Kamu kesiminde performans yönetiminin olumlu ve olumsuz yanları - Akademik araştırmadan sonuçlar Jarmo Vakkuri Yerel Kamu Ekonomileri Profesörü Tampere Üniversitesi, İşletme Bölümü FI-33014 University of Tampere, FİNLANDİYA Tel. +358 3 3551 6356, +358 40 516 2479, Fax + 358 3 3551 7214 e-mail jarmo.vakkuri@uta.fi
Eğitmenin geçmişi Tampere Üniversitesi nde İşletme Bölümü nde Yerel Kamu Ekonomileri alanında profesör Profesyonel eğitimi Araştırma ilgi alanları : Verimlilik, performans ölçümü, performans yönetimi Finansal yönetimde karar alma Kamu alanında denetim ve mali kontrol Yönetişim, siyasi ortamda piyasalar ve yarı-piyasalar Kamu alanında kurumsal değişim Araştırma, eğitim ve diğer faaliyetler 2
Sunumun yapısı Neden performans yönetimi? Siyasal ve yönetimsel yeniliklerin yayılması Kıt kaynaklar sorunu: Finlandiya ve diğer Kuzey ülkelerindeki örnek Nasıl? Performans değerlendirme ve ölçümü kavramları Performans yönetimi sistemine doğru Performans yönetimi sadece ölçüm ve izlemeden ibaret değildir; aynı zamanda çıkan bilgilerin bu bilgileri analiz edecek ve kullanabilecek ilgili idari ve siyasi makamlara rapor edilmesidir (Johsen, van Helden & Vakkuri 2011); Performans bilgisinin kullanımlarını anlamak 3
Moynihan (2008): Performans Yönetimi doktrinin temel varsayımları 1. Hükümet kendisini daha verimli hale gelmek için değiştirebilir. 2. Hükümetin kötü performansı, mali durumda ve halkın hükümete güveninde sonuç yaratacak temel sebeplerdendir. 3. Hükümetler daha mantıklı kararlar alabilirler ve almalılardır. 4. Performans bilgisi kararları daha iyi hale getirebilir ve hesap verebilirliği arttırmak için kullanılabilir. Dünyadaki performans iyileştirme programları Kaynak tahsisi ve vergi mükelleflerinin kaynaklarının kontrolü için geleneksel yolların alternatif olarak performans yönetimi sistemleri (örnek: girdiye dayalı kontrol, alan-kalem bütçeleme vs.)
OECD ülkelerinde performans yönetimi reformu : neden? Performans yönetiminin amacı, program ve organizasyonel performansa dair yönetimi güçlendirmek için kullanılacak nesnel ve ilgili bilginin üretilmesi ve karar alma mercilerinin bilgilendirilmesi, sonuçlara ulaşılması, genel performansın iyileştirilmesi ve hesap verebilirliğin arttırılmasıdır (Poister 2003, 4) Nesnel ve ilgili bilgi Yönetimin güçlendirilmesi Karar alma mercilerinin bilgilendirilmesi Performans iyileştirmeleri Hesap verebilirliğin arttırılması
Kamu alanındaki organizasyonların yönetimsel planlaması ve kontrol süreçleri 1 Temel hedef ve amaçların planlanması Temel hedef ve amaçların revizyonu/değiştirilmesi 2 Operasyonel planlama 5 Raporlama, analiz ve geri bildirim Operasyonel planların revizyonu Eylem Bütçe revizyonu 3 Bütçeleme 4 Kontrol ve ölçüm
Problem çözümü olarak performans yönetimi Araştırma problemi - Performans nedir? Nasıl kavram haline getirilmelidir? - Nasıl ölçmeliyiz? - Sistem tasarımı - Kurumlardaki meslekler Benzerlikler, farklılıklar? Denge sorunları? Öğrenme kaynakları? Geliştirme kaynakları? Uygulama problemi - Kamu kurumlarında performans nasıl kullanılmalı? Strateji yönetimi Performansa dayalı bütçeleme Hesap verebilirlik - Ne zaman önlemleri kullanmamalıyız? Neden? - Organizasyonel öğrenme - Kurumlardaki meslekler 7
Kamu kesiminde hesap verebilirliğin ve kontrolün başlangıcı (Mayston 1993) Yapı olarak Hesap Verebilirlik: KİM KİME KARŞI SORUMLU? Uygulama olarak Hesap Verebilirlik: NE İÇİN SORUMLU? Yönetici Yönetici kim? Denetçi Kurum temsilcisi Kurum temsilcisi kim?
Performans yönetimi sistemlerini anlamak: Performans Yönetimi süreç döngüsü Kurumsal ortam Performans Yönetimi Tasarım Uygulama Kullanım Etki Değerlendirme (van Helden, Johnsen & Vakkuri 2008) 9
Performans Verimlilik Etkililik Ekonomi GİRDİLER PROCESS ÇIKTILAR NEEDS (KAYNAKLAR) MALİYETLER SÜREÇ GELİRLER EFFECTS İHTİYAÇLAR ETKİLER Karlılık Kamu kurumlarındaki performans boyutları: EVE Modeli (Ekonomi,Verimlilik, Etkililik) Kamu idaresinde, mali tablo bilgisine ihtiyaç vardır. Ekonomi, verimlilik ve etkililik üzerine bilgi de eşit derecede önemlidir.
Performans Yönetiminin olmasının sebebi: performans bilgisinin akıllıca kullanımları Performans bilgisi şunlar için kullanılır: (Vakkuri 2010) Kamu idaresi sisteminin içinde bulunduğu bağlamı anlatmak ( neler oluyor?) Nelerin yüksek performansa katkısı olduğu konusunda mantıklı açıklamalar bulmak ( performansı iyileştirmek için neler yapılmalı? ) Gelecekteki sonuçları tahmin etmek ( iyileştirme çabalarının sonuçları nasıl değerlendirilmelidir? ) Performans yönetimi sistemi, performans bilgisi sistematik olarak kullanılmazsa bir yönetim sistemi olamaz. Ölçtüğün şeyi elde edersin 11
Performans bilgisinin fonksiyonel olmayan kullanımları; şunlara sebep olan performans göstergelerinden kaçının: Tünel vizyonu Kolay şeylerin ölçümü Alt optimizasyon Organizasyonel birimler arasında (tek bir kurum için iyi olan bir şey bütün kamu idaresi sistemi için iyi olmayabilir.) Miyopluk Performans yönetimi sistemleri konusunda sabırsızlık Organizasyonel öğrenme için 12
Performans bilgisinin fonksiyonel olmayan kullanımları; şunlara sebep olan performans göstergelerinden kaçının: Kemikleştirme; yenilikler için fonksiyonel olmayan teşvikler - İdeal olarak ortalama organizasyon mu? Yeni çözümler için fırsatlar yaratmak Oyun Rekabet ve işbirliği arasındaki ikilem Yanlış temsil Performans yönetimi için aşırı muğlak kurallar Kamu kesimi performans ölçümü araştırmasında yaratıcı hesap verme uygulamaları 13
Karar alma için performans bilgisi Geriye bakmak: Gelişim tarihi İleriye bakmak : amaçlar, riskler? Yukarı gidiş: Stratejik bilgi nasıl üretilir? Aşağı gidiş : büyük amaçlar mümkün olduğunca nasıl somut hale getirilir? Kıyaslama: karşılaştırmalar. Kurum nerelerde başarılı? İyileştirme kaynakları nerede? Telafi etmek: performansa ulaşılmış Motive etmek: yenilik için teşvikler NE TÜR PERFORMANS BİLGİSİNE İHTİYAÇ VAR? BUNLARIN HÜKÜMETİN STRATEJİK KARAR ALMASIYLA İLİŞKİSİ NASIL? TEMEL SORUNLAR NELER? 14
Sonuçlar 1. Kıt kaynaklar sorununu çözme teşebbüsü olarak performans yönetimi sistemi ( performans kısmı ) Çözüm değil ama kamu idaresinde mali kontrol ve yönetim için kullanılan geleneksel yollara bir alternatif 2. Kamu kesiminde performans nasıl yönetilmeli? ( yönetim kısmı ) Kurumların ve yöneticilerin hesap verebilirliği Tasarım ve performans bilgisi kullanımı, genel yönetim sistemine nasıl entegre edilmeli? Entegrasyon başarılı olmazsa şu problem vardır: performans yönetiminin ritüel benzeri ve sembolik sistemleri 15