Marjinal Canlı Donörlere Yaklaşım Dr. Elif Arı Bakır Dr. Lütfi Kırdar Kartal EAH Nefroloji Kliniği
Giriş Renal transplant bekleme listesi her geçen gün artmaktadır Bekleme listesindeki hastalar > Donör havuzu
Giriş USRDS, 1999 Becker; Transplantation, 2002
Donör Havuzu Canlı donör - akraba - akraba olmayan Kadavra donör - standart kriterli donör - genişletilmiş (marjinal) kriterli donör
Türkiye Verileri (2014) Diyalizdeki hasta : 55-60.000 Bekleme listesindeki hasta : 21.718 Transplant sayısı : 2.187 Canlı : 1.756 Kadavra : 431
Marjinal donör tanımı 60 yaş ve üzeri donörler 50 yaş ve üzeri + 2 ek risk faktörü A) HT hikayesi B) Ölüm sebebi SVO C) Serum kreatinin seviyesi > 1,5mg/dl (2002 Organ Procurement and Transplantation Network/United Network for Organ Sharing (OPTN /UNOS))
Donör değerlendirilmesinde amaç nedir? Potansiyel donörün sağlıklı normal böbrek yapısı ve fonksiyonlarına sahip, böbreğini verdiğinde alıcıya herhangi bir enfeksiyon geçişine izin vermeyecek, kendisinin de böbrek vermekten dolayı herhangi bir sağlık riskine girmeyeceği
Marjinal canlı donörde standart değerlendirme kriterleri ne kadar esnetilebilir?
Donör kontrendikasyonları Yaş < 18 Kontrolsüz HT veya uç organ hasarı olan HT DM Aktif veya tam tedavi edilmemiş malignite HIV (+) liği Akut semptomatik enfeksiyon Aktif psikiatrik hastalık
HT Klinik tabloya göre karar verilecek hastalar DM yatkınlığı Obesite Yaş Kronik kardiyopulmoner hastalık GFR< 80 ml/dakika Proteinüri Hematüri Ürolojik ve vasküler bozukluklar Bilateral veya tekrarlayan nefrolitiasis Kronik aktif viral enfeksiyon-hbv, HCV Geçirilmiş malignite öyküsü
HT Kontrolsüz veya uç organ hasarı olan HT mutlak kontrendikasyon Tek ilaçla HT kontrol altında olan ve uç organ hasarı olmayan bireyler donör olabilir http://optn.transplant.hrsa.gov/contentdocuments/living_kidney_donor_requirements_faq.pdf (Accessed on September 25,2013)
HT Tek ilaçtan fazla antiht tedavi alan ve uç organ hasarı olmayan hastalar? Sadece diastolik disfonksiyonu olan, mikroalbüminürisi olmayan hastalar?
HT Tek ilaçtan fazla antiht tedavi alan donör adayları US deki transplant merkezlerinin % 41 i tarafından reddedilmekte Mandelbrot DA, et al. Am J Transplant, 2007
HT Birçok merkez donörün yaşı ilerledikçe, KB kriterini esnetiyor Özellikle uç-organ hasarı yoksa HT tedavisinin kaç ilaçla yapıldığını önemsemiyor Ambulatuar KB ölçümleri klinikteki ölçümlerden daha fazla değer görüyor Mandelbrot DA, et al. Am J Transplant, 2007
HT Donörün operasyon sonrası 1. yılda GFR değerine bakıldığında; hipertansif donör ile normotansif donör arasında anlamlı fark yok Textor SC, et al. Transplantation, 2004
HT-Sonuç KB kontrollü Yaş>50 GFR>80 ml/dakika Mikroalbüminüri<30 mg/gün Hipertansif bireyler böbrek donörü olabilir Bu donörlerin düzenli tıbbi takibi ömür boyu devam etmelidir A report of the Amsterdam Forum on the care of the live kidney donor: Data and medical guidelines. Transplantation, 2005
DM Diyabetik bir hastanın nefrektomi sonrası nefropati gelişme riski Önceden var olan nefropatinin daha hızlı ilerleme riski DM, donör olmakta mutlak kontrendikasyon A report of the Amsterdam Forum on the care of the live kidney donor: Data and medical guidelines. Transplantation, 2005
DM Hastalığına yatkın donör adayları DM aile öyküsü olanlar Gestasyonel DM öyküsü olanlar Açlık plazma glukozu yüksek saptanan bireyler VKİ>30 kg/m2 OGTT ve A1C ile kontrol edilmelidir
DM ADA Pre-DM ve DM Tanı Kriterleri Pre-DM DM Açlık plazma glukozu (mg/dl) OGTT 2. saat (75gr giukoz ) 100-125 > 126 140-199 > 200 Hb A1C (%) 5.7-6.4 >6.5 ADA, Diabetes Care, 2011
DM Hastalığına yatkın donör adayları Açlık plazma glukozu >100 mg/dl OGTT 2. saat değeri>140 mg/dl Olan bireyler donör olmamalıdır Uptodate, 2014
Obesite Obesite ve böbrek hastalığı arasındaki ilişki Potansiyel donörün VKİ >30 ise donör olmamalı A report of the Amsterdam Forum on the care of the live kidney donor: Data and medical guidelines. Transplantation, 2005
Obesite US de transplant merkezlerinin %52 si VKİ>35 bireylerin donör olmasını kabul etmez %10 u VKİ>30 kabul etmez Mandelbrot DA, et al. Am J Transplant, 2007
Obesite VKİ>30 olan hastaların donör amaçlı olmadan yapılan nefrektomileri sonrasında uzun dönem takipte proteinüri ve renal yetmezlik risklerinin artmadığı rapor edildi Praga M, et al. Kidney Int, 2000
Obesite VKİ>30 olan böbrek donörleri ile VKİ<30 olanlar karşılaştırıldığında renal fonksiyonlar arasında fark olmadığı rapor edildi Tavakol MM, et al. Clin J Am Soc Nephrol, 2009
Obesite-Sonuç VKİ>35 kg/m2 olan bireyler donör olmamalı VKİ 30-35 kg/m2 olan bireyler: - GFR>80 ml/dakika - mikroalbüminüri<30 mg/gün - glukoz metabolizması testleri (N) se - normotansifse Donör olabilir????
Yaş <18 yaş bireyler donör olmamalıdır Donör olma yaşının üst sınırı?? US de transplant merkezlerinin %60 ında donör yaşının üst sınırı yoktur %40 ında ise 55-75 üst yaş sınırı olarak kullanılmaktadır Mandelbrot DA, et al. Am J Transplant, 2007
Yaş Retrospektif bir çalışmada >60 yaş donörlerin 5. yılda GFR<60 ml/dakika indiği gösterilmiştir Dols LF, et al. Am J Transplant, 2011
Yaş Başka bir çalışmada >70 yaş 5 yıllık donör sürvisi %95 renal sürvi 50-60 yaş kadavra böbrek ile 50-60 yaş canlı böbrekten düşük benzer Berger JC, et al. Clin J Am Soc Nephrol, 2011
Yaş-Sonuç >60 yaş donör adayı için GFR ve potansiyel böbrek hastalığı açısından değerlendirilmeli Donör olma yaşının üst sınırını adayın sağlığı belirler Uptodate, 2014
Mikroskopik hematüri Asemptomatik mikroskopik hematüri hangi değerde önemsenmelidir?
Mikroskopik hematüri US de transplant merkezlerinin %21 i >10 RBC/hpf yi donör olarak kabul etmemektedir %43 transplant merkezi ise >10 RBC/hpf olan adayların ürolojik değerlendirme ve böbrek biyopsisinde patoloji saptanmamışsa donör olarak kabul eder Mandelbrot DA, et al. Am J Transplant, 2007
Mikroskopik hematüri >3 RBC/hpf saptanan adaylarda ürolojik ve renal değerlendirme yapan merkezler de mevcuttur Asemptomatik mikroskopik hematüri saptanan donörlerin donör ve graft sürvisini araştıran çalışma bulunmamaktadır
22 yaşında erkek hasta Şikayeti: Yok Hikayesi: Nisan 2012 de saptanan SDBY nedeniyle dış merkezde periton diyalizi programına alınmış. Annesinden nakil olmak amacıyla başvurdu Özgeçmişi: Bir özellik yok Soygeçmişi: 2 dayısı HD hastası Kötü Alışkanlıkları: Yok
Fizik Muayene: Şuur açık, aktif ve koopere Boy: 170 cm, Ağırlık: 72 kg (VKİ: 24.9 kg/m 2 ) Ödem (-) TA: 140/90 mm Hg, NB: 78/R Sistem muayenesinde bir özellik yok.
Laboratuvar Bulguları: İdrar:Dansite: 1008, protein (++), glukoz (-), sedimentte her alanda 4-5 dismorfik eritrosit 24 saatlik idrarda proteinüri: 1.17 gr/gün Hemogram: Özellik yok Biyokimya: Özellik yok EKG: Özellik yok
Verici adayı annesi, 42 yaşında, kadın Şikayeti: Yok Hikayesi: Oğluna böbrek vermek isteğiyle başvurdu Özgeçmişi: gestasyonel DM öyküsü (+) ve gebelik sırasında kum döktüğü söylenmiş Soygeçmişi: babası akciğer ca ex, 2 kardeşi HD hastası Kötü Alışkanlıkları: Yok
Fizik Muayene: Şuur açık, aktif ve koopere Boy: 164 cm, Ağırlık: 68 kg (VKİ: 25.3 kg/m 2 ) Ödem (-) TA: 110/60 mm Hg, NB: 78/R Sistem muayenesinde bir özellik yok.
Laboratuvar Bulguları: İdrar:Dansite: 1018, protein (-), glukoz (-), RBC:14, WBC:1 sedimentte her alanda 2-3 dismorfik eritrosit 24 saatlik idrarda proteinüri: 90 mg/gün Hemogram: Özellik yok Biyokimya: Özellik yok EKG: Özellik yok
Mikroskopik hematüri nedeniyle ürolojik ve nefrolojik değerlendirme İdrarda ARB X 3 (-) İdrar sitolojisi (N) Üriner sistem USG (N) MR Ürografi (N)
Ailede KBY öyküsü ve annede mikroskopik hematüri olması nedeniyle Fabry hastalığı ekarte edilmek istendi Hastanın α-galaktosidaz enzim düzeyi düşük Gen testinde mutasyon
Annede enzim düzeyi normal Gen testinde heterozigot mutasyon
Hastaya aile bireylerinden nakil olamayacağı bildirildi ve kadavra sırasına alındı Aile taraması Ailenin 6 bireyi halen α-galaktosidaz enzim tedavisi almaktadır
Nefrolitiasis Taş öyküsü olan veya görüntülemede taş saptanan donör adayları metabolik taş hastalığı açısından taranmalıdır US de transplant merkezlerinin büyük kısmı metabolik çalışmalar (N) se donör olarak kabul etmektedir
Nefrolitiasis %20 merkez taş öyküsü olan hastayı donör olarak kabul etmemektedir