 Gözleme Dayalı Teknikler... 350 Kendini Anlatma Teknikleri... 350 Başkalarının Kanılarına Dayalı Teknikler... 351 Etkileşime Dayalı Teknikler... 351 1.3 Bilgi Toplama ve Bilgilendirme Hizmetleri... 352 1.4 Yöneltme ve Yerleştirme Hizmetleri... 352 1.5 İzleme ve Değerlendirme Hizmetleri... 352 1.6 Psikolojik Danışma Hizmetleri... 353 1.6.1 Psikolojik Danışma Teknikleri... 353 Açıklama... 353 Onaylama... 353 Duyguları Yansıtma... 353 Yüzleştirme... 353 Yorumlama... 353 Destekleme... 353 Cesaret Verme... 354 Soru Sorma... 354 Bilgi Verme... 354 1.6.2 Psikolojik Danışma Kuramları... 354 Psikoanalitik Danışma Kuramı... 354 Davranışçı Danışma Kuramı... 355 Hümanist Danışma Kuramı... 355 Bilişsel Danışma Kuramı... 357 Akılcı Duygusal-Davranışçı Danışma Kuramı... 357 Varoluşçu Danışma Kuramı... 357 Gestalt (Biçim Ruh Bilimi) Danışma Kuramı... 358 Fenomenolojik (Algısal-Görüngüsel) Danışma Kuramı... 358 PSİKOLOJİK DANIŞMA KURAMLARINI GÖSTEREN TABLO... 360 2. DOLAYLI OLARAK ÖĞRENCİYE DÖNÜK HİZMET ALANLARI... 361 2.1 Okul Rehberlik Programı Hazırlama... 361 2.2 Konsültasyon (Müşavirlik Danışmanlık) Hizmetleri... 361 2.2.1 Anne Baba Tutumları... 362 İtici Tutum... 362 Yetkinci Tutum... 362 Aşırı Koruyucu Tutum... 362 Aşırı Hoşgörülü ve Şımartıcı Tutum (İzin Verici Tutum)... 362 Tutarsız Tutum... 362 Otoriter (Baskıcı) Tutum... 363 Demokratik Tutum... 363 2.3 Çevre İle İlişkiler... 364 2.4 Araştırma ve Değerlendirme Hizmetleri... 364 TEST IV...365 ÇIKMIŞ SORULAR...368 xvi
MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI REHBERLİK HİZMETLERİ ÖRGÜTÜ...377 1. REHBERLİK HİZMETLERİ MERKEZ TEŞKİLATI ÖRGÜTLENMESİ... 377 2. REHBERLİK HİZMETLERİ İL VE İLÇE ÖRGÜTLENMESİ... 377 2.1 İl Milli Eğitim Müdür Yardımcıları veya Şube Müdürlerinin Rehberlik Hizmetleri İle İlgili Görevleri... 378 2.2 İl Milli Eğitim Müdürlüğü Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri İl Danışma Komisyonu... 378 2.3 Rehberlik ve Araştırma Merkezi Müdürlüğü... 378 2.4 Okul Müdürlüğü... 378 3. OKULLARDA REHBERLİK HİZMETLERİ ÖRGÜTLENMESİ... 378 3.1 Okul Müdürünün Rehberlik Hizmetleri İle İlgili Görevleri... 379 3.2 Okul Müdür Yardımcılarının Rehberlik Hizmetleri İle İlgili Görevleri... 379 3.3 Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Okul Yürütme Komisyonun Görevleri... 380 3.4 Koordinatör Rehber Öğretmenlerin Görevleri... 380 3.5 Rehberlik ve Psikolojik Danışma Uzmanlarının Görevleri... 380 3.6 Sınıf Rehber Öğretmenlerinin Rehberlik Hizmetleri İle İlgili Görevleri... 381 3.7 Diğer Öğretmenlerin Görevleri... 382 TEST V...383 ÇIKMIŞ SORULAR...387 DENEME TESTİ...389 KAYNAKLAR...396 PROGRAM GELİŞTİRME... 397 EĞİTİME İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR...403 1. EĞİTİM... 403 2. EĞİTİMİN ÖZELLİKLERİ... 404 3. EĞİTİMİN GENEL AMAÇLARI... 404 4. PLANLI OLUP OLMAMASINA GÖRE EĞİTİM... 404 4.1 İnformal Eğitim... 405 4.2 Formal Eğitim... 405 5. SÜREKLİLİK GÖSTERİP GÖSTERMEMESİNE GÖRE FORMAL EĞİTİM... 405 5.1 Örgün Eğitim... 405 5.1.1 Okul Öncesi Eğitim... 405 5.1.2 İlköğretim... 406 5.1.3 Ortaöğretim... 406 5.1.4 Yükseköğretim... 407 5.2 Yaygın Eğitim... 407 6. ÖĞRETİM... 408 7. ÖĞRENME... 408 8. ÖĞRENME ÖĞRETME ARASINDAKİ İLİŞKİ... 409 9. EĞİTİM-ÖĞRETİM ARASINDAKİ FARKLILIKLAR... 409 10. EĞİTİM-ÖĞRETİM ARASINDAKİ BENZERLİKLER... 410 11. TÜRK MİLLİ EĞİTİM SİSTEMİNİ DÜZENLEYEN GENEL ESASLAR... 410 12. TÜRK MİLLİ EĞİTİMİNİN AMAÇLARI... 410 12.1 Genel Amaçlar... 410 12.2 Özel Amaçlar... 411 xvii
13. TÜRK MİLLİ EĞİTİMİNİN TEMEL İLKELERİ... 411 13.1 Genellik ve Eşitlik... 411 13.2 Ferdinin ve Toplumun İhtiyaçları... 411 13.3 Yöneltme... 411 13.4 Eğitim Hakkı... 411 13.5 Fırsat ve İmkan Eşitliği... 411 13.6 Süreklilik... 411 13.7 Atatürk İlke ve İnkılapları ve Atatürk Milliyetçiliği... 411 13.8 Demokrasi Eğitimi... 412 13.9 Laiklik... 412 13.10 Bilimsellik... 412 13.11 Planlılık... 412 13.12 Karma Eğitim... 412 13.13 Okul ile Ailenin İşbirliği... 412 13.14 Her Yerde Eğitim... 412 TEST I...413 ÇIKMIŞ SORULAR...418 PROGRAMLARIN AŞAMALI SINIFLANDIRILMASI VE PROGRAM GELİŞTİRMENİN TEMELLERİ...421 1. PROGRAMLARIN AŞAMALI SINIFLANDIRILMASI... 421 1.1 Eğitim Programı... 421 1.1.1 Eğitim Programının Özellikleri... 421 1.1.2 Programın Yararları... 422 1.1.3 Eğitim Programı ve Öğretim Arasındaki İlişki... 422 1.1.4 Eğitim Programının Temel Öğeleri... 423 1.2 Öğretim Programı... 424 1.3 Ders Programı... 424 1.4 Ünitelendirilmiş Yıllık Plan... 425 1.5 Ders Programı... 425 2. PROGRAM GELİŞTİRME... 425 2.1 Program Geliştirme Süreci... 425 2.2 Program Geliştirmenin Temelleri... 426 2.2.1 Tarihi Temel... 426 2.2.2 Ekonomik Temel... 426 2.2.3 Sosyal (Toplumsal) Temel... 426 2.2.4 Bireysel Temel... 428 2.2.5 Konu Alanı Temeli... 428 2.2.6 Felsefi Temel... 429 Epistemoloji... 429 Ontoloji... 429 Aksiyoloji... 429 Mantık... 429 Eğitimi Etkileyen Felsefi Akımlar... 430 İdealizm... 430 Realizm... 430 Pragmatizm... 430 Varoluşçuluk... 430 Eğitim Felsefeleri... 430 xviii
Daimicilik... 430 Esasicilik... 431 İlerlemecilik... 431 Yeniden Kurmacılık... 431 2.2.7 Psikolojik Temel... 438 Davranışçı Kuramların ve Bilişsel Kuramların Program Geliştirmeye Karşılaştırmalı Etkileri... 439 TEST II...442 ÇIKMIŞ SORULAR...446 PROGRAM GELİŞTİRMEDE DESENLER, MODELLER VE PLANLAMA SÜRECİ...452 1. EĞİTİM PROGRAMLARINDA TASARIM YAKLAŞIMLARI (DESENLER)... 452 1.1 Konu Merkezli (Derslere Göre) Program Tasarımları... 452 1.1.1 Konu Tasarımı... 452 1.1.2 Disiplin Tasarımı... 452 1.1.3 Geniş Alanlı Tasarım... 452 1.1.4 Süreç Tasarımı... 452 1.1.5 Korelasyonel Tasarım... 452 1.2 Öğrenen Merkezli (Etkinliklere Göre Düzenlenen) Program Tasarımları... 452 1.2.1 Çocuk Merkezli Tasarımlar... 453 1.2.2 Yaşantı Merkezli Tasarımlar... 453 1.2.3 Romantik Tasarımlar... 453 1.2.4 Hümanistlik Tasarımlar... 453 1.3 Sorun Merkezli (Çekirdek) Program Tasarımları... 453 1.3.1 Yaşam Şartları Tasarımı... 454 1.3.2 Çekirdek (Core) Tasarımı... 454 1.3.3 Toplumsal Sorunlar ve Yeniden Kurmacılık Tasarımı... 454 2. EĞİTİMDE PROGRAM GELİŞTİRME MODELLERİ... 456 2.1 ABD de Yaygın Olan Modeller... 456 2.2 Avrupa da Yaygın Olan Modeller... 458 2.3 Türkiye de Yaygın Olan Program Geliştirme Modelleri... 458 3. PROGRAM GELİŞTİRMENİN PLANLANMASI... 458 3.1 Program Geliştirme Çalışma Gruplarının / Kurullarının Oluşturulması... 458 3.2 İhtiyaç Belirleme... 459 3.2.1 İhtiyaç Belirleme Yaklaşımları... 459 Farklar Yaklaşımı... 459 Demokratik Yaklaşım... 459 Analitik Yaklaşım... 459 Betimsel Yaklaşım... 460 3.2.2 İhtiyaç Belirleme Süreci... 460 İhtiyaç Belirleme Teknikleri... 460 Delphi Tekniği Anket Geliştirme... 460 Progel Dacum Tekniği... 461 Meslek Analizi... 461 Kaynak Tarama (Literatür Tarama)... 461 Görüşme/Mülakat... 461 Gözlem... 461 xix
Ölçme Araçları Testler... 461 Grup Toplantısı/Grup Görüşmeleri... 461 3.3 Diğer Planlama Çalışmaları... 461 3.3.1 İşlem Zaman Çizelgesi... 461 3.3.2 PERT İşlem Ağı (Planing Evaluation Research Technique)... 461 3.3.3 Akış Şeması (Flow Chart)... 461 3.3.4 Belirtke Tablosu... 461 TEST III...463 ÇIKMIŞ SORULAR...467 PROGRAM TASARISI HAZIRLAMA (PROGRAMIN GELİŞTİRME SÜRECİ)...471 (Eğitim Programının Temel Öğeleri Arasındaki Dinamik İlişkiler Bütünü) 1. HEDEF (AMAÇ/ÖĞRENCİ KAZANIMLARI)... 471 1.1 Hedeflerin Davranış İfadelerine Dönüştürülmesi... 472 1.2 Hedef Belirlerken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar... 472 1.3 Hedeflerin Aşamalı Sınıflaması (Bloom Taksonomisi: Bilişsel-Duyuşsal-Devinişsel)... 473 1.3.1 Bilişsel (Zihinle İlgili) Alan... 473 1.3.2 Duyuşsal (Duygularla İlgili) Alan... 475 1.3.3 Psikomotor / Devinişsel (Kaslarla İlgili) Alan... 476 1.4 Hedeflerde Aşamalı Sınıflamaya İlişkin Örnekler... 478 2. İÇERİK (MUHTEVA/KONU)... 481 2.1 İçeriğin Seçiminde Kullanılacak Ölçütler... 481 2.2 İçerik Düzenleme / Program Geliştirme Yaklaşımları... 482 2.2.1 Doğrusal Programlama Yaklaşımı... 482 2.2.2 Sarmal Programlama Yaklaşımı... 482 2.2.3 Modüler Programlama Yaklaşımı... 483 2.2.4 Piramitsel Programlama Yaklaşımı... 483 2.2.5 Çekirdek Programlama Yaklaşımı... 484 2.2.6 Disiplinlerarası Program Yaklaşımı... 484 2.2.7 Konu Ağı-Proje Merkezli Program Yaklaşımı... 485 2.2.8 Sorgulama Merkezli Program Yaklaşımı... 485 3. ÖĞRENME ÖĞRETME SÜRECİ (Eğitim Durumları / Öğrenme Yaşantıları / Öğretim Etkinlikleri)... 487 3.1 Eğitim durumunu etkileyen değişkenler... 488 3.1.1 Etkin Katılım... 488 3.1.2 İpucu... 488 3.1.3 Pekiştireç... 488 3.1.4 Dönüt... 488 3.1.5 Düzeltme... 488 4. DEĞERLENDİRME (SINAMA DURUMLARI)... 490 4.1 Program Değerlendirme... 492 4.2 Program Değerlendirme Modelleri... 493 5. HAZIRLANAN PROGRAM TASARISININ UYGULANMASI (Geliştirilen Programın Denenmesi)... 496 TEST IV...497 ÇIKMIŞ SORULAR...502 xx
ÖĞRETİM PLANLARI...517 1. ÖĞRETİM PLANLARI... 517 1.1 Planın Önemi... 517 1.2 Plan Yapmanın Gerekliliği... 518 1.3 Planlı Çalışmanın Yararları... 518 1.4 Plan Yapmanın İlkeleri... 518 1.5 Plan Çeşitleri... 518 1.5.1 Ünitelendirilmiş Yıllık Plan... 518 Ünitelendirilmiş Yıllık Plan Hazırlanırken Göz Önünde Bulundurulacak Noktalar... 519 Ünitelendirilmiş Yıllık Planın Yapılışı... 519 Ünitelendirilmiş Yıllık Plan Örneği... 520 1.5.2 Ders Planı... 521 Ders Planı Örneği 1... 523 Ders Planı Örneği 2... 524 TEST V...525 ÇIKMIŞ SORULAR...528 YENİ ANLAYIŞLAR VE YÖNELİMLER...533 1. PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETMEN... 533 2. EĞİTİMDE YENİ ANLAYIŞLAR... 533 3. ELEKTRONİK ÖĞRENME VE BİLGİSAYAR DESTEKLİ ÖĞRETİM... 536 4. PROGRAM GELİŞTİRMEDE YENİ YÖNELİMLER... 537 4.1 Çoklu Zeka Yaklaşımı... 537 4.2 Beyne Dayalı Öğrenme (Nörofizyolojik Kuram)... 538 4.3 Kuantum Öğrenme... 538 4.4 Aktif / Etkin Öğrenme... 538 4.5 İşbirliğine Dayalı Öğrenme... 539 4.6 Yaşam Boyu Öğrenme... 539 4.7 Yaratıcı Düşünme... 539 4.8 Eleştirel Düşünme... 540 4.9 Yansıtıcı Düşünce... 540 4.10 Analitik Düşünme... 541 4.11 Etkili İletişim Kurma... 541 4.12 Araştırma-Sorgulama... 541 4.13 Problem Çözme... 541 4.14 Bilgi Teknolojilerini Kullanma... 541 4.15 Girişimcilik... 541 4.16 Türkçeyi Doğru, Etkili ve Güzel Kullanma... 542 4.17 Kurmacılık/Bilgiyi Yapılandırma (Yapılandırmacılık)... 542 5. TÜRKİYE DE 2004-2005 ÖĞRETİM YILINDA DEĞİŞTİRİLEN PROGRAMLARIN TEMEL ÖZELLİKLERİ... 542 5.1 Ekonomik Temeller... 543 5.2 Tarihsel ve Kültürel Temeller... 543 5.3 Programın Temel Ögelerine İlişkin Özellikler... 543 5.3.1 Hedef/Kazanımlar... 543 5.3.2 İçerik/Konular... 544 xxi
5.3.3 Öğrenme-Öğretme Süreci (Eğitim Durumları / Öğrenme-Öğretme Etkinlikleri)... 544 5.3.4 Değerlendirme/Sınama Durumları... 544 5.4 Kazandırılmak İstenen Temel Beceriler... 544 5.5 Sosyal Etkinlikler ve Öğrenci Kulüpleri... 546 5.6 AB ve Türkiye... 549 5.6.1 Türkiye nin Katıldığı AB Eğitim Programları... 550 Comenius (Okul Eğitimi) Programı... 550 Erasmus Yüksek Öğretim Programı... 550 Leonardo Mesleki Eğitim Programı... 550 Youth (Gençlik) Programı... 551 5.7 Yaşam Becerileri... 551 TEST VI...556 ÇIKMIŞ SORULAR...560 DENEME TESTİ...564 KAYNAKLAR...571 ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ... 573 ÖĞRETİM İLKELERİ VE STRATEJİLERİ...581 1. ÖĞRETİM İLKELERİ... 581 1.1 Öğrenciye / Çocuğa Görelik (Düzeye Uygunluk)... 581 1.2 Aktivite (Etkin Katılım)... 582 1.3 Yaşama Yakınlık (Aktüalite)... 582 1.4 Somuttan Soyuta... 583 1.5 Bilinenden Bilinmeyene... 584 1.6 Yakından Uzağa... 584 1.7 Ekonomiklik... 585 1.8 Açıklık (Ayanilik)... 585 1.9 Bütünlük... 586 1.10 Sosyallik (Otoriteye İtaat ve Özgürlük)... 586 1.11 Bilgi ve Becerinin Güvence Altına Alınması... 586 ÖĞRETİMDE STRATEJİ, YÖNTEM VE TEKNİK İLİŞKİSİ... 587 2. ÖĞRETİM STRATEJİLERİ... 588 2.1 Sunuş Stratejisi (Sunuş Yoluyla Öğretme Yaklaşımı)... 588 2.2 Buluş/Keşfetme Stratejisi (Buluş/Keşfetme Yoluyla Öğretme Yaklaşımı)... 590 2.3 Araştırma-İnceleme Stratejisi (Araştırma-İnceleme Yoluyla Öğretme Yaklaşımı)... 591 TEST I...593 ÇIKMIŞ SORULAR...597 ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ...605 1. ANLATIM (SUNU) YÖNTEMİ... 605 1.1 Kullanımı... 606 1.2 Anlatım Yöntemi Kullanılırken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar... 606 1.3 Özellikleri... 606 1.4 Yararları... 606 1.5 Sınırlılıkları... 606 xxii
2. TARTIŞMA YÖNTEMİ... 607 2.1 Kullanımı... 607 2.2 Özellikleri... 607 2.3 Yararları... 608 2.4 Sınırlılıkları... 608 2.5 Etkili Tartışmaların Planlanması ve Uygulanması Konusunda Alınacak Önlemler... 608 2.6 Tartışma Çeşitleri (Tartışma Teknikleri)... 609 2.6.1 Bütün Sınıfla Yapılan Tartışmalar (Büyük Grup Tartışması)... 609 2.6.2 Küçük Grup Tartışma Teknikleri... 609 Münazara... 609 Sempozyum... 610 Panel... 610 Zıt Panel... 610 Kollegyum... 611 Forum... 611 Açık Oturum... 611 Beyin (Buluş) Fırtınası... 611 Çember... 611 Kısa Süreli Tartışma Grupları (Vızıltı Grupları)... 611 Fikir Taraması... 611 Seminer... 611 Workshop (Çalıştay Yöntemi)... 611 3. ÖRNEK OLAY YÖNTEMİ... 612 3.1 Kullanımı... 612 3.2 Özellikleri... 615 3.3 Yararları... 615 3.4 Sınırlılıkları... 615 3.5 Gruplarla Yapılan Örnek Olayda İzlenen Aşamalar... 615 4. GÖSTERİP (ÖRNEĞİNİ GÖSTEREREK) YAPTIRMA YÖNTEMİ... 616 4.1 Kullanımı... 616 4.2 Özellikleri... 617 4.3 Yararları... 617 4.4 Sınırlılıkları... 617 5. PROBLEM ÇÖZME YÖNTEMİ... 618 5.1 Problem Çözme Aşamaları... 618 5.2 Kullanımı... 618 5.3 Özellikleri... 619 5.4 Yararları... 619 5.5 Sınırlılıkları... 619 6. PROJE YÖNTEMİ... 619 6.1 Kullanımı... 619 6.2 Özellikleri... 619 6.3 Proje Yönteminde İzlenecek Adımlar... 620 6.4 Yararları... 620 6.5 Sınırlılıkları... 620 xxiii
7. BİREYSEL ÇALIŞMA YÖNTEMİ... 621 7.1 Kullanımı... 621 7.2 Özellikleri... 621 7.3 Yararları... 621 7.4 Sınırlılıkları... 621 TEST II...623 ÇIKMIŞ SORULAR...627 ÖĞRETİM TEKNİKLERİ...633 1. BEYİN FIRTINASI... 633 2. GÖRÜŞ GELİŞTİRME... 635 3. ALTI ŞAPKALI DÜŞÜNME... 636 4. GÖSTERİ (GÖSTERİM/DEMONSTRASYON)... 637 5. SORU-CEVAP... 639 6. ROL (OYNAMA) YAPMA... 641 7. DRAMA... 641 8. BENZETİM (SİMÜLASYON/BENZETİŞİM)... 642 9. MİKRO ÖĞRETİM... 643 10. EĞİTSEL OYUNLAR... 644 11. DENEY... 644 12. DÖNÜŞÜMLÜ GÜNLÜK ÇALIŞMALAR... 644 TEST III...646 ÇIKMIŞ SORULAR...651 SINIF DIŞI ÖĞRETİM TEKNİKLERİ...657 1. GEZİ... 657 2. GÖZLEM... 657 3. GÖRÜŞME... 657 4. ÖDEV... 657 5. SERGİ... 658 TEST IV...660 ÇIKMIŞ SORULAR...662 ÖĞRENME ÖĞRETME MODELLERİ YAKLAŞIMLARI...665 1. TAM ÖĞRENME... 665 2. PROGRAMLI ÖĞRENME/ÖĞRETİM... 667 3. BİLGİSAYAR DESTEKLİ ÖĞRETİM... 668 3.1 Bilgisayar Destekli Öğretimin Yararları... 669 3.1.1 Öğrenme Hızı... 669 3.1.2 Katılımcı Öğrenme (Etkin Katılım)... 669 3.1.3 Öğretim Etkinliklerinin Çeşitliliği... 669 3.1.4 Öğrenci Performansının İzlenebilmesi... 669 3.1.5 Zamandan ve Ortamdan Bağımsızlık... 669 4. PROBLEME DAYALI ÖĞRENME... 670 5. PROJE TABANLI ÖĞRENME... 674 5.1 Öğrenciler... 674 5.2 Projeler... 675 5.3 Öğretmenler... 675 xxiv
6. YAPISALCILIK (YAPILANDIRMACILIK / KURMACILIK / İNŞACILIK / OLUŞTURMACILIK / CONSTRUCTİVİSM)... 675 7. İŞBİRLİĞİNE DAYALI ÖĞRENME / ÖĞRETİM... 677 8. ANLAMLI ÖĞRENME... 680 9. ÇOKLU ZEKA... 681 9.1 Sözel / Dilsel Zeka... 682 9.2 Mantıksal / Matematiksel Zeka... 682 9.3 Görsel-Uzamsal (Mekansal) Zeka... 683 9.4 Müziksel / Ritmik Zeka... 683 9.5 Bedensel / Kinetik Zeka... 683 9.6 Kişilerarası / Sosyal Zeka... 683 9.7 Öze Dönük / İçsel Zeka... 683 9.8 Doğa Zekası... 683 10. BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ ÖĞRETİM SİSTEMİ (KELLER PLANI)... 684 11. GAGNE NİN ÖĞRENME MODELİ... 684 12. CARROLL UN OKULDA ÖĞRENME MODELİ... 685 13. GLASER İN TEMEL ÖĞRETME MODELİ... 685 TEST V...686 ÇIKMIŞ SORULAR...690 ÖĞRETMEN NİTELİKLERİ...701 TEST VI...703 ÇIKMIŞ SORULAR...705 ÖĞRETİM ARAÇ GEREÇLERİ...709 1. GENEL TANIMLAR... 709 1.1 Öğretim Materyali... 709 1.2 Eğitim Ortamı... 709 1.3 Öğretim Aracı... 709 1.4 Öğretim Gereci... 709 2. ARAÇ VE GEREÇLERİN TÜRLERİ... 710 2.1 Göze Hitap Eden Araçlar... 710 2.2 Kulağa Hitap Eden Araçlar... 710 2.3 Göze ve Kulağa Hitap Eden Araçlar... 711 2.4 Kitaplar ve Teksirler... 711 3. ÖĞRETİM ARAÇLARININ YARARLARI... 711 4. ARAÇ-GEREÇLERİN ÖĞRENME SÜRECİNDEKİ ÖNEMİ... 711 5. EDGAR DALE NİN YAŞANTI KONİSİ... 711 TEST VII...712 ÇIKMIŞ SORULAR...714 SINIF YÖNETİMİ...717 1. GELENEKSEL YAKLAŞIM... 717 2. ÇAĞDAŞ YAKLAŞIM... 718 3. SINIF YÖNETİMİ MODELLERİ... 718 4. SINIF YÖNETİMİNİ ETKİLEYEN DEĞİŞKENLER... 719 4.1 Öğretmen-Öğrenci Değişkeni... 719 Öğretmenin Sınıf İçi Kuralları Belirlerken Dikkat Etmesi Gereken Noktalar... 719 xxv
İletişim Süreci... 719 4.2 Ortam... 720 4.3 İstenmeyen Davranışlar... 721 5. VERİMLİ DERS ÇALIŞMA... 725 5.1 Verimli Ders Çalışabilmek İçin Yapılması Gerekenler... 725 5.2 Etkili Öğrenme ve Verimli Ders Çalışmanın Yararları... 725 TEST VIII...726 ÇIKMIŞ SORULAR...732 DENEME TESTİ...737 KAYNA KLAR...744 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME... 747 EĞİTİMDE ÖLÇME DEĞERLENDİRME...755 1. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRMENİN EĞİTİMDEKİ YERİ VE ÖNEMİ... 755 2. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR... 755 2.1 Ölçme... 755 2.2 Ölçüt... 755 2.3 Değerlendirme... 755 2.4 Ölçüm... 755 2.5 Ölçme Kuralı... 755 3. ÖLÇME... 756 3.1 Ölçme Türleri... 756 3.1.1 Doğrudan (Temel) Ölçme... 756 3.1.2 Dolaylı (Göstergeyle) Ölçme... 757 3.1.3 Türetilmiş Ölçme... 758 3.2 Ölçmede Birim... 759 3.2.1 Bir Birimin Sahip Olması Gereken Özellikler... 759 Eşitlik... 759 Genellik... 759 Kullanışlılık... 759 4. ÖLÇÜT... 759 4.1 Mutlak Ölçüt... 759 4.2 Bağıl Ölçüt... 760 5. DEĞERLENDİRME... 761 5.1 Değerlendirme Türleri... 761 5.1.1 Amacına Göre Yapılan Değerlendirme Türleri... 761 Tanıma ve Yerleştirmeye Yönelik Değerlendirme... 762 Biçimlendirme ve Yetiştirmeye Yönelik Değerlendirme... 762 (Öğrenme Eksikliklerinin Değerlendirmesi) Düzey Belirlemeye Yönelik Değerlendirme... 763 (Öğrenci Başarısının Değerlendirilmesi) Eğitim Programının Değerlendirilmesi... 763 Öğretimin Değerlendirilmesi... 764 Rehberlik Amacıyla Yapılan Değerlendirme... 764 xxvi
(Öğrencileri yöneltme amacıyla yapılan değerlendirme) Hazırbulunuşluk Düzeyinin Değerlendirmesi... 764 5.1.2 Ölçüte Göre Yapılan Değerlendirme Türleri... 764 Mutlak Değerlendirme... 764 Bağıl Değerlendirme... 765 5.2 Değerlendirmede Kullanılan Ölçütler... 766 6. ÖLÇEK VE ÖLÇEK TÜRLERİ... 767 6.1 Sınıflama (Adlandırma/Nominal) Ölçekleri... 767 6.1.1 Sınıflama Ölçeklerinin Özellikleri... 768 6.2 Sıralama Ölçekleri... 768 6.2.1 Sıralama Ölçeklerinin Özellikleri... 769 6.3 Eşit Aralıklı Ölçekler... 769 6.3.1 Eşit Aralıklı Ölçeklerin Ayırt Edici Özellikleri... 769 6.4 Eşit Oranlı Ölçekler... 769 6.4.1 Eşit Oranlı Ölçeklerin Ayırt Edici Özellikleri... 770 TEST I...772 ÇIKMIŞ SORULAR...775 ÖLÇMEDE HATA VE ÖLÇME ARAÇLARINDA BULUNMASI GEREKEN TEKNİK ÖZELLİKLER...783 1. ÖLÇMEDE HATA... 783 1.1 Sabit Hatalar... 783 1.2 Sistematik Hatalar... 783 1.3 Tesadüfi (Rastgele, Random) Hatalar... 784 2. HATA KAYNAKLARI... 784 2.1 Ölçmeciden Kaynaklanan Hatalar... 784 2.2 Ölçme Aracından Kaynaklanan Hatalar... 784 2.3 Ölçme İşleminin Yapıldığı Ortamdan Kaynaklanan Hatalar... 784 2.4 Ölçme İşleminin Yapıldığı Gruptan Kaynaklanan Hatalar... 784 3. ÖLÇMENİN STANDART HATASI... 785 4. BİR ÖLÇME ARACINDA BULUNMASI GEREKEN TEKNİK ÖZELLİKLER... 787 4.1 Güvenirlik... 787 4.1.1 Güvenirlik Hesaplama Yöntemleri... 788 Test Tekrar Test Yöntemi... 788 Paralel (Eşdeğer) Formlar Yöntemi... 788 İki Yarı (Eşdeğer Yarılar) Yöntemi... 788 İç Tutarlılık Güvenirliği... 788 4.1.2 Güvenirlik Artırma Yolları... 790 4.2 Geçerlik... 791 4.2.1 Geçerlik Türleri... 792 Kapsam Geçerliği... 792 Kapsam Geçerliğini Belirlemede Kullanılan Yaklaşımlar... 793 Bir Ölçüte Dayalı Geçerlik... 793 Uygunluk Geçerliği... 793 Yordama Geçerliği... 794 Yapı Geçerliği... 794 Bir testin yapı geçerliğini belirlemede kullanılabilecek çeşitli yöntemler... 794 xxvii
Görünüş Geçerliği... 794 4.2.2 Geçerliği Arttırma Yolları... 795 4.2.3 Güvenirlik ve Geçerlik Arasındaki İlişki... 795 4.3 Kullanışlılık... 795 TEST II...797 ÇIKMIŞ SORULAR...800 TEST HAZIRLAMA SÜRECİ VE EĞİTİMDE KULLANILAN ÖLÇME ARAÇLARI...807 1. TEST HAZIRLAMA SÜRECİ... 807 1.1 Test Amacının ve Kapsamının Belirlenmesi... 807 1.2 Ölçülecek Davranışların Belirlenmesi... 807 1.3 Belirtke Tablosu Hazırlama... 807 1.4 Kullanılacak Soru Türünü Belirlenmesi... 808 1.5 Madde (Soru) Yazma... 808 1.6 Soruların Gözden Geçirilmesi ve Seçilmesi... 808 1.7 Soruların Çoğaltmaya Hazırlanması... 808 1.8 Uygulama... 808 1.9 Puanlama... 808 2. TESTLERİN SINIFLANDIRILMASI... 809 2.1 Puanlanış Bakımından Sınıflama Türleri... 809 2.1.1 Objektif Puanlanan Testler... 809 2.1.2 Subjektif Puanlanan Testler... 809 2.2 Testi Hazırlayan Bakımından Sınıflama Türleri... 809 2.2.1 Öğretmen Yapımı Testler... 809 2.2.2 Uzman Yapımı (Standart) Testler... 809 2.3 Uygulamaya Katılan Birey Sayısına Göre Sınıflama Türleri... 809 2.3.1 Bireysel Testler... 809 2.3.2 Grup Testler... 809 2.4 Uygulama Süresi Bakımından Sınıflama Türleri... 809 2.4.1 Hız Testleri... 809 2.4.2 Güç Testleri... 810 3. EĞİTİMDE KULLANILAN ÖLÇME ARAÇLARI... 810 3.1 Bilişsel Alandaki Davranışların Ölçülmesinde Kullanılan Araçlar... 810 3.1.1 Doğru Yanlış Testleri... 810 3.1.2 Çoktan Seçmeli Testler... 811 3.1.3 Kısa Cevaplı Testler... 812 3.1.4 Eşleştirmeli Testler... 814 3.1.5 Yazılı Yoklamalar (Uzun Cevaplı, Kompozisyon Tipi ya da Essey Tipi Sınavlar)... 814 3.1.6 Sözlü Sınavlar... 817 3.1.7 Ödev ve Projeler... 817 3.1.8 Portfolyo... 818 3.1.9 Dereceli Puanlama Ölçeği / Puanlama Anahtarı (Rubrik)... 822 3.2 Duyuşsal Alandaki Davranışların Ölçülmesi... 813 3.2.1 İlgi Ölçekleri (Envanteri)... 824 3.2.2 Tutum Ölçekleri... 824 3.2.3 Gözlem Tekniği... 824 xxviii
3.3 Devinişsel Alandaki Davranışların Ölçülmesi... 824 3.3.1 Çeteleme Aracı... 825 3.3.2 Derecelendirme Ölçekleri... 825 3.3.3 İş Performans Testleri... 825 TEST III...828 ÇIKMIŞ SORULAR...831 ÖLÇME SONUÇLARI ÜZERİNE İSTATİSTİKSEL İŞLEMLER...839 1. TEST İSTATİSTİKLERİ... 839 1.1 Merkezi Eğilim (Vasat) Ölçüleri... 839 1.1.1 Mod (Tepe Değer)... 839 1.1.2 Ortanca (Medyan)... 842 1.1.3 Aritmetik Ortalama... 844 1.1.4 Ağırlıklı Ortalama... 845 1.2 Merkezi Dağılım (Yayılma) Ölçüleri... 846 1.2.1 Ranj Dizi Genişliği... 846 1.2.2 Standart Sapma (Standart Kayma)... 847 1.2.3 Çeyrek Sapma... 849 2. MADDE İSTATİSTİKLERİ... 850 2.1 Madde Güçlük İndeksi... 850 2.2 Madde Ayırt Edicilik Gücü İndeksi... 852 2.3 Madde Varyansı... 855 2.4 Madde Standart Sapması... 855 2.5 Madde Güvenirlik İndeksi... 856 3. MADDE İSTATİSTİKLERİNDEN HESAPLANAN TEST İSTATİSTİKLERİ... 856 3.1 Aritmetik Ortalama... 856 3.2 Testin Ortalama Güçlüğü... 856 4. DAĞILIMLARIN YORUMLANMASI... 856 4.1 Bağıl Değişkenlik Katsayısı... 856 5. DAĞILIMLAR... 857 5.1 Normal Dağılımlar... 857 5.2 Normal Olmayan Dağılımlar... 858 5.2.1 Soldan Çarpık Dağılımlar... 858 5.2.2 Sağdan Çarpık Dağılımlar... 858 5.2.3 Çok Modlu Dağılımlar... 858 6. STANDART PUANLAR... 858 6.1 Z Puanı... 859 6.2 T Puanı... 860 7. SINAV SONUÇLARININ NOTA ÇEVRİLMESİ... 860 7.1 Mutlak Değerlendirme... 860 7.2 Bağıl Değerlendirme... 860 8. KORELASYON... 861 8.1 Pozitif Doğrusal (Aynı Yönde) İlişki... 861 8.2 Negatif (Ters Yönde) İlişki... 861 9. DEĞİŞKEN... 863 9.1 Sürekli Değişken... 863 xxix
9.2 Süreksiz Değişken... 863 9.3 Nicel Değişken... 863 9.4 Nitel Değişken... 863 9.5 Bağımlı Değişken... 863 9.6 Bağımsız Değişken... 863 TEST IV...864 ÇIKMIŞ SORULAR...870 DENEME...875 KURAM, YAKLAŞIM BİLİM ADAMI EŞLEMESİ NE İLİŞKİN TABLO... 884 EĞİTİME İLİŞKİN KAVRAMLAR SÖZLÜĞÜ... 885 GENEL DENEME... 893 xxx
PUSULA SINAV BİLGİLERİ VE STRATEJİLERİ Kamu Personeli Seçme Sınavına hazırlanan adayların önünde uzun bir yol vardır. Önlerinde bir harita olması eminim onlara yardımcı olacaktır. Adayın hangi konuya, ne kadar çalışması gerektiği, eksikliklerinin nerelerde olduğunu bilmesi çok büyük bir avantajdır. Bu anlamda aşağıdaki veriler ve bilgiler öğretmen adaylarına ışık tutacaktır. KPSS Soru Dağılımını, Yüzdelerini ve Soru Sayılarını Gösteren Tablo ALAN Ana Bölüm Bölüm % EĞİTİM BİLİMLERİ GENEL KÜLTÜR GENEL YETENEK Gelişim Psikolojisi 10 Eğitim Psikolojisi Öğrenme Psikolojisi 25 Ölçme Değerlendirme 15 Program Geliştirme Program Geliştirme 10 ve Öğrenme Öğretim Yöntemleri 25 Rehberlik 15 Tarih İnkılap Tarihi Osmanlı Dönemi ve Yenileşme Hareketleri 5 Selçuklular ve Öncesi Dönem 5 Ulusal Kurtuluş Savaşı 15 Atatürk İlke ve İnkılapları 15 Türkiye Coğrafyası Türkiye nin Fiziki Özellikleri 5 Aktüel (Güncel) Konular Yurttaşlık Bilgisi Türkçe Matematik Türkiye nin Beşeri Özellikleri 5 Türkiye nin Ekonomik Özellikleri 20 Hukuk Bilgileri 5 Anayasa 5 İdare 5 Sözcük Bilgisi 5 Dil Bilgisi 10 Anlatım Özellikleri 5 Okuduğunu Anlama 30 Sayılarla İşlem Yapma 10 Matematiksel İlişkilerden Yararlanma 5 10 Problem Çözme 20 Temel Geometrik Bilgilerden Yararlanma Grafik-Tablo Okuma ve Yorumlama 5 5 Soru Sayısı 120 60 60 Bugün geçerli olan KPSS puanı hesaplanmasında, birbirinden farklı üç soru alanının (eğitim bilimleri, genel kültür ve genel yetenek) toplam KPSS puanı üzerindeki ağırlıkları şu şekildedir. Eğitim Bilimleri 0,4 Genel Yetenek 0,3 Genel Kültür 0,3 tür. Yukarıda görüldüğü gibi Eğitim Bilimlerinin katsayısı daha yüksektir. Aynı zamanda MEB sınav puanları eşit olan iki a- daydan atanma önceliğini, Eğitim Bilimleri puanı yüksek olan adaya tanımaktadır. xxxi
PUSULA Adayların Cevapladıkları Soruların Aritmetik Ortalamalarını Gösteren Tablo SORU SAYILARI ARİTMETİK ORTALAMA STANDART SAPMA ADAY SAYISI GENEL YETENEK 60 33.65 10.34 440.380 GENEL KÜLTÜR 60 28.56 11.08 439.088 EĞİTİM BİLİMLERİ 120 72.78 20.05 202.710 2006 nın ikinci atamasında MEB tarafından yaklaşık 10.000 öğretmen alınmıştır. Bu atamaların branşlara göre dağılımı aşağıda verilmiştir. 2006-2 Atama Döneminde Atama Yapılacak Alanlar ile Başvuruya Esas Olacak Taban Puan ve Kontenjan Çizelgesi Sıra No Alan Kodu Alan Adı Sınav Taban Puanı SINAVA GİREN ÖĞRENCİ SAYISI İlk Atama Kontenjanı Sözleşmeli Öğretmen Kont. Açıktan Atama Kontenjanı Kurumlar Arası Atama Kont. Toplam 1 2265 Beden Eğitimi 74 19.341 292 200 6 2 500 2 1119 Bilgisayar 62 4.477 796 200 4 1.000 3 1123 Biyoloji 90 13.288 20 20 4 1207 Coğrafya 82 3.482 73 2 75 5 1245 Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 77 10.749 681 100 14 5 800 6 1314 Elektrik 90 3.010 4 4 7 1333 Elektronik/ Telekomünikasyon 80 1.446 28 28 8 1371 Felsefe 83 7.868 52 1 53 9 1386 Fen Bilgisi / Fen ve Teknoloji 84 10.801 340 300 7 3 650 10 1390 Fizik 90 12.108 20 20 11 1455 Giyim/Hazır Giyim/Moda Tasar. 83 2.381 32 32 12 1489 Güverte 68 51 2 2 13 4897 İHL Meslek Dersleri (Arapça) 68 9.765 44 44 14 1715 İlköğretim Matematik 68 4.775 783 600 12 5 1.400 15 1524 İngilizce 63 30.105 1.425 500 20 5 1.950 16 2651 İşitme Engelliler Sınıf Öğret. 73 252 5 5 17 1627 Kimya 90 12.090 20 20 18 1631 Kuaförlük/Cilt Bakımı 50 62 3 10 13 19 1700 Matbaa 85 501 1 1 20 2353 Matematik 90 13.979 20 20 21 1772 Mobilya ve Dekor. 83 1.058 11 11 22 1818 Muhasebe Grubu 60 271 30 20 50 23 1822 Müzik 53 2.902 273 100 5 378 24 1837 Nakış 68 847 50 1 51 25 4439 Okul Önc. Öğret./ Çocuk Gelişimi ve 69 14.193 392 650 5 3 1.050 Eğit. Öğret. 26 2838 Radyo-Televizyon 88 972 3 3 27 1894 Rehber Öğretmen 70 2.047 193 120 3 4 320 28 1925 Resim-İş/Resim/Görsel Sanatlar 73 6.209 54 75 1 130 29 1978 Seramik 67 95 2 2 30 2403 Sınıf Öğretmenliği 74 29.647 1.947 3.000 38 15 5.000 31 2510 Sosyal Bilgiler 81 12.174 269 75 5 3 352 32 2036 Tarih 83 14.407 130 20 2 152 33 4900 Teknoloji ve Tasarım 59 1.325 238 150 4 392 34 1997 Tesisat Teknolojisi 85 1.103 4 4 35 2139 Trikotaj 65 117 16 16 36 1283 Türk Dili ve Ed./ Dil ve Anlatım /Türk 86 14.283 34 30 Ed. 64 37 2143 Türkçe 65 6.854 1.575 750 20 5 2.350 38 2632 Zihin Engelliler Sınıf Öğret. 65 544 18 20 38 TOPLAM 269.579 9.800 7.000 150 50 17.000 NOT: a) İlk atama ve sözleşmeli öğretmenliğe başvuracaklarda 2004, 2005 veya 2006 KPSSP10 dan herhangi birisine katılmış olmak. b) 10.000 kadronun %2 si olan 200 kontenjan açıktan ve kurumlar arası atamaya ayrılmıştır. xxxii
PUSULA Öğretmen adayları tarafında merak edilen bir önemli nokta da; Kaç net yaparsam, kaç puan alırım? ile ilgili bilgilerdir. Buna ilişkin veriler aşağıda yer almaktadır. Kaç Net Yaparsam, Kaç Puan Alırım? GENEL YETENEK GENEL KÜLTÜR EĞİTİM BİLİMLERİ PUAN 58,75 52,75 110,75 97,55 52,25 50,50 112,5 97,15 51,5 53,75 110 94,33 55,50 52,50 100,5 94,04 54,50 51,75 107 93,88 53,75 56,50 103,75 93,74 50,75 51,50 110 92,98 56,25 53,75 98,75 92,91 52,75 41,50 111,50 90 54 51,50 97 89,84 51,25 48,75 102,5 89,56 48,25 46,50 106,75 88,97 45,50 50,75 103 87,89 54,25 45,5 96,75 87,67 47,50 51,25 95 86,45 38 51,5 107,5 86,14 39,75 52,50 102,50 85,78 50,75 35,75 109 85,70 50 42 100 84,60 34,25 55 102,50 84,28 50 44 93 83,46 40,50 49,25 97,50 83,08 55 56,25 62,5 81,63 42,25 51,75 100,25 81,49 41,75 38,50 102,75 80,63 42 40,25 99,5 80,46 36,25 46,25 97,5 79,96 35,25 40 105,25 79,03 35,25 46,25 96,25 78,86 39,25 37,5 100,25 78,19 39,75 37,25 94,75 77,07 27,75 46,50 99,25 76,40 26 46,50 101,5 76,31 29,75 43,75 95 74,75 37 36,30 90,50 74,20 40 31 95 73,97 29,25 41,25 95,25 73,49 32,75 36,50 96,5 73,46 40,25 46,50 99,25 72,56 43,25 25,75 90 71,57 33,75 34,25 90,25 70,91 25,75 41,75 89,75 70,27 30,50 42,50 81,75 70,25 20,50 47,75 99 69,83 33,50 37,75 80,50 69,16 21,75 40,75 90,25 68,69 28,75 35,25 85,75 67,52 38,25 26,25 83,75 67,39 27 37,75 82,75 66,82 27 33,75 86,25 66,19 34,25 41 60,02 65,21 32,5 30,50 78,25 64,76 22 34,25 85,25 63,73 19,50 37,50 78,25 61,81 20 31 76,29 59,40 28,25 40 52,5 58,57 xxxiii
PUSULA Aşağıdaki tabloda bir öğretmen adayının KPSS sınav sonucu görülmektedir. KPSSP10 puanı öğretmenlik ataması yapılması için referans alınacak olan puan türüdür. Öğretmen adayının KPSSP10 puanı ile ataması yapılır. ÖSYM 2005 Kamu Personel Seçme Sınavı Sonuçları Puan Adı KPSS Puanı Başarı Sırası T.C. Kimlik Numarası 12345678910 Adı ve Soyadı Yabancı Dil Öğrenim Durumu Mezun olunan/olunacak program DURSUN YILDIRIM LİSANS 3309 SINIF ÖĞRETMENLİĞİ Sınav Tarihi 02-03 Temmuz 2005 TESTLERDEKİ DOĞRU VE YANLIŞ CEVAP SAYILARI Genel Yetenek Genel Kültür Yabancı Dil Eğitim Bilimleri Doğru Yanlış Doğru Yanlış Doğru Yanlış Doğru Yanlış 057 001 053 006 000 000 108 012 Aday Sayısı KPSS PUANLARI VE BAŞARI SIRALARI Puan Adı KPSS Puanı Başarı Sırası Aday Sayısı Puan Adı KPSS Puanı Başarı Sırası Aday Sayısı KPSSP1 094.366 231 243761 KPSSP2 094.145 174 243761 KPSSP3 093.901 150 243761 KPSSP10 095.355 27 173329 1. Öncelik 95.35 Puan 1. Sırada Sevgili öğretmen adayları; Sınavı kazanan öğrencilerimize; Bu sınavdaki başarınızın sırrı nedir? diye sorduğumuzda söyle özetlemektedirler: Son iki ayda artık konu eksiğim kalmamıştı. Geri kalan süreçte ise testlere ve denemelere ağırlık verdim. En önemlisi sınava hazırlanırken en başından itibaren KPSS de çıkmış soruları analiz ederek çözmeye başladım. Sizler de aynı yöntemi kullanırsanız başarılı olma olasılığınız artacaktır. Ayrıca bu ve benzeri sınavlarda başarılı olabilmek için motivasyonunuzu yüksek tutmak da çok önemlidir. Motivasyon kişileri belli faaliyetleri yapmaya yönelten ve insanların içinden gelen fizyolojik, bilişsel ve duyuşsal boyutları olan bir enerjidir. Yüksek bir motivasyon için şu ayrıntılara dikkat etmeniz gerekir: Kendinizi başkalarıyla değil, kendinizle kıyaslayın, Ya kazanamazsam gibi gereksiz bir telaşa kapılmayın, Kesinlikle kazanırım rahatlığına kapılıp performansınızı da düşürmeyin, Çevrenizden gelebilecek olumsuz kıyaslamaları dikkate almayın, Yaşadığınız bir başarısızlığın kişiliğinizle değil, performansınızla ilgili olduğunu bilin, Zayıf olunan derslere karşı temelim yok, bu dersi daha önce görmedim gibi bahaneler üreterek çalışmaktan kaçınmayın, İyi bir çalışma ortamı oluşturun, Dikkat toplama egzersizleri yapın (ayağa kalkıp odanın içinde yürüyün, derin nefes alın v.b.), Bir günün sonunda yaptığınız olumlu ve olumsuz tüm faaliyetleri değerlendirin. xxxiv