Minimal Kalıntı Hastalık (MRD) Doç. Dr. Müge GÖKÇE İstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi Özel Gaziosmanpaşa Hastanesi Çocuk Hematoloji & Onkoloji Bilim Dalı
Sitomorfolojik Remisyon Kemik iliğinde %5 in altında blast olmasıdır Ancak bu durumda bile 1*10⁶ blast yükü olabildiği gösterilmiştir. Cazzaniga G, et al. Monitoring of minimal residual disease in leukemia, advantages and pitfalls. Ann Med 2006; 38:512 21. İşte bu gözle saptayamadığımız gizli blast yükü >> Minimal Kalıntı Hastalık
MRD Önemi Önemi ilk kez pediatrik ALL tanılı hastalarda vurgulandı. ALL tanılı hastalarda tedavinin ilk 3 ayında 9 farklı noktada >> MRD >> prognoz ile yakından ilişkili İlk MRD lerde 10ˉ², daha sonraki MRD lerde 10ˉ⁴ değerler >> kötü prognoz ile ilişkili van Dongen JJ, et al. Prognostic value of minimal residual disease in acute lymphoblastic leukemia in children. Lancet. 1998.
MRD Önemi Tedavi etkinliği değerlendirme Riske uygun tedavi seçmek Erken relaps riskini ve dolayısı ile kemik iliği nakil endikasyonunu belirlemek Kemik iliği nakli öncesi nakil başarısını belirlemek Nakil sonrası nüks riskini belirlemek
BFM Study
PCR >> 1988 yılında thermus aquaticus bakterisinden saflaştırılan ısıya dayanıklı polimerazınkullanımı ile gelişen bir teknik. Tanımlanmış DNA bölgesinin selektif amplifikasyonunu sağlar
MRD izleminde en can alıcı nokta klonal re aranjmanların tedavi sürecinde klonal stabilitelerini koruyup korumamalarıdır. Stabil olmayan klonlar söz konusu olduğunda yanlış negatif sonuçlar çıkabileceğinden en az 2 primer ile MRD bakılmalıdır.
Akım Sitometri *Kolay ulaşılabilir *Ucuz *Kısa sürede yanıt > tedavi yönlendirme için faydalı *Bazı immünfenotipik antijen pozitifliği hedefe yönelik immünoterapi açısından önemli *Dataların yorumlanması deneyim gerektirmekte, laboratuarlar arasında fark olması PCR Daha standardize Daha az deneyim ihtiyacı 1 log daha sensitif Pahalı, zaman gerektiriyor Bazı genetik mutasyonlar ( FLT3 ITD gibi) relaps da negatif olabilir
Kıyaslama yapıldığında; Nordic Society of Pediatric Hematology&Oncology (NOPHO) ALL 2000 29. gün %0.1 qpcr ile IG/TCR vs Multiparametric Akım sitometri T ve B ALL Genellikle PCR ile ölçülen MRD düzeyleri daha yüksek B ALL de relapsı öngörmede fark yok T ALL de PCR üstün
Akım sitometri vs PCR sonuçları uyumlu mu? Pek çok çalışmada ALL ve AML de > %90 dan fazla uyumluluk mevcut Uyumsuzluk olduğunda çoğunlukla PCR ile pozitif Akım sitometri sadece canlı blastları görürken, PCR ile ölü nekrotik blastlar da saptanır. MRD miktarları azaldıkça sonuçlarda uyum oranı azalır. Thorn I, et al. Br J Hematol. 2011. Denys B, et al.leukemia. 2013
MRD Önemi Sadece yüksek riskli hastaların değil düşük risk taşıyan hastalarında saptanmasında önemli. Böylelikle tedavi modifikasyonları gündeme gelebilir. MRC UKALL 2003 PCR ile Ig/TCR analizine dayalı MRD ile İndüksiyon sonu < 10ˉ⁴ hastalar randomize edilmiş 1. grup tek kür intensifikasyon, 2. grup 2 kür intensifikasyon almış EFS de fark olmadığı görülmüş.
Moleküler MRD takibi RT PCR ile Sadece bilinen gen re arrangement ve mutasyonları olan ALL ve AML lerde kullanılabilir. AML %40 70, ALL lerde %90 dan fazlasında kullanılabilir En iyi ve ilk kullanıldığı lösemi; Akut Promiyelositik Lösemi PML RARA ( konsolidasyon sonu pozitiflik nüks riski artar)
Moleküler MRD kullanımı Lösemik füzyon genleri (PML RARA gibi ) Mutasyonlar (NPM1 gibi ) Gen aşırı ekspresyonları (WT1 gibi.)
BCR ABL 1 füzyon geni İndüksiyon ve konsolidasyon sonu MRD değerlendirme > uzun dönem prognozla ilgili Tedavi yanıtı değerlendirme Tirozin kinaz inhibitör değişimi, nakil kararı Pane, F., et al. Significant reduction of the hybrid BCR/ABL transcripts after induction and consolidation therapy is a powerful predictor of treatment response in adult Philadelphia positive acute lymphoblastic leukemia. Leukemia. 2005
TEŞEKKÜRLER