Ahi Evran Üniversitesi Kırehir Eitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) Cilt 8, Sayı 1, (2007), 115-122 115 FEN BLGS, SOSYAL BLGLER VE SINIF ÖRETMENL ÖRENCLERNN BLGSAYAR DERSNE YÖNELK TUTUMLARI Hayati ÇAVU Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eitim Fakültesi, Bilgisayar ve Öretim Teknolojileri Bölümü Atilla TEMUR Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eitim Fakültesi, Biyoloji Bölümü Kazım KARA Adnan Menderes Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Zootekni Bölümü Geli Tarihi: 06.12.2007 Yayına Kabul Tarihi: 19.04.2007 ÖZET Bu çalıma, lköretim Bölümü Fen Bilgisi, Sınıf Öretmenlii ve Sosyal Bilgiler Anabilim Dalı örencilerinin bilgisayar dersine karı olan tutumlarını tespit etmek amacıyla planlanmıtır. Ayrıca, cinsiyete ve sayısal-sözel gruplara ait daılımların belirlenmesi hedeflenmitir. Aratırmada, lköretim Bölümü Fen Bilgisi, Sınıf Öretmenlii ve Sosyal Bilgiler programına devam eden örencilere tutum ölçei uygulanmıtır. Sonuç olarak; Sosyal Bilimler ve Fen Bilimleri örencilerinin bilgisayar dersine karı olan tutumları arasında herhangi bir fark tespit edilememitir. Ancak, erkek örencilerde de bu ilginin azalma eiliminde olduunu söylemek mümkündür. Anahtar kelimeler: Tutum, Bilgisayar, Bilgisayar tutum ölçei, Fen bilgisi, Sosyal bilgiler SCIENCE, SOCIAL SCIENCE AND PRIMARY EDUCATION STUDENT TEACHER ATTITUDE TOWARDS THE COMPUTER LESSON ABSTRACT This study was designed to identify science, social science and primary education student teacher attitude towards the computer lesson. Besides, the study has aimed to identify the students interest according to sex, numerical and social grups. For that purpose the attitude scale was applied to the students registered with. science, social science and primary education departments. As a result, there is no difference between the departments of social science the and science department. It was also seen that male students interest was lower compared to the female students. Key words: attitude, computer attitude, scale, science, social science
116 Fen Bilgisi, Sosyal Bilgiler ve Sınıf Öretmenlii H. Çavu, A. Temur, K. Kara 1. GR Yeni teknolojik sistemlerin bir ürünü olarak karımıza çıkan araçların en önemlilerinden biri bilgisayardır. Bilgisayarlar, haberlemeden sanayiye, tıptan arkeolojiye, ulatırmadan savunmaya, borsadan elenceye, aratırma ve bilgi ilem merkezinden büroya ve okuldan eve kadar çok geni bir kullanım alanı bulmutur. Bilgisayar, amaçları ve ilgi konuları çok farklı alanlarda, pek çok kii tarafından kullanılmakta ve kullanıcılarına sayısız kolaylıklar salamaktadır (Mutlu, 1993). Eitim öretim ortamlarında, gelecein öretim materyallerinden bir tanesi de hiç kukusuz bilgisayardır. Bilgisayarların öretim alanında verimli bir ekilde kullanılabilmesi için örencilerin ve derslerini ileyecek öretmenlerin bilgisayar okuryazarı olması gereklidir. Bilgisayar destekli öretim (BDÖ) için bilgisayarın çalıma prensiplerinin bilinmesinden ziyade, öretim ortamlarında bilgisayarı bir araç olarak kullanabilmek daha önemlidir. Bunun için de öretmenlerin kendi branları, alanları ile ilgili eitimsel programları kullanmayı bilmeleri gerekmektedir. Bilgisayar destekli öretimde, bilgisayardan azami derecede faydalanabilmek ve bu programları kullanabilmek için bilgisayara karı bir ilginin olması da kesinlikle gereklidir. Bu ilginin tespit edilmesi için de tutum ölçekleri kullanılmaktadır. Bilgisayarların öretim hizmetinde kullanımına dönük en yaygın ve kabul gören sınıflama; bilgisayar öretimi, bilgisayara dayalı öretim ile bilgisayarlı öretimdir. Ancak, bilgisayarın öretim hizmetlerinde kullanımında, bilgisayar destekli öretim dier öretimlere nazaran en ümit vaad edendir (imek, 1995). Ülkemizde de, 1986-1987 öretim yılında ortaöretim düzeyinde bilgisayar eitiminden ziyade, bilgisayar destekli eitime geçilmesi için kararlar alınmı ve bu konuda çalımalar yapılmıtır (Güne, 1991). Gelimi ülkelerde bilgi teknolojisinin eitim anlamında kullanılma çabaları uzun zamandan beri devam etmektedir. Günümüzde bilgisayarlar okulların tabii eitim araçları arasına girmitir. Ülkemiz de bu gelimelerin dıında kalmamak için son yıllarda okullara bilgisayar alımını fazlalatırmı ve özellikle ilköretim okullarına Bilgi Teknolojisi Sınıfları kurulmutur (Meral ve dierleri, 1998). 2451 ilköretim okulunda Bilgi Teknolojisi Sınıfları oluturmak üzere, bilgisayar donanımı (bilgisayarlar, yazıcılar, tarayıcılar) ve eitim yazılımı (ofis yazılımları, eitim yazılımları, eitsel içerikli oyunlar, elektronik referanslar) ile video, tepegöz, televizyon ve eitsel içerikli
Ahi Evran Üniversitesi Kırehir Eitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) Cilt 8, Sayı 1, (2007) 117 video kasetler ve saydamlar alınması kararlatırılmıtır (MEB, 2000). 31 Aralık 2005 tarihi itibari ile 22534 okulun internet balantısı gerçekletirilmi ve 2006 yılı içerisinde de 3000 ilköretim okuluna 4002 adet iletiim teknolojileri sınıfları kurulmutur (MEB, 2006). 1.1. Tutum nedir? Turgut a (1992) göre tutum, bir kimsenin herhangi bir olayı ya da insan grubuna karı olumlu ya da olumsuz davranı gösterme eilimidir. Bu konuda Kaıtçıbaı (1993), tutumu düünce, duygu ve davranı bütünlemesi olarak tanımlamıtır. Tutumların açıklayıcılık ilevi, kiisel deeri ortaya koyma ve açıklama ilemleri de vardır. Dier bir ilevi de bilginin ve nesnenin deerlendirmesi olarak karımıza çıkmaktadır. Bilindii üzere öretmenlik bilgi, beceri gibi bilisel alan yeterlilikleri gerektirmesinin yanı sıra tutum ve davranı gibi duyusal alan yeterlikleri gerektiren bir meslektir. Öretmen adaylarının meslekle ilgili deer ve tutum kazanmaları en az bilgi kadar gereklidir. Çünkü aratırmalar bize örencinin, öretmenin tutum ve davranıları ile etkilendiini göstermektedir. Öretmenin düünsel tutumu, duygusal tepkileri, çeitli alıkanlıkları ve bunları kapsayan kiilii, örenciyi etkilemektedir. Çou zaman örenci, öretmenin anlattıı konudan çok, konuya yaklaımına dikkat etmekte ve olayları yorumlama biçiminden etkilenmektedir (Varı, 1988). Özellikle öretmenlerin, örencilere ve okul çalımalarına yönelik tutumları, örencilerin örenmesine ve kiiliine geni ölçüde etki etmektedir (Küçükahmet, 1976). Tutum, bir bireye atfedilen ve onun bir psikolojik obje ile ilgili düünce duygu ve davranılarını düzenli bir biçimde oluturan bir eilimdir (Kaıtçıbaı, 1988). Karılaılan bir durumu sevmek ya da sevmemek, onaylamak ya da onaylamamak bireyin takındıı tutumu göstermeye yardım eder. Ancak tutumu tam olarak anlatmakta eksik kalır. Oysa, bir durumu kabul ya da reddetmek, bir duruma eilim göstermek ya da göstermemek, bir durumdan yana olmak ya da kaçmak deyimleri bireyin tutumunu daha derinliine anlatmaktadır. Tutumun kökeni, bireyin duruma karı besledii tavrıdır. Bireyin tavrı, durumun bireyce kabul ya da reddedilmesine etkide bulunmaktadır (Bilgin, 1996:48). Tutumlar dorudan doruya gözlenemeyen deikenlerdir. Bu deikenlerin varlıkları ancak dıa vurulmu davranılar ya da sözlü ifadelerle ortaya çıkartılabilir. Tutum belli bir davranıın göstergesidir, ancak mutlaka olabilecei anlamına da gelmez (nceolu, 1993).
118 Fen Bilgisi, Sosyal Bilgiler ve Sınıf Öretmenlii H. Çavu, A. Temur, K. Kara Kısacası, dier bilim dallarında olduu gibi, insan hayatını kolaylatırma ve daha iyi bir konuma getirme amacında olan bilgisayar bilimleri, ba döndürücü bir hızla meydana gelen gelimelerle gündemde kalacaktır. Bu nedenle gelecein öretmenleri olan lköretim Bölümü örencilerinin, eitimin ayrılmaz bir parçası olan bilgisayara karı olan tutumlarını belirlemek amacı ile böyle bir çalıma planlanmıtır. 2. MATERYAL ve METOD 2.1. Yöntem Aratırma yöntemi: ilköretim bölüm örencilerinden Fen Bilgisi, Sosyal Bilgiler ve Sınıf Öretmenlii lisans programına devam eden örencilerden 87 tanesine tutum ölçei uygulanarak, onların bilgisayar dersine karı olan tutumları aratırılmıtır. 2.2. Evren ve örneklem Aratırmanın evrenini Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eitim Fakültesi nde örenim gören ikinci sınıf örencileri oluturmaktadır. Aratırmanın örneklemi; 2005-2006 eitim öretim yılı bahar döneminde, YYÜ lköretim Bölümü Fen Bilgisi, Sosyal Bilgiler ve Sınıf Öretmenlii Anabilim dalı örencilerinden 87 si oluturmaktadır. Örneklem seçimi basit rastgele örnekleme yöntemi ile tespit edilmitir. Aratırmaya katılan 87 örencinin 27 si (%31) kız ve 60 ı (%69) erkektir. Aratırmada cinsiyetin önemli olabilecei düünülerek, örencilerin cinsiyetlerine göre daılımı da dikkate alınmıtır. 2.3. Verilerin toplanması lköretim kurumlarında örenim görmekte olan Fen Bilgisi, Sosyal Bilgiler ve Sınıf Öretmenlii örencilerinin bilgisayar konularındaki baarı ve ilgi ölçmek için aratırmacılar tarafından tutum ölçei gelitirilmitir. Aratırmada Giray Berberolu ve Gaye Çalıkolu nun gelitirmi oldukları ve internet ortamında aaıdaki adreste yer alan http://www.mimoza.marmara.edu.tr/~cahit/ Arastirma/net/btutum.php, ölçek kullanılmıtır. 2.4. Araçların Güvenirlilii Araçlar hazırlanırken, örencilerin okul dıında, üniversiteye girmeden önce bilgisayar kullanıp kullanmadıkları, sayısal - sözel oluları ve mezun olduktan sonra bilgisayar kullanıp kullanmayacakları dikkate alınmı ve bunlarla ilgili bilgiler, Bulgular ve Yorum kısmında verilmitir.. Uygulanan anketin güvenirlilii : %90.2 olarak bulunmutur.
Ahi Evran Üniversitesi Kırehir Eitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) Cilt 8, Sayı 1, (2007) 119 Tablo 2.1. Güvenirlik analizi Reliability Coefficients N of Cases = 87,0 N of Items = 40 Alpha =,9023 Tablo 3.2. Bilgisayar varlıı f % Yok 70 80,5 Var 17 19,5 Toplam 87 100,0 2.5. Verilerin Analizi Ölçein uygulandıı bütün bireylere ait veriler bilgisayar ortamında, YYÜ ktisadi dari Bilimler Fakültesi nde lisanslı olarak bulunan SPSS programına girilmi, toplanan verilerin istatistiksel deerlendirilmesinde Mann-Whitney U, Kruskal Wallis testleri uygulanmı ve gerekli analizler yapılmıtır. 3. BULGULAR ve YORUM Bu bölümde bulgular tablolar halinde verilmi olup, istatistiksel özellikleri yorumlanmıtır. Tablo 3.1. Örencilerin bölümlere göre daılımı f % Sınıf Öretmenlii 26 29,9 Fen Bilgisi 31 35,6 Sosyal Bilgiler 30 34,5 Toplam 87 100,0 Ankete katılan örencilerin bölümlere göre daılımı tablo 1 de verilmitir. Buna göre 26 örenci Sınıf Öretmenlii, 31 örenci Fen Bilgisi Öretmenlii ve 30 örenci de Sosyal Bilgiler Öretmenlii nde okumaktadırlar. Ankete katılan örencilerden %80.5 i (70) kendilerine ait bilgisayarlarının olmadıını, %19,5 (17) ise bilgisayarlarının olduunu belirtmilerdir. Tablo 3.3. Cinsiyet f % Erkek 67 77,0 Bayan 20 23,0 Toplam 87 100,0 Ankete katılan örencilerin cinsiyete göre daılımlarını gösteren Tablo 3 e bakıldıında, %77 oranla (67 örenci) erkek, %33 oranla (20 örenci) bayan olarak yer almaktadır. Tablo 3.4. Cinsiyetin tutuma etkisi Toplam 2 Mann-Whitney U 619,500 Wilcoxon W 2897,500 Z -,510 Asymp. Sig. (2-tailed),610 Ankete katılan örencilerin cinsiyetlerine göre daılımlarının tutumlarına bir etkisinin olup olmadıının tespiti amacıyla yapılan Mann-Whitney
120 Fen Bilgisi, Sosyal Bilgiler ve Sınıf Öretmenlii H. Çavu, A. Temur, K. Kara testinde, p>0.05 olduu için (p: 0.610) cinsiyete göre tutum açısından bir fark olmadıı belirlenmitir. Tablo 3.5. Bölümlerin (puan türü) tutuma etkisi Toplam Chi-Square 2,632 df 2 Asymp. Sig.,268 Ankete katılan örencilerin bölümlere (puan türü) göre daılımlarının tutumlarına bir etkisinin olup olmadıının tespiti amacıyla yapılan Kruskal Wallis testinde, p>0.05 olduu için (p: 0.268) puan türünün tutum açısından bir fark olmadıı belirlenmitir. Tablo 3.6. Bölümlerin tutum puan ortalamaları Sınıf Öretmenlii f Ortalama Std. Sapma 26 131,8846 16,72203 Fen Bilgisi 31 126,1935 11,50484 Sosyal Bilgiler 30 130,800 15,30472 Toplam 87 129,4828 14,58405 Her ne kadar bölümlerin bilgisayar dersine karı tutumları açısından bir fark yoksa da, tablo 6 ı incelendiinde tutum ortalamaları açısından Sınıf Öretmenlii ve Sosyal Bilgiler öretmenlii örencilerinin verdii cevapların ortalamaları hemen hemen aynı iken, ilginçtir ki sayısal puan türü ile gelen Fen Bilgisi örencilerinin bilgisayar dersine karı tutumları dier iki bölüme göre daha düüktür. 4. TARTIMA ve SONUÇ Bilgisayar dersine yönelik tutumların artması bilgisayar kullanımı ile de yakından alakalıdır. Bilgisayar kullanımı arttıkça tutumun da aynı oranda artması beklenir. Tutum ile bilgisayar kullanımı arasında bir doru orantı vardır. Tutumla ilgili yapılan çalımalarda genellikle Fen-Matematik alanları ve erkek örencilerin bilgisayara karı tutumları, sosyal alanlar ve kızlara göre daha yüksek çıkarken, bizim çalımamızda durum farklı sonuçlanmı ve benzer sonuçlar elde edilmemitir. Çalımamıza katılan kız örencilerin tutumları erkek örencilerden daha yüksek çıkarken, Fen Bilgisi örencilerinin bilgisayar dersine yönelik tutumları Sosyal Bilgiler ve Sınıf Öretmenlii örencilerinden daha düük çıkması manidardır. Sınıf Öretmenlii ve Sosyal Bilgiler Öretmenlii örencileri yakın oranda bilgisayar dersini sevdiklerini bildirirlerken, Fen Bilgisi Öretmenlii örencilerinde bu oran biraz daha düük çıkmıtır. Dier taraftan her ne kadar verilen tabloda tutum açısından cinsiyet bakımından bir fark olmadıı gözlemlense de, yapılan dier analizler sonucunda kız örencilerin bu dersi daha fazla sevdikleri anlaılmaktadır.
Ahi Evran Üniversitesi Kırehir Eitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) Cilt 8, Sayı 1, (2007) 121 Ayrıca, kız örencilerin daha yüksek oranda meslek hayatlarında bilgisayar kullanmayı düündükleri de ortaya çıkmıtır. Nitekim, bilgisayar dersinin mesleime hiçbir katkısı yoktur sorusuna kız örencilerin hiçbirisi katılmazken, bu oran erkek örencilerde daha düük bulunmu ve kız örencilerin bilgisayar dersine karı olan ilgilerinin daha yüksek olduu anlaılmıtır. lköretim okullarında bilgisayarların etkin olarak kullanımının giderek arttıı günümüzde, Eitim Fakültelerinde bilgisayar dersine karı ilginin daha da artacaı beklenmektedir. Bu yüzden ilköretim okullarında bilgisayar kullanım durumlarına göre aratırmaların yapılması uygun olacaktır. 5. KAYNAKLAR Bilgin, H. (1996). Okulöncesi Eitim Kurumlarında Çalıan Öretmenlerin Öretmenlik Tutumlarının ncelenmesi. stanbul : Yayımlanmamı yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi. Güne, N. (1991). Bilgisayarla Öretimde Deiik Yaklaımlar Örenme ve Üzerindeki Etkileri. Ankara: Yayınlanmamı doktora tezi, Ankara Üniversitesi. nceolu, M. (1993). Likert Tipi Ölçek Gelitirme Kılavuzu. Ankara: Türk Psikologlar Dernei Yayınları. Kaıtçıbaı, Ç. (1988). nsan ve nsanlar. stanbul: Evrim Basım Yayım. Kaıçıbaı, Ç. (1993). nsan ve nsanlar. stanbul: Beta Yayınevi. Küçükahmet, L. (1976). Öretmen Yetitiren Kurum Öretmenlerinin Tutumları. Ankara: Ankara Üniversitesi Eitim Fakültesi Yayınları. MEB.(2000). Temel Eitim Program. Temel Eitim Programı Deerlendirme Toplantısı, Ankara: 12-13 Nisan. MEB. (2006). 2007 Bütçe Raporu. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüü Basımevi. Meral, M. Can, B, Baba F. (1998). VII Ulusal Eitim Bilimleri Kongresi. Konya: Bilgisayar Öretim ve Bilgisayar Destekli Öretimde Örenci Yaklaımları, 9-11 Eylül. Mutlu, ME. (1993). Bilgisayar Teknolojisinin Geliimi, B.D.E. Çalıma Raporları, Eskiehir: Anadolu Üniversitesi BDE Birimi. imek, N. (1995). Yazılımın Tasarım Standartlarının Bilgisayar Ortamında Örenmeye Etkisi. Ankara: Yayınlanmamı doktora tezi, Ankara. Üniversitesi.
122 Fen Bilgisi, Sosyal Bilgiler ve Sınıf Öretmenlii H. Çavu, A. Temur, K. Kara Turgut, M., F. (1992). Eitimde Ölçme ve Deerlendirme Metodları. Ankara: Soydan Matbaacılık. Varı, F. (1988). Eitimde Program Gelitirme. Ankara: Ankara Üniversitesi Eitim Fakültesi Yayınları.