Matematik 1. Fasikül ÜNÝTE 1 Geometriye Yolculuk
... ÜNÝTE 1 Geometriye Y olculuk Çevremizdeki Geometri E Kare, Dikdörtgen ve Üçgen E Açýlar E Açýlarý Ölçme Geometrik Þekilleri Ýnceleyelim E E E E E Üçgenler Açýlarýna Göre Üçgenler Kenarlarýna Göre Üççgenler Kare, Dikdörtgen, Dik Üçgen Simetri.........
...... Geometriye Yolculuk...... 1... Bölüm... I. Kare, Dikdörtgen ve Üçgen Üçgen, kare ve dikdörtgenin kenarlarý ayný zamanda birer doðru parçasýdýr. Üçgen, kare ve dikdörtgenin kenarlarýnýn gösteriminde [ ] kullanýlýr. Örnek.. 2 A G B Uç noktalarý A ve B olan doðru parçasý [AB] veya [BA] sembolü ile gösterilir. F [GF] [DG] Bu doðru parçasýnýn uzunluðu ise AB veya BA ile gösterilir. D [EF] E [DE] DEFG karesi Örnek.. 1 N [NM] M [KN] Örnek.. 3 [ML] L ] [KL] [AC K C KLMN dikdörtgeni Yukarýda KLMN dikdörtgeni verilmiþtir. Bu dikdörtgenin kenarlarý [KL], [ML], [NM] ve [KN] doðru parçalarýndan oluþmuþtur. 4. Sýnýf Matematik / 1. Fasikül [B C] A [AB] ABC Üçgeni B AÿBC 3
Çevremizdeki Geometri Kare ve dikdörtgen sembol ile gösterilmez. Üçgen sembol ile gösterilirken çizgi modeli olan ÿ kullanýlýr. Geometrik þekiller isimlendirilirken istenilen bir köþeden baþlanýr ve sýrasý ile diðer köþedeki harfler atlanmadan yazýlýr. Ýsimlendirme sýrasýnda hangi köþeden baþlayacaðýmýz ve hangi yönde sýralayacaðýmýz önemli deðildir. II. Açýlar Örnek.. 6 P Örnek.. 4 Aþaðýdaki dikdörtgeni deðiþik þekillerde isimlendirelim: N M KLMN dikdörtgeni KNML dikdörtgeni LMNK dikdörtgeni MNKL dikdörtgeni K L NMLK dikdörtgeni Yukarýdaki merdivenin ayaklarý birleþerek bir açý oluþturmaktadýr. Ayaklarýn birleþtiði P noktasý açýnýn köþesidir. Merdivenin ayaklarý ise açýnýn kollarýdýr. Açýyý P açýsý olarak isimlendirebiliriz. Açý, köþesine yazýlan büyük harflerle isimlendirilir. Açýyý sembolle gösterirken açýnýn çizimini sembol eden kullanýlýr. é A açýsý, A veya A þeklinde gösterilir. Açýnýn bir köþesi ve iki kenarý vardýr. Açýnýn kollarý birer ýþýndýr. Örnek.. 5 Aþaðýdaki üçgeni deðiþik þekillerde isimlendirelim: Örnek.. 7 A C B ABC üçgeni ACB üçgeni BCA üçgeni BAC üçgeni CAB üçgeni CBA üçgeni A A noktasý açýnýn köþesidir. A açýsý diye okunur. ëa veya A þeklinde gösterilir. 4 4. Sýnýf Matematik / 1. Fasikül
Çevremizdeki Geometri III. Açýlarý Ölçme Ölçüsü 0 ile 90 arasýnda olan açýlara dar açý denir. Örnek.. 9 Aþaðýdaki K açýsýnýn çeþidini bulalým: Bir açýnýn ölçüsünü belirlemek için veya ölçüsü verilen bir açýyý çizmek için açý ölçer kullanýrýz. Açý ölçme birimi derecedir ve sembolü ile gösterilir. Bir K açýsýnýn ölçüsü s(ëk) þeklinde gösterilir. K açýsýnýn ölçüsü 56 ise s(ëk) = 56 þeklinde gösterilir. Bir açýnýn ölçüsü en az 0, en çok 180 olabilir. 70 80 90 100 110 60 100 90 80 50 110 70 60 1 1 1 20 160 10 170 K 50 1 2 3 4 5 Ölçüsü 90 den küçük 0 den büyük açýlar dar açýdýr. s(ëk) = 50 olduðundan K açýsý dar açýdýr. Ölçüsü 90 ile 180 arasýnda olan açýlara geniþ açý denir. Örnek.. 8 70 80 90 100 110 60 100 90 80 50 110 70 60 1 1 1 20 160 70 10 170 T 1 2 3 4 5 Yukarýda açýölçerle ölçülen T açýsýnýn ölçüsü 70 dir. Buna göre, s(ët) = 70 dir. Örnek.. 10 Aþaðýdaki M açýsýnýn çeþidini bulalým: 70 80 90 100 110 60 100 90 80 50 110 70 60 1 1 1 1 20 160 10 170 M 1 2 3 4 5 s(ëm) = 1 olduðundan M açýsý geniþ açýdýr. 4. Sýnýf Matematik / 1. Fasikül 5
Çevremizdeki Geometri Ölçüsü 90 olan açýlara dik açý denir. Ölçüsü 180 olan açýlara doðru açý denir. Örnek.. 13 Örnek.. 11 Saat 06.00 iken akreple yelkovan arasýndaki açýnýn ölçüsünün kaç derece olduðunu bulalým: 70 80 90 100 110 60 100 90 80 50 110 70 60 1 1 1 20 160 90 10 170 S 1 2 3 4 5 180 s(ës) = 90 olduðundan S açýsý dik açýdýr. Saat 06.00 iken akreple yelkovan arasýndaki açýnýn ölçüsü 180 dir. Örnek.. 12 Saat 09.00 iken akreple yelkovan arasýndaki açýnýn ölçüsünün kaç derece olduðunu bulalým: Örnek.. 14 Ölçüsü dik açýnýn ölçüsünden 23 fazla olan bir açýnýn ölçüsü kaç derecedir? A) 118 B) 115 C) 113 D) 111 90 Çözüm Saat 09.00 iken akreple yelkovan arasýndaki açýnýn ölçüsü 90 dir. Dik açýnýn ölçüsü 90 dir. Ölçüsü dik açýnýn ölçüsünden 23 fazla olan açýnýn ölçüsü: 90 + 23 = 113 dir. Cevap C 6 4. Sýnýf Matematik / 1. Fasikül
Çevremizdeki Geometri Çözüm Örnek.. 15 A açýsý bir dar açý ve B açýsý bir geniþ açýdýr. Buna göre, A açýsýnýn en büyük doðal sayý deðeri ile B açýsýnýn en küçük doðal sayý deðerinin toplamý kaç derecedir? A) 185 B) 180 C) 178 D) 171 Çözüm Dar açýlarýn ölçüsü 0 ile 90 arasýndadýr. A açýsý bir dar açý olduðuna göre, A açýsýnýn alabileceði en büyük doðal sayý deðeri 89 dir. Geniþ açýlarýn ölçüsü 90 den büyük 180 den küçüktür. B açýsý bir geniþ açý olduðuna göre, B açýsýnýn alabileceði en küçük doðal sayý deðeri 91 dir. Buna göre; A + B = 89 + 91 = 180 olur. Cevap B Dik açýnýn ölçüsü 90 dir. Kenan, defterine çizdiði açýnýn ölçüsünü 33 küçültürse dik açý oluþacaðýna göre, defterine çizdiði açýnýn ölüçüsü = 90 + 33 Doðru açýnýn ölçüsü 180 dir. = 123 dir. Kenan ýn defterine çizdiði açýyý doðru açý olmasý için; 180 123 = 57 artýrmalýdýr. Örnek.. 17 Cevap B Ölçüleri tam sayý olan birbirinden farklý iki geniþ açýnýn ölçüleri toplanýyor. Buna göre, bu iki açýnýn ölçüleri toplamý doðru açýnýn ölçüsünden en az kaç derece fazladýr? A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 Örnek.. 16 Defterime çizdiðim açýnýn ölçüsünü 33 küçültürsem dik açý olacak. Acaba bu açýnýn ölçüsünü kaç derece artýrýrsam bir doðru açý oluþur? A) 55 B) 57 C) 60 D) 62 Çözüm Geniþ açýnýn ölçüsü 90 den büyük 180 den küçüktür. Verilen açýlarýn ölçüleri toplamýnýn doðru açýnýn ölçüsünden en az kaç derece fazla olduðu sorulduðundan bu iki açýnýn ölçüsünü en küçük almalýyýz. Bu açýlar birbirinden farklý ve ölçüleri tam sayý olduðundan birini 91, diðerini de 92 alabiliriz. 91 + 92 = 183 olduðundan, bu iki açýnýn ölçüleri toplamý doðru açýnýn ölçüsünden; 183 180 = 3 fazladýr. Cevap D 4. Sýnýf Matematik / 1. Fasikül 7
Çevremizdeki Geometri Dar açýlarýn ölçülerini tahmin ederken 0,, 45, 60 ve 90 lik açýlarýn ölçüleri göz önüne alýnýr. Ölçüsü tahmin edilecek açýlarýn bu açýlardan hangisine daha yakýn olduðu düþünülerek ona göre tahmin edilir. Geniþ açýlarý tahmin ederken önce açýnýn dik açýdan fazla olan kýsmý tahmin edilir. Daha sonra tahmin edilen kýsým 90 ye eklenerek verilen açýnýn tahminî ölçüsü bulunur. Örnek.. 18 Aþaðýda kareli kaðýt üzerinde çizilmiþ olan P açýsýnýn ölçüsünün kaç derece olduðunu tahmin edelim: Örnek.. 19 Aþaðýda kareli kaðýt üzerinde çizilmiþ olan M açýsýnýn ölçüsünün kaç derece olduðunu tahmin edelim: P açýsýnýn ölçüsü 90 den küçüktür. P açýsýnýn ölçüsünün 90 den yaklaþýk olarak kaç derece küçük olduðunu þekil üzerinde 90 yi göstererek bulalým. P M açýnýn ölçüsü 90 den büyüktür. M açýsýnýn ölçüsünün 90 den yaklaþýk olarak kaç derece büyük olduðunu þekil üzerinde 90 yi göstererek bulalým. M 90 10 Yaklaþýk olarak 10 90 Yaklaþýk olarak P M Buna göre, P açýnýn yaklaþýk ölçüsü; 90 10 = 80 dir. Buna göre, M açýsýnýn yaklaþýk ölçüsü; 90 + = 1 dir. 8 4. Sýnýf Matematik / 1. Fasikül
lendirme 1 3 ETKÝNLÝK Aþaðýda açýölçerle ölçülen açýlarýn ölçülerini yazýnýz. Aþaðýdaki duvar saatlerinde, akrep ile yelkovan arasýndaki açýlarýn ölçülerini yanýndaki boþluklara yazýnýz. 90 100 70 80 110 60 100 90 80 110 70 60 1 50 1 1 20 160 10 170 0 H 180 1 2 BOÞLUK DOLDURMA... 3 4 5 90 100 70 80 110 60 100 90 80 70 60 1 50 110 1 1 20 160 10 170... K 1 2 3 4 5... 2 BOÞLUK DOLDURMA Aþaðýdaki açýlarýn çeþitlerini yazýnýz. A açýsý... 4 A ETKÝNLÝK Aþaðýdaki resimde dik açýya örnek olabilecek ksýmlarý daire içine alýnýz. B açýsý... 49 B 117 C açýsý... C 4. Sýnýf Matematik / 1. Fasikül 9
TEST 1 Açýlar 1. 4. Selma ve Sinan, duvara bir çivi çakmýþlar ve bir ipi çividen geçirip iki ucundan aþaðýdaki gibi 42 lik bir açýyla tutmuþlardýr. R 42 Yukarýdaki açý aþaðýdakilerden hangisi gibi ifade edilmez? CCC 4201 açý A) ër B) R açýsý C) ÿr D) R 2. Bir dar açýnýn ölçüsünün en büyük doðal sayý deðeri kaç derecedir? BBB A) 91 B) 89 C) 88 D) 72 Aradaki açýyý dik açýnýn ölçüsüne eþitlemek için ipi kaç derece daha açmalýdýrlar? AAA 4201 açý A) 48 B) 52 C) 112 D) 138 3. 5. Dik açýnýn ölçüsünün 17 eksiði olan bir açýnýn ölçüsü kaç derecedir? DDD A) 87 B) 83 C) 77 D) 73 6. Yukarýdaki duvar saatinin gösterdiði zamanda akrep ile yelkovan arasýndaki açýnýn ölçüsü 60 dir. Buna göre saat tam 07.00 yi gösterdiðinde akrep ile yelkovan arasýndaki açýnýn ölçüsü kaç derecedir? AAA 4201 açý A) B) 1 C) D) 115 H 121 Yukarýdaki H açýsýnýn ölçüsü doðru açýnýn ölçüsünden kaç derece eksiktir? CCC 4201 açý A) 39 B) 49 C) 59 D) 69 10 4. Sýnýf Matematik / 1. Fasikül
Açýlar Test.. 1 7. 10. M H 52 H 35 Yukarýdaki H açýsýnýn ölçüsü dik açýnýn ölçüsünden kaç derece küçüktür? CCC / 4201 açý A) 128 B) 112 C) 38 D) 24 Yukarýda gösterilen açý için aþaðýdaki ifadelerden hangisi yanlýþtýr? K AAA 4201 açý A) Açýnýn köþesi H noktasýdýr. 8. Ölçüsü, doðru açýnýn ölçüsünden dik açýnýn ölçüsü kadar eksik olan bir açý kaç derecedir? CCC A) 100 B) C) 90 D) 60 B) s(ëk) = 35 dir. C) K olarak gösterilir. D) Dar açýdýr. 11. 45 C 90 B? A 9. 133 D Yukarýdaki D açýsý için aþaðýda söylenenlerden hangisi yanlýþtýr? AAA / 4201 açý A) Dik açýnýn ölçüsünden 43 küçüktür. B) Ölçüsü 44 küçülürse dar açý olur. C) Doðru açýnýn ölçüsünden 47 küçüktür. D) Geniþ açýdýr. Yukarýdaki noktalý kâðýt üzerinde s(ëb) = 90 ve s(ëc) = 45 dir. Buna göre, s(ëa) yaklaþýk kaç derecedir? BBB 4201 açý A) 145 B) 135 C) 125 D) 115 4. Sýnýf Matematik / 1. Fasikül 11
TEST 2 Açýlar 1. Aþaðýda ölçüleri verilen açýlardan hangisi geniþ açý deðildir? CCC A) s(ëk) = 100 B) s(ët) = 99 C) s(ëh) = 78 D) s(ën) = 121 4. Aþaðýda, dört farklý zamanýn sayýsal saatte okunuþu verilmiþtir. I. 17.00 II. 21.00 III. 15.00 IV. 23.00 2. Ayný zamanlarýn duvar saatinde okunurken akrep ile yelkovan arasýndaki açýnýn 90 olduðu zamanlar hangileridir? BBB 4201 açý A) I ve IV B) II ve III C) I ve III D) II ve IV 42 M Yukarýda ölçüsü verilen M açýsý, doðru açýnýn ölçüsünden kaç derece küçüktür? BBB A) 122 B) 138 C) 142 D) 148 5. 3. 70 80 90 100 110 60 100 90 110 80 50 70 60 1 1 1 20 160 10 170 P 1 2 3 4 5 Yukarýda ölçüsü açýölçerle ölçülen P açýsýnýn çeþidi aþaðýdakilerden hangisidir? DDD / 4201 açý A) Dik açý B) Dar açý C) Doðru açý D) Geniþ açý Yukarýdaki duvar saatinde saat 15.00 tir. Buna göre akrep ile yelkovan arasýndaki açýnýn ölçüsü için aþaðýdakilerden hangisi söylenebilir? BBB 4201 açý A) Dar açýdýr. B) Dik açýnýn ölçüsüne eþittir. C) Doðru açýnýn ölçüsünden küçüktür. D) dir. 12 4. Sýnýf Matematik / 1. Fasikül
Açýlar Test.. 2 6. 9. P 113 R S T Yukarýdaki noktalý kâðýt üzerindeki þekilde kaç tane geniþ açý vardýr? DDD 4201 açý A) 5 B) 4 C) 2 D) 1 Yukarýda gösterilen açýnýn köþesi aþaðýdakilerden hangisidir? BBB / AÇI 4201 A) P B) R C) S D) T 10. 7. Ölçüsü 99 olan bir açýnýn çeþidi aþaðýdakilerden hangisidir? AAA A) Geniþ B) Dar C) Dik D) Doðru Yukarýdaki noktalý kâðýt üzerindeki þekilde kaç tane dik açý vardýr? CCC / 4201 açý A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 8. 70 80 90 100 110 60 100 90 110 80 50 70 60 1 1 1 20 160 10 170 G 1 2 3 4 5 Doðru açýnýn ölçüsü, yukarýda açýölçer ile ölçülen G açýsýnýn ölçüsünden kaç derece büyüktür? CCC 4201 açý A) 110 B) 90 C) 70 D) 11. H 48 Yukarýdaki H açýsýnýn ölçüsü dik açýnýn ölçüsünden kaç derece küçüktür? DDD 4201 açý A) 32 B) 36 C) 38 D) 42 4. Sýnýf Matematik / 1. Fasikül 13
4. SINIF Adý / Soyadý Doðru Yanlýþ Matematik Haftalýk Ödev Ýzleme Testi 1 Açý 1. Aþaðýdaki cümlelerden doðru olanlarýn baþýna D, yanlýþ olanlarýn baþýna Y harfi yazýnýz. Açý ölçme birimi derece ( ) dir. 3. Aþaðýdaki saatler üzerineki akreple yelkovan arasýndaki açýlarýn ölçülerini tahmin ederek altlarýna yazýnýz. Açýlar köþelerine yazýlan bir küçük harfle isimlendirilir. Açýlarýn kollarý birer ýþýndýr. K açýsýný sembolle ëk þeklinde gösteririz. Ölçüsü 91 olan bir açý dar açýdýr....... Bir açýnýn iki tane köþesi vardýr. Ölçüsü 72 olan bir dar açýnýn ölçüsünü 18 artýrýrsak bir dik açý oluþur. 2. Aþaðýdaki noktalý kaðýt üzerine çizili olan açýlarýn ölçülerini tahmin ediniz ve yaklaþýk ölçülerini yazýnýz....... P S Z Y R 4. Aþaðýdaki boþ býrakýlan yerlere uygun olan kelimeleri yazýnýz. U V Ölçüsü 0 ile 90 arasýnda olan açýlara... açý denir. s(ëp) =... s(ër) =...,... s(ës) =... s(ëu) =...,... s(ëv) =... s(ëy) =...,... s(ëz) =... Ölçüsü 90 olan açýlara... açý denir. Ölçüsü 90 ile 180 arasýnda olan açýlara... açý denir. Ölçüsü 180 olan açýlara... açý denir.
4. SINIF Matematik Haftalýk Ödev Ýzleme Testi 1 5. 70 80 90 100 110 60 100 90 80 50 110 70 60 1 1 1 20 160 10 170 V 1 2 3 4 5 8. Duvar saati 03.00 ü gösterdiðinde akrep ile yelkovan arasýndaki açýnýn ölçüsü dik açýnýn ölçüsüne eþittir. Buna göre, aþaðýdaki duvar saatinde akrep ile yelkovan arasýndaki açý kaç derecedir? Yukarýda açýölçer ile ölçülen V açýsýný en çok kaç derece küçültürsek geniþ açý olmaz? BBB A) 45 B) C) 35 D) 12 1 10 11? 2 9 3 8 4 7 6 5 6. AAA A) 60 B) 50 C) D) 9. Yukarýdaki noktalý kâðýt üzerindeki þekilde kaç tane dar açý vardýr? BBB A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 G 78 Yukarýda ölçüsü 78 olan G açýsý için aþaðýda söylenenlerden hangisi yanlýþtýr? CCC / 4201 açý A) Ölçüsü 13 büyürse geniþ açý olur. B) Dar açýdýr. C) Ölçüsü dik açýnýn ölçüsünden 22 küçüktür. D) Ölçüsü doðru açýnýn ölçüsünden 102 küçüktür. 7. Bir A açýsýnýn ölçüsünü 37 artýrýrsak ölçüsü doðru açýnýn ölçüsüne eþit olmaktadýr. AAA Bir B açýsýnýn ölçüsünü 11 azaltýrsak ölçüsü dik açýnýn ölçüsüne eþit olmaktadýr. Buna göre, A açýsýnýn ölçüsü B açýsýnýn ölçüsünden kaç derece fazladýr? A) 42 B) 41 C) 38 D) 32 10. Ölçüsü 32 derece olan bir açýnýn ölçüsü ile bir geniþ açýnýn ölçüsü arasýndaki fark en az kaç derecedir? DDD A) 54 B) 56 C) 58 D) 59
4. SINIF Adý / Soyadý Doðru Yanlýþ Matematik Haftalýk Ödev Ýzleme Testi 2 Üçgen ve Çeþitleri 1. Aþaðýdaki üçgenlerin verilmeyen açýlarýnýn ölçülerini bularak açýlarýna göre çeþitlerini yazýnýz. 2. Aþaðýdaki cümlelerden doðru olanlarýn baþýna D, yanlýþ olanlarýn baþýna Y harfi yazýnýz: A? s(ëa) =... Üçgenlerin iç açýlarýnýn ölçüleri toplamý 180 dir. Ýki kenarýnýn uzunluklarý eþit olan üçgenlere eþkenar üçgen denir. B 63 38 C Bir üçgen en fazla üç þekilde iþimlendirilebilir.... H 43 s(ëf) =... 47? E F... Çeþitkenar üçgenlerin bütün kenarlarýnýn uzunluklarý birbirinden farklýdýr. Bir üçgende birden fazla dik açý alabilir. Bütün üçgenlerin iç açýlarýndan ikisi her zaman dar açý olmak zorundadýr. Üçgenler köþelerine yazýlan büyük harflerle isimlendirilir. V 29 U? 36 s(ëu) =... Y 3. Bir üçgenin iç açýlarýdan ikisinin ölçüleri toplamý 119 dir. Buna göre, bu üçgenin diðer açýsýný ölçüsü kaç derecedir.... K 60 M 60? L s(ël) =... 4. Bir dar açýlý üçgenin iç açýlarýndan birinin ölçüsü 39 dir., Buna göre, bu üçgenin diðer iki iç açýsýndan birinin ölçüsü en az kaç derece olabilir?...
4. SINIF Matematik Haftalýk Ödev Ýzleme Testi 2 5. Aþaðýdakilerden hangisi yanlýþtýr? CCC A) Üçgenlerin iç açýlarýnýn ölçüleri toplamý 180 dir. B) Üçgenin üç köþesi vardýr. C) Bir açýsý 90 olan üçgen geniþ açýlý üçgendir. D) Üçgenler en fazla altý deðiþik þekilde isimlendirilir. 6. P S 8. D 19 cm Yukarýdaki DEF üçgeninde verilenlere göre aþaðýdaki açýklamalardan hangisi yanlýþtýr? BBB A) Ýkizkenar üçgendir. B) Dik açýlý üçgendir. C) s(ëf) = 50 dir. D) Bütün açýlarý dar açýdýr. F 18 cm 19 cm 65 65 E R Yukarýdaki PRS üçgeninde R açýsý geniþ açýdýr. Buna göre, P ve S açýlarýnýn ölçüleri aþaðýdakilerden hangisi gibi olamaz? DDD / 4202 üçgen A) s(ëp) = 47 ve s(ës)=42 B) s(ëp) = 46 ve s(ës)=41 9. Geniþ açýlý bir üçgenin iç açýlarýndan birinin ölçüsü 39 dir. AAA Buna göre, bu üçgenin diðer dar açýsýnýn ölçüsü aþaðýdakilerden hangisi olamaz? A) 51 B) 50 C) 48 D) 44 C) s(ëp) = 50 ve s(ës)=38 D) s(ëp) = 51 ve s(ës)=39 10. 7. K 53? L M Yukarýdaki KLM dik üçgeninde, s(ëk) = 53 dir. Buna göre, s(ëm) kaç derecedir? DDD A) 53 B) 47 C) 33 D) 37 AAA Yukarýdaki izometrik kâðýt üzerindeki üçgenin kenarlarýna göre çeþidi aþaðýdakilerden hangisidir? A) Eþkenar üçgen B) Dik üçgen C) Ýkizkenar üçgen D) Çeþitkenar üçgen