Ekonomi Bülteni 9 Ekim 5, Sayı: Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ezgi Gülbaş Orhan Kaya İnci Şengül
9 Ekim 5 Yurt Dışı Gelişmeler ABD de TÜFE beklentilere paralel düşüş gösterdi. ABD de TÜ- FE nihai verilere göre aylık bazda beklendiği gibi %. düşüş gösterdi, yıllık bazda TÜFE ise Eylül ayında % olarak gerçekleşti. Bu düşüşteki en büyük sebep enerji fiyatlarındaki gerileme olurken, gıda ve enerji fiyatları hariç tutularak hesaplanan çekirdek endekste aylık bazda %., yıllık bazda ise %.9 artış görüldü. ABD perakende satışlar Eylül ayında beklentileri karşılamadı. Perakende satış verisi Eylül de aylık bazda %. ile beklentilerin altında artış gösterdi. Perakende satışların Ağustos ayında %. lik bir artış kaydettiği belirtilmişti, bu veri de % a revize edildi. İstihdamdaki artış ve ucuzlayan akaryakıt fiyatlarına rağmen, ücretlerdeki sınırlı artış tüketim harcamalarının gücünün sürdürmesini engellerken, küresel talebin de yumuşamasıyla perakende satışlar güçlü başladığı üçüncü çeyreğe (Temmuz Aylık Değişim: %.8) zayıf bir kapanış yapmış oldu. 6 - - - - - Enflasyon Hedefi: % ABD TÜFE (Yıllık Değişim, %) ABD Çekirdek TÜFE (Yıllık Değişim, %) ABD Perakende Satışlar (Mevsimsellikten arındırılmış, Aylık % Değişim) - 7 8 9 5.9% %.% Almanya ve Euro Bölgesi nde TÜFE beklentilerle paralel. Avrupa nın en büyük ekonomisi Almanya da Eylül de TÜ- FE beklendiği gibi aylık bazda -%., yıllık bazda ise -%. olarak gerçekleşti. Yılbaşından beri ilk defa negatif bölgeye geçen TÜFE deki bu gerilemenin başlıca sebebi enerji fiyatlarındaki düşük seyir. Almanya da enerji fiyatları aylık bazda %.7, yıllık azda ise %9. azalış kaydetti. Euro Bölgesi nde ise TÜFE yıllık bazda beklentilere paralel olarak Eylül ayında -%. olarak gerçekleşti (Ağustos: %.). Bu düşüşteki en büyük etken petrol fiyatlarındaki gerilemeden etkilenen ulaşım fiyatlarındaki düşüş oldu. Gıda ve enerji, fiyatları dışarıda bırakılarak hesaplanan çekirdek TÜFE ise Eylül ayında %.9 olarak gerçekleşti. 5 Almanya TÜFE, YoY Euro Bölgesi TÜFE, YoY -. - -. 7 8 9 5 Çin de bu haftanın verileri ekonomide aşağı yönlü risklerin ağır basmaya devam ettiğini gösteriyor. Çin de ihracat Eylül de bir önceki yıla göre %6. olan piyasa beklentisinin altında %.7 düşüş gösterdi. İthalattaki düşüş beklentiyi aşarak %. seviyesinde gerçekleşti. Enflasyon tarafında ise üretici fiyat endeksi beklentilere paralel olarak aşağı yönlü trendini sürdürdü ve -%5.9 olarak açıklandı. Tüketici Fiyat endeksi ise %.8 olan beklentinin altında %.6 seviyesinde gerçekleşti. Özellikle üretici fiyatlarındaki negatif seyir, Çin de reel ekonominin hissettiği fiyat baskısının sürdüğüne işaret ediyor. ABD tarafından gelen zayıf veriler piyasada FED in faiz artırımını öteleyebileceği ihtimalinin artması olarak yorumlanırken, bu doğrultuda artan risk iştahı Çin tarafından gelen olumsuz verilerle dengeleniyor. Çin Dış Ticaret Yıllık Değişim (%) İhracat (%) 8 İthalat (%) 6 %-.7 - %-. - -6 7 8 9 5
9 Ekim 5 Ödemeler Dengesi, Ağustos 5 Ağustos ayında cari denge, piyasanın beklentisinin (Bloomberg: m $) hafif üzerinde, fakat Temmuz ayındaki. milyar $ lık açığın oldukça altında kalarak 6 milyon $ açık verdi. Bu daralmada dış ticaret açığının Temmuz ayındaki 5.8 milyar $ seviyesinden bu ay.6 milyar $ seviyesine gerilemesi etkili oldu. aylık kümülatif cari açık ise Temmuz daki 5. milyar $ seviyesinden (GSYH'ya oranı % 5.8) milyar $ seviyesine (GSYH'ya oranı %5.6) gerilemiş durumda. Yurt İçi Gelişmeler Finansman tarafına baktığımızda Ağustos ayında nette.7 milyar $ lık çıkış yaşandı. Doğrudan yatırımlarda.7 milyar $ seviyesinden giriş yaşansa da, portföy yatırımlarında.5 milyar $, diğer yatırımlar kaleminde ise.9 milyar $ lık çıkış yaşandı. Hisse senedi piyasasından 7 milyon $ seviyesinde çıkış yaşanırken, yılbaşından bu yana toplam çıkış 75 milyon $ oldu. Devlet tahvillerinden aylık bazda 9 milyon $ çıkış yaşanırken, yılbaşından bu yana toplam çıkış 5 milyar $ oldu. Bankaların kısa vadeli kredi kullanımı Şubat ayından beri süren aşağı yönlü trendini devam ettirerek Ağustos ayında.5 milyar $ azaldı. Uzun vadeli kredi kullanımı ise. milyar $ artış gösterdi. Net turizm geliri kalemi Ocak Ağustos 5 döneminde yılının aynı dönemine göre % azalarak. milyar $ seviyesine geriledi. Net Hata Noksan kaleminde bu ay milyar $ lık giriş yaşandı ve yılbaşından bu yana yaşanan giriş.9 milyar $ seviyesine ulaştı. Rezerv varlıklarda ise Ağustos ayında yaşanan. milyar $ lık azalma ile yılbaşından bu yana toplam.9 milyar $ azalma yaşandı. Ödemeler Dengesi Milyon Dolar 5 5 Ağustos Ağustos Son Ay Son Ay CARİ İŞLEMLER HESABI -, -6-8,9 -,7 Dış Ticaret Dengesi -6,6 -,6-65,87-57,66 Hizmetler Dengesi,5,97 5,,756 Gelir Dengesi -65-586 -8,696 -,6 Cari Transferler,,59 SERMAYE VE FİN. HES. 9 -,9,7 7,957 Doğrudan Yatırımlar -,97,675,88 9,7 Portföy Yatırımları -,68 -,77 5, -95 Diğer Yatırımlar 5,568 -,89-9, Rezerv Varlıklar -,885 99 -,65 6,75 NET HATA NOKSAN,88,,67 5,9 Cari dengenin kompozisyonuna bakıldığında cari açıktaki daralmanın enerji dengesindeki iyileşmeden kaynaklandığını görüyoruz. Enerji açığı bu ay bir önceki senenin Ağustos ayına göre % daralarak 8.8 milyar $ seviyesine geriledi. Enerji fiyatlarındaki düşüşün cari açığa pozitif etkisi ivme kazanmış durumda. Yılın geri kalanında enerji dengesindeki iyileşmenin artması beklenebilir. Bütçe Dengesi, Eylül 5 Merkezi Yönetim bütçe dengesi yılın ilk 9 ayında.5 milyar TL açık verdi. yılının aynı döneminde bütçe.9 milyar TL açık vermişti. Yılın ilk 9 ayında faiz dışı fazla önceki yılın aynı dönemine göre %9 artarak. milyar TL oldu. Bütçe gelirleri yılın ilk 9 ayında yılının aynı dönemine göre, vergi gelirlerindeki %5 lik artışa bağlı olarak % artış gösterdi. Vergi gelirlerinin artmasında Özel Tüketim Vergilerindeki %8.5 ve KDV deki %7.8 lik artış etki oldu. Bütçe harcamaları ise Ocak Eylül döneminde % artış gösterdi. Faiz harcamalarında artış %9 olurken, faiz dışı harcamalar % arttı. Personel giderlerinde, enflasyonun üzerinde, % artış gözlemlendi. aylık kümülatif rakamlara baktığımızda Eylül ayı itibarıyla, bütçe açığı/gsyh oranının %. seviyesinde, faiz dışı fazla/gsyh oranının ise %.7 seviyesinde kaldığını görüyoruz. Bu hafta açıklanan 6-8 Orta Vadeli Programına göre, 5 sonunda bütçe açığı/gsyh oranının yılsonunda %., faiz dışı fazla/gsyh oranının ise %.5 olması hedefleniyor. Eylül ayı bütçe açıklamaları, 6 yılı Merkezi Yönetim Bütçe Tasarısı ile beraber açıklandı. 6 bütçe tasarısına göre bütçe açığı/ GSYH oranının %.7 seviyesine gerilemesi bekleniyor. Faiz dışı fazla/gsyh oranının ise %.8 seviyesinde olması öngörülüyor. Bu hedefler doğrultusunda, bütçe disiplini 6 yılında da devam edecek. Özellikle faiz dışı dengede olumlu performansın devam etmesi, yaklaşan kredi derecelendirme kuruluşu değerlendirmelerinde Türkiye nin notunda bir değişikliğe gidilmeyeceği beklentisini artıran önemli bir etken. 6 Kasım da S&P, Aralık ta Moody s ülke notu ve görünümüne dair değerlendirme yapacak.
H. Senedi Piyasaları Para Piyasaları Haftalık ve Aylık Getiri 9 Ekim 5 Finansal Göstergeler Finansal Varlık Fiyatlarındaki % Değişim ($ Bazında) - Emtia End. -.8 5. Altın. TL-Basket.9. EURO/$. MSCI Türkiye 7.. MSCI EM ABD-S&P 5..5 - - 6 8 Aylık Değ (%, $ Bazında) Emtia End. - Altın 5. TL-Basket.9 EURO/$ MSCI Türkiye 7. MSCI EM 5. ABD-S&P - - 5 6 7 8 Bu hafta gelişmekte olan ülke piyasalarına pozitif seyir hakimdi. Türkiye hisse senedi piyasası yatay seyretti. USD Libor ay, ay, 6 ay ve ay (%) Aylık Libor Faizi (%) %. 5 Aylık USD Libor 6 Aylık USD Libor Aylık USD Libor Aylık USD Libor Ocak 8Ocak 9Ocak Ocak Ocak Ocak Ocak Ocak 5.5. USD JPY EUR.5..5 %.9..5. -.5 -%.5 Oca Tem Oca Tem Oca 5 Tem 5 aylık USD Libor faizinde bu hafta hafif düşüş yaşadı. Endonezya-JCI Kore-Kospi Hindistan-Sensex Çin-Shangai TR- BIST Mac-Bux Rus-Micex Cz-Prague Pol-WIG Br-Bovespa Meks-Bolsa MSCI Emerging Jp-Nikkei5 Ger-Dax Fr-Cac UK-FTSE EU-DJ Stoxx 5 ABD-DJ Indus ABD-S&P G-7 Ortalama MSCI Global Hisse Senedi Endeksleri Değişim (%) -.6 -..7.5.5 -.7 -. -.. -.. -. -.9.9..7.8 - -.. --.. -.7....5.5.9....9..8.8 5. 6. 7.6 6.5 - - 6 8 Hisse Senedi Endeksleri (Ocak =) MSCI Türkiye Endeksi 9 8 MSCI GOÜ Endeksi 7 5 Global hisse senedi piyasalarına karışık seyir hakimdi. Not: Tüm veriler raporun çıktığı Cuma günü saat : itibarı ile güncellenmiştir.
Emtia Piyasaları Döviz Piyasaları Değer Kaybediyor Değerleniyor Tahvil Piyasaları 9 Ekim 5 Finansal Göstergeler Gösterge Tahvil Faiz Oranı Politika Faiz Oranları (%) 7 6 5 GOÜ CDS'leri ve Ratingler (5 Yıl; Fitch, LT FX) TR, BBB- Poland, A- Rus, BBB- Bra, BBB- 8 6 MB Haftalık Repo Faizi Gecelik Borç Alma ve Borç Verme Faiz Koridoru MB Ağırlıklı Ortalama Fonlama Faizi Ocak Ocak Ocak Ocak Ocak 5 Ocak Ocak Ocak 5 Gösterge tahvil getirisi % seviyesinin altında. USD'ye Karşı Değişim (%, Pozitif Değerler= $'a karşı değerleniyor) BRL -..7 MXN -.. CZK.7. PLN -. -. HUF. ZAR.8 KRW.. RUB 5.8 -.5 TRY.. JPY. GBP -. EURO..8-5 GOÜ Para Birimleri ($'a Karşı Ocak-=) Ocak Mayıs Eylül Ocak Mayıs Eylül Ocak 5 Mayıs 5 Eylül 5 95 5 5 5 5 5 5 55 6 TL 65 7 GOÜ Ortalaması 75 Gelişmekte olan ülke para birimleri bu hafta Dolar a karşı değer kazandı. Emtia Endekslerinde Değişim (%).6 Tarım - Tem. Maden -.. 8. Değ. Maden.6 Enerji -6. - Top. Endeks -.8-7 - - 5 8 Endişe (VIX) Endeksi 5 5 5 5 5 Oca Tem Oca Tem Oca Tem Oca Tem Oca 5 Tem 5 Enerji endeksi bu haftayı negatif kapattı. VIX endeksindeki düşüş bu hafta da devam etti. Not: Tüm veriler raporun çıktığı Cuma günü saat : itibarı ile güncellenmiştir. 5
9 Ekim 5 Veri Akışı Ülke Veri Saat Beklenti Gerçekleşen Önceki Revize Önem 9 Ekim Pazartesi Haftalık Veri Takvimi Çin GSYH (Çeyreklik Değişim, %) (. Çeyrek) 5:.8% --.7% -- Yüksek Çin GSYH (Yıllık Değişim, %) (. Çeyrek) 5: 6.8% -- 7.% -- Yüksek Çin Sanayi Üretimi (Yıllık Değişim, %) (Eylül) 5: 6.% -- 6.% -- Orta Çin Perakende Satışlar (Yıllık Değişim, %) (Eylül) 5:.8% --.8% -- Orta Ekim Salı ABD Yapı İzinleri (Aylık Değişim, %) (Eylül) 5: -.9% --.5%.5% Orta ABD Yapı İzinleri (Eylül) 5: 6k -- 7k 7k Orta Konut Başlangıçları (Aylık Değişim, %) ABD (Eylül) 5:.% -- -.% -- Orta ABD Konut Başlangıçları (Eylül) 5: k -- 6k -- Orta Ekim Çarşamba Türkiye Gecelik Borç Alma Faiz Oranı : 7.5% -- 7.5% -- Yüksek Türkiye Gecelik Borç Verme Faiz Oranı :.75% --.75% -- Yüksek Türkiye Politika Faiz Oranı : 7.5% -- 7.5% -- Yüksek Ekim Perşembe Türkiye Tüketici Güven Endeksi (Ekim) : 55.55 -- 58.5 -- Orta Avrupa Merkez Bankası Marjinal Borç Euro Bölgesi Verme Faiz Oranı :5.% --.% -- Yüksek ABD Haftalık İşsizlik Başvuruları(Ekim 7) 5: 65k -- 55k -- Orta ABD İkinci El Konut Satışları (Eylül) 7: 5.7m -- 5.m -- Orta Ekim Cuma Almanya PMI Hizmet (Ekim, Geçici) : 5.9 -- 5. -- Orta Almanya PMI İmalat (Ekim, Geçici) : 5.7 -- 5. -- Orta Euro Bölgesi PMI Bileşik (Ekim, Geçici) : 5. -- 5.6 -- Orta Euro Bölgesi PMI Hizmet (Ekim, Geçici) : 5.5 -- 5.7 -- Orta Euro Bölgesi PMI İmalat (Ekim, Geçici) : 5.7 -- 5 -- Orta ABD Markit PMI (Ekim, Geçici) 6:5 5. -- 5. -- Yüksek Not: Tüm veriler ve beklentiler Bloomberg den alınmıştır. 6