İÇİNDEKİLER İTHAF... 3 İÇİNDEKİLER... 4 TABLO LİSTESİ... 13 ŞEKİL LİSTESİ... 13 ÖNSÖZ... 14 GİRİŞ... 18 Ebeveynlerin Önemi... 18 Üstün Yetenekli Çocuğun Ebeveyni Olmak Benzersiz Bir Deneyimdir 19 Üstün Yetenekli Çocuklar Hakkında Mitler... 20 Üstün Yetenekli Çocukların Sorunları... 21 Üstün Yetenek Teriminden Daha İyi Bir Terim Var mıdır?... 23 Pratik Öneriler... 23 BÖLÜM 1... 25 Üstün Yeteneği Tanımlamak... 25 Üstün Yeteneklilik Tam Olarak Nedir?... 26 Zihinsel Beceriler Kalıtsal mıdır?... 27 Üstün Yetenekliliğin Ölçülmesi... 27 Çoklu Zekâ... 31 BÖLÜM 2... 34 Üstün Yetenekli Çocukların Özellikleri... 34 En Tipik Özellikler... 35 İşitsel-Sıralı ya da Görsel-Uzamsal... 41 Aşırı Duyarlılık ve Üstün Yetenekli Çocuklar... 44 Üstün Yetenekli Çocuklar İçin Potansiyel Problemler... 48 Çocuğum Üstün Yetenekli mi Yoksa Sadece Akıllı mı?... 50
Üstün Yetenekli Çocuklar Uzmanlar ve Aileler için El Kitabı / 5 BÖLÜM 3... 53 İletişim: İlişkilerin Anahtarı... 53 Siz Hangi İletişim Becerilerine Model Oluyorsunuz?... 54 İletişim ve İlişkilerde Engeller... 55 İletişim ve Duygular Arasında Bağ Vardır... 56 Duygular Doğru ya da Yanlış Değildir... 57 Duyguları Adlandırmak... 57 Üstün Yetenekli Çocuklarda İletişim Sorunları... 59 Çocuğu Üstün Yetenekli Olduğu İçin Cezalandırmak... 60 İletişimde Diğer Engeller... 61 İletişim Cankurtarandır... 63 Teknikler ve Stratejiler... 63 İletişim Problemlerini Çözmek... 77 BÖLÜM 4... 78 Motivasyon, Coşku ve Başarısızlık... 78 Motivasyon Nasıl Sorun Haline Gelebilir?... 78 Üstün Yetenekli Çocuk Neden Motive Olamaz?... 79 Nereden Başlanmalı... 85 Sonraki Adım: Çocuğun İlgilendiği Konuları Bulun... 86 Çocuğa Öz-Yönetim Kazandırın... 88 İnsanları Ne Motive Eder?... 88 Alt Yapı Dört Temel İhtiyaç... 89 Gelişmiş Seviye- Dört Büyüme İhtiyacı... 91 Altı Pratik Basamak... 92 Motivasyon İçin Uygun İklim Yaratın... 93 Güç Savaşından Uzak Durun... 93 Olumlu Bir İlişki Geliştirin... 94
6 / Üstün Yetenekli Çocuklar Uzmanlar ve Aileler için El Kitabı Uğraştırın Ama Destek Verin... 95 Uygun Hedefler Oluşturun... 96 Başarının Üzerine İnşa Edin... 98 Diğer Teknik ve Stratejiler... 102 Dengeyi Bulun... 104 BÖLÜM 5... 105 Disiplin Oluşturma ve Öz-Yönetimi Öğretme... 105 Disiplin ve Ceza... 105 Üç Disiplin Stili... 107 Disiplin ve Öz-Yönetim... 107 Öz-Disiplin Yavaş Yavaş Öğrenilir... 109 Disiplinin Üç Sorusu... 110 Disiplin Sorunları Nasıl Ortaya Çıkar?... 110 Sınır Koyun... 111 Olumsuzluk Canavarını Beslemekten Kaçının... 112 Tutarlılık Önemli... 114 Kaç Tane Kural?... 114 Ailece Kural Oluşturun... 117 Çocuklar En İyi Deneyimle Öğrenir... 118 Hareketler Sözlerden Daha Yüksek Sesle Konuşur... 121 Disiplin Üzerine Güç Savaşı... 125 Ne Kadar İtmeli? Ne Zaman Geri Çekilmeli?... 126 Seçenekler Sunun... 127 Övgü ve Cesaretlendirme Prensipleri... 128 Diğer Öneriler ve Stratejiler... 129 BÖLÜM 6... 136 Yoğunluk, Mükemmeliyetçilik ve Stres... 136
Üstün Yetenekli Çocuklar Uzmanlar ve Aileler için El Kitabı / 7 Yoğunluk ve Hassasiyet... 137 Üstün Yetenekli Davranışlara Başkaları Nasıl Tepki Verir?... 139 Uyumsuz (Asenkronik) Gelişim... 140 İdealizm ve Mükemmeliyetçilik... 142 Mükemmeliyetçilik Doğuştan mı Geliyor Yoksa Öğreniliyor mu?... 143 Mükemmeliyetçilik Türleri... 143 Üstün Başarı: Mümkün mü?... 145 Stresin Getirdiği Problemler ve Fırsatlar... 146 Aşırı Stresin Üstesinden Gelme... 147 Hayal Kırıklığını Tolere Etmeyi Öğrenme... 149 Öz-Yönetim... 149 İç Sesimiz... 150 Kendi Kendine Konuşma Hataları... 151 Tuzaklardan Uzak Durmak... 154 Ek Öneriler ve Stratejiler... 155 Psikolojik Esneklik Alfabesi ABCDE Modeli... 166 Esnek Benlik Duyusu Hayatidir... 167 BÖLÜM 7... 169 İdealizm, Mutsuzluk ve Depresyon... 169 Depresyon Ne Kadar Yaygın?... 169 Üstün Yetenekli Çocuklarda Depresyon ve İntihar... 170 Hangi Üstün Yetenekliler Daha Fazla Risk Altında?... 171 Eleştiri ve Depresyon... 172 Depresyon Belirtileri... 173 Depresyonu Önleme... 175 Genetik ve Çevre... 175 Diğer Depresyon Kaynakları... 176
8 / Üstün Yetenekli Çocuklar Uzmanlar ve Aileler için El Kitabı Depresyon ve Öfke... 181 Kendini Hayal Kırıklığına Uğratma... 182 Depresyondaki Çocuğa Yardım Etme... 182 İntihar... 185 BÖLÜM 8... 187 Tanıdıklar, Arkadaşlar ve Akranlar... 187 Üstün Yetenekli Çocuk İçin Doğru Akran Kimdir?... 188 Çocuğunuz Kaç Tane Arkadaşa İhtiyaç Duyar?... 189 Akran Sorunları Ne Zaman Başlar?... 190 Sosyal Beceriler Ne Kadar Önemli?... 192 Büyük Oyun Arkadaşları... 193 Özel Arkadaşlar... 194 İçe Dönüklük ve Akranlar... 195 Yalnız Geçirilen Zaman... 195 Akran Kıyaslaması ve Üstün Yetenek Etiketi... 197 Arkadaşlık Stratejileri... 198 Ergenlikte Akran Baskısı... 199 Akran Baskısı ve Akademik Başarısızlık... 201 Üniversite ve Sonrasında Akran İlişkileri... 203 Arkadaşlık Aşamaları... 203 Agresif, Pasif veya Girişken... 204 Pratik Öneriler... 205 Aile İçinde Akran İlişkileri... 208 Ebeveynlere Akran Baskısıyla Başa Çıkmada Yardımcı Olmak... 209 BÖLÜM 9... 211 Aile İlişkileri: Kardeşler ve Tek Çocuk... 211 Tek Çocuk... 211
Üstün Yetenekli Çocuklar Uzmanlar ve Aileler için El Kitabı / 9 Kardeşler Arası Rekabet ve İşbirliği... 212 Doğum Sırası... 213 Roller ve Statüler... 214 Kardeş Rekabeti... 215 Dikkat, Kabul ve Güç Arayışı... 216 Kavga ve Rekabetin Başka Nedenleri... 217 Kardeşler Arasında Eşit Olmayan Yetenekler... 218 Kardeş Kalıpları Ne Kadar Kalıcıdır?... 220 Rol Modeller... 220 Uygulama Önerileri... 221 Adil ve Eşit Her Zaman Aynı Anlamda Değildir... 227 Kardeş İşbirliği... 228 BÖLÜM 10... 230 Değerler, Gelenekler ve Özgünlük... 230 Gelenekler, Görenekler ve Sosyal Normların Değeri... 231 Geleneklerin Türleri... 233 Gelenekler Çatışma Yaratır... 235 Gelenekleri Sorgulama... 235 İlerleme, Geleneklere Karşı Çıkmaktan Kaynaklanabilir... 237 Gelenekler, Değerler ve Ahlaki Gelişim... 238 Pratik Öneriler... 241 Paylaşılan Deneyimler Gelenekleri Geliştirir... 245 BÖLÜM 11... 247 Başarılı Ebeveynliğin Zorluğu... 247 Modern Ebeveynliğin Üzerindeki Etkiler... 247 Başarılı Ebeveyn Olmak... 251 Ebeveynler Kendilerine de Bakmalıdır... 252
10 / Üstün Yetenekli Çocuklar Uzmanlar ve Aileler için El Kitabı Bakış Açısını ve Mesafeyi Koruyun... 254 Zorlayıcı veya Sadece Dâhil Olan Ebeveyn?... 256 Olağanüstü Çocuklara Ortak Görüş Uygulanır mı?... 256 Aile Dengesi... 258 Karma Aileler ve Üvey Ebeveynlik... 259 Ebeveynlik Stilleri Farklı Olduğunda... 260 Ebeveynler Arasındaki Uyuşmazlık... 260 Pratik Öneriler... 261 Üstün Yetenekli Yetişkinler... 262 BÖLÜM 12... 264 İki Kere Özel Gereksinimli Çocuklar... 264 Yanlış Tanı Sorunu... 265 Üstün Yeteneklilikle İlgili Sıkça Rastlanan Bozukluklar... 265 Üstün Yetenekli Çocuklarda Öğrenme Güçlüğü... 266 Öğrenme Güçlüğünün Teşhisi... 267 Öğrenme Güçlüğü Alanları... 269 Müdahaleler... 274 DEB/DEHB... 275 Asperger Sendromu... 278 Pratik Öneriler... 282 BÖLÜM 13... 284 Okullar Üstün Yetenekli Çocukları Nasıl Belirler?... 284 Tanılama Yöntemleri... 286 Öğretmenin Aday Göstermesi... 288 Grup Başarı Testleri... 288 Grup Yetenek Testleri... 290 Derecelendirme Ölçekleri ve Kontrol Listeleri... 292
Üstün Yetenekli Çocuklar Uzmanlar ve Aileler için El Kitabı / 11 Yaratıcılık Testi... 296 Birden Fazla Kriterin Kullanılması... 297 Puanlar Ne Zaman Özellikler ile Eşleşmez?... 297 Bireysel Testler... 298 Zekâ Ölçümü... 299 Ne Kadar Erken IQ Testi Yaptırabilirsiniz?... 302 Zekâ Testlerinde Kültürden Arındırma Sorunları... 302 Kendi Gözlemlerinize Güvenin... 303 BÖLÜM 14... 305 İyi Bir Eğitsel Uyarlama Bulma... 305 Sadece Okullara Güvenebilir miyim?... 305 Okulla Birlikte Çalışma... 306 Okullarda Ne Aramalı... 307 Üstün Yetenekli Çocuklar İçin Okul Koşulları... 309 Sınıf İçinde Farklılaştırma... 311 Üstün Yetenekli Öğrenciler İçin Program Seçenekleri... 312 Okul Seçenekleri... 319 Ebeveynlerin Sesi... 321 Üstün Yetenek Programı Hakkında Bilgi Toplama... 323 Çocuğunuzu Desteklemek... 324 Okullar Toplumu Yansıtır... 326 Üstün Yetenek Eğitimi İçin Mali Destek... 327 Ebeveyn Katılımı Önemlidir... 328 BÖLÜM 15... 329 Profesyonel Yardım Bulma... 329 Diğer Ebeveynlerle Görüşmek... 330 Bir Danışman Aramaya Karar Vermek... 330
12 / Üstün Yetenekli Çocuklar Uzmanlar ve Aileler için El Kitabı Testler Gerekli midir?... 331 İlaç Tedavisi ya da Danışmanlık... 332 Aile Danışmanları... 334 Ne Kadar Pahalı?... 334 Doğru Uzmanı Bulmak... 335 Ne Beklemem Gerekir?... 336 Önsöz... 339 Giriş... 339 Bölüm 1... 341 Bölüm 2... 343 Bölüm 3... 345 Bölüm 4... 346 Bölüm 5... 348 Bölüm 6... 350 Bölüm 7... 354 Bölüm 8... 357 Bölüm 9... 359 Bölüm 10... 360 Bölüm 11... 361 Bölüm 12... 362 Bölüm 13... 366 Bölüm 14... 368 Bölüm 15... 371 YAZARLAR HAKKINDA... 403
TABLO LİSTESİ Üstün Yetenekli Çocuklar Uzmanlar ve Aileler için El Kitabı / 13 Tablo 1: Gardner ın Çoklu Zekâ Alanlanları... 32 Tablo 2: Üstün Yetenekli Çocukların Ortak Özellikleri... 34 Tablo 3: Düşünme ve Öğrenme Stilleri... 42 Tablo 4. Üstün Yetenekli Çocukların Güçlü Özellikleri ile İlişkili Problemler... 48 Tablo 5: Altta Yatan İnanışlar ve Duygusal Sonuçları... 58 Tablo 6. Başarısızlığın ve Düşük Motivasyonun Sık Görülen Nedenleri... 84 Tablo 7: Mantıksız ve Makul Olmayan İnanışlar... 153 Tablo 8: Ahlaki Gelişim Aşamaları... 240 Tablo 9:Üstün Öğrencilerin Davranışsal Özelliklerini Puanlama Ölçeği nin Kapsadığı Yetenek ve Performans Alanları... 292 Tablo 10: Çocuğum Üstün Yetenek Programında mı? Sorusundan Daha Önemli Sorular... 307 Tablo 11: Müfredatta ve Eğitimde Farklılaştırma... 312 Tablo 12: Yetenek Gruplama ve Hızlandırma... 316 ŞEKİL LİSTESİ Şekil 1. Zekâ bölümlerinin dağılımı... 29