Fayol (1916) yönetim süreçleri ile ilgili ilk çalışmayı yapan kişidir. Fayol, yönetim süreçlerini; Yönetim Süreçleri Planlama(planning), Örgütleme(organization), Emretme(command), Eşgüdümleme(coordinating) ve Denetim (control) olarak gruplandırmıştır. 2 Gullick ve Urwick (1937) ise Fayolu un beş yönetim sürecini; yeniden oluşturmuşlar ve POSDCoRB şeklinde formüle etmişlerdir. Planning (planlama) Organizing (örgütleme) Staffing (kadrolama) Directing (yöneltme) Coordinating (koordinasyon) Gregg (1957) ise yönetim süreçlerini, Karar verme, Planlama, Örgütleme, İletişim, Etkileme, Koordinasyonve Değerlendirmeolmak üzere yedi başlık altında incelemiştir. Gregg in (1957) bu sınıflandırması en çok kullanılan sınıflandırmalardan biridir. Reporting (raporlama ) Budgeting (bütçeleme ) 3 4 1
1- Karar Verme Karar verme, en basit anlatımı ile eyleme yönelik birden çok seçenek arasından birinin seçilmesidir. Karar verme, en önemli yönetim süreci olarak nitelendirilebilir. Karar verme, planlamanın ve yönetimin temel taşı, yönetimin kalbi, diğer süreçlerin ise eksenidir. Karar Verme Sürecinin Aşamaları 1. Problemin (sorunun) anlaşılması 2. Problemle (sorunla) ilgili bilgi toplanması 3. Toplanan bilgilerin çözümlenmesi ve yorumlanması 4. Seçeneklerin değerlendirilmesi 5. En iyi seçeneğin bulunması 6. Uygulama 7. Değerlendirme 5 6 Karar Verme Sürecini Sınırlayan Temel Unsurlar 1. Bilgi eksikliği. 2. Yetki karmaşası. 3. Amaçların iyi anlaşılmamış ya da belirsiz olması. 4. Değerlendirme ölçütlerinin yanlışlığı. 5. Yetersiz zaman. 6. Önceden verilen sözler ve taahhütler. 7. Daha önceki karar örneklerinin izlenmesi alışkanlığı. 8. Karara katılmaktan çekinmek. 9. Üst yönetimin çalışanları karara katmak istememesi. 10. Karar sürecindeki beklenmedik gelişmeler. 11. Üst ya da alt basamaklardaki kişilerin eksik bilgilendirmesi / bilgi saklaması. 7 Yöneticilerin karar sürecinde uyması gereken ilkeler şunlardır (Bursalıoğlu, 2000): 1. Grup dinamiğini anlamalı, ancak örgüt amaçları dışında kullanmamalıdır. 2. Motive eden, uzlaştıran, eşgüdümleyen olmalıdır. 3. Astlarına ve karardan etkilenen kişilere karara katılma imkânı vermelidir. 4. Demokratik bir ortam oluşturmalıdır. 5. Grup çalışmalarında amaçtan sapmamalıdır. 6. Birlikte çalışmanın önemini bilmelidir. 7. Kararlarda olabildiği kadar fikir birliği sağlamalıdır. 8. Grubun değer ve davranışlarını dikkate almalıdır. 9. Kamu yararını dikkate almalıdır. 8 2
2- Planlama Plan, tutulacak yol ve davranış biçimidir. Planlama; neyin, nasıl, kim tarafından, ne zaman, nerede ve hangi araçlarla yapılacağının kararlaştırılmasıdır. Bu süreçte; Ne :yapılması gereken etkinlikler, Nasıl : etkinliklerin yapılış biçimi ve sırası, Kim tarafından etkinlikleri yerine getirecek kişiler, yetki ve sorumlulukları, Nezaman : etkinliklerin zamanlaması, Nerede :planın uygulama alanı, Hangi araçlarla : süreçte kullanılacak araç gereçler 9 10 Planın Üç Önemli Unsuru 1. Planın tekliği ilkesi: Örgütte belirli bir zamanda yalnızca tek bir plan uygulanmalıdır. 2. Planın esnekliği ilkesi: Planlar değişikliklere kolayca uyarlanabilir olmalıdır. 3. Planın açıklığı ilkesi: Herkesin anlayabileceği şekilde yazılmalıdır. İyi bir planın özellikleri şunlardır: 1. Yasal metinlerle, genel planlarla uyumlu 2. Anlaşılabilir, açık ve net 3. Gerçekleştirilebilir bir amaca dönük 4. Örgütün iç ve dış çevre koşullarına uyumlu 5. En uygun süreyi kapsamalıdır. 6. Örgütün ilke ve standartlarına uygun olmalıdır. 7. Uygulayıcılar tarafından desteklenmelidir. 11 12 3
Planlamanın Yararları 1. Planlama zaman kazandırır. 2. Örgütteki zaman, kaynak, enerji kaybını önler. 3. Dikkatleri örgütün amaçlarına yöneltir. 4. Diğer yönetim süreçlerinin uygulanmasını kolaylaştırır. 5. Varılmak istenen noktaya gidiş yolunu gösterir. 6. Örgütteki günlük işlere hâkim olunmasını sağlar. 3- Örgütleme Örgütleme, örgütün amaçlarının gerçekleştirilmesi için gerekli olan işlerin görevler halinde düzenlenmesi, bu görevleri yerine getirecek uygun kişilerin ve bu kişilerin kullanacağı donanımın sağlanması sürecidir. Örgütleme süreci, yapıyı kurma, kadrolamave donatımolmak üzere üç temel etkinliği gerektirmektedir. 7. İçinde bulunulan durum ile ilgili bilgi verir. 8. Örgüte uzun süreli düşünme yeteneği sağlar. 13 14 Yapıyı Kurma: Yapılacak işlerin belirlenmesi, bölümlere ayrılması, basamaklandırılması, yetki ve sorumlulukların saptanmasıdır. 4- Eşgüdümleme (Koordinasyon) Örgütte bulunan çeşitli birimler arasında ilişki ve iş birliğinin sağlanması olarak tanımlanabilir. Kadrolama: Yapıya uygun olarak, işleri yapacak olan çalışanların seçimi, işe alınması, yetiştirilmesidir. (İKY) Eşgüdümleme sadece bir işbirliği süreci değil, örgütleme sürecinde yapılan işbölümü sonucu ortaya çıkan işlerin birleştirilmesi sürecidir. Donatım: Çalışanların, amaçları başarabilmesi için gerekli olan çalışma ortamı ve araçların sağlanmasıdır. 15 16 4
Eşgüdümlemenin Yararları 1. Örgütün ve örgütsel işlevlerin sürekliliğini sağlar. 2. Üyeler arasında yardımlaşma ve işbirliği sağlar. 3. Kaynakların etkili kullanılmasını sağlar. 4. Kararların uygulamaya yansıtılmasını sağlar. 5. Üyelerin birbirinden ve yaptıklarından haberdar olmalarını sağlar. 6. Örgütte yaşanan karışıklıklar ve tekrarlar önlenebilir. 5- İletişim İletişim, bir göndericiden alıcıya ya da alıcılara bilgi aktarmadır. İletişim anlama, duyma ve duyurma, düşünme ve düşündürme, bilgi alma ve bilgi vermedir. İletişim süreci, kişiler ve gruplar arası ilişkileri geliştirmek, örgütte bir haberleşme ağı kurmak ve koordinasyon sağlamak amacıyla kullanılmaktadır. 17 18 İletişim Türleri 1. Sözsüz İletişim A. Beden Dili B. Simgesel İletişim 6- Etkileme Etkileme, örgütün amaçlarının gerçekleştirilmesi için çalışanların davranışlarının örgütün amaçlarına yöneltilmesi olarak tanımlanabilir. 2. Yazılı İletişim 3. Sözel İletişim 19 20 5
7- Değerlendirme Yapılan çalışmaları denetlemek ve değerlendirmek, Daha verimli hale gelmelerini sağlamak için ilgililere önerilerde bulunmak, Kurumlardaki çalışanların çalışmalarında ve yetişmelerinde rehberlik yolu ile yardımda bulunmak 7- Değerlendirme Denetim, uygulamanın başarı derecesini tespit etmektir. Denetim, planlanan örgütsel hedeflerden sapmaları önlemek, örgütün işleyişini izlemek ve düzeltmek amacıyla yerine getirilen bir etkinliktir. 21 22 Okul Yönetiminde Değerlendirme Türk Eğitim Sisteminde denetim etkinlikleri maarif müfettişleri aracılığı ile gerçekleştirilmektedir. Maarif müfettişleri denetim alt sisteminde, genel olarak, bireysel ve kurumsal denetim, inceleme, soruşturma, rehberlik ve iş başında yetiştirme başlıkları altında toplanan benzer görevleri yapmaktadır. Okul müdürü; ders okutmanın yanında kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge, program ve emirlere uygun olarak görevlerini yürütmek, okulu düzene koymak ve denetlemekleyetkilidir. 23 24 6
Teşekkürler 25 7