TÜRKİYE TOHUMCULUK SANAYİSİNİN GELİŞİMİ VE HEDEFLERİ İLHAMİ ÖZCAN AYGUN TSÜAB YÖNETİM KURULU BAŞKANI MART 2011
Tohumculuk Sanayisi Nedir? Tohumculuk Hangi İş ve Aşamalardan Oluşur? Tohumculuk İçin AR-GE Ne Derece Önemlidir?
Tohumculuk Sanayisi: Çiftçilere TOHUMLUK GİRDİSİ sağlayan entegre faaliyetlerin tümü: Tohumluk Pazarlama Tohumluk İşleme Tohumluk Çoğaltma (ÜRETİM) Araştırma Geliştirme (Bitki Islahı ve Çeşit Geliştirme)
Tohumculuk Sanayisinde Başlıca Faaliyet Aşamaları (Bir Girdi Olarak Tohumluk Üretim Süreci ) Tohumluk Pazarlama Tohumluk İşleme Tohumluk Çoğaltma Sertifikalı Tohumluk Pazarlama ve Dağıtım Sertifikalı Tohumluk İşleme ve Depolama Sertifikalı (Ticari) Tohumluk Çoğaltımı Araştırma Geliştirme Kaynak (Elit-orijinal) Tohumluk Çoğaltımı Çeşit Verim ve Adaptasyon Denemeleri Çeşit Muhafaza ve İdame Islahı Bitki Islahı-Çeşit Geliştirme (Bitki Islahı ve Çeşit Geliştirme) Bitki Genetik Materyalinin Zenginleştirilmesi (Ön Islah) Bitki Genetik Materyalinin Temini, Karakterizasyonu ve Muhafazası
Bitki Islahı ve Çeşit Geliştirme
Çeşit Adaptasyon ve Verim Denemeleri Ebeveyn Tohumluk Üretimi
Sert. Tohumluk Yetiştirme Ambalajlama, Depolama İşleme Dağıtım
Tohumculuk ve AR-GE Tohumculukta Gelişmiş Ülkelerde: Bazı Sektörler İçin Tahmini AR-GE ORANLARI (Firma Toplam Satış Tutarının Yüzdesi) Sektör % Beşeri İlaçlar 15,0 Yazılım 10,5 Bitkibilim (Bitki Islahı) 10,0-15,0 Bilişim Teknolojileri (Cihaz) 8,0 Elektronik 5,5 Uzay 4,5 Otomotiv 4,0 Kimyasal 3,5 Telekomünikasyon 1,5
Türkiye Tohumculuğunun Tarihsel Gelişimi
Türkiye Tohumculuğunda Evreler Dönem İşlev Merci (Kuruluş) 1865-1926 Buğday, Arpa ve Pamuk gibi bazı Türlerde ve Bazı Vilayetlerde Yeni Çeşit ve Tohumluk Temin ve dağıtımı. 1926-1950 Bazı Bitki Türlerinde Sınırlı Çeşit Geliştirme ve Sınırlı Miktarda Tohumluk Dağıtımı. 1950-1982 Çeşit Geliştirme, Tohumluk Üretimi ve Tohumluk Dağıtımı. (Tarla+Sebze Bitkileri). 1982 ve sonrası Pek çok Türde Ülke Tohumluk İhtiyacının Tamamen Karşılanması ve İhracat Valilikler ve Yerel Yönetimler Tohum Islah İstasyonları ve Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Araştırma Enstitüleri ve Ziraat Fakülteleri Özel Sektör Tohumculuk Şirketleri
Bazı Bakımlardan Türkiye ve Dünya Tohumculuğu
Türkiye Tohumculuk Sanayisi ve Dünya (İç Pazar Toplam Ticari Tohumluk Değeri, ISF 2010) 12000 12000 10000 8000 6000 4000 2000 6000 1500 2370 2000 1950 1500 900 795 695 550 500 450 1000 USD ABD Çin Fransa Brezilya Almanya Hindistan Japonya Türkiye İtalya Arjantin Kanada 0 Rusya İspanya
Türkiye Tohumculuğuna İlişkin Bazı Parametrelerin, Küresel Verilerle Karşılaştırılması (2010) Dünya (Milyar Dolar) Türkiye (Milyon Dolar) Türkiye nin Payı (%) İç Ticarete Konu Olan Toplam Tohumluk Değeri (ISF, 2010) Toplam İhracat Değeri (63 ülke) (ISF, 2008) 42,O 900 2,1 7,1 80 1,13 Toplam İthalat Değeri (97 ülke) (ISF, 2008) 6,7 154 2,30
Bazı Türlerde Türkiye Sertifikalı Tohumluk İhtiyacı ve Üretimi
Bazı Bitki Türlerinde İhtiyaç Duyulan Tahmini Tohumluk Miktarları ve İhtiyacı Karşılama Oranları (Tarım ve Köyişleri Bakanlığı). Bitki Türü İhtiyaç (Varsayılan) (Ton) Üretim (Ton) 2010 Karşılama Oranı (%) (2009, 2010) Buğday 540 000 315 600 58 Arpa 211 000 34 400 16 Mısır 12 000 35 200 293 Çeltik 9 700 5 500 57 Ayçiçeği 2 300 11 900 515 Patates 217 000 58 900(2009) 27 Pamuk 8 400 15 700 187 Şeker Pancarı 1 300 1 005(2009) 77
Şirket Sayıları
Türkiye de Tohumculuk Alanında Faaliyet Gösteren Şirketlerin Sayısı (1980-2011) 450 420 Şirket Sayısı 400 350 300 250 200 150 100 50 0 125 35 3 1980 1990 2000 2011
Bitki Türlerine Göre, Faaliyet Gösteren Tohumculuk Şirketi Sayısı Bitki Türleri Aktif Firma Sayısı Serin İklim Tahılları 220 Sebzeler 117 Çayır Mera Yem Bitkileri 87 Mısır 56 Patates 34 Ayçiçeği 32 Çeltik 27 Çim Bitkileri 25 Pamuk 10 Şeker Pancarı 7
TSÜAB Üyesi Şirketlerin Bölgelere Göre Dağılımı Coğrafi Bölgeler Şirket Sayısı Akdeniz B. 78 Karadeniz B. 13 Marmara B. 114 İç Anadolu B. 152 Ege B. 28 Güneydoğu Anadolu B. 28 Doğu Anadolu B. 7 TOPLAM 420
Bazı Bitki Türlerine ait Sertifikalı Tohumluk Tedarikinde, Özel Sektör Katkısı (%), 1985-2010 Türler 1985 2009 Buğday 3 45 Arpa 4 49 Soya 100 99 Mısır 99 100 Ayçiçeği 99 100 Patates 99 100 Pamuk 1 100 Sebze 100 100 Yem 10 59
Türkiye Tohumculuğunda Gelişim ve Hedefler
Tohumculuk Sanayisinde, zaman İçerisinde Görülen, Bazı Tahmini Parametre Değişimleri (1982-2010) 1982 2010 Toplam Sertifikalı Tohumluk Tedarik Durumu (Tahmin) % 5 > % 60 Özel Şirket Sayısı 3 420 Araştırma Yapan Özel Tohumculuk Şirketi Sayısı Kendi ıslah ve çeşit geliştirme programlarını uygulayan şirketlerin sayısı 0 130 0 40 Tescilli/Kayıtlı Çeşit Sayısı 300 > 6000 Toplam Tohumluk Üretimi (Ton) 100 000 430 000 Toplam Tohumluk Üretim Değeri (Milyon Dolar) < 100-150 800-900 İthalat (M Dolar) < 3 154 (2010) İhracat (M Dolar) Yok gibi 80 (2010)
Tohumculuğun Gelişimi ve Hedefleri (I) Türkiye tohumculuğu son 20-25 yıl içerisinde önemli gelişmeler göstermiştir. 1985 yılı öncesinde, kamu ağırlıklı olan bu sanayi, günümüzde geniş ölçüde bir özel sektör yatırım alanı haline gelmiştir. Çoğu bitki türlerinde, ulusal tohumluk ihtiyacının büyük bir kısmı özel tohumculuk kuruluşları tarafından sağlanmaktadır. Çiftçilerimizin üstün nitelikli çeşit ve kaliteli tohumluk ihtiyaçları çağdaş dünya standartlarında karşılanmaktadır. Türkiye den yapılan tohumluk ihracatı her ne kadar tohumluk ithalatı kadar olmasa da- yıldan yıla önemli artış eğilimi göstermektedir. Buğday, arpa, çeltik, bazı yem bitkileri ve yemeklik baklagillere ait sertifikalı tohumlukların önemli bir kısmı ise Türkiye de ıslah edilen çeşitler kullanılarak gerçekleştirilmektedir.
Tohumculuk sanayisinin 2023 Yılı hedefleri; Yurt içi çeşit geliştirme kapasitesini artırmak ve etkin kılmak, Orijinal ve anaç tohumluk ihtiyaçlarını yurt içi üretimlerle karşılamak, AR-GE, Üretim ve Pazarlama aşamalarında, geniş ölçüde entegrasyonu sağlamak, Yalnızca Tohumluk Değil, Çeşit İhraç Eden Ülke Konumuna Gelmek Sertifikalı tohumluk üretim kapasitesini en az % 50 artırmak, Tohumluk ihracat gelirlerini üç katına çıkarmak, Tohumluk kullanım ve üretiminde dünyanın sayılı birkaç ülkesi arasına girmektir.
Türkiye Neden Tohumluk İthal Ediyor? Tohumluk İthali Devam Edecek mi? Türkiye Dış Ticaret Kuralları ve Ülke Ekonomisi Gerektirdiği için Tohumluk İthal Etmektedir. Ancak, İthalatın Orta Dönemde Azalması Beklenmektedir. Sebzeler Hariç Doğrudan Çiftçi Kullanımı amacıyla yapılan tohumluk ithalatı sınırlıdır. Sebze Türleri Dışındaki İthalat; çok geniş ölçüde Tohumluk Üretimi Amacıyla Yapılan, Ebeveyn Tohumluk İthalatıdır. Hibrit (F1) Sebze Tohumluğu İthalatı, yurt içi çeşit geliştirme kapasitesinin artmasıyla önemini nispeten yitirecektir.
Türkiye Tohumculuk Sanayisinin En Temel Üç Sorunu: AR-GE SEVİYESİ YETERSİZ ÜRETİM MALİYETİ YÜKSEK MEVZUAT ve YÖNETİŞİM SORUNLARI Şirket Ölçeği Küçük Sermaye Yetersiz AR-GE Girişimi Eksik (risk yüksek) Profesyonel-Teknik Personel Kıtlığı Röyaltiler Yüksek İş Gücü Maliyeti Nispeten Yüksek Özellikle Kamu Arazi Kiraları Yüksek Son zamanlarda olumlu gelişmeler sağlanmaktadır
Büyük Tabiat Küçük Tohumlarda Gizlidir Karl Linne
28