İçindekiler Çeviri Editörünün Ön Sözü Şekiller ve Tablolar xiii Ön Söz xiv Teşekkür xvi vi Giriş 1 Sosyal Beceri ve Okul Öncesi ve Ana Sınıfı Çocuğu 1 Sosyal Beceri Öğretim Programı Nedir? 4 Beceri Yetersizliği Modeli 4 Planlı, Sistematik Öğretim 5 Okul İkliminin Geliştirilmesi 5 Öz Güven Destekleyici Bir Yol 6 Düzeltme ve Önleme 6 Şiddet ve Saldırganlığı Önlemeye Yardımcı Olacak Bir Strateji 7 Okul Öncesi ve Anaokulu Öğrencileri İçin Beceriler 7 Olumlu Sosyal Becerilerin Öğretilmesi 8 Şiddet ve Saldırganlığı Anlamak 10 Bu Kitapta Bulunanlar 11 Bölüm I Etkili Sosyal Beceri Öğretim Programı İçeriği ve Uygulama Süreci Ünite 1 Etkili Sosyal Beceri Öğretim Programı Düzenlemeleri 15 Grup Liderinin Seçimi ve Hazırlanması 15 Genel Öğretme Becerileri 15 Sosyal Beceri Öğretim Programı Bilgisi 16 Grup Yönetimi 17 Kültürel Anlayış 17 Motivasyon 19 Öğrenci Seçimi ve Gruplama 19 vii
viii İçindekiler Öğrenci Seçimi 19 Doğrudan Gözlem 19 Beceri Kontrol Listeleri 20 Rubrikler/Kılavuzlar 20 Öğrenci Gruplama 21 Yardımcı Personelin ve Program Yürütücülerinin Rolleri 21 Yardımcı Personel 21 Program Yürütücüsü 23 Aile Katılımı 23 Özel Öğretim Unsurları 24 Ön Koşul Beceriler 24 Beceri Seçimi ve Görüşme 24 Yeni Beceri Öğretimi 25 Öğretim Ortamı 25 Zamanı Planlama 26 Araç Gereçler 26 Öğretim Çeşitliliği 27 Kalabalık/Büyük Grup Öğretimi 27 Küçük Grup Öğretimi 28 Bireysel Öğretim 28 Ünite 2 Sosyal Beceri Öğretim Programı Öğretim Yöntemleri 29 Temel Öğretim Yöntemleri 29 Model Olma 29 Dramatizasyon 31 Performans Geri Bildirimi 32 Genelleştirme 33 Sosyal Beceri Öğretim Programındaki Adımlar 33 1. Adım: Beceriyi Tanımlayın 33 2. Adım: Beceriye Model Olun 35 3. Adım: Öğrencide Beceriyi Öğrenmeye Gereksinim Oluşturun 35 4. Adım: Dramatizasyon Yapacak İlk Kişiyi Seçin 36 5. Adım: Dramatizasyon İçin Ortamı Hazırlayın 36 6. Adım: Dramatizasyonu yürütün 36 7. Adım: Performans geri bildirimi verin 37 8. Adım: Bir sonraki oyuncuyu seçin 38 9. Adım: Beceriyi ev ödevi verin 38 Uygulama Doğruluğu 39 Ünite 3 Sosyal Beceri Öğretim Programı İçin Örnek Bir Oturum 47 Sosyal Beceri Öğretim Programına Giriş 47 Tanıtım 47 Olumlu Sosyal Davranış Becerilerinin ve Grubun Amacının Açıklanması 47 Sosyal Beceri Öğretim Programının Uygulanışına Genel Bir Bakış 47 Pekiştireç Sisteminin Açıklanması ve Grup Kurallarının Tartışılması 48 Sonuç 48
İçindekiler ix Beceri Öğretimi 48 1. Adım: Beceriyi Tanımlayın 48 2. Adım: Beceriye Model Olun 49 3. Adım: Öğrencide Beceriyi Öğrenmeye Gereksinim Oluşturun 50 4. Adım: Dramatizasyonu Yapacak İlk Kişiyi Seçin 50 5. Adım: Dramatizasyon İçin Ortamı Hazırlayın 50 6. Adım: Dramatizasyonu Yürütün 50 7. Adım: Performansla İlgili Geri Bildirim Verin 51 8. Adım: Dramatizasyonu Yapacak Diğer Kişiyi Seçin 51 9. Adım: Beceriyi Uygulama Ödevi Verin 51 Ünite 4 Beceri Kullanımının Uyarlanması 53 Bilişsel Davranışsal Stratejiler 53 Problem Çözme 53 Öfke Kontrolü 54 Sözel Arabuluculuk 54 Etkili Beceri Kullanımının Etmenleri 55 Beceride Akıcılık 55 Sosyal Durumların Algılanması 55 Problem Davranışların Azaltılması 58 Sözel Olmayan Davranışlar 58 Empati 58 Destekleyici Modelleme 59 Beceri Değişimi, Kombinasyonu, Adaptasyonu ve Gelişimi 59 Ünite 5 Becerileri Genelleme Öğretimi 61 Genellemeyi Destekleme Yöntemleri 62 Öğretim Öncesinde 62 Öğretim Sırasında 63 Öğretim Sonrasında 64 Destekleme Yöntemleri 65 Sosyal Beceri Öğretimi Sırasında 65 Sosyal Beceri Öğretimi ile Öğretim Sonrasında 74 Ünite 6 Davranış Sorunlarının Yönetimi 75 Evrensel Yöntemler 75 Öğrenme İklimi 75 Destekleyici Müdahaleler 77 Hedeflenmiş Müdahaleler 84 Davranış Yönetimi Teknikleri 84 Limitler Belirleme 85 Bireysel Müdahaleler 87 Fonksiyonel Davranış Değerlendirmesi 87 Davranış Müdahale Planı 88 Fonksiyonel Davranış Analizi/Davranış Müdahale Planı Sürecindeki Adımlar 89
x İçindekiler Ünite 7 Ailelerle Olumlu İlişki Kurmak 93 Ebeveynlik ve Çocukların Saldırganlıkları 94 Sosyal Beceri Öğretiminde Aile Katılımı 94 Aile Katılım Düzeyi 95 Yönelim Oryantasyon Düzeyi 95 Destek Düzeyi 96 İş Birliği Düzeyi 96 Sosyal Beceri Öğretiminin Aile Düzeyi 100 Ünite 8 Okulda Sosyal Beceri Öğretimi 103 Şiddeti Önleme 103 Eğitimsel Stratejiler 103 Okul İklimi 103 Disiplin ile İlgili Politikalar ve Yöntemler 104 Zorbalık 105 Sosyal Beceri Öğretim Programı nın Okul Genelindeki Uygulamaları 106 Öğretim Programında Entegrasyon 107 Kaynaştırma 108 Çok Aşamalı Destek Sistemleri 108 Pozitif Davranışsal Müdahale ve Destekler (PDMD) 109 Müdahaleye Yanıt 110 Yeni Müdahale Kombinasyonları 110 Bölüm 2 Beceri İçerikleri ve Ödev Raporları Grup ı Başlangıç Düzeyi Sosyal Becerileri 115 Beceri 1: Dinleme 117 Beceri 2: Güzel Konuşma Kullanımı 120 Beceri 3: Cesur Konuşma Kullanımı 123 Beceri 4: Teşekkür Etme 126 Beceri 5: Kendi Kendini Ödüllendirme 129 Beceri 6: Yardım İsteme 132 Beceri 7: İyilik İsteme 135 Beceri 8: Görmezden Gelme 138 Grup ıı Akademik Beceriler 141 Beceri 9: Soru Sorma 143 Beceri 10: Yönergeleri Takip Etme 146
İçindekiler xi Beceri 11: Zor Olduğunda Çabalama 149 Beceri 12: Söz Kesme/Araya Girme 152 Grup ııı Arkadaşlık Kurma Becerileri 155 Beceri 13: Başkalarını Selamlama 157 Beceri 14: Başkalarını Okuma/Yüz Okuma 160 Beceri 15: Dahil Olma/Katılma 163 Beceri 16: Sırasını Bekleme 166 Beceri 17: Paylaşma 169 Beceri 18: Yardım Teklif Etme 172 Beceri 19: Oyuna Davet Etme 175 Beceri 20: Oyun Oynama 178 Grup ıv Duyguların Üstesinden Gelme Becerileri 181 Beceri 21: Duygularını Bilme 183 Beceri 22: Dışlanma Duygusu 186 Beceri 23: Söz İsteme 189 Beceri 24: Korkunun Üstesinden Gelme 192 Beceri 25: Başkasının Nasıl Hissettiğine Karar Verme 195 Beceri 26: İlgi Gösterme 198 Grup V Saldırganlığa Alternatif Beceriler 201 Beceri 27: Alay Edilmenin Üstesinden Gelme 203 Beceri 28: Kızgınlığın Üstesinden Gelme 206 Beceri 29: Adil Olup Olmadığına Karar Verme 209 Beceri 30: Problem Çözme 212 Beceri 31: Sonuçları Kabullenme 215 Grup Vı Stresin Üstesinden Gelme Becerileri 219 Beceri 32: Rahatlama 221 Beceri 33: Hataların Üstesinden Gelme 224 Beceri 34: Dürüst Olma 227 Beceri 35: Ne Zaman Söylemesi Gerektiğini Bilme 230 Beceri 36: Mağlubiyetin Üstesinden Gelme 233 Beceri 37: Birinci Olmayı İsteme 236 Beceri 38: Hayır Deme 239
xii İçindekiler Beceri 39: Hayır Cevabını Kabul Etme 242 Beceri 40: Ne Yapacağına Karar Verme 245 Ekler A Program Formları 249 B Program Bütünlüğü Kontrol Listesi 299 Liderin Kontrol Listesi 301 Gözlemcinin Kontrol Listesi 303 Genelleme Güvenilirliği Kontrol Listesi 306 C Davranış Yönetimi Teknikleri 307 Kaynakça 319 Yazar Hakkında 331