İl ın, Temmu 7 www.guven-ut.c PORT VİNÇ ÇK u doı 44 Ypı Sttiğine Giriş ve Öet ve 4 cel_on_giri+oet dolrıl berber incelereni d ii nlrını.. Güven KUTY n on durum: Temmu 7 4_ DİKKT: u çlışm ii nietle ve bugünün teni imnlrın göre pılmıştır. u çlışmdi bilgilerin nlış ullnılmındn doğc er türlü mddi ve mnevi rr için orumlulu ullnn ittir. u çlışmdi bilgileri ullnnlr, ullndılrı erdei şrtlrı ii değerlendirip burdi verilerin eterli olup olmdığın rr vermeleri ve gereire d detlı ep pmlrı önerilir. ğer erngi bir düeltme, tmmlm ve bir runu olur, iç çeinmeden biimle tem geçebilirini. www.guven-ut.c
İ Ç İ N D K İ R Giriş... 5. Portl vinçlerin gruplrı... 5. Portl vinçler için ontrüion mlemeleri... 5. Portl vinçlerde ontrüion tipleri... 5.4 Portl vinçlerin ontrüion tipleri... 5.5 Portl vincin ontrüion çeşidinin eçimi... 6 Çift iriş ep portl vinçler için bilinmei gereen değerler... 6. Portl vinçte irişler... 8.. Ön değerler... 8... Gereli elemili momentinin ebı...8... Seim ontrolü...9... Kiriş ebı için iti uvvetler...9... Portfou portl vinç...... Te portfolu portl vinç...... Çift portfolu portl vinç......4 Kriti momentler......4. Portfou portl vinç......4. Te portfolu portl vinç......4. Çift portfolu portl vinçte momentler...4...5 Gerilmelerin ontrolü... 5...5. Vinç irişinin endi ğırlığındn oluşn gerilme "σ "... 5...5. rbnın endi ğırlığındn oluşn gerilme "σ "... 5...5. Yüten oluşn gerilme "σ "... 6...5.4 tlet uvvetlerinden oluşn gerilme "σ 4 "... 6...5.5 rbnın ılmındn oluşn gerilme "σ 5 "... 6...5.6 Rügrdn oluşn gerilme "σ Rü "... 6...5.7 Vinç irişinde mimum m gerilmei " m "... 7...5.8 Vinç irişinde rşılştırm gerilmei " r "... 7...5.9 Stti gerilme ontrolü... 7...5. Dinmi gerilme ontrolü... 8...5. Portfo ontrolü...8...6 Kirişin ter eimi......6. Portfou portl vinç irişinde ter eim......6. Te portfolu portl vinç irişinde ter eim......6. Çift portfolu portl vinç irişinde ter eim......7 Diğer ontroller.... lrın ontrüionu ve ebı...4.. ön değerleri...4... Dnlrı etileen uvvetler... 4... önünde dn uvvetleri... 5... Dnlrı etileen önündei t uvvetler... 6... lrı etileen önündei t uvvetler... 7.. lrın genel ebı...9... "Çerçeve " in ebı... 5... "Çerçeve " ün ebı... 9... "Çerçeve 4" ün ebı... 4.. Kiriş ltı on...48... Kiriş ltı on t t uvvetlerin ebı... 48... Kiriş ltı on t düleminde burulm ebı... 5... Kiriş ltı on t muvemet ebı...5..4 Kiriş ltı bit...5..4. Kiriş ltı bit t t uvvetler ebı... 5..4.. e bğlı elemili monentleri... 5..4.. e bğlı rşı om monentleri... 54..4.. Vinello metodu ile çöüm... 54..4. Kiriş ltı bit t burulm ebı... 57..4. Kiriş ltı bit t muvemet ebı...58..4.4 "O" eiti, ğın ort eitinde muvemet ebı... 6..4.5 Sbit ğın endi ğırlığı... 6..5 lrın bğlntı iteminin ontrüionu...6..6 Deve bounlu on...64..6. Deve bounlu on t t uvvetlerin ebı... 66..6. Deve bounlu on t burulm ebı... 69..6. Deve bounlu on t muvemet ebı... 69..7 Deve bounlu bit...7 www.guven-ut.c
..7. Deve bounlu bit t t uvvetlerin ebı... 7..7. Deve bounlu bit t burulm ebı... 76..7. Deve bounlu bit t muvemet ebı... 79 itertür ve Stndrtlr...8. itertür...8. Stndrtlr...8 Konu İndei...8 www.guven-ut.c
www.guven-ut.c
P o r t l v i n ç t e ç e l i o n t r ü i o n 5 Giriş Portl vinçler, emine döşenen rlr üerinde reet eden bir/ii lı ve te/çift e irişten oluşn vinçlerdir. lrdn biri irişe bit, diğeri ie on olr bğlnır. Portl vinçlerde toplm çılı te ve çift önde portfolrl (çımlrl) d d rtırılr büü çılılr imet verirler (b Tblo ). Terneler, grlr, fbrilrın üleme vlulrı vb. erlerdei çı lnlrd oğun bir şeilde ve orunlu olr ullnılırlr ve on derece rrlı bir işlev erine getirirler. Kirişlerin pılrı "dolu eitli" ve "fe" ontrüionlr şelinde olbilir. Portl Vinçlere it ontrüion çeşitleri Tblo ile görülmetedir. u tip Vinçlerde öncelile vincin şeli trlnır ve onr lr (dnlr) gelen uvvetler ve momentler eplnır. On lr lnı dnm üelerine (rlr) di oln uvvetleri tşırlr. Sbit (rijit) lr ie ivmelenme, frenleme ve tmpon vurmdn oluşn uvvetlerin nıır, r, rügr ve beneri etilerden de oluşn di ve/ve eği bütün uvvetleri tşırlr. Portl vinçlerin gruplrı Portl vinçleri ii grub ırbiliri:. Çift irişli portl vinçler.. Te irişli portl vinçler,.. Portl vinçler için ontrüion mlemeleri Portl vinçleri vinçlerin ontrüionunu şu şeilde pbiliri: Pidn tın lınn profillerle, Sc pllrl pıln utu irişle, Kfe iriş.. Portl vinçlerde ontrüion tipleri Doğrudn iriş ltı bğlntıı, Deve bonu bğlntıı.4 Portl vinçlerin ontrüion tipleri Sep ) Norml ep b) Te portfolu ep c) Çift portfolu ep Yrı ep ) Norml rı ep b) Te portfolu rı ep. u ontrüion çeşitlerini roiler linde göterire, Tblo ile görülen çeşitler bulunur. Tblo, Portl vincin ontrüion çeşitleri Sep Yrı ep Kiriş ltı b c d e Deve bonu f g Norml Te portfolu Çift portfolu Norml Te portfolu 4 portlvinc_c_7.doc www.guven-ut.c
6 P o r t l v i n ç t e ç e l i o n t r ü i o n.5 Portl vincin ontrüion çeşidinin eçimi Portl vincin ontrüion çeşidi müşteri trfındn telif lmd bildirilir ve müşterinin iteğine göre ontrütör trfındn eçilir. er ne dr müşteri bir tip iteği vrd, telifi veren ontrütör müşterinin iticının göre d fonionel ve d eonomi bir çöümüde n telif olr vermei firmlrın menftine d ugun olur. Portl vincin ontrüion çeşidinin eçiminde önce portl vincin tipi, şeli ve te/çift irişli olmı belirlenir. u belirlemeden onr portl vince it bı büülülerin bilinmei ve tecrübelere dnr bul edilmei gerelidir. urd Tblo, Portl vincin ontrüion çeşitlerinde gördüğümü gibi ırıl vinç çeşitlerini ele lıp nıl eplnclrını görmeden önce portl vinç için gereli genel bilgilere bir gö tlım. Genel bilgiler şğı urı geer öprü vinçlerinde olduğu gibidir. 4 cel_on_giri+oet doın bını. Çift iriş ep portl vinçler için bilinmei gereen değerler Çift iriş ep portl vincin ebının pılbilmei için şğıdi büülülerin bilinmei ve tecrübelere dnr bul edilmei gerelidir. urd örnelerle ep portl vinç tiplerini görelim. e min e min Sbit Sbit On K C D e min C On K C CC D C Sbit K C On Şeil, Kli çift iriş norml ep portl vinçlerin tipleri u dod önce li çift irişli norml ep vinçlerin ontrüionunu ve ebını nli edeceği. eplr er türlü ontrüion için geçerlidir. Örneğin ebını ve ontrüionunu li portl vinç ile ptıtn onr çeşitli ontrüionlrın nliini ve gereire ebını pcğı. Teorii d ol nlbilme için şu örneği prlel olr epllım. CC D 4 portlvinc_c_7.doc www.guven-ut.c
P o r t l v i n ç t e ç e l i o n t r ü i o n 7 urdi değerler örne için rtgele eçilmiştir.. Vincin çlıştığı mn ve er çı v *). Vincin ldırm pitei Y N. Kldırm ıı v = m/d 4. Kldırm üeliği = 8 m 5. Vincin ürüme ıı v K = 5 m/d 6. Vincin r çılığı ( Kiriş bou) K = 8 m 7. rbnın ğırlı uvveti (Knc tımı dil) = 5 N 8. rb ürüme ıı v = 5 m/d 9. rb teerle çılığı =,6 m. Ö ğırlı tıı =,. Seim ornı tıı f = /. rb teerle ıı n Te = 4. rbnın r çılığı R = m 4. Vincin üleme li (çı v rügr ve r) Yü = Z 5. Vincin ldırm ınıfı (DIN 58, PV, nclı işletme) 6. Vincin üleme grubu (DIN 58) Yü gr = 7. Vincin menim ınıfı, tri grubu (DIN 5) m 8. Kncnın r en ın mefei *) e min = m 9. Kncnın ğ portfo çılığı *) R = 4 m. Kncnın ol portfo çılığı *) = 4 m. Vincin ol porfo bou *) P = 5 m. Vincin ğ porfo bou *) PR = 5 m. Portfod mimum ü mefei *) Po = 4 m 4. Kiriş lt üeliği Şrtnmee ve otrüion göre K = 8 m 5. üt çılığı Kotrüion göre ü = m 6. lt çılığı Kotrüion göre = m 7. ıvrım üeliği Kotrüion göre = m 8. üt üeliği Kotrüion göre ü = m 9. onol mefei Kotrüion göre Ko = m *) çı d çlışn norml vinç. Rügr ıı -75 m/, Kışın r uvveti N/m *) Vinç tipine göre eçilir. Sıl örne: itede: 4 PV_N_8m Giriş ile görülür. 4 portlvinc_c_7.doc www.guven-ut.c
8 P o r t l v i n ç t e ç e l i o n t r ü i o n. Portl vinçte irişler Kiriş ebı için rb teerlelerine gelen uvvetin bilinmei gereir. unun içinde şu ller ele lınır. R R T / T/ T / T/ K = = İi Tmbur Şeil, rbd teerle uvvetleri Norml Tmbur urd ldırm triğine, ni ncnın durumun göre ep pılır. Prtite K değeri ıfır bul edilir. ğer tmbur ii tmbur ie nc ortd olcğındn " K =,5. R " bul edilir. Tmbur ii tmbur değil ie K değerine göre ep pılır. ir teerleğe gelen mimum uvveti bilere " TD " olr göterelim ve nı trfti teerlelerin eşit orlndılrını bul edelim. TD r Y K K K nte R.. Ön değerler K Ö ğırlığı tıı r N rbnın ğırlı uvveti (Knc tımı dil) n Te Teerle dedi K Kldırm üü tıı K mm Kncnın iriş rın mefei R mm rbnın r çılığı... Gereli elemili momentinin ebı Gereli elemili momenti "J ger " formül ile eplnır: J TD ger K K T T 48 fger TD K T J ger K K T 48 fger TD N ir teerleğe gelen uvvet P ltili modülü f ger mm Gereli eim K m Kiriş bou T m rb teerle eenleri mefei Gereli elemili momentine göre irişin eit ontrüionu trlnır ve eitin meni değerleri eplnır. Sonr irişin endi ğırlığı ve durum göre vr ervi pltformu ontrütörün lcğı rr göre dite lınır. Çünü Servi pltformunun ve eletri blou tşııcı ontrüionlrı itemin elemili ve rşı om momentlerini üeltir ve bu fr endi ğırlılrı ve eletri pnou ile blonun ğırlığındn oluşc orlmlrı rşılr ve dite lınm. ölece eplr için gereen bilgiler elde edilir ve irişin geometri boutlrı belirlenir. 4 portlvinc_c_7.doc www.guven-ut.c
P o r t l v i n ç t e ç e l i o n t r ü i o n 9... Seim ontrolü Kirişin geometri boutlrı belirlenditen onr eim ontrolü pılır. Seim ontrolü lnı teerle uvvetleri ile pılıp irişin endi ğırlığı dite lınmdığındn formül 4 ile pıln ep portfolu ve portfou bütün portl vinçler için nen geçerlidir. Seim ontrolü eterli onuç verene dr eplr pılır ve onr gerilmelerin ontrolüne geçilir. Sıl örne için lütfen 4 PV_N_8m Giriş doın bını. fe K K T T fger TD 48 J 4 TD N ir teerleğe gelen uvvet P ltili modülü J m 4 eenine göre iriş eitinin elemili momenti K m Kiriş bou T m rb teerle eenleri mefei... Kiriş ebı için iti uvvetler Kirişte riti eit ölçüleri, Şeil b.:,5 K T 5 K m Kiriş bou T m rb teerle eenleri mefei T 6 TD q = q + q + q TD K SP Kr w G G G K q = q K + q SP + q Kr TD TD TD TD K wg G G G G GG G U U w G U TD TD q = q K + q SP + q Kr TD TD TD TD w U U w G G G G U w UG U K G G GG G U Şeil, Çift iriş portl vinç irişi Son mnlrd vincin bımı forliftlerle pılcğındn ervi pltformu ve orulu ontruionu portl vinçlerde pe pılm. unun içinde lnı iriş ğırlığını dite lınır. Yurıd Şeil 4 ve Şeil 5 ile görülen çift iriş eitine bıldığınd ol ve ğ irişler rınd frlı ontrüion görülür. rdi fr eletri blolrı ve tşııcı ontrüionudur. Kiriş ebı için eletri blolrının ğırlığı ile eplr pılır ve bu uvvet ii trf için bul edilir. urd bu ep olu göterilmiştir. Kontrütör durum göre ebı pm olunu eçmelidir. 4 portlvinc_c_7.doc www.guven-ut.c
P o r t l v i n ç t e ç e l i o n t r ü i o n Kbul edilen ılı üün birim ğırlığı "q Ki ": qki (qk qkr ) K 7 q Ki N/m Yılı üün birim ğırlı uvveti q K N/m Kirişin birim ğırlı uvveti q Kr N/m Krın birim ğırlı uvveti K Ö ğırlığı tıı R Y u / u / Y Ki Ki RÜ letri blou K G, G K, Şeil 4, Çift iriş portl vinçl enine eit Şeil 5, Çift iriş ep portl vinçlerde iriş... Portfou portl vinç Kirişin endi ve r ğırlığındn oluşn dn uvvetleri: q Gq,5 qki K u qk K 8 Teerleler ve eitinde ien teerle uvvetlerinden oluşn dn uvvetleri: G TD 9 K TD G Teerleler ve eitinde ien mimum dn uvvetleri: G q G Gq q Ki N/m Yılı üün birim ğırlı uvveti K m Kiriş bou u N Uç bğlntının ğırlı uvveti q K N/m letri blolrı ontrüionu birim ğırlı uvveti TD N ir teerleğe gelen uvvet m Kriti eit mefei mm Kncnın iriş rındn en u mefei G N Teerleler ve eitinde ien G dn uvveti Gq N Kirişin endi ve r ğırlığındn G dn uvveti N Teerleler ve eitinde ien dn uvveti q N Kirişin endi ve r ğırlığındn dn uvveti 4 portlvinc_c_7.doc www.guven-ut.c
P o r t l v i n ç t e ç e l i o n t r ü i o n... Te portfolu portl vinç Kirişin toplm ğırlığındn oluşn dn uvvetleri: q Ki Kp u Kp q K Kp Gq K q Ki Kp u qk Kp Gq q 4 rb G portfou ucunden teerle uvvetlerinden oluşn G dnğı uvveti: GTDp KG TD 5 K Knc dnğın en ın ien teerle uvvetlerinden oluşn dnğı uvveti: rb portfo ucunden mimum dn uvvetleri: K e min TD TD 6 K G GTDp Gq 7 TD q 8 q Ki N/m Yılı üün birim ğırlı uvveti Kp m Kiriş ve G (C) portfou toplmı Kp = K + GG u N Uç bğlntının ğırlı uvveti K m Kiriş bou KG m Kncnın dnğın mefei KG = K + G TD N ir teerleğe gelen uvvet m Kriti eit mefei m Kncnın iriş rındn en u mefei e m Kncnın dnğın en ın mefei q K N/m letri blolrı ontrüionu birim ğırlı uvveti... Çift portfolu portl vinç Kirişin endi ve r ğırlığındn oluşn dn uvvetleri: q Gq,5 qki Ktop u qk Ktop 9 rb nı portfod ien oluşn dn uvvetleri: TDp GTDp K TD K KG TD K rb portfo ucunden mimum dn uvvetleri: TDp q 4 portlvinc_c_7.doc www.guven-ut.c
P o r t l v i n ç t e ç e l i o n t r ü i o n G GTDp Gq...4 Kriti momentler q Ki N/m Yılı üün birim ğırlı uvveti Ktop m Kirişin çift portfolu toplm bou Ktop = K + + GG u N Uç bğlntının ğırlı uvveti q K N/m letri blolrı ontrüionu birim ğırlı uvveti m () portfou bou GG m G (C) portfou bou K m Kiriş bou TD N ir teerleğe gelen uvvet KG m Kncnın dnğın mefei KG = K + G K m Kncnın G dnğın mefei K = K +...4. Portfou portl vinç de endi ğırlı momenti: q q,5 qki qk u 4 de teerle uvvetleri momenti: de toplm moment: TD 5 q TD 6 Teerle de ien rbnın ğırlı momenti: r r K T 7 K Teerle de ien üün ğırlı momenti: Y Y K T 8 K tlet uvvetlerinin momenti: t,75 K qki qk K,5 r 9 rbnın ılm momenti: r,5 T K r K Y Rügr momenti: Rü,5 qrü Rügrın birim uvveti qrü qrü K q N Kirişin endi ve r ğırlığındn dn uvveti m Kriti eit mefei q Ki N/m Yılı üün birim ğırlı uvveti u N Uç bğlntının ğırlı uvveti q K N/m letri blolrı ontrüionu birim ğırlı uvveti N Teerleler ve eitinde ien dn uvveti r N rbnın ğırlı uvveti (Knc tımı dil) K m Kiriş bou 4 portlvinc_c_7.doc www.guven-ut.c
P o r t l v i n ç t e ç e l i o n t r ü i o n T m rb teerle eenleri mefei Y N Kldırıln üün ğırlı uvveti K Ö ğırlığı tıı K Kldırm üü tıı q Rü N/m Rügrın birim ln uvveti q Rü N/m Rügrın birim uvveti K m Toplm iriş üeliği K = +.t + R...4. Te portfolu portl vinç TD TD q q G G G G K TD T TD q Gq q q G G,5. GG q TD TD q Gq q q G G q Şeil 6, Çift iriş portl vinç irişinde riti momentler Teerle de ien teerle, rbnın, üün ğırlı uvvetlerinden ve rbnın ılmındn oluşn momentler portfou portl vinçte olduğu gibi eplnır. de ılı ü momenti: Yılı üten G dnğındi moment: q q,5 qki qk u de toplm moment: Gq,5 q Ki GG 4 TD q 5 4 portlvinc_c_7.doc www.guven-ut.c
4 P o r t l v i n ç t e ç e l i o n t r ü i o n tlet uvvetlerinin momenti: de rügr momenti: t,75 K qki qk Kp,5 r 6 Rü,5 qrü 7 Kp Rü qrü Kp 8 K q N Kirişin endi ve r ğırlığındn dn uvveti m Kriti eit mefei q Ki N/m Yılı üün birim ğırlı uvveti u N Uç bğlntının ğırlı uvveti q K N/m letri blolrı ontrüionu birim ğırlı uvveti GG m G (C) portfou bou K m Kiriş bou Kp m Kiriş ve G (C) portfou toplmı Kp = K + GG r N rbnın ğırlı uvveti (Knc tımı dil) Rü N Rügr uvveti q Rü N/m Rügrın birim uvveti...4. Çift portfolu portl vinçte momentler Teerle de ien teerle, rbnın, üün ğırlı uvvetlerinden ve rbnın ılmındn oluşn momentler portfou portl vinçte olduğu gibi eplnır. de endi ğırlı momenti: de toplm moment: q q ( ) q q,5 Ki K u 9 q TD 4 tlet uvvetlerinin momenti: de rügr momenti: t,75 K qki qk Ktop,5 r 4 Rü,5 qrü ( ) 4 Rü,5 qrü KG 4 q N Kirişin endi ve r ğırlığındn dn uvveti m Kriti eit mefei q Ki N/m Yılı üün birim ğırlı uvveti q K N/m letri blolrı ontrüionu birim ğırlı uvveti TD Nm eitindei moment (portfou ve te portfolu eşit) K m Kiriş bou KG m Kirişin çift portfolu toplm bou KG = K + + GG r N rbnın ğırlı uvveti (Knc tımı dil) rü N Rügr uvveti q Rü N/m Rügrın birim uvveti m Kiriş ve () portfou bou 4 portlvinc_c_7.doc www.guven-ut.c
P o r t l v i n ç t e ç e l i o n t r ü i o n 5...5 Gerilmelerin ontrolü Vinç irişindei mimum norml gerilme " m ": m K 4 5 44 Yüleme grubu tıı P Vinç irişinin ö ğırlığındn oluşn gerilme P rbnın ö ğırlığındn oluşn gerilme K Kldırm üü tıı P Kldırm üünden ileri gelen gerilme 4 P tlet uvvetlerinden ileri gelen gerilme 5 P rb ılmındn ileri gelen gerilme Tblo, Yüleme grubu tıı " " (..., SY -, Tblo T...4) Yülenme grubu 4 5 6 -tıı,,,5,8,...,4,7..., m Z m Rü 45 minz 46 mz P Vinç irişinde rügr ile mimum norml gerilme m P Vinç irişindei mimum norml gerilme Rü P Vinç irişindei rügr gerilmei P lemenin emnietli muvemet değeri minz P Vinç irişinde minimum norml gerilme P Vinç irişinin ö ğırlığındn oluşn gerilme P rbnın ö ğırlığındn oluşn gerilme...5. Vinç irişinin endi ğırlığındn oluşn gerilme "σ " Portl vinç irişinde vinç irişinin endi ğırlığındn oluşn gerilme er ne dr işletmede r temileniord, r ğırlığıd dite lınr eplnır. Portfou vinç: Te portfolu vinç: Çift portfolu vinç: q / W 47 q / W 48 q / W 49 P Vinç irişinin ö ğırlığındn oluşn gerilme q Nm eitinde bit ve/ve ılı üten oluşn moment W m Keitin -eenine göre rşı om momenti...5. rbnın endi ğırlığındn oluşn gerilme "σ " rbnın endi ğırlığındn oluşn gerilme " " : r 5 W P rbnın ö ğırlığındn oluşn gerilme t Nm. Teerle de ien eitinde rbdn oluşn moment W m Keitin -eenine göre rşı om momenti 4 portlvinc_c_7.doc www.guven-ut.c
6 P o r t l v i n ç t e ç e l i o n t r ü i o n...5. Yüten oluşn gerilme "σ " Yüten oluşn gerilme " " norml geer öprü vinçlerinde olduğu gibi eplnır. Y 5 W P Kldırm üünden ileri gelen gerilme Y Nm. Teerle de ien eitinde üten oluşn moment W m Keitin -eenine göre rşı om momenti...5.4 tlet uvvetlerinden oluşn gerilme "σ 4 " Vincin tlet uvvetlerinden oluşn gerilme deme, frenlenen teerlelerdei ürtünme uvvetinden oluşn momentin oluşturduğu gerilme demetir. Teerlelerdei di uvvet eplmınd ü dite lınm. Çünü ü ltl rb bğlı olduğundn lt önümleme işi görür ve üün teerleği etilemediği bul edilmiştir. t bu düşünce tm olmdığındn detlı eb gitmeme için diğer etenleride pn ftör,5 bul edililir. Kütlelerden oluşn moment formülünün bulunmı "4 onor- Kiriş" doınd detlı nltılmıştır. urd er ne dr vinç teerleleri lrın ltınd iede, teerleler dnlrının iınd bul edip, irişdei ütlelerden oluşn tlet momenti " t " en üçü vinç teerle uvvetleri ile epllım. Portfou vinç: Te portfolu vinç: Çift portfolu vinç: t 4 5 W t 4 5 W t 4 54 W 4 P tlet uvvetlerinden ileri gelen gerilme t Nm. Teerle de ien ütlelerden oluşn moment W m Keitin -eenine göre rşı om momenti...5.5 rbnın ılmındn oluşn gerilme "σ 5 " rbnın ılmındn oluşn gerilme " 5 " norml geer öprü vinçlerinde olduğu gibi eplnır. 5 r / W 55 5 P rb ılmındn ileri gelen gerilme r Nm rbnın ılm momenti W m Keitin -eenine göre rşı om momenti...5.6 Rügrdn oluşn gerilme "σ Rü " Rügrdn oluşn gerilme " Rü " norml geer öprü vinçlerinde olduğu gibi eplnır. Portfou vinç: Te portfolu vinç: Çift portfolu vinç: Rü Rü 56 W Rü Rü 57 W Rü Rü 58 W Rü P Vinç irişindei rügr gerilmei Rü Nm Rügr momenti W m Keitin -eenine göre rşı om momenti 4 portlvinc_c_7.doc www.guven-ut.c
P o r t l v i n ç t e ç e l i o n t r ü i o n 7...5.7 Vinç irişinde mimum m gerilmei " m " Y S u R S S u SR b R P5( ) R e = Z S e SR 4 = S = S4 S b P( ) t S S P( ) P4( ) P( ) S S S4 S 4 = 4 R t t R S b Şeil 7, Kiriş eiti Portl vinç irişinde mimum m gerilmei " m " formül 59 ile eplnır. m K Y r 4 tmin S4, SR S S4 S S 59 K Kldırm üü tıı Y N Kldırıln üün ğırlı uvveti Yüleme grubu tıı r N rbnın ğırlı uvveti (Knc tımı dil) t min m en üçü uş lınlığı Köşeli prnte içindei değerler Şeil 7 ile görülmetedir....5.8 Vinç irişinde rşılştırm gerilmei " r " Portl vinç irişinde rşılştırm gerilmei" r " formül 6 ile eplnır. r m Z 6 m K Kldırm üü tıı Y N Kldırıln üün ğırlı uvveti...5.9 Stti gerilme ontrolü Vinç irişindei tti gerilme ontrolü formül 6 ile pılır. eplnn rşılştırm gerilmei " r ", emnietli muvemet değerinden " "üçü olmlıdır. r 6 r P Krşılştırm gerilmei P lemenin tti emnietli muvemet değeri Norml olr tti emnietli çeme gerilmei f / olr bul edilir. t vincin işletmee lm 4 portlvinc_c_7.doc www.guven-ut.c
8 P o r t l v i n ç t e ç e l i o n t r ü i o n bulünde genelde tti ontrol ldırm üünün,5 tı ile pılcğındn, lıcı deformonlrı önleme ve tm emnietli işletme pm için değer,5 ile bölünür ve uvrl ep 4 P değeri emnietli çeme gerilmei olr bul edilir....5. Dinmi gerilme ontrolü Vinç irişindei dinmi gerilme ontrolü formül 6 ile pılır. eplnn rşılştırm gerilmei " r ", emnietli muvemet değerinden " DK "üçü olmlıdır. r DK 6 r P Krşılştırm gerilmei DK P Çenti grubu K için emnietli devmlı muvemet değeri "σ DK " lemenin çenti grubu K için emnietli muvemet değeri: lemenin çenti grubu K için emnietli muvemet değeri "σ DK " formül 6 ile eplnır. "" Sınır değerler ornı: DK 5 DK 5,75 R DK m 6 min 64 m DK P Çenti grubu K için emnietli devmlı muvemet değeri DK P Çenti grubu K ve için emnietli devmlı muvemet değeri R m P lemenin opm muvemet değeri Sınır değerler ornı min P Vinç irişindei minimum norml gerilme m P Vinç irişindei mimum norml gerilme...5. Portfo ontrolü Portfolu portl vinçte e ontrol için rb portfo ucund ien portfo bğlntı eitindei gerilmeler ontrol edilir. Uunluğu büü oln portfod ontrol pılı r. urd te portfou G trfınd ldığımı için G trfını bul edelim. Portfo bğlntı eitindei ılı ü momenti ve gerilmei "σ Pb ":: Pq,5 q Ki GG 65 Pq P 66 W Portfo bğlntı eitindei rb momenti ve gerilmei "σ Pr ": Pr,5 r G 67 Pr P W 68 Portfo bğlntı eitindei ü momenti ve gerilmei"σ PY ": PY,5 Y G 69 PY P W 7 4 portlvinc_c_7.doc www.guven-ut.c
P o r t l v i n ç t e ç e l i o n t r ü i o n 9 P P Portfo bğlntı eitindei gerilme Pq Nm Portfo bğlntı eitindei ılı ü momenti Pr Nm Portfo bğlntı eitindei rb ğırlığındn oluşn momenti PY Nm Portfo bğlntı eitindei üün ğırlığındn oluşn momenti W m Keitin -eenine göre rşı om momenti Portfo bğlntı eitindei tlet uvvetlerinden oluşn gerilme "σ Pb4 " Vincin tlet uvvetlerinden oluşn moment ve gerilme ütlelere göre eplnır. Pt P4 7 W Pt Nm. Teerle de ien ütlelerden oluşn moment W m Keitin -eenine göre rşı om momenti Portfo bğlntı eitindei rbnın ılmındn oluşn moment ve gerilme "σ P5 ": rbnın ılmındn oluşn moment ve gerilme değeri portfou vincin nı büülüğündedir. r P5 7 W r Nm rbnın ılm momenti W m Keitin -eenine göre rşı om momenti Portfo bğlntı eitindei rügrdn oluşn moment ve gerilme " PRü ": PRü,5 q Rü GG 7 PRü PRü 74 W q Rü N/m Rügrın birim uvveti GG m G trfınd portfo bou Pr Nm Portfo bğlntı eitindei rb ğırlığındn oluşn momenti PY Nm Portfo bğlntı eitindei üün ğırlığındn oluşn momenti Portfo bğlntı eitindei m gerilme " Pm ": P m P P K P P4 P5 PRü 75 P P Portfo bğlntı eitindei ılı ü gerilmei P P Portfo bğlntı eitindei rb ğırlı gerilmei K Kldırm üü tıı P P Portfo bğlntı eitindei ü ğırlı gerilmei P4 P Portfo bğlntı eitindei tlet gerilmei P5 P Portfo bğlntı rb ılmı gerilmei PRü P Portfo bğlntı eitindei rügr gerilmei ğlntı eitindei rşılştırm gerilmei: r P m 76 m Pm P Portfo bğlntı eitindei mimum gerilmei m P Vinç irişinde mimum m gerilmei Sonuç: Portfo bğlntı eitindei rşılştırm gerilmei " r " irişin rşılştırm gerilmei " r " dn üçüe ontrüion emnietlidir. Yo eni değerler bul edilir ve eplr terr pılır. 4 portlvinc_c_7.doc www.guven-ut.c
P o r t l v i n ç t e ç e l i o n t r ü i o n...6 Kirişin ter eimi TD q = q + q + q TD K SP Kr w G G G K q = q K + q SP + q Kr TD TD TD TD K wg G G G G GG G U U w G U TD TD q = q K + q SP + q Kr TD TD TD TD w U U w G G G G U w UG U K G G GG G U Şeil 8, Çift iriş portl vinç irişi...6. Portfou portl vinç irişinde ter eim Ter eim ebınd ontrütör ılı üü eçer ve irişin ter eimi şu formül ile eplnır. Portfou vinç irişinin ter eimi: fter fki fr,5 fyü 77 Kirişin endi ğırlığındn oluşn eim (ontrütör ılı üü eçer): rbnın endi ğırlığındn oluşn eim: f f 4 5 K qki Ki 78 84 J r C K 4 C r 79 96 J Yn boşlu değeri: C,5 (K T ) 8 Yüün endi ğırlığındn oluşn eim: f Yü Y C K 4 C 8 96 J T f T Ter 8,5 K f Ki m Kirişin endi ğırlığındn oluşn eim f r m rbnın endi ğırlığındn oluşn eim f Yü m Yüün endi ğırlığındn oluşn eim K m Kiriş bou q Ki N/m Yılı üün birim ğırlı uvveti 4 portlvinc_c_7.doc www.guven-ut.c
P o r t l v i n ç t e ç e l i o n t r ü i o n P ltili modülü J m 4 lemili momenti r N rbnın ğırlı uvveti (Knc tımı dil) C m Yn boşlu değeri T m rb teerle eenleri mefei T m r tolrın lınlığı f Ter m Ter eim T cm Tolrın mefei Kirişe ter eim verilmei Şeil ile göterilmiştir. Genelde iriş ter olr dü bir tırılır. eplnmış ter eim ölçüündei tolr irişin ii ucun erleştirilir. ğer iriş bou rd dete itior r tolrın lınlığı formül 8 ile eplnır....6. Te portfolu portl vinç irişinde ter eim ormüller SZS Tbellenbuc C4/6 dn lınmıştır. rb lr rınd ien rbdn ve üüten lr rınd oluşn eim portfou portl vincin nııdır. ormüller SZS Tbellenbuc C4/6 dn lınmıştır. Kirişin lr rı ter eim: fmter fmq fr,5 fyü 8 lr rı endi ğırlığındn oln eim (ontrütör ılı üü eçer): q Ki K 5 f K mq GG 84 J Portfo ucund endi ğırlığındn oln eim (ontrütör ılı üü eçer): qki f GG puq GG 4 K GG K 85 4 J f Ki m Kirişin endi ğırlığındn oluşn eim f r m rbnın endi ğırlığındn oluşn eim f Yü m Yüün endi ğırlığındn oluşn eim K m Kiriş bou q Ki N/m Yılı üün birim ğırlı uvveti P ltili modülü J m 4 lemili momenti GG m G (C) portfou bou f Ter m Ter eim T cm Tolrın mefei Portfo ucund ter eim şu formül ile eplnır. Portfo ucund ter eim: fputer puq fpur,5 fpuy 86 rb portfo ucund ien oluşn eimler: Gereli değerler: rbnın eimi G G,5 T G G T r G. Teerleten: f G G pur K GG GG 87 4 J r G. Teerleten: f G G pur K GG GG 88 4 J 4 portlvinc_c_7.doc www.guven-ut.c
P o r t l v i n ç t e ç e l i o n t r ü i o n rbnın toplm eimi: fpur fpur fpur 89 Yüün eimi Yü G. Teerleten: f G G puy K GG GG 9 4 I Yü G. Teerleten: f G G puy K GG GG 9 4 J Yüün toplm eimi: fpuy fpuy fpuy 9 Portfo ucund toplm eim: fputop puq fpur fpuy 9 r N rbnın endi ğırlı uvveti P ltili modülü J m 4 lemili momenti K m Kiriş bou q Ki N/m Yılı üün birim ğırlı uvveti GG m G (C) portfou bou Yü m Yüün endi ğırlı uvveti Kirişe ter eim verilmei Şeil ile göterilmiştir. Genelde iriş ter olr dü bir tırılır. eplnmış ter eim ölçüündei tolr irişin ii ucun erleştirilir. ğer iriş bou rd dete itior r tolrın lınlığı formül 8 ile eplnır....6. Çift portfolu portl vinç irişinde ter eim rb lr rınd ien rbdn ve üüten lr rınd oluşn eim portfou portl vincin nııdır. Kirişin lr rı ter eim: fmter fmq fr,5 fyü 94 lr rı endi ğırlığındn oln eim (ontrütör ılı üü eçer): Portfo ucund endi ğırlığındn oln eim: 4 q K 5 f GG mq 95 6 I 4 K q f GG puq GG 4 K GG K 96 4 I lr rı toplm eim: fmtop fmq fr fy 97 rb portfo ucund ien rbdn ve üüten portfo ucund oluşn eimler te portfolu portl vincin nııdır. Portfo ucund ter eim şu formül ile eplnır. Portfo ucund ter eim: fputer puq fpur,5 fpuy 98 Portfo ucund toplm eim: fputop puq fpur fpuy 99 4 portlvinc_c_7.doc www.guven-ut.c
P o r t l v i n ç t e ç e l i o n t r ü i o n Kirişe ter eim verilmei Şeil ile göterilmiştir. Genelde iriş ter olr dü bir tırılır. eplnmış ter eim ölçüündei tolr irişin ii ucun erleştirilir. ğer iriş bou rd dete itior r tolrın lınlığı formül 8 ile eplnır. lt uş fter T T T T fter,5. K,5. K Şeil 9, Kirişe ter eim verilmei lt uş Ter f T T fter fteru T T,5. K,5. K Şeil, Kirişe ter eim verilmei lt uş fteru fter f f fter fteru Şeil, Kirişe ter eim verilmei Sıl örne için lütfen 4 PV_N_8m Kiriş_ve_U_Genel doın bını. er nedr iriş ebı norml utu iriş ebı gibi pılırd, bı eni ontroller bu eb tılmıştır....7 Diğer ontroller u ontrollerden onr şu eplr pılır: Yn pllrd buruşm ontrolü, 44_8 Stbilite_uruşm doın göre, Üt uşt buruşm ontrolü, 44_8 Stbilite_uruşm doın göre, Yorulm ontrolleri, 44_8 Stbilite_Yorulm doın göre, Stbilite ontrolü, 44_8 Stbilite_Yorulm doın göre, Uç bğlntı prçının ontrüionu ve ebı, Kiriş ebı gibi. 4 portlvinc_c_7.doc www.guven-ut.c
4 P o r t l v i n ç t e ç e l i o n t r ü i o n. lrın ontrüionu ve ebı lrın ontrüion ebı "Stbilite -urulm" doınd gördüğümü teorie göre pılır. lrın ontrüionu girişte gördüğümü gibi li olr ii şeildedir. Kontrütörün iteğine göre d çeşitli lterntiflerde olbilir. Kiriş ltı ontrüionu, Deve bonu ontrüionu, Diğer lterntifler. Öel olr lrın ontrüionu ve ebın girmeden önce, lr bir çerçeve prçı olduğun göre genel ebın nıl pıldığın bir gö tlım. lrın orlnmı ii eitte oluşur ve bu eitler pı ttiğinde dlndırıldılrın göre "çerçeve" dirler. dülemindei eitte i çerçeve, dülemindei eitte i çerçeve. JU G JU, G, J S U J S J O U J O C D dülemindei eitler Şeil, lrın ontrol itemleri J Ki J S J O, C, D K dülemindei eit ebın ngi eit çerçeveine göre pılcğı 44_8 Stbilite urulm doındn detlı görüleceği gibi şu ontrolle eçilir. dülemi için riti burulm uvveti dülemi için riti burulm uvveti r 9 8 K JS JKi r 9 8 U JS J U u formüllerden görüldüğü gibi eçimde egne rolü iriş ve uç bğlntı eitlerinin değer orntılrı onr. dülemindei çerçevede iriş bounun reinin elemili momentine ornı: K JK dülemindei çerçevede uç bğlntı bounun reinin elemili momentine ornı: U J U eb bşlmdn önce bu değerler ontrol edilir ve ebın ngi çerçeve ile pılmı geretiği bulunur. "" Değeri büü oln trft riti uvvet üçü olcğındn ep "" değeri üçü oln trft pılır. Genelde portl vinçte değeri değerinden büü olduğundn ep düleminde pılır... ön değerleri... Dnlrı etileen uvvetler eplmı d ii nlm için örneğimii ele lıp teori olr nıl eplncğını görelim. eplr ontrüion imetri olduğundn bit için ve dnğı, on içinde G ve dnğı e lınır. eplr bir irişte pılcğındn ü ve rbdn oluşn nc uvveti ii tmbur olduğundn Y =. TD olr bul edilir. Dnlr gelen uvvetlerin bir ımı iriş ebınd pılmıştır. ep öel bir portl vinç için pılır ve eri imlt için üç tip vinçte oluşn değerlerin mimumu bul edilere genel eplr pılır. ölece firmd tndrtlştırm gidilir. Stndrtlştırm er firm için dim eonomidir ve büü vntj ğlr. urd ebımıı mimum değerlere göre plım. ud çift irişli tip demetir. ru eden ebı itediği tipe göre pr. 4 portlvinc_c_7.doc www.guven-ut.c
P o r t l v i n ç t e ç e l i o n t r ü i o n 5... önünde dn uvvetleri önünde dn uvvetleri iriş ebınd eplnmıştır. urd örneğimiin ebını mimum değerlerle plım. G G G G D q +qk TD T TD G G K Kp e min e min G G G K GG Ktop Şeil, Kirişlerde uvvetler dğılımı Yılı ve bit ülerden oluşn dn die dlndırcğımı iriş bğlntıındi uvvet: Dq,5 qkiktop Ub q Ktop q Ki N/m ir irişin birim ğırlığı. Kontrüion göre Ktop m Kirişin toplm bou Ub N Uç bğlntıının ğırlı uvveti q N/m litri blou ve r mının birim ğırlığı Yü ve rb ğırlığındn oluşn dn uvveti: K D TD K TD N ir teerleği etileen di uvvet K m Kncnın öbür ğ mefei. Örneğin burd K = K + K m Kirişin dnlr rı bou Çift portfolu vinçte önünde toplm dn uvveti. Kotrüion imetri ve bütün dn uvvetleri prtite eşit bul edilece büülüte ie, bu uvvete önünde üt uvvet dı verilir Ü. Ü Dq D 4 portlvinc_c_7.doc www.guven-ut.c
6 P o r t l v i n ç t e ç e l i o n t r ü i o n... Dnlrı etileen önündei t uvvetler Kontrüiond on iriş bğlntıı düleminde ii notdn bğlndığı için G ve dnlrı bit bğlntı olr bul edilir ve bit bğlntııd düleminde nıdır. C bğlntıı düleminde ondır. Değerler önce bul edilir. Tm ontrüiondn onr ii değerlerle değiştirilir ve ep ontrol edilir. Şeil. J U S J U G G G S J S J S D D J O J O C C D CD C Şeil 4, Sbit uvvetler dğılımı Şeil 5, On uvvetler dğılımı Vinç frenlemeinden oluşn uvvet: Vifr.5 mtop Vi m Topi g Vincin toplm ütlei Vi m/ Vincin frenleme ivmei Toplm ütle mtop qki Ktop r u 4 g q Ki N/m Yılı üün birim ğırlı uvveti Ktop m Kirişin toplm bou r N rbnın endi ğırlı uvveti u N Uç bğlntı ğırlı uvveti g m/ Yer çeimi ivmei rb ılmındn oluşn uvvet: rk,5 (Yü r ) 5 Yü N Yüün ğırlı uvveti r N rbnın endi ğırlı uvveti Kiriş ve üt prçlrın rügr uvvetleri: rbı etileen rügr uvveti rrü 6 r qrü r m rbnın eenine di lnı. Kontrüiondn lınır q Rü N/m Rügrın birim ln uvveti Yüü etileen rügr uvveti YüRü 7,5 Yü qrü Yü m Yüün eenine di lnı. q Rü N/m Rügrın birim ln uvveti Yüün lnı Yü 8 Yü Rü Yü N Yüün ğırlı uvveti q Rü N/m Rügrın birim ln uvveti 4 portlvinc_c_7.doc www.guven-ut.c
P o r t l v i n ç t e ç e l i o n t r ü i o n 7 Kirişi etileen rügr uvveti ViRü 9 Vi qrü Rü Vi m Vincin eenine di lnı. q Rü N/m Rügrın birim ln uvveti Rü Rügr rttırm ftörü. Genel bul, Toplm rügr uvveti Rü rrü YüRü ViRü rrü N eeninde rbnın rügr uvveti YüRü N eeninde üün rügr uvveti ViRü N eeninde vincin rügr uvveti ir dnğı etileen eenindei uvvet içinde eenindei düşünce ile t üt uvvet Ü denir. Ü,5 Vir rk Rü Vir N Vincin frenlemeinden oluşn eeni uvveti rk N rb ılmındn oluşn eeni uvveti Rü N Rügrdn oluşn eeni uvveti Rügr şeil ftörü " Rü ", ÇKÖ, f 8, Tblo 9 ile Rügrın bıncı "q Rü ", ÇKÖ, f 6, Tblo 7 ile belirlenir.... lrı etileen önündei t uvvetler -dülemindei eitin nlii pren lnı bit dite lınır. Çünü; on t lnı di uvvetleri rşılr. lt bğlntıınd -önündei toplm t uvvetler" lt ": lt ViK Vifr Rü ViK N Vincin ılmındn oluşn uvvet Vifr N rbnın fren ve ivmeinden oluşn uvvet Rü N Rügrdn oluşn uvvet Vincin ılmındn oluşn uvvet " ViK ". Vincin ılmındn oluşn uvvetler " ViK " prtite bul edilen şeilde şu formül ile eplnır.. rbnın fren ve ivmeinden oluşn uvvetler " Vifr ". ViK,5 Ü rbnın fren ve ivmeinden oluşn uvvetler " Vifr " şu formül ile eplnır. Vifr,5 my r 4 rb ve üün toplm ğırlığı "m Top " şu formül ile eplnır. my myü mr 5 -önünde rügrdn oluşn uvvetler " Rü ". Rügrdn oluşn uvvetler " Rü " şu formül ile eplnır. Rü ViRü rrü YüRü 6 ViRü N önüne vincin rügr uvveti rrü N önüne rbnın rügr uvveti YüRü N önüne üün rügr uvveti Vincin önünde rügr uvveti " ViRü " şu formül ile eplnır. 4 portlvinc_c_7.doc www.guven-ut.c
8 P o r t l v i n ç t e ç e l i o n t r ü i o n ViRü Vi qrü Rü 7 Vi m önüne vincin rügr lnı q Rü N/m önüne rğgrın birim ln uvveti Rü Rügr rttırm ftörü. Genel bul, Vincin önünde rügr lnı " Vi " şu formül ile eplnır. Vi TK b S YT 8 TK m Kirişin toplm üeliği b m Kirişin genişliği S m önüne di bit ğın rügr lnı Vi m önüne vincin rügr lnı YT m önüne di ürüüş tımının rügr lnı rbnın önünde rügr uvveti " rrü " şu formül ile eplnır. rrü r qrü 9 r m önüne di rbnın rügr lnı Yüün önünde rügr uvveti " YüRü " şu formül ile eplnır. YüRü,5 Yü qrü Yü m önüne di üün rügr lnı urd bit ğ gelen di uvvetlerden mimum uvveti, on ğ gelen di uvvetlerden mimum uvveti eçilir ve eplr pılır. ğın endi ğırlığındn oluşn uvvet eplrd dite lınm. Şeil 6, bğlntıı ile ürüüş tımı 4 portlvinc_c_7.doc www.guven-ut.c
P o r t l v i n ç t e ç e l i o n t r ü i o n 9.. lrın genel ebı Kbul ettiğimi li portl vinç tiplerini ele lıp eplm formüllerini genel olr inceleelim. Kriş ltı lı portl vinç Şeil 7, itte iriş ltı lı portl vinç Ktop D GG K G G D G G D C C C On On On Sbit Sbit Sbit b Şeil 8, Şemti olr iriş ltı lı portl vinç c 4 portlvinc_c_7.doc www.guven-ut.c
P o r t l v i n ç t e ç e l i o n t r ü i o n Deve boun lı portl vinç D C Şeil 9, itte deve boun lı portl vinç G G D D D C C C On On On Sbit Sbit Sbit b Şeil, Şemti olr deve boun lı portl vinç c 4 portlvinc_c_7.doc www.guven-ut.c
P o r t l v i n ç t e ç e l i o n t r ü i o n Şeil 7 ve Şeil 9 ile görüldüğü gibi burd üç çeşit çerçeve ontrüionu vr. u çerçevelerin litertürde verilmiş oln orlm formüllerine bir gö tlım. e Çerçeve Şeil, Sbit te uvvet etii e Stl im ocbu,. uflge, Sf 49 Kleinlogel/elbc, Rmenformeln, 7. uflge, Sf 7 ; e e Çerçeve Kuvvetler imetri olduğundn çerçevede eğilme momenti olm Şeil, Sbit çift eşit uvvet etii e > Şeil, Sbit değişi uvvetler etii Çerçeve b Çerçeve dei formüllerden eplm: e e er ne dr on iriş lt bğlntıı düleminde ii notdn bğlnmış olmın rğmem ğı etileen uvvet "Çerçeve " e göre eplnır ve burulm er ii ucu on tlnmış çubu gibi bul edilir ve eplnır. Zten göreceli olr ince olduğundn bı bit bğlntıd bile burulm ii ucu on tlnmış çubu gibi bul edilir. Şeil 4. 4 portlvinc_c_7.doc www.guven-ut.c
P o r t l v i n ç t e ç e l i o n t r ü i o n Şeil 4, On ontrüionu e "Çerçeve " er ne dr görülen eplm formülleri bit görünüord, önündei ürüüş tımı bğlntındi uvvetlerden ve meniğin urlı ile olc eplnır. t ve bğlntıının t uvvetleri, önündei uvvetler item birinci dereceden beliri olduğundn "Virtüel iş prenibi" ile eplnmlıdır. Şeil 4 ve Şeil 5 ile "Çerçeve " on ontrüionu göterilmmiştir. Genelde "Çerçeve " ile "Çerçeve " nin eplmınd frlılı otur. Şeil 5, On te uvvet etii 4 portlvinc_c_7.doc www.guven-ut.c
P o r t l v i n ç t e ç e l i o n t r ü i o n 4 portlvinc_c_7.doc www.guven-ut.c Şeil ile görülen deve boun lı portl vinçte em bit emde on bğlntıı bir tip çerçeve ile pılmıştır. u "Çerçeve " dür. On ve bit ontrüionund değişen elemili momentleridir. Çerçevenin nliini pr: o 5 4 Şeil 6, Te uvvet etiinde çerçeve Çerçeve Stl im ocbu,. uflge, Sf 48 Kleinlogel/elbc, Rmenformeln, 7. uflge, Sf 44 ; m o o ; o 4 ; o Şeil 7, İi eşit uvvet etiinde çerçeve Çerçeve m o 6 Kuvvetler imetri ve eşit olduğundn eğilme momenti oluşm. o Şeil 8, İi değişi uvvet etiinde çerçeve Çerçeve b m o 6 o ; o 4 ; 5 o 6 ; o 7
4 P o r t l v i n ç t e ç e l i o n t r ü i o n "Çerçeve 4" olr "Çerçeve " ün deve boun lı portl vinçte görülen değişi lini ele llım. c Çerçeve 4 e c -o c Çerçeve 4 e c -o o o Şeil 9, Te uvvet etiinde Çerçeve 4 Şeil, İi eşit uvvet etiinde Çerçeve 4 c Çerçeve 4b e c -o c Çerçeve 5 e Kiri U c -o o o Şeil, İi değişi uvvet etiinde Çerçeve 4 Şeil, Te uvvet etiinde Çerçeve 5 c Çerçeve 5 e Kiri U c -o c Çerçeve 5b e Kiri U c -o o o Şeil, İi değişi uvvet etiinde Çerçeve 4 Şeil 4, Te uvvet etiinde Çerçeve 5 Görüldüğü gibi d bir ürü değişi vrntlr üretilebilir. Kuvvetlerin nıl eplncğını göterme için li "Çerçeve ", "Çerçeve " ve "Çerçeve 4" de t uvvetlerin ebını plım. Ölece orlmlrı bilinmien çerçevede değerlerin nıl eplncğını görelim. 4 portlvinc_c_7.doc www.guven-ut.c
P o r t l v i n ç t e ç e l i o n t r ü i o n 5... "Çerçeve " in ebı ebımı ve uvvetlerini bulml bşllım. ve notlrınd momentin ıfır olduğunu bilioru. urdn ol çır; burdn burdn e X X Şeil 5, Te uvvet etiinde ep çerçeve Şeil 6, Sep çerçevede bilinmienler Yt uvvetleri bulm için "Virtüel iş prenibi" ullnlım, b Şeil 7. ii reet Durumu D Virtüel Yüleme Durumu = - = - Q= Q= urdi buller: X Şeil 7, Çerçeve için Virtüel iş prnibi remi =bit Q = birimi uvvet. Görüldüğü gibi burd bir bilinmien vr ve bilinmien X i şu orntıl bulbiliri. urd ve eplr X buluru. Diğer trftn X = = dir. X 4 portlvinc_c_7.doc www.guven-ut.c
6 P o r t l v i n ç t e ç e l i o n t r ü i o n Şeil 7 ile görüldüğü gibi nun değeri şu formülle eplnır; 4 Şeil 7 ile şu büülülerde eplnır: Kuvvet nin etilediği öşede D dei momenti oş öşede D dei momenti Kuvvet nin etilediği öşede dei momenti oş öşede dei momenti Q Q "Virtüel iş prenibi" ne göre değeri: d olup moment dğılımı; J D =bit, integrl tbloundn burd değerleri erleştirire; ( ) değeri: urd ep ii oldn pılbilir; irinci ol; oment dğılımı trpe ve üçgen dir D İinci ol; oment dğılımı didörtgen/ didörtgen D oment dğılımı üçgen/didörtgen dir. ebı ngi oldn pnı nı onuc vrırını. urd ebı iinci ol ile plım. e didörtgen/ didörtgen d =bit, integrl tbloundn J e e e ( ) e üçgen/didörtgen b d =bit, integrl tbloundn J e e b ( ) e b e 4 portlvinc_c_7.doc www.guven-ut.c
P o r t l v i n ç t e ç e l i o n t r ü i o n 7 değeri: d olup moment dğılımı; J D =bit, integrl tbloundn burd değerleri erleştirire; ( ) e e e b e b e b b e b e değeri: d olup moment dğılımı; J =bit, integrl tbloundn burd değerleri erleştirire; ( ) ( ) değeri: e d olup moment dğılımı; J =bit, integrl tbloundn burd değerleri erleştirire; 4 portlvinc_c_7.doc www.guven-ut.c
8 P o r t l v i n ç t e ç e l i o n t r ü i o n e e ( ) değeri: d olup moment dğılımı; J ) =bit, integrl tbloundn burd değerleri erleştirire; ( ) ( ) e e e ebı genelleştirme için J bğıntıını ve bul edelim. J e e J J 6 X X 6 X X ölece rdığımı formülü bulmuş oluru. 4 portlvinc_c_7.doc www.guven-ut.c
P o r t l v i n ç t e ç e l i o n t r ü i o n 9... "Çerçeve " ün ebı ebımı burdd ve uvvetlerini bulml bşllım. ve notlrınd momentin ıfır olduğunu bilioru. urdn ol çır; burdn burdn Çerçeve ün bitleştirilmiş li Şeil 8 ile göterilmiştir. ebımıı bu le göre plım. -o o =. X X Şeil 8, Çerçeve ün bitleştirilmiş li Yt uvvetleri bulm için "Virtüel iş prenibi" ullnlım, b. Şeil 9 ii reet Durumu D Virtüel Yüleme Durumu =. = - = - =-o o Q Q 4 Şeil 9, Çerçeve için Virtüel iş prnibi remi urdi buller: X =bit Q= birim uvveti. Görüldüğü gibi burd bir bilinmien vr ve bilinmien X i şu orntıl bulbiliri. X 4 portlvinc_c_7.doc www.guven-ut.c
4 P o r t l v i n ç t e ç e l i o n t r ü i o n urd ve eplr X buluru. Diğer trftn X = = dir. Şeil 9 ile görüldüğü gibi nun değeri şu formülle eplnır; Şeil 9 ile şu büülülerde eplnır: 4 ii reet Durumu D roiinden, uvvet nin etilediği onol öşeinde; u moment çerçevenin üt öşeine dr bit olr gider. Virtüel Yüleme Durumu roiinden, uvvet nin etilediği onol öşeinde; o Çerçevenin üt öşelerinde; "Virtüel iş prenibi" ne göre değeri: d olup moment dğılımı; J D =bit, integrl tbloundn burd değerleri erleştirire; ( ) değeri: o d J dir ve moment dğılımı; D o =bit, integrl tbloundn burd değerleri erleştirire; o b değeri: o o o o o b b d J dir ve moment dğılımı; D o =bit, integrl tbloundn b b burd değerleri erleştirire; b o o o o ölece değeri eplnır. b b o o o o b 4 portlvinc_c_7.doc www.guven-ut.c
P o r t l v i n ç t e ç e l i o n t r ü i o n 4 o o ğer J J J J bul edere o o o 4 5 değeri: d dir ve moment dğılımı; J =bit, integrl tbloundn burd değerleri erleştirire; değeri: d dir ve moment dğılımı; J =bit, integrl tbloundn burd değerleri erleştirire; değeri: d dir ve moment dğılımı; J =bit, integrl tbloundn burd değerleri erleştirire; 4 portlvinc_c_7.doc www.guven-ut.c
P o r t l v i n ç t e ç e l i o n t r ü i o n 4 portlvinc_c_7.doc www.guven-ut.c 4 4 değeri: urd olduğundn 4 dır. ölece değeri eplnır. X o c X o c X o c X ebı bitleştirme için m bul edilir. o m c o m c X m o X 6 o 5. 4 Şeil 4, Çerçeve de orlmlr
P o r t l v i n ç t e ç e l i o n t r ü i o n 4... "Çerçeve 4" ün ebı ebımı burdd ve uvvetlerini bulml bşllım. ve notlrınd momentin ıfır olduğunu bilioru. urdn ol çır; c burdn c burdn c c Çerçeve ün bitleştirilmiş li Şeil 4 ile göterilmiştir. ebımıı bu le göre plım. -o =. o X X c e c X X Şeil 4, Çerçeve 4 ün bitleştirilmiş li Yt uvvetleri bulm için "Virtüel iş prenibi" ullnlım, b. Şeil 4. ii reet Durumu D Virtüel Yüleme Durumu 5 4 4 =. = - 4 5 =-o =-o =- 4 Q= Q= urdi buller: X Şeil 4, Çerçeve 4 için Virtüel iş prnibi remi =bit Q= birim uvveti. Görüldüğü gibi burd bir bilinmien vr ve bilinmien X i şu orntıl bulbiliri. X 4 portlvinc_c_7.doc www.guven-ut.c
44 Şeil 4 ile bilinen değerler; P o r t l v i n ç t e ç e l i o n t r ü i o n ii reet Durumu D den Virtüel Yüleme Durumu den, Q = c c c Q o o c Q c o c c Q c 4 c c Şeil 4 ile görüldüğü gibi nun değeri şu formülle eplnır; "Virtüel iş prenibi" ne göre değeri: d olup moment dğılımı; J o 4 Q o o 4 5 7 D =bit, integrl tbloundn burd değerleri erleştirire; c ( o) değeri: değeri: b o d olup moment dğılımı; J D o =bit, integrl tbloundn burd değerleri erleştirire; c o o c c o o c c b değeri: o b d J olup moment dğılımı; D o =bit, integrl tbloundn b burd değerleri erleştirire; o c ( o) b c b o c c o 4 portlvinc_c_7.doc www.guven-ut.c
P o r t l v i n ç t e ç e l i o n t r ü i o n 45 değeri: b değeri: e d olup moment dğılımı; J D e =bit, integrl tbloundn burd değerleri erleştirire; e c ( ) b değeri: e b d olup moment dğılımı; J c D e =bit, integrl tbloundn b burd değerleri erleştirire; e c c e b ( ) c b c e 4 değeri: 4 4 4b 4 değeri: o 4 4 4 d J c olup moment dğılımı; D o =bit, integrl tbloundn 4 4 4 burd değerleri erleştirire; o ( o) c c o o 4 4b değeri: o 4b 4 d J dğılımı; olup moment D c 4 o =bit, integrl tbloundn 4b 4 burd değerleri erleştirire; o ( o) c o c 4b 5 değeri: 5 4 4 d olup moment dğılımı; J 4b D 4 portlvinc_c_7.doc www.guven-ut.c
46 P o r t l v i n ç t e ç e l i o n t r ü i o n =bit, integrl tbloundn 5 4 4 burd değerleri erleştirire; 5 ( o) c 5 c o ölece değeri eplnır. c o o c c o cc o cc e c c e c o o o c c o 8 urd formülümüü ne dr ıltm iteete olduç uun bir formül elde ederi. u ebepten ve ebımıı bilgirl pcğımıdn değerini erngi bir üçü t ebep vermeden şu formülle eplmt fd vrdır. b b 4 4b 5 9 Şeil 4 ile görüldüğü gibi in değeri şu formülle eplnır; "Virtüel iş prenibi" ne göre değeri: d olup moment dğılımı; J 4 5 =bit, integrl tbloundn burd değerleri erleştirire; ( o) ( o) o değeri: o d olup moment dğılımı; J =bit, integrl tbloundn değerleri erleştirire o o o o o o 6 değeri: e d olup moment dğılımı; J e =bit, integrl tbloundn burd değerleri erleştirire; o 4 portlvinc_c_7.doc www.guven-ut.c
P o r t l v i n ç t e ç e l i o n t r ü i o n 47 ( ) ( ) 4 değeri: o 4 J d =bit, integrl tbloundn değerleri erleştirire olup moment dğılımı; e o o o o o o 4 6 5 değeri: 4 o 5 d olup moment dğılımı; J =bit, integrl tbloundn 5 burd değerleri erleştirire; 5 ( o) ( o) o 5 ölece değeri eplnır. 4 5 değerleri erleştirire; e o o o o o o o o değeri şu formülle eplnır: o o o o e 6 J urdd formülümüü ne dr ıltm iteete olduç uun bir formül elde etti. u ebepten ve ebımıı bilgirl pcğımıdn değerini erngi bir üçü t ebep vermeden şu formülle eplmt fd vrdır. X değerinin ebı: ölece çerçevede t dn uvvetleri eplnmış olur. 4 5 X X 4 u dodi formüller bu günün bilgir devrinde bit eplrın üçü bilgirlrd pılmınd ullnılır. Üç boutlu tti ep progrmlı bilgird pılc eplrınd onlr nei nlışını ontrol etme içinde ullnılır. Sıl örne için "4 PV_N_8m_D On-" doın bını. Çerçeve 4 ün doğruluğu çıı = lınır değerlerin nı çımı gerelidir. ütfen şu dolr bını. çıı = "4 PV_N_8m_D Krşılştırm" ile çıı = "4 PV_N_8m_D Krşılştırm". 4 portlvinc_c_7.doc www.guven-ut.c
48 P o r t l v i n ç t e ç e l i o n t r ü i o n.. Kiriş ltı on Portl vinçte ontrüionun tti belirli olmı için lrın birinin bit, diğerinin on olmı gereir. İl olr on ontrüionu ve ebını ele llım. On ontrüionunu pren portl vincin bütün vrntlrını düşünere tndrt on ontrüionu pılır. On t ".J" bütün bod bit ldığındn, li burulm ebı olr pılır. urulm ebı için lütfen 4 cel_on_giri+oet ve 44_8 urulm dolrın bını. urdd ep olunu terr ıc terrllım. Portl vinç on burulm ebı mnl değişen şu tndrtlr göre pılmıştır: DIN 44- e göre (Temmu 95) burulm ebı, ω metodu. DIN 88- e göre (Kım 99) burulm ebı. DIN N 99-- e göre (rlı ) burulm ebı. er ne dr er eni tndrt eiinin geçerliliğini rdırd, er eni tndrt bir önceinden d ceur ve d eonomi çöüm getiriord ei tndrtlrl pıln eplr d emnietli ep oludur. Seçim iin. u dod portl vincin on ğının burulm ebı Vinello, muvemet ebı DIN 88- e göre pılctır. Örneğimide lrı ontrüionunu n utu ontrüion olr pcğı. Prenipte boru ontrüion em neonomi, emde çı vd plnm rşı dnmı uun oln ve rügr uvvetinindende mümün olduğu dr etilenen idel ontrüion tipidir. u ontrüionu ilerde " lterntifleri" ımınd inceleeceği.... Kiriş ltı on t t uvvetlerin ebı C CC G Sbit On S J S() J K K K G JO C G C C O O D D J D O D JU G CD G G J O C C C C O Şeil 4, Kiriş ltı on On çubuğu CG ve dülemlerinde ii ucu on bğlntılı çubutur. On t eğer formül 5 şrtı vr, ğı lnı muvemet ebıl ontrol etme eterlidir. ğer itemin deformon etileri dite lınc d detlı eplr pılmlıdır. Genelde 5 şrtı portl vinçlerde olm. t inede ontrolde fd vrdır. O, O plo 5 SeO O O 6 plo O N On ğı etileen eenel uvvet O ltm ftörü plo N On t pltiliği ğln minimum uvvet S eo rbnın ğırlığı 4 portlvinc_c_7.doc www.guven-ut.c
P o r t l v i n ç t e ç e l i o n t r ü i o n 49 Detlı eplr için önce burulm fonionun ontrolu formül 6 ile pılır. ğer burulm teliei o muvemet ontrolu pılır. On t burulm ontrolu için eplnn emniet ftörü "S eo " birden üçü ve eşit olmlıdır. u demetir i; on ğı orln mimum eenel uvvetin problemi eltili ınırlrın içinde lmıştır. Genel emniet tıı =, dir. Kiriş ltı eplrınd Şeil 44 ve Şeil 45 ile görülen li durum ullnılmıştır. Portfou portl vinçte iriş ltı ebı için bu li durum tm geçerlidir. Te ve çift portfolu vinçlerde tm ep için Şeil 46 ve Şeil 47 ile görülen irişin enemei rşıtı lnm bitei "c f " nin eb tılmı gereir. e 4 X X Şeil 44, On ve bit şemti Şeil 45, On ve bit t bilinmienler e 4 c f c f c f c f X X Şeil 46, On ve bit şemti Şeil 47, On ve bit t bilinmienler u şeilde tm ebın nıl pılcğı pı ttiği dolrındn "44_5 Virtüel-İş-Prenibi", "44_5_4_lıştırm çöümleri", "44_8 Stbilite urulm" ve lıştırmlrı dolrınd nltılmıştır. er mn dediğim gibi ontrütör nei nıl eplcğın rr vermelidir. Kimi ontrütör prtite uç bğlntıının enemei ile irişin enemeini prtite eşit bul eder, imi ontrütör ie ebı pmı terci eder. i burd imnlrı göterdi. Krr iin! 4 portlvinc_c_7.doc www.guven-ut.c
5 P o r t l v i n ç t e ç e l i o n t r ü i o n... Kiriş ltı on t düleminde burulm ebı Çöüm için şu ol tip edilir. ormüllerde verilen değerler eplr için eçilen değerlerdir. O O TO O t b t b ç Şeil 48, On w O lemili rı çpı m nrinliği Temel nrinli f P lemenin emnietli m muvemeti f P lemenin m muvemeti J O m 4 Keitin elemili momenti O m Keitin lnı P lemenin eltili modülü O m On ğın eenel bou f f / 7 JO io 8 O 9 f O O 4 io ğıntılı nrinli ere notı mefei O O 4 W O elo 4 O Pltiliği ğln m uvveti plo 4 f O imum burulm eimi w, urulm rdımcı ftörü,5, O elo O 44 O O O 45 ltm ftörü O O O O 46 O On ğın nrinliği On mlemeinin m nrinliği W O m Keitin rşı om momenti O m Keitin lnı f P lemenin emnietli m muvemeti elo mm ere notı mefei urulm prmetrei, b Tblo O ğıntılı nrinli O urulm rdımcı ftörü urulm digrmı grubu DIN 88- e göre empri olr DIN 88- den trıln Tblo ile bulunur. 4 portlvinc_c_7.doc www.guven-ut.c
P o r t l v i n ç t e ç e l i o n t r ü i o n 5 Tblo, urulm prmetrei " " Grubu " " Tnımı, Sıc şeillenmiş borulr ve vl profiller, ddeli dr Profiller uvvetli eende. b,4 c,49 d,76 ddeli profiller uvvetli eende, ddeli dr Profiller ıf eende, Knlı I-Profilleri uvvetli eende, Norml nlı utulr er eende. ddeli I-Profilleri ıf eende (t f mm), Knlı I-Profilleri er eende (t f 4 mm), Klın nlı utulr er eende (>,5.t b/t<), Soğu şeillenmiş bütün borulr, U-, -, T- ve dolu eitler ile ço prçlı olonlr. Klın flnşlı ddeli profiller (t f > mm), Knlı I-Profilleri ıf eende (t f > 4 mm).... Kiriş ltı on t muvemet ebı On ğın muvemet ebı formül 47 ile pılır. SO S m O eo n 47 plo urulm için moment ftörü " m " Tblo 4, urulmd moment ftörleri " m ve " (DIN 88- den öet trm) oment dğılımı. = oment ftörü m ir eenli eğilme momentli burulm için m,66,44,44 m, Ki oment ftörü İi eenli eğilme momentli burulm için,,8, 7,, m,,q,4 Şeil 49, urulm için moment ftörleri " m " Pltiliği ğln min eğilme momenti " plo " Düeltme değeri "n", plo W f 48 Düeltme değeri için genelde "," değeri ullnılır. Detlı eplm şğıdi formüllerle pılır. O O n O O, 49 O plo O plo O O n,5, 5 Sıl örne için "4 PV_N_8m On-" doın bını. 4 portlvinc_c_7.doc www.guven-ut.c
5 P o r t l v i n ç t e ç e l i o n t r ü i o n..4 Kiriş ltı bit..4. Kiriş ltı bit t t uvvetler ebı K C CC Sbit On S S S S C D S Şeil 5, Kiriş ltı bit Sbit te bir ütun olmıp ii trflı çerçevenin ort ğıdır. ebın ngi çerçeve ile pılcğını üt bğlntı irişinin bounun reinin elemili momentine ornı ile rr verilir. ngi değer büüe ep o dülemde pılır. 44_8 Stbilite urulm doın b. dülemi K 5 JK dülemi m - dülemi için rşılştırm değeri K m Kirişin bou J K m 4 Kirişin elemili momenti m - dülemi için rşılştırm değeri R m rb teerle r çılığı J u m 4 Uç bğlntıının elemili momenti R 5 Ju Yürüüş tımı bğlntıını tndrtlştırm için bit ğın lt eiti on ğın nı bul edilir ve iriş ölçülerine göre bit ğın üt eitinin ölçüleri belirlenir. Sbit ğın geometri eit ölçüleri devmlı lineer büüdüğünden büüme ftörleri belirlenir. Sbit ğın eenel bou ontrüion göre belirlenir. urd ebın "" düleminde pılcğın göre eplrımıı plım...4.. e bğlı elemili monentleri e bğlı eenine göre elemili monenti " J ": t J b b t b b t 5 6 e bğlı eenine göre elemili monenti " J ": t J b b t b b t bç 54 6 b m indiine göre genişli b e bğlı genişli ftörü m ebı pıln eitin değeri t m indiine göre pl lınlığı m indiine göre üeli e bğlı üeli ftörü 4 portlvinc_c_7.doc www.guven-ut.c