PARANIN ZAMAN DEĞERİ. Prof. Dr. Aydın Yüksel MAN 504T Yön. için Finansal Analiz & Araçları Ders: Paranın Zaman Değeri

Benzer belgeler
Paranın Zaman Değeri Problemleri. Prof. Dr. Aydın Yüksel MAN 504T Yön. için Finansal Analiz & Araçları Ders: Paranın Zaman Değeri Problemleri

Tüm hakları SEGEM tarafına aittir. İzinsiz kopyalanamaz veya çoğaltılamaz.

FİNANSMAN MATEMATİĞİ

Bölüm 3. Gelecekteki Değer

Finans Matematiği. Paranın zaman değeri Faiz kavramı Gelecek ve Şimdiki Değer Anüiteler İskonto

Zaman tercihinden dolayı paranın zaman değeri her zaman söz konusudur. Parayı şimdi yada gelecekte almanın tercihi hangisi daha avantajlı ise ona

INSA394 İnşaat Mühendisliğinde Yapım ve Ekonomi. Doç. Dr. Gürkan Emre Gürcanlı İTÜ İnşaat Fakültesi İnşaat Müh. Bölümü

Temel Finans Matematiği Örnek Soru Çözümleri Sayfa. 1 Eylül 2009

1. Vize Sınavına Hazırlık Soruları. Prof. Dr. Aydın Yüksel MAN 504T Yön. için Finansal Analiz & Araçları Ders: Hazırlık Soruları

TAHVİL DEĞERLEMESİ. Prof. Dr. Aydın Yüksel MAN 504T Yön. için Finansal Analiz & Araçları Ders: Tahvil Değerlemesi

Temel Finans Matematiği ve Değerleme Yöntemleri Dönem Deneme Sınavı

İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM TEMEL MATEMATİK BİLGİLERİ

SERMAYE MALİYETİ. Prof. Dr. Aydın Yüksel MAN 504T Yön. için Finansal Analiz & Araçları Ders: Sermaye Maliyeti

Prof. Dr. Güven SAYILGAN Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi İşletme Bölümü Muhasebe-Finansman Anabilim Dalı Öğretim Üyesi

FİNANSAL MATEMATİK. Oğuzhan ın 10 yıllık dönem müddetince yaptığı toplam ödeme aşağıdaki seçeneklerden hangisinde verilmektedir?

HAFTA 4. P: Bugünkü Değer (Present Value), herhangi bir meblağın belirli bir faiz oranı ile bugüne indirgenmiş değeridir.

3. ANUITE (TAKSİTLİ ÖDEME)

Finansal Yatırım ve Portföy Analizi

1. BASİT FAİZ. Finansal Matematik

Mühendislik Ekonomisi

TEMEL FİNANS MATEMATİĞİ ve DEĞERLEME YÖNTEMLERİ

İçerik PARANIN ZAMAN DEĞERİ. Prof. Dr. Ramazan AKTAŞ. Nominal ve Reel Faiz. Faiz Kavramı. Basit Faiz. Eşit Ödemeler. Bileşik Faiz

Dr. Mustafa Cumhur AKBULUT

Değer4. Doç.Dr. Oktay Taş. Net Şimdiki Değer. =PV(rate;nper;pmt;fv;type) =PV(faiz;dönem sayısı;ödeme;gelecek değer;dönem başı veya sonu)

FİNANSAL HESAPLAMALAR

Tahvil Yatırımında Risk Anapara ve Faizin Ödenmeme Riski

1) Bir kişi her ay 8000 lira taksit almak üzere 35 ay aylık % 7 bileşik faizle bir buzdolabı almıştır.

2018 BİRİNCİ SEVİYE AKTÜERLİK SINAVLARI FİNANSAL MATEMATİK 28 NİSAN 2018

Net Bugünkü Değer. Bölüm 6 Yatırım Kriterleri - I. Net Bugünkü Değer (NBD) Projenin nakit akımlarının bugünkü değeri eksi başlangıç yatırımı.

2017/2. Dönem Yeminli Mali Müşavirlik Sınavı Finansal Yönetim 4 Temmuz 2017 Salı (Sınav Süresi 2 Saat)

Yeni Bireysel Emeklilik Sistemi

Ders 1: Faiz Hesapları

Geri Ödeme Planları. Nakit Akış (Cash Flow) Diyagramı. Dönem Sonuna Toplama. Faiz Hesaplama Yöntemleri

TEMEL FİNANS MATEMATİĞİ VE DEĞERLEME YÖNTEMLERİ

BÖLÜM 1 BASİT İÇ FAİZ

TEMEL FİNANS MATEMATİĞİ ve DEĞERLEME YÖNTEMLERİ

Değerlemenin Temelleri. Ders 2 Finansal Yönetim,

Ek - 1. I. Ödemeler ve Ücretler ile Kredi Tutarı Arasındaki Denkliği Gösteren Denklem

A) 10 B) 30 C) 50 D) 60 E) 80

TEMEL FİNANS MATEMATİĞİ VE DEĞERLEME YÖNTEMLERİ

Temel Finans Matematiği ve Değerleme Yöntemleri

3.2. Borcun taksitle ödenmesi (istikraz)

Düzensiz ödeme serisi

Çözüm 1. F = P (F/P, %12, 5) = P (1 + i) 5 = (1 + 0,12) 5 F = ,5 TL İşletme vade bitiminde (5 yıl sonunda) ,5 TL borç ödeyecektir.

Aktüerlik Sınavları I. Seviye / Finansal Matematik Örnek Sorular

A) %1 B) %2 C) %3 D) %4 E) %5

FİNANSAL MATEMATİK SINAV SORULARI WEB EKİM 2017

Finansal Yatırım ve Portföy Analizi

Analiz Yöntemleri Örnek Soru Çözümleri Sayfa. 1 Ocak 2009 Mayıs 2014 ) 8 =2,343

Bölüm 4. Tahviller. Tahvil Fiyatlaması BD = Tahvil Değerleme. İşletme Finansının Temelleri

Bölüm 4. Tahviller. Tahvil Fiyatlaması BD = /21/2013. Tahvil Değerleme. İşletme Finansının Temelleri

Temel Finans Matematiği Örnek Soru Çözümleri Sayfa. 1 Ocak 2009 Mayıs 2014

FİNANS MATEMATİĞİ / PARANIN ZAMAN DEĞERİ. Prof.Dr.Yıldırım Beyazıt ÖNAL

BİRİNCİ SEVİYE AKTÜERLİK SINAVLARI FİNANSAL MATEMATİK SINAV SORULARI

ONDÖRDÜNCÜ BÖLÜM TAHVİL, HAZİNE BONOSU VE PAY DEĞERLEMESİ 21

YILLIK MALİYET ORANININ HESAPLAMASI. I. Ödemeler ve Ücretler ile Kredi Tutarı Arasındaki Denkliği Gösteren Denklem

Güncellenmiş Faiz Dersi

Banka ve Finans Matematiği

3- ARİTMETİK İFADELERİN YAZILMASI. M.İLKUÇAR - imuammer@yahoo.com

A) %15 B) %25 C) %75 D) %100 E) %150

TEMEL FİNANS MATEMATİĞİ VE DEĞERLEME YÖNTEMLERİ

Finansal Matematik-WEB SORULARI Ekim-2016

değildir?

Yıldız Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Yapı İşletmesi Anabilim Dalı. Para Yönetimi ve Paranın Zaman Değeri - 3

Faiz, parası kullanılan kişi veya kurum için bir kazanç iken, parayı kullanan kişi veya kurum için bir masraftır.

SIGORTA MATEMATİĞİ SORULARI WEB EKİM 2017

PARA-ZAMAN İLİŞKİSİNİN PRENSİPLERİ

Finansal Yatırım ve Portföy Analizi

TOS 408 EKONOMİ. Bölüm 3 Paranın Zaman Değeri ve Faiz Çeşitleri

Hisse Senetleri ve Hisse Senedi Piyasası


Para Yönetimi ve Paranın Zaman Değeri

F dür ile çarpılırsa, 1 aylık faiz bulunur. 12. F formülünü kullanmak bir zorunluluk değildir. 100 Ancak formülle de sonuca gidilebilir.

Gürcan Banger 21 Mayıs 17 Haziran 2012

2. Aşağıdakilerden hangisi bir gayrimenkulü belli bir süre için ve belli bir fiyattan alma, satma veya kiralama teklifinin açık tutulduğu anlaşma

Etkin Faiz Oranı. Bileşik Faiz ve Etkin Faiz Oranı

Yrd. Doç. Dr. Eşref Savaş BAŞCI

Doğrusal artımlı (Gradient) seri. Doğrusal artımlı (Gradient) seri. Para Yönetimi ve Paranın Zaman Değeri. END 320 Mühendislik Ekonomisi

SİRKÜLER İstanbul, Sayı: 2016/083 Ref: 4/083

Belli tarihlerde yatırılan taksitlerle, belli bir süre sonunda meydana gelecek kapital, taksitlerin baliğleri toplamına eşit olur.

BES İNİZE VE GELECEĞİNİZE BESBELLİ DESTEK!

DEVLET KATKISI REHBERİ BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİNDE DEVLET KATKISI

1. BÖLÜM: FİNANSAL YÖNETİM VE FİNANS KESİMİ

Gazi Üniversitesi, Kimya Mühendisliği Bölümü KM 378 Mühendislik Ekonomisi

İŞL-514 Finansal Yönetim. Hisse Senetleri ve Hisse Senedi Piyasası. Hisse Senetleri ve Hisse Senedi Piyasası. Bahar

AĞUSTOS 2013 VE ÖNCESİ TARİH BASKILI FİNANSAL EKONOMİ DERS KİTABINA İLİŞKİN DOĞRU YANLIŞ VE DÜZELTME CETVELİ

DEVLET KATKISI REHBERİ BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİNDE DEVLET KATKISI

Faiz: Paranın Maliyeti Ekonomik Denklik Faiz Formüllerinin Gelişimi Geleneksel Olmayan Faiz Hesaplamaları. Bölüm 4 Zaman Paradır CHAN S.

ISL 418 FİNANSAL VAKALAR ANALİZİ

Gayrimenkul Değerleme Esasları Dönem Deneme Sınavı II

MİLLİ REASÜRANS TÜRK ANONİM ŞİRKETİ ( SİNGAPUR ŞUBESİ DAHİL ) AYRINTILI SOLO BİLANÇO VARLIKLAR

ANKARA ANONİM TÜRK SİGORTA ŞİRKETİ AYRINTILI BİLANÇO (Bağımsız Denetimden Geçmiş)

Bağımsız Denetimden. Bağımsız Denetimden YAPI KREDİ SİGORTA A.Ş. 31 ARALIK 2006 VE 31 ARALIK 2005 TARİHLERİ İTİBARİYLE

Mühendislik Ekonomisi. Yrd. Doç. Dr. Alper GÖKSU

Finansal Yönetim. Serhat Çevikel Boğaziçi Üniversitesi

SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ

VARLIKLAR II- Cari Olmayan Varlıklar A- Esas Faaliyetlerden Alacaklar Sigortacılık Faaliyetlerinden Alacaklar 2- Sigortacılık Faaliyetler

Ekteki dipnotlar bu finansal tabloların tamamlayıcısıdır. 1

DENİZ EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. AYRINTILI BİLANÇO

PROBLEM 1: Bir pompanın üretim aşamasındaki sabit ve değişken maliyetleri aşağıdaki tabloda verilmiştir. Bu tabloya göre

Transkript:

PARANIN ZAMAN DEĞERİ 1

Giriş İşlenecek ana başlıkları sıralarsak: Belirli bir faiz oranında bankaya yatırılan bir meblağın gelecekte alacağı değerin hesaplanması Gelecekteki nakit akışlarının bugünkü değerinin hesaplaması Tekdüze serilerin (anüite) bugünkü değerinin ve gelecekteki değerinin hesaplanması Farklı zaman dilimleri için belirlenen faiz oranlarının karşılaştırılması Alınan kredilerin sabit taksitler halinde geri ödenmesinde her ödemenin ne kadarlık kısmının anapara ödemesi, ne kadarlık kısmının da faiz ödemesi olarak yapıldığının hesaplanması 2

Paranın Zaman Değeri Kavramı Finansal kararlar farklı tarihlerdeki nakit ödemelerin karşılaştırılmasını gerektirir. Örneğin bugün 100 TL harcayarak yapabileceğimiz iki farklı yatırımın gelecekte bize aşağıdaki nakit girişlerini sağlayacaklarını varsayalım. Yıl 1.Yatırım 2.Yatırım 1 30TL 20TL 2 30 TL 20 TL 3 30 TL 40 TL 4 30 TL 60 TL Bu iki yatırımdan hangisi tercih edilmelidir? sorusunu yanıtlamak için Paranın Zaman Değeri kavramının kullanılması gereklidir. Paranın Zaman Değeri fırsat maliyeti kavramına uygun olarak bir faiz oranıyla gösterilir. 3

Tek Ödemenin Gelecekteki Değeri Bugün yatırım yaptığımız bir meblağın dönem sonunda kazanacağı faizle beraber ulaşacağı miktarı gösterir. Yatırım yaptığımız miktarı BD, dönemlik faiz oranını i, dönem sayısını n ile ifade edecek olursak, gelecekteki değer GD=BD(1+i) n olarak bulunur. Bu formül ilk dönem sonunda kazanılan faizin başlangıçta yaptığımız yatırım miktarına eklendiği ve ikinci dönemde bu toplam miktar için faiz kazanılacağını varsaymaktadır. Dolayısı ile faiz oranı sabit kalmasına rağmen TL cinsinden bir dönemde kazanılan faiz miktarı zaman içerisinde artış gösterecektir. Bu faiz hesaplama yöntemine bileşik faiz yöntemi adı verilir. Her dönem sonunda kazanılan faizin yatırıma eklenmemesi durumunda her dönem BD*i TL lik faiz elde edilir. Bu alternatif faiz hesaplama yöntemine ise basit faiz yöntemi adı verilir. 4

Tek Ödemenin Gelecekteki Değeri Örneğin paranın zaman değerini %10 luk faiz oranının gösterdiğini varsayarsak bugün 100TL elde etmekle iki yıl sonra 121TL elde etmek alternatiflerinin bizim için eşdeğerde olduklarını söyleyebiliriz. BD=100TL GD=121TL 0 1 2 GD=100(1+%10) 2 =121 5

Tek Ödemenin Bugünkü Değeri Gelecekte (n dönem sonra) elimize geçecek bir meblağın bugün itibarıyla değerini BD GD ( 1 i) n olarak buluruz.dolayısı ile faizlerin pozitif olduğu durumda gelecekteki bir meblağın bugünkü değeri kendisinden daha küçük bir miktar olacaktır. Bu formüle bakıldığında gelecekteki ve bugünkü değerleri bulurken temelde aynı formülün kullanıldığı açıktır. BD=100 GD=121 0 1 2 121 BD 2 (1 %10) 6

Tablo Kullanımı Tek ödemenin gelecekteki veya bugünkü değeri yukarıda belirtildiği gibi formül kullanılarak bulunabileceği gibi, bu hesaplar için hazırlanmış tablolar kullanılarak da bulunabilir. Bu tablolardan ilki n dönem sonra elimize geçecek 1TL nin %i faiz kullanarak bulunan bugünkü değerini vermektedir. Elimize 1TL yerine 100TL geçecek olması durumunda bugünkü değeri 100TL yi tablodan okuyacağımız Bugünkü Değer Çarpanı (BDÇ) ile çarparak bulabiliriz. Aynı şekilde bugün elimizde bulunan 500TL nin gelecekteki değerini bulmak istediğimizde 500TL yi Gelecekteki Değer Çarpanı (GDÇ) ile çarparak bulabiliriz. 7

Bugünkü Değer Çarpanı Tablosu Bugünkü Değer Çarpanları Tablosu, 1/(1+i) n %1 %2 %3 %4 %5 %6 %7 %8 %9 %10 1 0,990 0,980 0,971 0,962 0,952 0,943 0,935 0,926 0,917 0,909 2 0,980 0,961 0,943 0,925 0,907 0,890 0,873 0,857 0,842 0,826 3 0,971 0,942 0,915 0,889 0,864 0,840 0,816 0,794 0,772 0,751 4 0,961 0,924 0,888 0,855 0,823 0,792 0,763 0,735 0,708 0,683 5 0,951 0,906 0,863 0,822 0,784 0,747 0,713 0,681 0,650 0,621 6 0,942 0,888 0,837 0,790 0,746 0,705 0,666 0,630 0,596 0,564 7 0,933 0,871 0,813 0,760 0,711 0,665 0,623 0,583 0,547 0,513 8 0,923 0,853 0,789 0,731 0,677 0,627 0,582 0,540 0,502 0,467 9 0,914 0,837 0,766 0,703 0,645 0,592 0,544 0,500 0,460 0,424 10 0,905 0,820 0,744 0,676 0,614 0,558 0,508 0,463 0,422 0,386 8

Gelecekteki Değer Çarpanı Tablosu Gelecekteki Değer Çarpanları Tablosu, (1+i) n #REF! %1 %2 %3 %4 %5 %6 %7 %8 %9 %10 1 1,010 1,020 1,030 1,040 1,050 1,060 1,070 1,080 1,090 1,100 2 1,020 1,040 1,061 1,082 1,103 1,124 1,145 1,166 1,188 1,210 3 1,030 1,061 1,093 1,125 1,158 1,191 1,225 1,260 1,295 1,331 4 1,041 1,082 1,126 1,170 1,216 1,262 1,311 1,360 1,412 1,464 5 1,051 1,104 1,159 1,217 1,276 1,338 1,403 1,469 1,539 1,611 6 1,062 1,126 1,194 1,265 1,340 1,419 1,501 1,587 1,677 1,772 7 1,072 1,149 1,230 1,316 1,407 1,504 1,606 1,714 1,828 1,949 8 1,083 1,172 1,267 1,369 1,477 1,594 1,718 1,851 1,993 2,144 9 1,094 1,195 1,305 1,423 1,551 1,689 1,838 1,999 2,172 2,358 10 1,105 1,219 1,344 1,480 1,629 1,791 1,967 2,159 2,367 2,594 9

Örnek Bugün elimizde bulunan 100TL nin faiz oranı %10 ise üç dönem sonu itibarıyla gelecekteki değeri 100* GDÇ %10,3 =100*1,331=133,1TL dir. Dört yıl sonra elimize geçecek olan 500TL nin bugünkü değerini 500* BDÇ %10,4 =500*0,683=341,5TL olarak buluruz. 10

Değişen Tutarlı Seri Birden fazla ödemenin bulunduğu durumda gelecekteki veya bugünkü değer hesabı yapmak için bu ödemeleri aynı zamana getirip toplamlarını almamız gerekir. Örnek olarak aşağıda gösterilen ödeme serisini kullanırsak Yıl Yatırım 1 50TL 2 80 TL 3 100 TL Üç yıl boyunca elimize geçecek olan yukarıdaki ödemelerin bugünkü değerini BD 0 =50* BDÇ %10,1 +80* BDÇ %10,2 +100* BDÇ %10,3 =50*0,909+80*0,826+100*0,751=186,63TL olarak buluruz. Aynı ödemelerin üç yıl sonraki değerini GD 3 =50* GDÇ %10,2 +80* GDÇ %10,1 +100* GDÇ %10,0 =50*1,21+80*1,1+100*1=248,5TL olarak buluruz. 11

Tekdüze Seri (Anüite) Günlük hayatta karşımıza çıkan ödeme serilerinin birçoğu tekdüze seri olarak nitelenen birden fazla dönem süren sabit tutarlı dönemsel ödemelerdir. Banka kredisi geri ödemeleri veya sabit aylık kira ödemeleri gibi. Bu ödeme serilerinin gelecekteki veya bugünkü değerini bulmak için formül kullanmak yerine bu hesaplar için hazırlanmış tabloları kullanmak çok daha kolaydır. Anüite Bugünkü Değer Çarpanları (ABDÇ) ve Anüite Gelecekteki Değer Çarpanları (AGDÇ) tabloları aşağıda verilmiştir Anüite Bugünkü Değer Çarpanları Tablosu %1 %2 %3 %4 %5 %6 %7 %8 %9 %10 1 0,990 0,980 0,971 0,962 0,952 0,943 0,935 0,926 0,917 0,909 2 1,970 1,942 1,913 1,886 1,859 1,833 1,808 1,783 1,759 1,736 3 2,941 2,884 2,829 2,775 2,723 2,673 2,624 2,577 2,531 2,487 4 3,902 3,808 3,717 3,630 3,546 3,465 3,387 3,312 3,240 3,170 5 4,853 4,713 4,580 4,452 4,329 4,212 4,100 3,993 3,890 3,791 6 5,795 5,601 5,417 5,242 5,076 4,917 4,767 4,623 4,486 4,355 7 6,728 6,472 6,230 6,002 5,786 5,582 5,389 5,206 5,033 4,868 8 7,652 7,325 7,020 6,733 6,463 6,210 5,971 5,747 5,535 5,335 9 8,566 8,162 7,786 7,435 7,108 6,802 6,515 6,247 5,995 5,759 10 9,471 8,983 8,530 8,111 7,722 7,360 7,024 6,710 6,418 6,145 12

Tekdüze Seri (Anüite) Anüite Gelecekteki Değer Çarpanları Tablosu %1 %2 %3 %4 %5 %6 %7 %8 %9 %10 1 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 2 2,010 2,020 2,030 2,040 2,050 2,060 2,070 2,080 2,090 2,100 3 3,030 3,060 3,091 3,122 3,153 3,184 3,215 3,246 3,278 3,310 4 4,060 4,122 4,184 4,246 4,310 4,375 4,440 4,506 4,573 4,641 5 5,101 5,204 5,309 5,416 5,526 5,637 5,751 5,867 5,985 6,105 6 6,152 6,308 6,468 6,633 6,802 6,975 7,153 7,336 7,523 7,716 7 7,214 7,434 7,662 7,898 8,142 8,394 8,654 8,923 9,200 9,487 8 8,286 8,583 8,892 9,214 9,549 9,897 10,260 10,637 11,028 11,436 9 9,369 9,755 10,159 10,583 11,027 11,491 11,978 12,488 13,021 13,579 10 10,462 10,950 11,464 12,006 12,578 13,181 13,816 14,487 15,193 15,937 13

Tekdüze Seri (Anüite) Bu tablolardaki çarpanlar aşağıdaki formüller kullanılarak da elde edilebilir ABDÇ % i, n 1 i 1 i(1 i) n AGDÇ % i, n (1 i) ı n 1 14

Örnek Örnek olarak 50TL lik üç ödemeden oluşan tekdüze seri için Yıl Ödemeler 1 50TL 2 50 TL 3 50 TL Üç yıl boyunca elimize geçecek olan yukarıdaki ödemelerin bugünkü değerini BD 0 =50*ABDÇ %10,3 =50*2,487=124,35TL Aynı ödemelerin üç yıl sonraki değerini GD 0 =50*AGDÇ %10,3 =50*3,310=165,5TL olarak buluruz. olarak buluruz. 15

Sonsuz Ödemeli Tekdüze Seri (Sonsuz Ödemeli Anüite) Ödemelerin sonsuza dek devam ettiği tekdüze seriye sonsuz ödemeli tekdüze seri adı verilir. Tekdüze serinin bugünkü değer formülünde dönem sayısı sonsuz olarak seçilirse formül aşağıdaki hale dönüşür: ABDÇ i %, ÖDEME i 16

Örnek Banka hesabınızın bakiyesinin 6 yıl sonunda 17.000 TL ye ulaşmasını hedefliyorsunuz. Bunun için hesaba her yıl sonunda eşit miktarda para yatırmayı planlıyorsunuz. Eğer banka hesabı yıllık %8 faiz getirisi sağlıyorsa her yıl hesaba ne kadar para yatırmanız gerekecektir. 17.000=X*AGDÇ 6,%8 17.000=X* 7,336 X=2.317,37 TL GD 6 =17.000 X X X X X X 0 1 2 3 4 5 6 17

Örnek Güven Hayat Sigortası size bir poliçe satın almanız konusunda teklif getiriyor. Poliçe size ve sizden sonra varislerinize sonsuza dek yılda 700 TL ödeme yapacaktır. Eğer bu yatırımın yıllık istenen getirisi %12 ise poliçenin fiyatı ne olmalıdır? Fiyat=700/0,12= 5.833,33 TL 18

Dönemsel Faiz, Nominal (Basit)Faiz, Bileşik (Efektif) Faiz Faiz oranı günlük, aylık, yıllık veya başka herhangi bir süre için belirlenebilir. Örneğin bir bankada mevduat hesabı açtırmak istediğimizde mevduatı aylık (bir ay vadeli mi) yoksa bir yıl vadeli mi açmak konusunda kararsız kalabiliriz. Hangi tür hesap açarsak açalım paramızı bir yıl boyunca bankada tutmayı planladığımızı varsayalım. Bu durumda kararımız, yıl sonu itibarıyla paramızı daha yüksek miktara ulaştıracak hesap türünü seçmek olacaktır. Banka aylık hesaba %12, yıllık hesaba %12,5 faiz ödüyor olsun. 19

Dönemsel Faiz, Nominal (Basit)Faiz, Bileşik (Efektif) Faiz Bankanın aylık mevduata ödediği %12 nominal faiz oranıdır. Aylık mevduat hesabının faizi her ay sonunda hesaplanıp ana paraya ekleneceği için nominal faiz olan %12 yi bir yılda bulunan dönem sayısı olan 12 ye bölünce bulunan faize dönemsel faiz adı verilir. Örnekte %1 olan dönemsel faiz gerçekte elde edeceğimiz faiz oranını göstermektedir. Paramızı her ay %1 faiz ödeyen bu hesapta 12 ay boyunca tuttuğumuzda yıl sonunda (1+%1) 12-1=%12,68 faiz kazanmış oluruz. %12,68 lik faiz yıllık bileşik faiz olarak adlandırılır. Görüldüğü gibi dönemsel faiz ve yıllık bileşik faiz oranlarının aksine nominal faiz oranı gerçekte elde edeceğimiz faiz oranını göstermemektedir. 20

Dönemsel Faiz, Nominal (Basit)Faiz, Bileşik (Efektif) Faiz Diğer alternatif olan yıllık mevduat hesabında dönem uzunluğu zaten bir yıl olduğu için dönemsel faiz, nominal faiz ve yıllık bileşik faiz birbirine eşit olup %12,5 tur. Bu örnekte de görüldüğü gibi farklı dönemler için verilen faiz oranlarından hangisinin bizim için en avantajlı olduğunu anlamak için yıllık bileşik faiz oranlarının kıyaslanması doğru olacaktır. 21

Örnek Aşağıdaki durumlar için yıllık bileşik faiz oranını hesaplayınız Nominal Faiz Faiz Hesaplanma Sıklığı Bileşik Faiz %10 Üç ayda bir %10,38 %16 Ayda bir %17,23 %9 Günlük %9,42 %21 Sonsuz %23,37 22

Örnek Yıllık bileşik faiz=(1+nominal Faiz/n) n -1 n=bir yılda kaç defa faiz hesaplandığı Yıllık bileşik faiz =(1+%10/4) 4-1=%10,38 Yıllık bileşik faiz =(1+%16/12) 12-1=%17,23 Yıllık bileşik faiz =(1+%9/365) 365-1=%9,42 Yıllık bileşik faiz =e 0,21-1=%23,37 n (1+x/n) n =e x 23

Dönemsel Faiz, Nominal Faiz, Yıllık bileşik faiz Yılda birden daha sık faiz ödemelerinde bugünkü veya gelecekteki değer hesaplanırken dönemsel faiz oranı kullanılır. Örnek: Nominal faiz oranı %12 ve 3 ayda bir faiz ödeyen bir bankaya 100TL 5 yıl boyunca yatırılırsa, 5. yılın sonunda ne kadar birikmiş olur? Toplam dönem sayısı=4*5=20 i dönemsel =%12/4=%3 GD=100*(1+0,03) 20 =180,61TL 24

Örnek Alfa Finans bir yıllık tüketici kredileri için yıllık %23 faiz uygulayacağını belirtiyor. Buna göre 10.000 TL lik kredi alırsanız bir yıllık faiz 2.300TL olacaktır. Bir yıl içinde anapara ve faiz toplamı olarak 12.300 TL ödemeniz gerekeceği için Alfa Finans sizden önümüzdeki bir yıl boyunca her ay sonunda 12.300TL/12 yani 1.025TL ödemenizi talep ediyor. Bu kredinin faizi söylendiği gibi %23 müdür? Değilse hangi faiz oranının belirtilmesi gerekir? Yıllık bileşik (efektif) faiz yüzde kaçtır? 25

Örnek Borç geri ödeme denklemi: Gelecekteki borç geri ödemelerinin bugünkü değerleri toplamı alınan borç miktarına eşit olmalıdır. Buna göre: 10.000=1.025* ABDÇ 12,%r r=%3,34 Nominal faiz %40.08 Yıllık bileşik faiz %48.33 26

Örnek Bir arkadaşınız bugün 35. doğum gününü kutluyor ve 65. doğum gününde emekli olacağını düşünerek emeklilik dönemi için para biriktirmeye başlamayı düşünüyor. Emekli olduktan sonra 12 yıl boyunca her sene doğum gününde banka hesabından 15.000 TL para çekebilmeyi hedefliyor (ilk para çekimi 66. doğum gününde olacak). Arkadaşınız hedeflediği para çekimlerini yapabilmek için her yıl doğum günlerinde, yıllık %9 faiz ödeyen bir banka hesabına, sabit bir miktar parayı yatıracaktır. a) Eğer hesabına para yatırmaya 36. doğum gününde başlarsa ve son para yatırma 65. doğum gününde gerçekleşirse, her yıl yatıracağı bu sabit miktar ne kadar olmalıdır? 27

Örnek b) Varsayalım ki arkadaşınıza yüklü bir miktar miras kalmış olsun. Her yıl bankaya sabit miktarda para yatırmak yerine sadece 36. doğum gününde emeklilik sonrası para çekişlerini karşılayacak miktarda para yatırmak isterse, yatıracağı para miktarı ne kadar olmalıdır? c) Önceki varsayımı unutalım. Arkadaşınız yine a) daki gibi bankaya her yıl sabit miktarda para yatıracak olsun. Önceki durumdan farklı olarak arkadaşımızın işvereni de şirketin kar paylaşım planı çerçevesinde eş zamanlı olarak doğum günlerinde yıllık 250TL lik katkıda bulunacak olsun. Bunlara ek olarak arkadaşınız 55. doğum gününde yaşlı teyzesinin kendisine 10.000TL lik bir çek vereceğini düşünüyor ve bu miktarı da banka hesabına aktarmayı planlıyorsa, arkadaşınızın her yıl bankaya kendi cebinden ne kadar para yatırması gerekecektir? 28

Örnek X X 15 bin... 15 bin 35 36 65 66 77 a) Emekli olduktan sonra kaç defa para çekiliyor: 12 defa 15.000*ABDÇ 12,%9 = 15.000* 7,161=107.415 TL 12 tane 15.000 TL nin 65. doğum günü itibariyle değeridir. Emekli oluncaya kadar hesaba kaç defa para yatırılıyor:30 defa 30 tane X TL nin 65. doğumgünü itibariyle değeri 107.415 TL olmalıdır. X*AGDÇ 30,%9 = X* 136,308=107.415 TL X=788TL 29

Örnek b) 36. doğum gününden 65. doğumgününe kadar 29 yıllık süre var Y 15 bin... 15 bin 35 36 65 66 77 Y*GDÇ 29,%9 = Y*12,172=107.415 TL Y=8.824,8 TL 30

Örnek c) X+250 X+250 X+250 15 bin... 15 bin 10.000 35 36 55 65 66 77 (X+250)*AGDÇ 30,%9 + 10.000*GDÇ 10,%9 =107.415 TL (X+250)*136,308+ 10.000*2,367=107.415 TL X=364,31TL 31

Borç Geri Ödeme Planları Bir bankadan beş yılda geri ödemek üzere 10.000 TL borç aldığımızı varsayalım. Banka borcumuza yılda bir kez faiz hesaplıyor olsun ve bu faiz oranının %10 olduğunu varsayalım. Başka bir ifadeyle dönemsel, nominal ve yıllık efektif faiz oranları birbirlerine eşit ve %10 olsun. Bu durumda farklı geri ödeme planları hazırlayabiliriz. -Hiç ara ödeme yapmadan beş yılın sonunda ana para ve birikmiş faizi ödeyebiliriz. Bu ödeme 10.000*(1+0,10) 5 =16105,1TL olacaktır. 10.000 16.105 0 1 2 3 4 5 32

Borç Geri Ödeme Planları -İlk dört yıl, her yıl sonunda bankaya 1.000 TL ödeyebiliriz. Bu durumda beşinci yıl sonundaki son ödememiz ana para ve son faiz ödemelerinin toplamı olan 11.000TL olacaktır. 10.000 1.000 1.000 1.000 1.000 11.000 0 1 2 3 4 5 -Bankaya olan borcumuzu birer yıl aralıklı olmak üzere beş eşit taksitte ödeyebiliriz. 10.000 X X X X X 0 1 2 3 4 5 Bu durumda eşit ödeme miktarını bulmak için borç denklemi denilen aşağıdaki denklemi çözmemiz gerekecektir 10.000TL=ÖDEME*ABDÇ %10,5 olacaktır. Bu durum için geri ödeme planının aşağıdaki gibi hazırlayabiliriz 33

Borç Geri Ödeme Planları Yıl Dönem Başı İtibarıyla Borç Yıllık Ödeme Faiz Ödemesi Ana Para Geri Ödemesi Dönem Sonu İtibarıyla Borç 1 10.000,00 2.637,97 1.000,00 1.637,97 8.362,03 2 8.362,03 2.637,97 836,20 1.801,77 6.560,25 3 6.560,25 2.637,97 656,03 1.981,95 4.578,30 4 4.578,30 2.637,97 457,83 2.180,14 2.398,16 5 2.398,16 2.637,97 239,82 2.398,16 0,00 34

Borç Geri Ödeme Planları -Bankaya olan borcumuzu birer yıl aralıklı olmak üzere beş eşit taksitin yanısıra beşinci yılın sonunda yapacağımız ilave bir balon ödemesi ile kapatabiliriz. Örneğimize devam edip 3.000TL lik bir balon ödemesi yapacağımızı varsayarsak, yıllık ödemeler aşağıdaki denklemden bulunabilir. 10000TL=ÖDEME*ABDÇ %10,5 + 3.000* BDÇ %10,5 10000TL=ÖDEME*3,791 + 3.000* 0,621 Bu denklem çözülürse yıllık ödemelerin 2.146,58TL olması gerektiği görülecektir. 35

ALIŞTIRMALAR 1. Yıllık ödemeleri 200-TL olan ve %15 faiz oranı ile değerlendirilen 5 yıllık normal anüitenin gelecekteki değeri nedir? a. 670,44-tl b. 842,91-tl c. 1.169,56-tl d. 1.522,64-tl e. 1.348,48-tl Cevap:e 36

ALIŞTIRMALAR 2. Yıllık 1.000-tl ödeyen bir sonsuz anüite satın alabileceğinizi düşünün. Bu yatırımdaki gerekli getiri oranı %15 tir. Anüitenin fiyatı aşağıdakilerden hangisi olursa, anüiteyi alıp almamak karşısında kayıtsız kalırsınız? (Bir varlığın değeri o varlığın gelecekte sağlaytacağı net nakit akışlarının bugünkü değeridir) a. 5.000,00-tl b. 6.000,00-tl c. 6.666,67-tl d. 7.500,00-tl e. 8.728,50-tl Cevap:c 37

ALIŞTIRMALAR 3. Eğer 100-tllik mevduatınız üç ay vadeli hesapta yıllık %4 nominal faiz oranı kazanıyorsa, 5 yıl sonra mevduatınızın toplam değeri ne olur? a. 122,02-tl b. 105,10-tl c. 135,41-tl d. 120,90-tl e. 117,48-tl Cevap:a 38

ALIŞTIRMALAR 4. Yeni bir araba almayı düşünüyorsunuz. Arabanın fiyatı 15.000-tl ve sizin ön ödeme tutarı için 2.000-tlniz var. Eğer yıllık nominal %10 faiz oranı ile 5 yılda geri ödemeli şekilde arabayı satın alırsanız, aylık ödemeleriniz ne kadar olur? a. 216,67-tl b. 252,34-tl c. 276,21-tl d. 285,78-tl e. 318,71-tl Cevap:c 39

ALIŞTIRMALAR 5. Bir bankadan 15.000-tllik araba kredisi aldınız. Kredi beş yıllık (60 ay) ve tamamı amortize edilmekte. Kredinin nominal faiz oranı %12 ve ödemeler her ay sonunda yapılmakta. 30. ödemeyi yaptıktan sonra kalan toplam borcunuz ne olur? (Cevap 30. ay sonu itibarıyla kalan 30 ödemenin bugünkü değeri olur.) a. 8.611,17-tl b. 8.363,62-tl c. 14.515,50-tl d. 8.637,38-tl e. 7.599,03-tl Cevap:a 40