OBEZ HASTA TANI VE TAKİBİNDE LABORATUVAR Dr.Janserey Batu Biyokimya ve Klinik Biyokimya Uzm. Düzen Laboratuvarlar Grubu, Ankara XXI. Düzen Klinik Laboratuvar Günleri, 2011
Obezite Tanımı Vücut Kitle İndeksi (VKİ) > 30 kg / m² Artmış Bel Çevresi (cm): Artan yağ dokusunun nerede biriktiği önemlidir. Bel/Kalça Oranı
Artmış Bel Çevresi VKİ nin önemli bir eksikliği vücut yağ dağılımı hakkında bilgi vermemesidir. Bel Çevresi:İnsülin direnci ve kan basıncı yüksekliğini öngörmede kilo ve toplam yağ kitlesinden üstündür. http://www.turkendokrin.org Obesity 19, June 2011,1272-1278
Artmış Bel Çevresi Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği Erkek 102 (pantolon ölçüsü 50) Kadın 88 cm kardiyovasküler hastalık risk (IDF 2005 de bu sayıları 94 ve 80 cm ye çekmiştir) Bel çevreniz, boyunuzun yarısından az olsun! 2010 Dec;23(2):191-9. Epub 2010 Jul 20 http://www.turkendokrin.org Eur J Clin Nutr. 2010 Jan;64(1):6-15
Bel/Kalça Oranı Kadın 0.8 Erkek 0.9 epirev.oxfordjournals.org/content/29/1/115.short www.usn.co.uk/images/waist_hips.png
ABD deki Etnik Gruplarda Kombine Hiperlipidemi Afrikalılarda beyazlara kıyasla VKİ nin kombine hiperlipidemiye etkisi düşük. İspanyol kökenli Amerikalılarda VKİ nin kombine hiperlipidemiye etkisi belirgin. Etnik kökene göre, VKİ nin hiperlipidemideki rolü değişmekte. Metabolism. 2009 February ; 58(2): 212 219. doi:10.1016/j.metabol.2008.09.016
Solda: Düzenli diyetle beslenmiş fare Sağda: Yüksek yağlı diyetle beslenmiş farenin adipoz dokusu. Adipositler daha büyük ve inflamatuar hücreler görülmektedir. Clinical Chemistry 57:2 162 167 (2011)
Obez hastam için hangi testleri istemeliyim?
DUTCH-PREVEND 1325 obez (BMI > 30 kg/ m²) 28-75 yaş Sadece % 6.8 i metabolik olarak sağlıklı (kalp hastalığı veya stroke öyküsü, DM, HT yok, dislipidemi, kolesterol düşürücü ilaç kullanımı yok) grubuna dahildir. Dutch-Prevend Study (Prevention of Renal and Vascular Endstage Disease)
PCOS ABD de PCOS reprodüktif çağdaki kadınlarda en sık rastlanan endokrin hastalıklardandır (% 4-12) Avrupa da PCOS prevalansı: % 6.5-8 İspanya da yapılan bir çalışmada: Zayıf kadınlarda % 5.5 prevalans Obez kadınlarda % 28.3 prevalans Clin Endocrinol Metab. Jun 2004;89(6):2745-9 Arch Intern Med 2006;166:2081 2086
OBEZ HASTA LABORATUVARA GELDİĞİNDE DM Taraması Glukoz, HbA1c,İnsülin direnci, Mikroalbümin Dislipidemi Kolesterol, LDL, HDL, açlık ve pp TG, Apo B, Apo A1 İnflamasyon ve koag. Karaciğer Kemik hs-crp, fibrinojen, PAI-1 AST,ALT,ALP,GGT,LDH, 5 -NT, T.protein, Albumin, PT, Prealbumin, RBP, bilirubin 25-OH Kolekalsiferol Diğer FABP-1, Ürik a.
DM Risk Taraması İnsülin direnci : Obezlerde esas ortak lab. bulgusudur. Genetik ve çevresel faktörlerle desteklenen metabolik kaskadın başlatıcısıdır.
DM Risk Taraması IDF ve ADA kararı BMI 25kg/ m² ise yıllık tarama ADA, DM taraması veya DM riskinin belirlenmesi için: AKŞ, HbA1c veya 2 saatlik 75 gr OGTT testlerini uygun bulmaktadır. Mikroalbüminüri, rastgele glukoz.
DM Risk Taraması Açlık (en az 8 saat) Plasma Glukoz (mg/dl) TANI 99 100-125 126 Normal Prediabet (bozulmuş açlık glukozu) DM* *Farklı bir günde testin tekrarıyla doğrulanmış
DM Risk Taraması Açlık Plazma Glukoz (100-125 mg/dl) (Bozulmuş Açlık Glukozu) 75 gr. OGTT önerilir. Dıabetes Care, Volume 32, Supplement 1, January 200
DM Risk Taraması 75gr.OGTT de 2.saat Plasma Glukoz (mg/dl) 139 140-199 TANI Normal Prediabet (bozulmuş glukoz toleransı) 200 DM* *Farklı bir günde testin tekrarıyla doğrulanmış
DM Risk Taraması Rastgele (Random) Plasma Glukoz (mg/dl) 200 + hiperglisemi semptomları TANI DM
DM Risk Taraması HbA1c 6.5% DM (National Glycohemoglobin Standardization Program tarafından sertifiye edilmiş bir lab. metodu ile yapılmışsa ve Diabetes Control and Complications Trial assay (DCCT) e standardize edilmişse) 5.7 HbA1c 6.4 : Artmış DM riski Standards of Medical Care in Diabetes 2010 (ADA)
DM Risk Taraması ADA, HbA1c düzeyinin; Tedavi hedeflerine ulaşmış hastalarda yılda en az iki defa Glisemik kontrol hedeflerine ulaşamamış veya tedavisini yeni değiştirmiş hastalarda yılda en az dört defa ölçülmesini önermektedir. Standards of Medical Care in Diabetes 2010 (ADA)
DM Risk Taraması PREDİYABETİK HASTA 1) Gelecekte DM Gelişme Riski Yüksek Bozulmuş Açlık Glukozu veya Bozulmuş Glukoz Toleransı 2) Gelecekte DM Gelişme Riski ÇOK Yüksek
Gelecekte DM Gelişme Riski ÇOK Yüksek (Prediyabetik) Hastaya Ne Önerelim? Bozulmuş Açlık Glukozu (100-125mg/dL) + Bozulmuş Glukoz Toleransı (pp kan şekeri) (140-199mg/dL) + Diğer risk faktörleri a-) HT, birinci dereceden akrabada DM b-) %6,5 > HbA1c > %6; HDL ; TG + 60 yaş altı OBEZ Yaşam Tarzı, Endokrinoloji (METFORMIN)
Gelecekte DM Gelişme Riski Yüksek Hastaya (Prediyabetik) Ne Önerelim? % 5-10 kilo kaybı Diyet Fiziksel aktivitenin arttırılması (Haftada en az 2,5 saat yürüyüş) Yılda bir tarama Standards of Medical Care in Diabetes 2010 (ADA)
Asemptomatik Çocuklarda DM Taraması (ADA) Hangi çocuklar taranmalı? Fazla kilolu (Yaş ve cinsiyet için VKİ nin 85. percentilede olması, boy için kilonun 85. percentile veya kilonun boy için idealin 120%si olması) olup aşağıdaki risk faktörlerinden ikisine sahip olan çocuklar: Ailede DM hikayesi (1. veya 2.derece) Irk (Asyalı Amerikalılar, Latin Amerikalılar, ) İnsülin direnci belirtileri veya ilişkili durumlar (acanthosis nigricans, HT, dislipidemi, PCOS, düşük doğum ağırlığı) Annede DM veya GDM hikayesi Dıabetes Care, Volume 32, Supplement 1, January 2009
Asemptomatik Çocuklarda DM Taraması (ADA) DM taramasına ne zaman başlanmalı? 10 yaş Puberteye daha erken girmişse puberteye girildiğinde. Tarama aralıkları? Her üç yılda bir Nasıl taranmalı? Açlık Plazma Glukoz Dıabetes Care, Volume 32, Supplement 1, January 2009
OBEZİTEDE DİSLİPİDEMİ
Obezitede Dislipidemi (1) VLDL yapımı, LPL-aracılı lipoliz bozulur Açlık ve pp TG den zengin lipoproteinler Postprandial TG (insülin direnciyle ilişkili): Prognozla, açlık TG den daha iyi koreledir. Tip 2 DM hastalarının kayda değer bir kısmında açlık TG normalken pp hipertrigliseridemi
Obezitede Dislipidemi (2) T-Kolesterol, non-hdl-kolesterol LDL HDL (Ayrıca, HDL nin kolesterol içeriği azalır). VLDL ve LDL nin kolesterol içeriği artar. sd-ldl
Obezitede Dislipidemi (3) sd-ldl Arter duvarından daha kolay penetre olur. LDL reseptörlerine daha zor bağlanır. Daha hızlı okside olur. Daha aterojenik
Obezitede Dislipidemi (4) apob (apolipoprotein B) (Lipid partiküllerinin toplamını yansıtır (LDL + IDL + VLDL) apoa-i (apolipoprotein A-I) Lipoprotein elektroforezi Lipid tolerans testi (tedavi stratejisi yok) target cell KC deki lipid metabolizması bozuklukları yağlar RBC zarlarında depolanır
Obezitede Dislipidemi (5) İdeal Düzeyler LDL < 100 mg/dl HDL > 50 mg/dl TG < 150 mg/dl Non-HDL (total kolesterol-hdl) < 130 mg/dl
KİLO KAYBININ SERUM LİPİD DÜZEYLERİNE ETKİSİ oilpaintingdiscount.com
Obezitede Dislipidemi (6) FDA in, obezite ilaçlarının (e.g. Orlistat; intestinal lipazın parsiyel blokerı) klinik etkinliğinin tespiti için belirlediği süre 6 aydır. Int.J.Obes.Relat Metab Disord. 25:1713-1721, 2001
Obezitede Dislipidemi (7) Muls ve ark. ALTI AYDA kilo kaybının sonunda aşağıdakileri sonuçları tespit etmişlerdir: * Kilo kaybı % 3.8 * Kolesterolde % 4 azalma * LDL de % 7.6 azalma * TG de kayda değer değişiklik yok Int.J.Obes.Relat Metab Disord. 25:1713-1721, 2001
Obezitede Dislipidemi (8) Bir Yıl veya Daha Kısa Sürede Kilo Kaybı Kilo kaybının akut döneminde genellikle HDL kolesterol Stabil bir kiloya ulaşanlarda kaybedilen her kilo için HDL de 0.14 mm yükselme saptanmıştır. Diabetes, Obesity and Metabolism,4,2002,379-387
OBEZİTEDE İNFLAMASYON ve KOAGULASYON vermeer0708.wordpress.com
Obezitede İnflamasyon (1) hs-crp Kardivasküler Hastalık risk değerlendirmesi Düşük Orta Yüksek <1 mg/l 1-3mg/L >3 mg/l Kolesterol düzeyi yüksek olmasa dahi hs-crp > 3mg/L STATİN İNDİKASYONU
Obezitede İnflamasyon (2) hs-crp Yüksek düzeyleri insülin direnciyle, abdominal obeziteyle ilişkilidir. Viseral yağ, toplam adipoz dokudan bağımsız olarak CRP ile koreledir. İnsülin ve TG (açlık ve 8.saat) düzeyleriyle pozitif ; HDL düzeyiyle negatif korelasyon içindedir.
Obezitede İnflamasyon (3) hs-crp 8.saat TG düzeyi ile CRP arasındaki korelasyon, inflamasyonla postprandial yağ klerensi arasında bağlantı olduğunu düşündürür.
Obezitede Koagülasyon (1) Obezitedeki prokoagulan durum, fibrinojen ve plasminojen aktivator inhibitor-1 (PAI-1) artışıyla karakterizedir. Fibrinojen ve PAI-1 : aterojenik proçeslerde rolü vardır. Artmış fibrinojen ve PAI-1 düzeyleriyle VKİ yüksekliği arasında ilişki olduğunu gösteren birçok çalışma vardır.
Obezitede Koagülasyon (2) PAI-1 Fibrinolizin esas inhibitörü Obezitede adipoz dokuda (bilhassa viseral adipoz dokuda) PAI-1 ekspresyonu artar.
OBEZİTEDE KARACİĞER
Obezitede Karaciğer (1) Obezitede Hepatosteatoz Riski Nonalkolik obezlerde (% 95), normal populasyona (% 20) göre 4.6 kat fazladır. Obez olup ciddi miktarda alkol tüketenlerde ise 5.8 kat fazladır. Dionysos study
Obezitede Karaciğer (2) Obezitede Hepatosteatoz Riski NAFLD in yaklaşık %10 unda NASH NASH ın % 8 26 sında siroz.
Obezitede Karaciğer (3) Karaciğer - Enzimler AST / ALT<1 (hepatosteatoz), LDH ALT si yüksek olan hastalarda kilo kaybı ALT yi düşürebilir. Abd.USG
Obezitede Karaciğer (4) Karaciğer- Sentez Fonksiyonları T.protein, Albumin (yö: 20 gün) Protrombin zamanı (PT) (Faktör VII sadece KC de sentezlenir) (yö: 4-6 saat) Prealbumin, (yö: 48 saat) Transtiretin (yö:1-2 gün), Transferrin (yö:6 gün) RBP (yö:12 saat)
Obezitede Karaciğer (5) Karaciğer- Atılım Fonksiyonları ALP, GGT, 5 -NT Bilirubin, Safra asitleri (Kolelithiasis, Kolesterol taşları) Rose Bengal, Sulfobromophthalein Atılımı (TARİHİ)
Obezitede Karaciğer (6) Karaciğer-İndeksler Karaciğerde fibrozis ve/veya nekroz ve inf.nun kesin tanısı karaciğer biyopsisiyle konur. İndeksler, serum analitlerini kullanarak karaciğerde siroz, fibrozis, nekroinflamasyon tanısı ve tedavi etkinliğinin takibinde umut vericidir. PGA indeksi, Fibrotest ve Actitest indeksleri FIBROSpect II indeksi, Forns indeksi
OBEZİTEDE DİĞER BELİRTEÇLER my.opera.com
Liver type - Fatty acid binding protein-1 (FABP-1) Steatozu olan obezlerde > steatoz yok (128%, p<0.001) Ancak NASH gelişmiş olanlarda< sadece steatoz (73%, p<0.001) NASH-progressive < NASH-mild < sadece steatoz Hepatology. 2009 April ; 49(4): 1375 1384.
Ürik Asit Hiperüriseminin metabolik sendrom ve renal hastalıkta rolü vardır. Hiperürisemi: HT, DM, stroke, kardiovasküler hastalık gelişimini öngörür.
Obezite ve Genetik Tanımlanmış 18 gen var. 13 tane aday gen var. Major etkili olanlar : FTO: fat mass and obesity associated MC4R: melanocortin 4 receptor LEP: leptin
İlginiz ve Dikkatiniz İçin Teşekkürler angel-art-house.com
REFERANSLAR Dıabetes Care, Volume 33, Supplement 1, January 2010 Dıabetes Care, Volume 32, Supplement 1, January 2009 International Journal of Obesity (2001) 25, 1713 1721 American Society for Nutritional Sciences., March 2002 J Am Soc Nephrol 17: S165 S168, 2006 Hepatology. 2009 April ; 49(4): 1375 1384 Metabolism. 2009 February ; 58(2): 212 219 Clinical Science (2008) 114, 183 193 Clinical Chemistry 52:3 405 413 (2006) Clinical Chemistry / Adiponectin, CRP, and Metabolic Syndrome Clinical Chemistry 48:2, 278 283 (2002) J Clin Pathol 2008;61:697-706