! "#$#%$#%&$#' #$$ DRAMA ÖRETMENNN YETERLLKLER EFFICIENCIES OF DRAMA TEACHER Dr. Aye OKVURAN Ankara Üniversitesi Eitim Bilimleri Fakültesi, lköretim Bölümü, Sınıf Öretmenlii Anabilim Dalı Öretim Görevlisi ÖZET Bu çalımada drama öretmeninin sahip olması gereken yeterlilikler/beceriler incelenmektedir. Drama öretmeni drama literatürü ve drama tarihi bilgisine, drama deneyimine, edebiyat bilgisine, olumlu bir atmosfer yaratabilme becerisine, doaçlamayı manipüle etme vb. pekçok yeterlilie ve beceriye sahip olmalıdır. Drama öretmenlerinin, örencilerinin, Milli Eitim Bakanlıının ve toplumun ibirlii, iletiimi, istei ve drama bilgisi bu yeterlilikleri gelitirecektir. Anahtar Sözcükler : Drama öretmeni, drama öretmeninin yeterlilikleri/ becerileri ABSTRACT In this study the efficiencies/skills which drama teachers should have were investigated. A drama teacher should have literature and drama history, theatre and arts education knowledge, manipulation of improvisation and, creating a positive atmosphere and, using materials skills and etc. Drama teachers, students, Ministry of Education and society s coordination and communication and knowledge of drama and desire are necessary for improving teacher s efficiencies. Key Words : Drama teacher,drama teacher s efficiencies/skills 20. yüzyılda ülkemizde ve dünyada önemli bir yere sahip olan dramanın 21.yy da da bu önemini koruyacaına inanılmaktadır. Çünkü 21. yy da da temel insani deerler varlıını sürdürecektir; erdem, dostluk, ibirlii, yardımlama, dayanıma, empati v.s. Eitim de bu deerlerin taıyıcısı ve yayıcısı olma ilevini yitirmeyecektir, çünkü eitim genelde tutucudur. Gençler ise bugünde yaarlar, gelecee dönüktürler. Gençlik 21. yy da yaarken eitimciler geçen yüzyılların deerlerini aktarmaya çalıırlar. Drama ise bu balamda eitimbilimi yöntemi, disiplin, sanatlar eitimi alanı olarak deer aktarıcısı ilevini sürdürecektir. Bu yazı 23-26 Ekim 2002 tarihleri arasında Yakın Dou Üniversitesi tarafından düzenlenen XI. Eitim Bilimleri Kongresinde bildiri olarak sunulmutur.
21. yy da orta öretimde gençlerden beklenen balıca yeterliliklerin yaratıcı ve eletirel düünme, iletiim, ekip çalıması, problem çözme, bilgiye ulama, yorumlama ve deerlendirme, kaynakları kullanma ve teknoloji olduu belirtilmektedir (Kılıç, 1997). Dramadaki temel tanımlardan biri de yaamdaki gerçek (imgesel de olabilen) dramatik (iletiime, eyleme dayalı ve gerilim içeren) anların, uzmanlar tarafından, bir grup çalıması içinde (drama sosyal bir alandır), oyunsu süreçlerle (drama hem oyundur, hem deil), tiyatro tekniklerini de kullanarak yeniden canlandırılması, oynanmasıdır. Drama mı gibi yapma özelliiyle 21. yy becerilerinin gerçeklemesinde aracı, hazırlayıcı ilevi görebilir. Dramanın balıca özellikleri unlardır : * Drama bir süreçtir. Balangıçla imdi arasında bir fark vardır. * Drama dramatik yaantılara dayalıdır. * Drama doaçlamalardan oluur. Doaçlama olmadan drama olmaz. * Doaçlamalarla bir durum yaratılır. * Dramada gerçekle oyun içiçedir. * Dramada gerçekle kurgu içiçedir. * Drama sosyaldir; tekli, ikili, çoklu gruplarla yaratılır. * Drama eitimi bütünletirir. * Drama bilgiyi yaantıya dönütürür. Drama öretmeninin yeterliliklerini belirlemek için önce drama örencilerinin örenme düzeylerine bakmak (bilgi, beceri, tutum v.b. ne) gerekmektedir. ngiltere deki drama programına göre (1989) drama örencileri dramatik uzlamaları görerek, dramatik formları kullanarak, ifade için en uygun materyali seçerek ve anlamı ho, akıcı bir dramatik ifadeyle yaratarak aaıdaki sonuçlara ulaırlar: * Drama örencilere insana ait duyguları gösterir. * Drama, estetik anlayıı gelitirir. * Örenciler kendi yeteneklerini sözel ve sözel olmayan iletiim biçimlerini görür. * Grup çalımalarından holanır ve farkındalıı geliir. * Sorumluluk ve baarı duygusunu gelitirir. * Bireysel yada grupla çalımayı salar. * Örenciler kendi tutum ve deerlerini dierleriyle kıyaslayarak gelitirir. IATA nın (Uluslararası Amatör Tiyatrolar Birliinin) drama/tiyatro örencileri için hazırladıı el kitabında (1991) örencilerin öretim düzeylerine göre drama örenme düzeyleri de deimektedir: lköretimde örenciler doal dramatik oyunun akıını anlamayı, müzikte, iirde, dramadaki iletiim ortamını, edebiyatı yorumlamayı, imgelemsel bir dünya yaratmayı, yazılı oyunlardan spontan oynamaya doru drama anlayıını gelitirmeyi, konuma ve eylemi birletirmeyi, tiyatro/dramanın temel kavramlarını, sözcüklerini kullanmayı ve yaratıcı problem çözmeyi örenir. Bu yolla örenciler; * Dramatik etkinlikler içinde özgürlüe alıır. * Nesneleri algılama, bireysel kimlik oluturma ve yaratıcı problem çözmeye doru duyularını gelitirir. * Kültürel farklılıın farkında olmayı, * Geçmi ve bugünkü tiyatro biçimlerinin farkında olmayı, * Topluma duyarlı bir tiyatroya katılımı, * Ürünlere paylaarak katılımı, * Tiyatroyu izleme ve öelerini görmeyi, * Yazılı sahneleri uyarlama ve yazma olanaklarını gelitirmeyi kazanır. ile; Lise düzeyinde ise örenciler drama/tiyatro * çsel ve bilisel kararlarla birlikte temellendirerek yaratıcı bir çalımanın öelerini düzenlemeyi, * Yaratıcı problem çözme yoluna bavurmayı, * Tiyatro tarihi ve kavramlarını kullanmayı örenir. Aynı zamanda bu yolla örenciler: * Tiyatronun geçmi ve bugünkü biçimlerini kullanarak kültürel farklılıklar yaratmayı, * Bireysel ve küçük gruplarla tiyatro projeleri üretmeyi, * Amatör tiyatrolara katılımı, * Profesyonel atölyelere devam etme ve performansları görmeyi, * Performanslara katılımı, 82
* Estetik zevki artırmak için ileri düzeyde çalımalara katılımı örenir. MEB in öretmen yeterlilikleri çalımasında (2000) yeterlilik kavramı bir ii veya görevi yapabilme gücü olarak tanımlanmaktadır. Yeterlilik ölçülebilir, gözlenebilir olmalı ve bir süreç sonunda hizmet, ürün, nitelik yada uygunluk olarak ortaya çıkmalıdır. Adı geçen çalımada öretmen yeterlilikleri genel kültür, özel alan ve eitme, öretme yeterlilikleri olarak ele alınmaktadır: Genel kültüre ilikin yeterlilikler; disiplinler, bilgi, beceri, öretmenin eitim sürecindeki genel kazanımları, dier disiplinlerin bilgi ve becerilerinin alan bilgisiyle ilikilendirilmesi, örencileri genel kültür yaantılarını gelitirmeye özendirmesi olarak açıklanmaktadır. Öretmen temel ve uygulamalı bilimler ile sosyal bilimlerin temel kavramlarını, varsayımlarını, tartımalarını, aratırma ve inceleme yöntemlerini bilir ve anlar. Olay ve olgu karısında durumu felsefi, tarihsel, sosyolojik ve ekonomik yönleriyle tanımlar ve açıklar. Özel alan yeterlilikleri öretmenin öretecei alanın temel kavramlarını aratırma, inceleme araçları ve yapılarını açıklamaktadır. Öretmen alanına ilikin, temel kararları, ilkeleri, farklı görüleri, kuramları ve aratırma yollarını öretmeyi, kaynakları ve öretim malzemelerini deerlendirmeyi, alanında aratırma yaparak bilgiyi üretmeyi, alana ilikin problemleri tanımayı, disiplinler arası çalımaya özendirmeyi kazanır. Öretmenin eitme-öretme yeterlilikleri ise örenciyi tanıma (fiziksel, zihinsel, sosyal, ekonomik, grup ilikileriyle, örenme stillerini tanıma), öretimi planlama (öretimin amacını, içeriini, etkililiini, ortamını, materyali, yıllık/ünite/ders planı yapma ve öretim yöntemlerini kullanma), materyal gelitirme (etkinlik, görev, i yapraı hazırlama, tepegöz, saydam hazırlama, slayt hazırlama v.s.) öretimi yapma (örencinin ilgi ve dikkatini çekme, önceden örenilenlerle balantı kurma, örencileri öretim etkinliine katma, dersi özetleme, deerlendirme, örencinin eksik ve yanlılarını giderme, öretim yöntemlerini kullanma v.b.), öretimi yönetme (kendilerini ifade edebilecekleri bir ortam oluturma, kuralları belirleme, zamanı yönetme, iletiim düzenini kurma, liderlik özelliklerini gelitirme, okul etkinliklerine sınıfı katma), baarıyı ölçme ve deerlendirme, rehberlik yapma (örencileri dinleme, model alma, örenme ve çalıma alıkanlıı kazandırma v.s.), temel becerileri gelitirme (eletirel düünme, sözlü iletiim, kendi kendine örenme becerilerini gelitirme), özel eitime gereksinim duyan örencilere hizmet etme, yetikinleri eitme, ders dıı etkinliklerde bulunma, kendini, okulu ve okul çevre ilikilerini gelitirme yeterlilikleridir. MEB in öretmen yeterlilikleri konulu kapsamlı çalıması öretmene yeterlilikler açısından aır görevler yüklemektedir. Morgan ve Saxton un (1983) drama öretmenlerinin becerileri konulu çalımasında balıca yeterlilik, beceri alanları, ipuçları/iaretler, kaynaklar, deerler, baarı, öretmenin rol alması, tiyatro ve dramayı planlama fikridir. puçlarında öretmen eitim ve uygulama içinde; * Sınıfa sözel ve sözel olmayan iaretleri açıklamalı/belirlemeli, * Sınıftan sözel ve sözel olmayan iaretleri alabilmeli, * Bu bulguları dramada yapılandırmalıdır. Dil ve iletiim bölümünde öretmen becerileri: * Sözel ve yazılı iletiimde spontanlık, * Dierini dinleme, birbirini yanıtlama, * Rolün içinde ve dıında sorgulama, * Yorumlamada özgürlük, * Soruları analiz ve yorumlama olarak belirlenmektedir. Kaynaklar açısından öretmen becerileri; * Uygun kaynakları arayıp bulmak, * Kaynakların dramatik deerini bilmek ve eyleme yada dramatik formun içine evirebilmek, * Edebiyat, Tv, sinema, sanat, müzik, tiyatro oyunları, gazeteler, dergiler, karikatürler, sergiler ve müzelerle balantı kurmak, * Örencilerden alınan kaynaklarla çalımaktır. * Kaynakların evrensel temasını bilmek, Deerler açısından öretmen aaıdaki becerileri uygulamayla gelitirmelidir: * Kendi deerlerini kullanarak örencilerde deer sistemi oluturmak, * Örencilerin rol içinde durumlar yaratarak kendi deer sistemlerini oluturmalarını salamak, 83
* Baarı açısından drama öretmeni örencilerin kendi ilerini algılamaları için estetik yaantılara olanak yaratmalıdır. Öretmen rol alarak; * Rol oynama yoluyla süreci görmek, * Sözel rolü kurmak, ne zaman konuacaını, ne zaman dinleyeceini ve ne zaman susacaını bilmek, * Rolü deitirmek, * Rolün uygun olduu anı sezmek, * Rolün gerektirdii davranıı göstermek, * Sınıfın sorumluluk almaya hazır olduunu anlamak, * Role uygun dili ve pratii bulmak, * Çocukların rol içindeki gereksinimlerine nasıl destek vereceini bilme yeterliliine sahip olmalıdır. Tiyatro balamında ise öretmen; * Tiyatronun çatısını kullanarak oyun, alıtırma, doaçlama, koro, sahneleme yapmak, * Gerilimi kullanmak, * Sürprizi kullanmak; ancak sürpriz oyunda çocuklar için olmalıdır, öretmen için deil. * Seste, harekette, ııkta, mekânda, yönergede zıtlık kullanmak, * Ritüeli kullanarak eylemin sembolik anlamını verme becerilerine sahip olmalıdır. Dramayı planlarken öretmen çocukların görecei ve yapacaı akıcı bir yapı oluturmalıdır. Bu planlama aratırmayı ve uygun strateji ve teknikleri seçmeyi içerebilir. Bir planlama için öretmenin aaıdaki uygulama ve eitimlere gereksinimi vardır: * Fikirlerin görsel uçumasını imgeleme, * Tematik alar oluturma, * Sınıflandırabilme, * Kardelik duygusu, * Paradoks kullanma, * nsanın doası, * Yanıtlanmamı sorular, * Drama metinlerinin içindeki stratejiler, teknikler, taktikler, * Eitimde dramanın felsefi ve tarihsel temelleri v.s. Almanya da Oyun ve Tiyatro Pedagojisi alanında öretmen yetiiminde sanatsal, kuramsal, eitbilimsel ve öretim bilgisine dayalı bir sistem kuruludur. Oyun ve Tiyatro Pedagojisi Merkez Örgütü BAG (Alman Federal Dernei) Bakanı Klaus Hoffmann a göre (1995) bu yetiimde be temel yetkinlik alanı saptanmıtır: 1. Özneye (bireye) ilikin yetkinlik : Kendini ve dierini anlama, algılama, ibirlii, alçak gönüllülük. 2. Sanatsal yetkinlik : Oynama ve doaçlama becerisi, tiyatrosal canlandırma araçlarına ilikin bilgi ve beceri sahibi olarak estetik etkiye dönütürme. 3. Kuramsal yetkinlik: lgili kuramsal balantılar, balam hakkında genel bir görü sahibi olma, uygun kuramsal bilgiyi seçebilme, kuramlar üretme, analitik düünceyi gelitirebilme. 4. Ulatırabilme yetkinlii (yöntemseldidaktik-yetkinlik): Oyunculuk becerisini dierlerine geçirebilme yetisi, psiik, toplumsal ve estetik etmenleri süreçte ve üründe-gösterimde ilikilendirebilme, birbirinden çıkarak gelitirebilme yetisi. 5. Teknik ve el becerisine ilikin ve örgütleme yetkinlii : Teknik sorunları tanıma ve çözebilme, organizasyona ilikin grupsal süreçler ve üstesinden gelebilme, kurumsallama sınırının ötesinde ibirliklerini örgütleyebilme. Bu yetkinlik alanları da kendi içinde somut örenme alanları ve konularına ayrılabilmektedir: Tiyatro pratii (örenme alanı 1) : Beden ve devinim çalımaları, soluk, ses ve metin çalımaları, doaçlama, canlandırma ve rol çalımaları, anlatma ve sahnesel anlatım, estetik araç gereçle çalıma (kukla, figür, maske, teknik araç gereç ve ton, ıık vb) deiik biçimleriyle çalıma, tiyatro parçaları gelitirme, sahneleme pratii, prodüksiyon dramaturgisi. Tiyatro kuramı (örenme alanı 2) : Tiyatro tarihi, kuramı, biçemleri, biçimleri, pedagojik tiyatronun tarihi, günümüz tiyatrosunun estetii, kültür kuramı, drama kuramı, yazın bilim ve iletiim bilim, estetik bildiriim kuramı. Bireysel araçlatırabilme (örenme alanı 3) : Medyalite ve öznellik (araç gerece ve bilgiye hakim olma, kullanabilme) algılama, kendisinin ve bakalarının davranılarının çözümlenmesi, birey ve grup yapılarına ait bilgi etkileim ve rol oynama, oyun yönetiminin öretim bilgisi, oyun ünitelerini 84
planlama, yürütme, üzerinde düünme ve çözümleme, ilk fikrin olumasından gerçeklemesine dek bir gösterimin grup çalıması içinde etüdü, estetik eitim ve tiyatro pedagojisi, eitim bilimleri, toplumsal bilimler, geliim psikolojisi, oyun kuramına ilikin gerekli bilgiler. Teknik ve organizasyon (örenme alanı 4) : Tiyatronun teknik alanları, ton, ıık, sahne vd. yeni teknik ve araçları devreye sokabilme, kültür politik ve kültür iletmecilii, proje gelitirme ve iletmecilii. Dorothy Heathcote a göre (Wilkinson, 1997) drama öretmenleri, dramayı üretirken 12 ana ölçüt kullanır: 1. Anlamları anlamak; insanların dierleriyle iletiiminde yer alan anlamları anlaması (ses, sessizlik, görülen ve duyulan eyler, hareketsizlik ve hareket, karıtlıkların deiimi). 2. Örencilerine anlamlı ve seçilmi olanı kullanmayı öretmek. 3. Her verilen durumda belirsizden belirgin olana doru eleyebilmek. 4. Sıradan olanın içinde sembolik olanı bulmak, sıradanı sembolik biçime sokmak. 5. Her birinin merkezine evrenseli koymak. 6. Yaayan, canlı bir iletiim dili oluturmak. Bilgiyi yaantıya dönütürmek. 7. Süregiden durum içinde gerilim yaratmak. Yalnızca olayları yeniden taklit etmek deil yaantının içinde derinliine taklit etmek ya da çıkarmak. 8. Öretmenin kendisiyle sınıf arasındaki iletiimde sözsüz iaretlerin kullanımını kontrol etmek. 9. Belirtileri, ipuçlarını karıtırmaksızın anlamlı proje yapma yetenei. 10. Konuulan ya da konuulmayan, görülen ya da görülmeyen, bireysel ya da grupla sınıftan bilgiyi kazanarak yorumlama yetenei. 11. Sabırlı olarak farklı yüzleri (görünümleri) bulabilmek, denemelere ve hatalara karı dayanıklılık, deer yargılarının anlamsızlıı (yokluu), kiilerin yerini alma yetenei, katılımcılar için onların içinden anlamı çıkartarak gerçek bir durum yaratma yetenei. 12. Öretimde disiplinin (dil, matematik, tarih ya da herhangi bir alan) ne olduu önemli deildir. Öretmen kiisel kararlarını sahip olduu kavramlarına bakarak vermelidir. Heathcote drama öretmeni için, akademik ve uygulamalı olmak üzere iki yaantı ve yeterlik alanı belirlemektir: Akademik deneyim ve yeterlilikler: * Doum ya da söylencenin kaynaı, mit, efsane, folklor gibi farklı sosyallemelerin kullanımına karı tutumlar, * Dramatik biçimlerde farklılıklar, trajik, komik, didaktik, absürd, dramatik oyun gibi, * Grup dinamikleri bilgisi, * Tiyatro ve dramanın yeri konusunda antropolojik çalımalar, * Oyun anlayıı ve seçimi, * Çocuk geliimi. Bireysel ve grup gereksinimleri ile dramanın geliim aamaları hakkında bilgi, * Örenmeye motive olma. * Eitimde dramanın tarihi. Yalnızca batı kültüründe deil dier kültürlerin de bilgisi, * Gerilim yaratmak için karıtlıkların, çeitlemelerin analizi, * Salıklı bir beyin, * Grupların özel alanlarında iletiim yöntemleri bilgisi. : Uygulamaya Dönük Deneyimler-Yeterlilikler * Üretilmi metin, öykü ve oyun olmadan üretme, * Öretmen tipi, esneklii vb. konusunda kendini kefetme, * Sınıfta çocukların drama dürtüsünü ie koma, * Her mekanda ve büyüklükteki grupla oynama, * Teyp, ıık, film vs. kullanma becerisi, * Hareket, dil, mimari ve heykel sanatları arasındaki ilikileri anlama, * Kaynakları toplama, * Drama ve dier alanların ilikisini kurabilme, * Grup içinde odaı örenme, * Kendini ve dierlerini gözleme ve analiz, 85
* Süreci, durumları, sınıflama yetenei, * Örenme sürecindeki tüm belirtileri yakalama becerisi, * Sözel iaretleri anlama, konuma becerisi, dilin seçimi, ses vs. * Gerilim ve karıtlık yaratma becerisi, * Planlama becerisi, katı biçim oluturma yerine fırsat verme, * Alıcı bir biçimde örenme ve dinleme, * yileme ve rehabilitasyon becerisi, Literatürde belirtilen drama öretmeninin becerileri/yeterliliklerine ek olarak aratırmacı tarafından belirlenen yeterlilikler ise unlardır: * Yaratıcı düünme, * Doaçlama yapabilme, * Tiyatro alan bilgisi, * Drama kuramsal bilgisi, * Rol oynama becerisi, * Çocuk ve gençlik edebiyatı bilgisi, * Edebiyat bilgisi, kültürü, * Uzun süreli drama deneyimi, * Drama teknikleri bilgisi, * Drama tarihi bilgisi, * Geçmi sanatlar bilgisi/kültürü, * Çada sanatlar bilgisi, * Geliim psikolojisi, ergenlik psikolojisi bilgisi, * Dier derslerle balantı kurabilme becerisi, * Grupla çalıabilme becerisi, * Tiyatro deneyimi, * Drama dersini planlayabilme becerisi, * Drama öretim yöntemleri bilgisi, * Drama programı yapabilme becerisi, * Yaratıcılık, yeni oyunlar yaratma becerisi, * Anında yeni doaçlama/oyun planlayabilme, * Deneyimlerini bakalarıyla paylama, * Alanla ilgili bilimsel etkinliklere katılma, * Mesleki yayınları izleme, * Örencilerden kendi performansı ile ilgili geri bildirim alma, * Örencilerle olumlu bir iletiim kurma, * Örencilerin drama performansını deerlendirme, geri bildirim verme, * Örencilerin kendilerini ifade etmelerine olanak verme, * Örencilerin eletirel düünme becerilerini gelitirme, * Meslektalarından kendi performansı ile ilgili geri bildirim alma, * Örencileri örenme stillerine göre yönlendirebilme (dilsel, mantıksal, matematiksel, uzaysal, bedensel, müziksel, dıa dönük, içe dönük), * Örencilere baarılı olma fırsatı sunma (oynama, kendini gerçekletirme, seyirciye gösterim, haz duyma), * Drama gösterimleri planlayabilme, * Dramada sonuca da sürece de önem verebilme, * Bireysel farklılıkları dikkate alabilme, * Drama ortamında karar verme sorumluluuna sahip olabilme, * Aynı anda tekli, ikili, tüm grupla drama çalımalarını yönlendirebilme, * Drama dersinde disiplini koruyabilme, * Materyalleri (kostüm, dekor, ıık, sahne, v.b. araç-gereç) düzenleyebilme, * Olumlu bir sınıf atmosferi yaratabilme, * Drama dersinde zamanı planlayabilme, * Dier öretmenlerle bilgi alıveriinde bulunma, * Dramada yıllık/ünite/günlük planları hazırlayabilme, * Örencileri örenmeye güdüleyebilme, * Olumlu bir drama ortamı yaratabilme, * Çabaları olumlu yönde pekitirme, * Bütün örencilerine eit davranabilme, * Kalıplamı, ön yargılı oyunlardan yaratıcılıa doru bir süreci gelitirebilme, * Örencilerin deerlerini tanıma ve bu deerlere saygılı davranma, * Drama etiine göre davranabilme, * Dramada rol alma, örencilerle birlikte katılma, oynama, 86
* Her mekânda ve büyüklükteki grupla oynayabilme becerisi, * Role kolayca girebilme becerisi, * Rol içinde rahatlıkla oynayabilme becerisi, * Kukla, maske, teknik araç gereç v.b. araç gereçle çalıabilme becerisi, * Oyunculuk ve sahne bilgisi, * Dramayla ilgili mesleki örgütlere katılma, * Alanla ilgili yenilikleri izleyebilme, * Gerekirse doaçlamayı manipüle etme, * v.b. Drama öretmeninin yeterlilikleri çoaltılabilir, gelitirilebilir. Bu yeterliliklere sahip olmanın kolay olmadıı açıktır. Ancak bireyin, eitim sisteminin ve toplumun gereksinimi, istei, ibirlii ve destei yoluyla yeterlilikler-beceriler salanabilecektir. Bu ise doru drama bilinci ve bilgisini gerektirir. KAYNAKÇA Drama from 5 to 16. (1989). Curriculum Matters and HMI Series. Department of Education and Science. HMSO Drama Crown Copyright. Hoffman, K. (1995). Tiyatro Pedagojisi için Bir Ana Program Taslaı, Theater and Schule. Editörler: Klaus Hoffman ve Florian Vassen. Aaı Saksonya Eyalet Komisyonu için hazırlanmıtır. (Çev.. San). Hornbrook, D. (1991). Education and Drama. Casting in the Dramatic Curriculum. London: Falmer Press. IATA. (1991). IATA/USA Handbook for Education Participant to Performer. Characteristics and Functions of Drama/Theatre. Detroit: Published by NARA. Kılıç, R. (1997). Ortaöretim Okullarında Bilgi Çaının Öngördüü Temel ve e Yönelik Yeterliliklerinin Ne Oranda Kazandırıldıını Deerlendirme. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamı Doktora Tezi. MEB (2000). Öretmen Yeterlilikleri. Taslak Çalıma. Öretmen Yetitirme ve Eitimi Genel Müdürlüü, Ankara. Morgan, N., Saxton, J. (1983). Structure, Strategies, Techniques, Skills for the Drama Teacher. Teacher Training in Canada. CCYDA Winter Journal. Drama Canada Inc. Okvuran, A. (2000). Dramaya Yönelik Tutumlar. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayımlanmamı Doktora Tezi. Ankara. Wilkinson, J. (1997). Heathcote s Teacher Education Paradigm. Research Drama and Theatre in Education Conference. University of Exeter. April 8-12-1997. 87