.. Î eslekî ve eknk ğtm raştırma ve elştrme erkez aşkanlığı () ayın o : 29 raştırmayı apan rtuğrul 2001
: 975 11 2108-6
elşmş ülkelerde ekonomk faalyetler hzmet sektöründe yoğunlaşırken, gelşmekte olan ülkelerde bu faalyetler tarım ve sanay sektörlernde yoğunlaşmaktadır. urzm sektörü ülkelern bacasız fabrkaları olarak tanımlanmaktadır. u sektörün temel ve vazgeçlmez yapı taşlarından brs de ervs meslek alanıdır. ürkye de ervs meslek alanında, ş ve hzmet sektörünün htyacı olan ntelkl ara kademe ş gücünün yetştrlmes, llî ğtm akanlığı na bağlı caret ve urzm ğretm enel üdürlüğü bünyesndek 62 nadolu otelclk ve turzm meslek lsesnde yapılmaktadır. u okulların ervs bölümünde öğrenm gören öğrenc sayısı 3189 dur. ervs bölümünde okutulmakta olan meslek dersler ktaplarının genel br değerlendrmesn yapmayı amaçlayan bu araştırma, örneklem kapsamına alınan 16 nadolu otelclk ve turzm meslek lsesnde görev yapan ervs bölümü meslek dersler öğretmenler ve öğrenm gören öğrenclerden sağlanan verlere dayalı olarak yapılmıştır. raştırma, verlern toplandığı tarhtek durumu yansıtmaktadır. raştırmanın, ayrıca sınırlı da olsa sınıf ç letşm, etkleşm ve öğretm/öğrenme yöntem ve teknkler konusunda da ver sağladığı göz önünde bulundurulmalıdır. ervs bölümü meslek dersler ktaplarının değerlendrlmes araştırmasının yapılmasına karar veren llî ğtm akanlığı yetkllerne, araştırmanın gerçekleştrlmesne yardımcı olan nadolu otelclk ve turzm meslek lseler yönetclerne, belrttkler görüşler ve yaptıkları değerlendrmeler le katkıda bulunan ervs bölümünde görev yapan meslek dersler öğretmenler ve öğrenm gören öğrenclerne, araştırmanın tasarlanması, verlern toplanması, şlenmes ve yorumlanmasında hzmet geçen tüm uzmanlara, araştırmanın gerçekleşmesne katkıda bulunan dğer lgllere teşekkür ederm. aşkanı
v
lm ve teknolojdek hızlı değşm ve gelşm toplum, brey yaşamında sosyal, ekonomk, kültürel alanlarda öneml değşmelere yol açmaktadır. ağın teknolojsn yakalayablmek ve ona yön vereblmek çn,meslek teknk eğtmn yetştreceğ kşlere yaratıcılık, problem çözme ve blg donanımını el becers le brlkte kullanma yeteneklernn kazandırılması htyacı bulunmaktadır.u htyaç da öncelkle öğretm materyaller le gerçekleşeblr. ürk eğtm sstemnde kullanılan öğretm materyallernn başında ders ktapları gelmektedr. ers ktaplarının bçm ve çerk açısından yeterllğ, teknolojk gelşme ve değşmlere uyumu eğtm, öğretmn belrlenen hedeflerne ulaşmasında son derece önemldr. ervs bölümü meslek ders ktaplarının genel br değerlendrmesnn yapıldığı bu çalışmada, meslek ders ktaplarının bçm ve çerğnn mevcut durumu, öğretm programlarına ve teknolojk yenlklere uyumu, öğrenc aktvtelerne katkısı, nadolu otelclk ve turzm meslek lselernde görevl bulunan meslek dersler öğretmenler ve öğrenm gören öğrenclernden anketler le sağlanan verlere dayalı olarak belrlenmştr. raştırmada örneklem kapsamına alınan 16 nadolu otelclk ve turzm meslek lsesnn ervs bölümünde görevl meslek ders öğretmenlernn görüş ve değerlendrmelern almak çn -1, öğrenm gören öğrenclern görüş ve değerlendrmelern almak çn 2 anketler uygulanmıştır. raştırmada, örneklem kapsamına alınan okullarda görevl 397 öğretmen ve 1581 öğrencnn görüş ve değerlendrmes alınmıştır. ervs bölümü meslek dersler ktaplarının değerlendrlmes araştırmasının yapılmasına karar veren llî ğtm akanlığı yetkllerne, araştırmanın yapımında her türlü olanağı sağlayan ve destek veren aşkanına, aşkan yardımcılarına ve uzmanlarına, belrttkler görüş ve yaptıkları değerlendrmelerden dolayı tcaret meslek lselernde görevl öğretmenlere ve öğrenm gören öğrenclere teşekkür ederm. eslekî ve teknk orta öğretm kurumlarında öğretm yapılmakta olan dğer meslek alanları çn de meslek ders ktaplarının değerlendrlmes araştırmalarının yapılmasını dlerm. ayıs 2001 rtuğrul zmanı v
v
...... v... v... x... 1... 3... 4... 5... 5... 5... 7... 7... 7... 9... 10-3.1.... 11 ğretmenlern nvanlarına öre ağılımı... 11 ğretmenlern erslere ve llere öre ağılımı... 12 ğretmenlern erslere rme üreler... 13 tapların kutulma üreler... 14 tapların evcut urumu... 17 tabı lmayan erslerde ullanılan aynak ürler... 18 kutulan tap ürlernn erslere öre ağılımı... 19 aftalık ers aatnn eterllğ... 23 kutulan tabın elrlenmes... 24 ers taplarının ğretm rogramındak onuları ve lgler apsaması... 25 ksk onuların amamlanması çn ullanılan aynaklar... 27 ksk onu ve lglern ğrencye ktarılması... 28 onuların ğretm rogramındak ıraya ygunluğu... 30 onuların lm ve eknolojdek elşmeler ansıtması... 31 eknolojsn trmş lglere er erlme ereces... 33 taplarda ereksz lg ve yrıntıya er erlmes... 34 tapların azılı etnlernn ğrencler arafından nlaşılması... 35 tapların nlatım lnn ğrenc evyesne ygunluğu... 36 onuların şlenşnden zlenen öntemn ygunluğu... 38 ynı ınıfta kutulan eslek ersler taplarının onuları rasındak lşk... 39 ültür ve eslek ersler taplarındak onuların rbrlern esteklemeler... 41 v
kutulan taplarda şlenen onuların ğrenclern ünlük aşantılarına atkısı... 42 ğrenclere lg, ecer, utum ve ş lışkanlıklarının azandırılması... 44 tapların emn dleblme üres... 45 tapların lt alteler... 47 tapların ağıt alteler... 48 kutulan tapların ullanım olaylığı... 49 tapların untosunun eterllğ... 50 taplarda ğretme ardımcı nsurlara er erlmes... 52 3.2. ğrenclern nsyetlerne öre ağılımı... 54 nketlern rneklem apsamına lınan llere ve erslere öre ağılımı... 55 ğrenclern ğrenm ördükler ınıflara öre ağılımı... 55 ers tapların evcut urumu... 56 erslerde kunacak tapların ğrenlmes... 59 kunan tapların emn dlmes... 60 tapların emn dlş... 61 kunan tapların emn dleblme üreler... 63 tapların emn dlememe edenler... 64 ers taplarının amanında lân dlmes... 65 ers tabı lmayan erslerde ullandırılan aynaklar... 66 taplardak azılı etnlern nlaşılması... 68 ksk onuların aşka aynaklardan ot utturularak amamlanması... 69 ot utma üres... 70 taplarda ereksz lg ve yrıntıya er erlmes... 72 eknolojsn trmş lglere er erlmes... 73 ynı ınıfta kutulan eslek ersler taplarındak onuların rbrler le lşkler 74 onuların şlenşnde zlenen öntemn ygunluğu... 76 onuların taplardak ırayı akp tmes... 77 kunan tapların erslern nlaşılmasında atkısı... 79 erse atılımın ağlanmasında tabın atkısı... 80 erse azırlanmada kunan tapların atkısı... 81 şlenen onuların ğrenclern ünlük aşantılarına atkısı... 83 kunan tapların ullanım olaylığı akımından ygunluğu... 84 tapların untosunun ygunluğu... 85 taplarda ğrenmeye ardımcı nsurlara er erlmes... 87 tapların lt altes... 88 tapların âğıt altes... 89 3.3.... 91 3.3.1. ğretmenlern enel örüş ve nerler... 91 3.3.2. ğrenclern enel örüş ve nerler... 92,... 93... 94... 100... 103... 105 v
.o ablo dı ayfa 2.1 raştırma apsamına lınan ller ve ygulanan nket ayıları... 8 3.1.1 ğretmenlern nvanlarına öre ağılımı... 11 3.1.2 rneklem apsamına lınan ğretmenlern erslere ve llere öre ağılımı... 12 3.1.3 ğretmenlern ğretmn erdkler erslere rme üres... 13 3.1.4 ğretmenlern elrttkler tapları kutma üreler... 14 3.1.5 ğretmenlern ğretmn erdkler ersler le ranşlarının arşılaştırılması... 16 3.1.6 ğretm erlen erslern taplarının evcut urumu... 17 3.1.7 ers tabı lmayan erslerde ullanılan aynaklar... 18 3.1.8 erslerde kutulan tap ürler... 19 3.1.9 ğretmenlern erslerde kuttukları taplar... 21 3.1.10 aftalık ers aatnn eterllğ... 23 3.1.11 kutulan tabın elrlenmesnde ğretmenlern zledğ öntemler... 24 3.1.12 kutulan tapların ğretm rogramlarındak onuları ve lgler apsaması... 25 3.1.13 kutulan taplardak ksk onu veya lglern amamlanmasında ullanılan aynaklar... 27 3.1.14 ers tabı ışındak aynaklardak lglern ğrencye ktarılması.. 28 3.1.15 kutulan taplarda er lan onuların ğretm rogramındak ıraya ygunluğu... 30 3.1.16 kutulan taplarda er lan onuların lm ve eknolojdek elşmeler ansıtması... 31 3.1.17 kutulan taplarda eknolojsn trmş lglere er erlme ereces... 33 3.1.18 kutulan taplarda ereksz lg ve yrıntılara er erlmes... 34 3.1.19 kutulan taplardak azılı etnlern ğrencler arafından nlaşılması... 35 3.1.20 kutulan tapların nlatım lnn ğrenc evyesne ygunluğu... 36 3.1.21 kutulan taplardak onuların şlenşnde zlenen öntemn ygunluğu... 38 3.1.22 kutulan taplarda şlenen onuların ynı ınıfta kutulan ğer eslek ersler onuları le lşks... 39 3.1.23 ynı ınıfta kutulan ültür ve eslek ersler taplarındak onuların rbrlern esteklemeler... 41 3.1.24 kutulan taplarda şlenen onuların ğrenclern ünlük aşantılarında atkısı... 42 3.1.25 kutulan taplarda şlenen onuların ğrenclere stenen lg, ecer, utum ve ş lışkanlıklarını azandırması... 44 3.1.26 kutulan tapların emn dleblme üres... 45 3.1.27 kutulan tapların lt altesnn eterllğ... 47 3.1.28 kutulan tapların ağıt altesnn eterllğ... 48 3.1.29 ullanım olaylığı akımından kutulan tapların eterllğ... 49 3.1.30 kutulan tapların untosunun eterllğ... 50 3.1.31 kutulan taplarda ğretme ardımcı nsurlara er erlme üzey 52 3.2.1 ğrenclern nsyetlerne öre ağlımı... 54 x
.o ablo dı ayfa 3.2.2 ğrenclere ygulanan nketlern rneklem apsamına lınan llere ve erslere öre ağılımı... 55 3.2.3 ğrenclern ğrenm ördükler ınıflara öre ağılımı... 56 3.2.4 ğrenm örülen ers tabının evcut urumu... 56 3.2.5 kutulan taplara t lgler... 57 3.2.6 erslerde kunacak tapların ğrenlmes... 59 3.2.7 kunan tapların emn dleblmes... 60 3.2.8 kunan tapların emn dlş... 61 3.2.9 kunan tapların 1999-2000 ğretm ılı aşında emn dleblme üres... 63 3.2.10 tapların emn dlememe edenler... 64 3.2.11 ers taplarının kul dares arafından amanında lân dlmesne lşkn ğrenc örüşler... 65 3.2.12 ers tabı lmayan erslerde ullanılan aynaklar... 66 3.2.13 kunan taplardak azılı etnlern nlaşılması... 68 3.2.14 kunan taplardak ksk onuların aşka aynaklardan ot utturularak amamlanması... 69 3.2.15 ot utma üres... 70 3.2.16 kunan taplarda ereksz lg ve yrıntılara er erlmes... 72 3.2.17 kunan taplarda eknolojsn trmş lglere er erlmes... 73 3.2.18 kunan taplarda şlenen onuların ynı ınıfta kutulan ğer eslek ersler taplarındak onular le lşks... 74 3.2.19 kunan taplardak onuların şlenşnde zlenen öntemn ygunluğu... 76 3.2.20 ğretmenn onuların şlenşnde kunan taptak ırayı akp tmes... 77 3.2.21 kunan tapların erslern nlaşılmasında atkısı... 79 3.2.22 erse ktf atılımın ağlanmasında kunan tapların atkısı... 80 3.2.23 erse azırlanmada kunan tapların atkısı... 81 3.2.24 kunan taplarda şlenen onuların ğrenclern ünlük aşantılarına atkısı... 83 3.2.25 kunan tapların ullanım olaylığı akımından ygunluğu... 84 3.2.26 kunan tapların untosunun ygunluğu... 85 3.2.27 kunan taplarda ğrenmeye ardımcı nsurlara er erlme üzeyler... 87 3.2.28 kunan tapların lt altesnn eterllğ... 88 3.2.29 kunan tapların âğıt altesnn eterllğ... 89 x
oplumumuzda geçmş 1883 yılına kadar uzanan caret ğretm zmetler 10.06.1933 tarh ve 2287 sayılı aarf ekâlet ve azfeler akkındak anunun 1.maddesne göre kurulan eslekî ve eknk edrsat mum üdürlüğü tarafından yürütülmekte ken, bu anuna ek olarak kabul edlen 22.09.1941 tarh ve 4113 sayılı anunla eslekî ve eknk ğretm üsteşarlığı ve her derecedek tcaret öğretm şlern yürütmek üzere aynı anunun /. maddes le caret ğretm üdürlüğü kurulmuştur. aha sonrak yıllarda çeştl smler alan bu müdürlük, son olarak 3 asım 1989 gün ve 20331 sayılı esmî azetede yayımlanan llî ğtm akanlığı eşklât ve örevler hakkındak 179 sayılı anun ükmündek ararnamede değşklk yapılmasına dar,23.10.1989 tarh ve 385 sayılı anun ükmünde ararname le caret ve urzm ğretm enel üdürlüğü olarak teşklâtlandırılmıştır. ünümüzde caret ve urzm ğretm enel üdürlüğü bünyesnde bulunan 693 okulda, 22 meslek alanında, 255 346 öğrencye eğtmöğretm olanağı sağlanmaktadır. u meslek alanları çersnde ervs bölümü 3189 öğrenc kapastes le yern almaktadır. raştırmanın bu bölümünde; ervs bölümü meslek alanında okutulmakta olan meslek dersler ktaplarının değerlendrlmesne yönelk olarak yapılan bu araştırmanın problem, amacı, önem, sınırlılık ve sayıltıları açıklanmakta, kullanılan başlıca termlern tanımları yapılmaktadır. lkemzde 16 cak 1883 tarhnde açılan amdye caret ekteb Âls sml okulla lk olarak tcaret öğretmne başlanmıştır. 1915 yılında stanbul caret ekteb Âls adı altında öğretmn devam ettren bu okulun tarhne, ülkemzdek tcaret öğretmnn tarh deneblr. amdye caret ekteb Âls, eşrutyet önemnde tcaret öğretmnn yapıldığı tek ve en esaslı kurum olma özellğn kazanmıştır. umhuryetn lk yıllarında eğtm-öğretm hzmetler veren tcaret okullarında öğleden önce teork, öğleden sonraları pratk çalışmalara yer verlmekte d. ğretm 1
programlarında genel blg derslerne hç yer verlmemş olan bu kurumlarda yetştrlen elemanların ş hayatında yeterl bulunmamasından dolayı, genel blg dersler de eklenmştr. caret okulları öğretm programları,ş ve hzmet sektörünün gereksnmlerne göre yenlenerek hâlen faalyetlerne devam etmektedr. ş ve hzmet sektöründek gelşme ve yenlklern tcaret okullarının öğretm programlarına ve buna paralel olarak da ders ktaplarına yansıtılması, eğtm-öğretmde vermllğ artırmada en öneml etkenlerden br olmuştur. ers ktapları, eğtm sstemmz çersnde, öğretme-öğrenme etknlklernn plânlanması, gelştrlmes, uygulanması ve değerlendrlmesne yönelk kararlar üzernde öneml br etkye sahptr. enelde öğretmenler, öğretm programlarında belrlenen konuları öğrenclerne öğretmek çn en uygun olan ders ktaplarını seçer ve kullanırlar. ğrencler de derste şlenen konulara ve sınavlara hazırlanmak çn ders ktaplarını br rehber olarak görürler (alın,1996). ers ktapları öğrenclern okuldak zamanının dışında da blgye ulaşma yolunu gösteren, blgy öğrenmesn kolaylaştıran ve araştırmaya sevk eden etkl br araçtır. ers ktapları, eğtm sstem çersnde bu derece öneme sahp olunca bu ktapların çerğ, tasarımı ve seçm oldukça önem taşımaktadır. ers ktapları, eğtm amaçlarına uygun öğrenme ve ktap tasarımı üzerne yapılan araştırma bulgularına dayalı olarak hazırlanmalıdır (alın,1996). lm ve teknolojdek gelşmelern etksn çok hızlı gösterdğ ş hayatına paralel olarak, meslekî eğtm kurumlarındak öğretm programları le öğrenclern takp ettkler ders ktaplarının tasarımının ve çerğnn de blm ve teknolojdek değşklklere, yenlklere uyum çalışmasının yapılması gerekmektedr. llî ğtm akanlığı ders ktaplarının basımını ve dağıtımını 1991 yılına kadar elnde bulundurmakta d. u tarhten tbaren özel yayın evlerne ders ktabı basma ve dağıtma mkânı verldkten sonra ders ktaplarının bçmsel özellklernde yleşme olduğu gözlenmştr. ncak bu yleşme meslekî teknk orta öğretm kurumlarında okutulan ders ktaplarında olmamıştır. azar açısından öğrenc sayısının lköğretm ve genel lselerde daha fazla oluşu, özel teşebbüsü bu okulların ders ktaplarını hazırlamaya yönlendrmştr. 2
ers ktaplarının çerk yönünden yeterlğnn ne olduğunu ölçmede kıstasımız öğretm programları olmaktadır. ğretm programları, yen blg ve teknolojlere paralel olarak gelştrlmez se eksklklern öğretm programlarına göre hazırlanan ders ktaplarına yansıması kaçınılmazdır. eslekî teknk eğtmn, blm ve teknolojdek gelşmelern çnde olması gerektğ hâlde yapılan ncelemelerde bu gelşmelern ders ktaplarına aktarılmasında yetersz kalındığı gözlenmektedr. ürk tandartlar nsttüsü 21/04/1992 tarhnde 10220 numaralı ders ktaplarının bçmsel özelklerne yönelk standart yayımlamıştır. alm erbye urulu, ders ktaplarını nceleme esaslarına yönelk 5/6/1995 tarh ve 269 sayılı ararında bu standardın bazı maddelerne atıfta bulunmaktadır. üm teknolojlerde gelşmelern olduğu çağımızda eğtm teknolojsnde de gelşmelern olacağı aşkârdır. una rağmen, standarda bağlı kalınmasının, gelşmenn önüne set olacağı yönünde tereddütler vardır. u çalışmanın problemn, caret ve urzm ğretm enel üdürlüğü bünyesnde öğretm yapılmakta olan ervs meslek alanında okutulan meslek dersler ktaplarının yeterllğnn değerlendrlmes oluşturmaktadır. raştırmanın genel amacı, caret ve urzm ğretm enel üdürlüğü bünyesnde öğretm yapılmakta olan ervs meslek alanında okutulan meslek dersler ktaplarının yeterllğnn genel br değerlendrmesn yaparak mevcut durumunu ortaya çıkarmaktır. u amaca ulaşmak çn ervs bölümü meslek ders ktaplarının; 1. evcut durumları, 2. ürler ve belrlenme yöntemler, 3. onularının öğretm programlarına uygunluğu, 4. ğrenc aktvtelerne katkısı, 5. ğer ders ktapları le olan lşks, 6. çerk ve bçmsel özellkler nasıldır/nelerdr? orularına yanıt aranacaktır. 3
ağlar, yüzlerce hatta bnlerce yılı kapsarken bugün baş döndürücü gelşme ve değşmeler sonucu artık brkaç çağ, br nsanın ömrüne sığar olmuştur. ünümüzde ulaşılan blg toplumu, nsanın öğrenme htyacını aynı ölçüde ve yoğunlukta artırmıştır. lm ve teknolojnn yoğun br şeklde şlevsel lşkler çnde bulunduğu çağımızda nsanlık, blg toplumu uygarlığının daha neler üreteceğ konusunda hem hayranlık hem korku duymaktadır. u yarışı sürdüreblmek çn başta gelşmş ülkeler olmak üzere, bütün ülkeler çok yönlü ve kapsamlı araştırma ve gelştrme çalışmaları çndedr. lde ettkler sonuçlara göre, hemen hemen bütün toplumların eğtm sstemlerne ve eğtm yatırımlarına yen br yön verdkler görülmektedr (taünal, cak1993, llî ğtm). llî ğtm akanlığı yapmış olduğu araştırma ve çalışmalarda blm ve teknolojnn hızla gelştğn ve bu gelşmelere uyum sağlamanın önemn dle getrmekte ve bu yönde çalışmalar yapmaktadır. 1739 sayılı llî ğtm emel anunu le blm ve teknolojdek gelşmelern, eğtmöğretm kurumlarında etkl br şeklde öğrenclere kazandırılması görev llî ğtm akanlığına verlmştr. apılacak bu çalışma le meslek ders ktabı htyacı belrlenerek öğretmen ve öğrenclern ders ktabını temn edeblme durumları le ders ktabına yönelk eleştrler, ders ktabı olmadığı durumlarda hang kaynakları kullandıkları ortaya konacaktır. llî ğtm akanlığı, eğtm-öğretmn etkl aracı olan ders ktaplarının yleştrlmesne yönelk kararlarının uygulamada etknlğn artırmada, bu araştırma bulguları ışığında belrlenecek çözüm önerlernden faydalanacaktır. 1. raştırma, caret ve urzm ğretm enel üdürlüğü bünyesnde öğretm yapılmakta olan ervs bölümü meslek dersler ktapları le sınırlıdır. 2. raştırma, 1999-2000 öğretm yılında nadolu telclk ve urzm eslek selernn ervs bölümünde görev yapan öğretmenler ve öğrenm gören öğrencler le sınırlıdır. 4
1. raştırma kapsamına alınan okullarda ktapların değerlendrlmesne yönelk anketlern uygulanması çn örneklem gruplarına seçlen öğretmen ve öğrencler, evren temsl etmekte ve onların görüş ve değerlendrmelern yansıtmaktadır. 2. ğretmen ve öğrencler çn uzman görüşü alınarak ve alanda test edlerek hazırlanan anket formları, cevaplandırılması amaçlanan sorularla lgl verler toplamaya uygundur. 3. ğretmen ve öğrenc anket le ervs bölümü meslek ders ktaplarının değerlendrmesnn yapılmasında kullanılan dörtlü ölçek, eşt aralık ölçeğ olarak kabul edlmştr. u araştırmada geçen başlıca termler aşağıdak anlamlarda kullanılmıştır. ers ktabı: er tür ve derecedek örgün ve yaygın eğtm kurumlarında kullanılacak olan, konuları öğretm programları doğrultusunda hazırlanmış, öğrenm amacı le kullanılan basılı eserdr. emel ders ktabı: enellkle meslekî ve teknk öğretm okul ve kurumlarında alanın gerektrdğ blglern tamamını kapsayan ve program değşklklernden kısa sürede etklenmeyen basılı eserdr. ğretmen: nadolu otelclk ve turzm meslek lselernn ervs bölümünde görevl meslek ders öğretmenlerdr. ğrenc : nadolu otelclk ve turzm meslek lselernn ervs bölümünde öğrenm gören öğrenclerdr. ğretm programı: nadolu otelclk ve turzm meslek lselernn ervs bölümünde kullanılan ve llî ğtm akanlığı tarafından hazırlanmış programlardır. ers yılı: kulların açık kaldığı, brbrn takp eden ve en az 180 ş - günlük eğtm ve öğretm süresdr. ümre öğretmenler kurulu: ynı ders okutan öğretmenlerden oluşan kuruldur. 5
6
u bölümde, nadolu telclk ve urzm eslek selernde öğretm yapılmakta olan ervs bölümü meslek dersler ktaplarının yeterllğnn değerlendrlmesne lşkn araştırmanın model, evren-örneklem, ver toplama yöntemler ve araştırmada kullanılan statstksel teknkler açıklanmaktadır. raştırmada, nadolu telclk ve urzm eslek selernde öğretm yapılmakta olan ervs bölümü meslek dersler ktaplarının yeterllğnn değerlendrlmes le lgl olarak 1999-2000 öğretm yılında bu okulların ervs bölümünde görevl bulunan öğretmenlern ve öğrenm gören öğrenclern meslek ders ktaplarına lşkn görüş ve değerlendrmeler, gelştrlen k ayrı anket formu le alınmıştır. u nedenle araştırma betmsel ntelkte br çalışmadır. u araştırmanın k evren ve bu evrenlerden alınan br dğernden bağımsız k de örneklem vardır. raştırmanın brnc evrenn, 1999-2000 öğretm yılında ervs bölümü öğretmnn yapıldığı 62 nadolu telclk ve urzm eslek sesnde görevl bulunan 584 öğretmen oluşturmaktadır. ürkye genelnde örneklem kapsamına 10 l ve 16 okul alınmış olup bu llern ve llerdek okulların belrlenmesnde yansız (random) örnekleme yöntemne gdlmştr. raştırma kapsamına alınan her okulda, ervs bölümünün her br ders çn k öğretmenn anket doldurması plânlanmıştır. raştırma kapsamına alınan öğretmenlere gönderlen anket sayısı toplamı 544, öğretmenlerce cevaplandırılarak geçerl sayılan anket sayısı 397 dr. önderlen anketlern geçerl sayılan anketlere oranı yüzde 73 tür (ablo 2.1). 7
raştırmanın knc evrenn, nadolu telclk ve urzm eslek lselernn ervs bölümünde öğrenm gören öğrencler oluşturmaktadır. nılan öğretm yılında ürkye genelnde ervs bölümünde öğrenm gören öğrenc sayısı 3189 dur. ğrenc sayıları araştırma kapsamına alınan llerdek nadolu telclk ve urzm eslek lselernn ervs bölümlernde okutulmakta olan her br ders çn öğrenc yoğunluğu esas alınarak ayrı ayrı hesaplanmıştır.ğrenc yoğunluğu az olan llerde her br ders çn 4 le 9 arası sayıda öğrencye,öğrenc yoğunluğu fazla olan llerde se 10 ve daha fazla öğrencye anket uygulanması plânlanmıştır.u dağılıma lşkn blgler ablo 2.1 de verlmştr. raştırma kapsamına alınan öğrenclere gönderlen toplam anket sayısı 1615 tr.ğrenclerce cevaplandırılarak dönen anket sayısı 1581 dr. ğrenclerce cevaplandırılarak geçerl sayılan anket sayısının, gönderlen anket sayısına oranı yüzde 97.9. dur. ablo 2.1 de araştırma kapsamına alınan llere uygulanan anket sayıları ve oranları gösterlmektedr. ablo-2.1 raştırma apsamına lınan ller e ygulanan nket ayıları (f) (f) / (%) (f) (f) / (%) 17x4=68 28 41.1 17x10=170 144 84.7 17x2=34 34 100 17x9=153 151 98.6 17x2=34 27 79.4 17x6=102 102 100 17x2=34 32 94.1 17x5=85 85 100 17x2=34 34 100 17x7=119 119 100 17x4=68 47 69.1 17x18=306 302 98.6 17x6=102 55 53.9 17x14=238 234 99.1. 17x2=34 20 58.8 17x4=68 68 100 17x6=102 102 100 17x14=238 238 100 17x2=34 18 52.9 17x8=136 138 100 544 397 73.0 1615 1581 97.9 : önen nket ayısı : önderlen nket ayısı 8
raştırmanın ver kaynağını, anketlerle toplanan verler oluşturmaktadır. raştırmanın amaçları çerçevesnde nadolu telclk ve urzm eslek selernn ervs bölümünde görevl öğretmenler ve öğrenm gören öğrencler çn hazırlanan k anket (-1 ve -2), araştırmacı ve uygulayıcılardan oluşan br uzmanlar grubunun ncelemesne sunulmuştur. zmanlarca yapılan değerlendrmeler ve önerler dkkate alınarak -1 ve -2 anketlernde düzenlemeler yapılmıştır. elştrlen anketler, nkara lndek tcaret meslek lselernn ervs bölümünde görev yapan öğretmenlere ve öğrenm gören öğrenclere uygulanarak alanda test edlmştr. ygulama sonuçları dkkate alınarak -1 ve - 2 anketlerne son şekl verlmştr. rneklem kapsamına alınan tcaret meslek lselernn ervs bölümünde görevl öğretmenlere -1, bu okulların ervs bölümünde öğrenm gören öğrenclere -2 anket ve cevap anahtarları verlmştr. nketlern cevap anahtarlarının brer örneğ ekler kısmında (1, 2, 3 ve 4) verlmektedr. nketlern uygulanmasında uzmanları görevlendrlmştr. nket uygulama esasları, gelştrlen anket uygulama kılavuzunda (5) açıklanmıştır. ce görevlendrlen uzmanlar, örneklem kapsamına alınan tcaret meslek lselernn ervs bölümünde, -1 ve -2 anketlern öğretmen ve öğrenclere uygulamışlardır. nket uygulamalarında uzmanlar, okul yönetcler le ş brlğ yapmışlardır. nket uygulaması çn görevlendrlen uzmanlarına, araştırmanın amaçları, anketlern kapsamı ve uygulamada zleyecekler yöntemler açıklanmıştır. raştırma kapsamına alınan nadolu telclk ve urzm eslek selernn ervs bölümünde görevl öğretmenler ve bu bölümdek öğrenclerce cevaplandırılan anketler ve cevap anahtarları, anket uygulamasıyla görevlendrlen uzmanları tarafından ger alınarak ğtm eknolojler ölümü uzmanlarına teslm edlmştr. evap anahtarları doğruluk ve geçerllk yönünden ncelenerek kusurlu bulunan anketler, değerlendrme kapsamı dışında bırakılmıştır. nketlerde açık uçlu sorulara verlen cevaplar araştırma grubunca kaydedlerek tekrarlanan görüş ve değerlendrmelern frekansları hesaplanmıştır. eçerl kabul edlen cevap anahtarlarında, sorulara verlen cevaplar ğtm eknolojler ölümü uzmanlarınca optk okuyucuda okutularak 9
blgsayar ortamına aktarılmıştır. erlern blgsayara grşnden sonra -1 ve -2 çn stenlen blgsayar çıktıları ayrı ayrı hazırlanmıştır. raştırma amaçları çerçevesnde blgsayardan alınan tablolar yorumlanarak araştırma raporu yazılmıştır. raştırmada, öğretmen ve öğrenclerden anketler yoluyla elde edlen verler, frekans ve yüzdeler olarak hesaplanarak tablolarda gösterlmştr. -1 ve -2 anketlernde yer alan bazı soruların cevaplandırılmasında ve değerlendrlmesnde dörtlü lkert ölçeğ kullanılmıştır. lçek eşt aralık ölçeğ olarak kabul edlmştr. lçeğn olumlu ucu 4 ve dğer ucu 1 (çok ve çok az) olarak alınmıştır. nketlerdek boş ve geçersz olan cevaplar dkkate alınmamıştır. ğretmen ve öğrenclern servs bölümünde okutulan ders ktaplarına lşkn olarak yaptıkları değerlendrmeler,frekans ve yüzdeler hesaplanarak tablolar yardımı le gelştrlp yorumlanarak araştırma raporu hazırlanmıştır. 10
- u bölümde araştırma kapsamına alınan nadolu telclk ve urzm eslek lselernn ervs bölümünde görev yapan öğretmenlern ve öğrenm gören öğrenclern meslek dersler ktaplarına yönelk görüş ve değerlendrmeler ncelenmektedr. 3.1. u bölümde araştırma kapsamına alınan nadolu telclk ve urzm eslek lselernn ervs bölümünde görev yapan öğretmenlern okuttukları meslek dersler ktaplarına yönelk görüş ve değerlendrmeler ncelenmektedr. ğretmenlern nvanlarına öre ağılımı ğretmenlern unvanlarına göre dağılımı le lgl bulgular ablo 3.1.1 de verlmştr. ablo 3.1.1 ğretmenlern nvanlarına öre ağılımı f % üdür / üdür ardımcısı 23 5.8 ölüm ef / tölye ef 13 3.3 adrolu ğretmen 351 88.4 eçc / örevlendrmel ğretmen 10 2.5 oplam 397 100 ablo 3.1.1 ncelendğnde anket uygulamasına katılan öğretmenlern tamamına akının kadrolu öğretmen olarak bulundukları okullarda görev yaptıkları görülmektedr. nket uygulamasına katılan öğretmenler çersnde, kadrolu öğretmenlern yüzde 88.4 gb yüksek br oranda olması, problemlere yönelk sorulara objektf ve doğru cevapların alındığı kanaatn güçlendrmektedr. 11
ğretmenlern erslere ve llere öre ağılımı ğretmenlern derslere ve llere göre dağılımı le lgl bulgular ablo 3.1.2 de verlmştr. ablo 3.1.2 rneklem apsamına lınan ğretmenlern erslere ve llere öre ağılımı. ürkyenn eş.ko.oğrafyası X 2 2 1 1 2 2 4-6 1 21 urzm X 2 2 2 2 2 4 4 1 6 1 26 nsan lşkler X 2 2 1 2 2 3 4 1 6 1 24 lgsayar X 2 2 2 2 2 5 3 1 6 1 26 lgsayar X 1 2 1 2 2 2 3 1 6 1 21 aktlograf X 2 2 1 2 2 3 3 1 6 1 23 es.uh.ek.ve yg. X 2 2 1 3 2 2 3 1 6 1 23 es.uh.ek.ve yg. X 1 2 1 1 2 3 3 1 6 1 21 ervs ek.ve yg. X 2 2 3 2 2 1 3 1 6 1 23 ervs ek.ve yg. X 1 2-2 2 4 3 2 6 1 23 ervs ek.ve yg. X 1 2 2 2 2 2 4 2 7 2 26 emek ş.ek.ve yg. X 2 2 3 2 4 3 2-5 1 24 emek ş.ek.ve yg. X 1 2 2 2 1 3 5-5 1 22 emek ş.ek.ve yg. X 1 2 1 2 1 2 2 5 7 1 24 at z.ek.ve yg.x 2 2 2 2 2 3 3 1 6 1 24 tel şletmeclğ X 2 2 2 2 2 2 3 1 6 1 23 urzm ukuku X 2 2 2 1 2 3 3 1 6 1 23 28 34 27 32 34 47 55 20 102 18 397 ablo 3.1.2 ncelendğnde anket uygulamasına katılan öğretmenlern örneklem kapsamına alınan llere ve derslere göre dağılımları görülmektedr. rneklem kapsamına 10 l ve 16 nadolu telclk ve urzm eslek ses alınmış ve bu okullarda toplam 397 öğretmene anket uygulanmıştır. 12
ğretmenlern erslere rme üreler ğretmenlern öğretmn verdkler derslere grme süres le lgl bulgular ablo 3.1.3 te verlmştr. ablo-3.1.3 ğretmenlern ğretmn erdkler erslere rme üres 2 ıl ve aha z 3-5 ıl 6-10 ıl 11-15 ıl 16 ıl ve ukarısı f % f % f % f % f % f % ürkye nn eş.ko.oğ.x 6 30 5 25 2 10 6 30 1 5 20 100 urzm X 10 45,5 6 27,2 2 9,0 - - 4 18,2 22 100 nsan lşkler X 16 69,6 3 13,0 2 8,7 - - 2 8,7 23 100 lgsayar X 9 39,1 8 34,8 4 17,4 2 8,7 - - 23 100 lgsayar X 7 38,9 4 22,2 6 33,3 1 5,6 - - 18 100 aktlograf X 2 11,8 6 35,3 3 17,6 2 11,8 4 23,5 17 100 es.uh.ek.ve yg. X 10 50 1 5 5 25 3 15 1 5 20 100 es.uh.ek.ve yg. X 7 36,8 3 15,8 6 31,6 2 10,5 1 5,3 19 100 ervs ek.ve yg. X 7 31,8 3 13,6 3 13,6 6 27,3 3 13,7 22 100 ervs ek.ve yg. X 8 42,1 1 5,3 3 15,8 5 26,3 2 10,5 19 100 ervs ek.ve yg. X 8 34,8 3 13 3 13 6 26,2 3 13 23 100 emek ş.ek.ve yg. X 2 10 4 20 11 55 - - 3 15 20 100 emek ş.ek.ve yg. X 3 17,6 6 35,4 4 23,5 - - 4 23,5 17 100 emek ş.ek.ve yg. X 6 35,3 3 17,6 1 5,9 - - 7 41,2 17 100 at z.ek.ve yg.x 12 50 5 20,8 5 20,8 - - 2 8,4 24 100 tel şletmeclğ X 13 92,9 1 7,1 - - - - - - 14 100 urzm ukuku X 5 62,5 3 37,5 - - - - - - 8 100 ğretmenlere erse grmş olduğunuz süre aşağıda belrtlen seçeneklerden hangsdr? sorusu yöneltlmştr. ablo 3.1.3 ncelendğnde; anket uygulamasına katılan öğretmenlern, tel şletmeclğ X (92,9), nsan lşkler X (69,6), urzm ukuku X (62,5), at zmetler eknkler ve ygulaması X (50), urzm X (45,5), ervs eknkler ve ygulaması X (42,1), lgsayar X (39,1), lgsayar X (38,9), esepsyon uhasebe eknkler ve ygulaması X (36,8), ervs eknkler ve ygulaması X (34,8), ervs eknkler ve ygulaması X (31,8), ürkye nn eşerî konomk oğrafyası X (30), derslernde, 2 yıl ve daha az;emek şrme eknkler ve ygulaması X (35,4), aktlograf X (35,3) derslernde 3-5 yıl; emek şrme eknkler ve ygulaması X (55) dersnde 6-10 yıl, emek şrme eknkler ve ygulaması X (41,2) dersnde 16 yıl cevaplarını verdkler görülmektedr. 13
üm dersler sevyesnde duruma bakıldığında öğretmenlern büyük çoğunluğunun 2yıl ve daha az derse grme tecrübelernn olduğu görülmektedr. u sonuç, öğretmenlern büyük çoğunluğunun yüksek okuldan yen mezun oldukları ve taze blglerle donanımlı oldukları görüşünü ortaya çıkarablr. unun eğtme yansıması bu genç öğretmenlern edndkler yen ve teknoloj le paralel blglern öğrenclere aktarma fırsatı vermes olarak düşünüleblr. tapların kutulma üreler ğretmenlern belrttkler ktapları okutma süreler le lgl bulgular ablo 3.1.4 te verlmştr. ablo 3.1.4 ğretmenlern elrttkler tapları kutma üreler 2 ıl ve aha z 3-5 ıl 6-10 ıl 11-15 ıl 16 ıl ve ukarısı f % f % f % f % f % f % ürkye nn eş.ko.oğr. X 11 55 5 25 4 20 - - - - 20 100 urzm X 15 60 7 28 3 12 - - - - 25 100 nsan lşkler X 16 72,7 5 22,7 1 4,6 - - - - 22 100 lgsayar X 18 78,3 4 17,4 - - 1 4,3 - - 23 100 lgsayar X 15 78,9 4 21,1 - - - - - - 19 100 aktlograf X 2 10 4 20 4 20 3 15 7 35 20 100 es.uh.ek.ve yg. X 9 47,4 2 10,5 5 26,3 2 10,5 1 5,3 19 100 es.uh.ek.ve yg. X 6 33,3 3 16,7 7 38,8 1 5,6 1 5,6 18 100 ervs ek.ve yg. X 6 28,6 7 33,3 5 23,8 3 14,3 - - 21 100 ervs ek.ve yg. X 8 40 3 15 3 15 6 30 - - 20 100 ervs ek.ve yg. X 8 34,8 6 26,1 4 17,4 3 13 2 8,7 23 100 emek ş.ek.ve yg. X 5 23,8 5 23,8 9 42,9 2 9,5 - - 21 100 emek ş.ek.ve yg. X 4 22,2 7 38,9 4 22,2 3 16,7 - - 18 100 emek ş.ek.ve yg. X 8 44,4 3 16,7 3 16,7 4 22,2 - - 18 100 at z.ek.ve yg.x 11 52,4 4 19 4 19 1 4,8 1 4,8 21 100 tel şletmeclğ X 13 86,6 1 6,7 - - 1 6,7 - - 15 100 urzm ukuku X 6 75 1 12,5 1 12,5 - - - - 8 100 14
ğretmenlern öğretmn verdkler derslern adları tablo 3.1.4 te belrtlmştr. ablo 3.1.4 ncelendğnde elrttğnz ktabı okutmakta olduğunuz süre aşağıdak seçeneklerden hangsdr? sorusuna cevap veren öğretmenlern, tel şletmeclğ X (86,6), lgsayar X (78,9) lgsayar X (78,3), urzm ukuku X (75.0), nsan lşkler X (72,7), urzm X (60.0), ürkye nn eşerî konomk oğrafyası X (55.0), at zmetler eknkler ve ygulaması X (52,4), esepsyon uhasebe eknkler ve ygulaması X(47,4),emek şrme eknkler ve ygulaması X (44,4), ervs eknkler ve ygulaması X (40), ervs eknkler ve ygulaması X (34,8) ders ktaplarını 2 yıl ve daha az ; emek şrme eknkler ve ygulaması X(38,9), ervs eknkler ve ygulaması X (33,3) ders ktaplarını 3-5yıl ;emek şrme eknkler ve ygulaması X (42,9), esepsyon uhasebe eknkler ve ygulaması X (38,8) ders ktabını 6-10 yıl ; aktlograf X (35.0) ders ktabını 16yıl ve daha fazla süredr okuttukları görülmektedr. üm dersler sevyesnde duruma bakıldığında,öğretmenlern büyük çoğunluğunun 2 yıl ve daha az süre le bu derslern ktaplarını okuttukları ablo 3.1.4 te görülmektedr. u sonuç ablo 3.1.3 tek 2 yıl ve daha az tecrübeye sahp olan öğretmenlern oranına yakındır. ablo 3.1.3 ve ablo 3.1.4 dek verler brbrlern desteklemektedr. u sonuç, öğretmenlern yüksek okuldan yen mezun oldukları ve yen teknolojk blglerle donanımlı oldukları görüşünü güçlendrmektedr. 15
ablo 3.1.5 ğretmenlern ğretmn erdkler ersler le ranşlarının arşılaştırılması le kon. ve es. esn eknolojs lgsayar oğrafya l anatları v kon. ve es. v konoms v önetm ve es. elsefe zk ıda eknolojs ktsadî şletme şletme şletme alye uhasebe uhasebe şletme telclk urzm esepsyon uh. ekreterlk eyahat centelğ eyahat şletme osyal lgler osyoloj arh caret urzm urzm htsas urzm şletme urzm tel şletmecl urzm telclk ürkye nn eş.ko.oğrafyası X - - - 13 - - - - - - - - - - - - - - - - - - 1-3 - 3 - - 2-22 urzm X - - - - - - - - - - - - 2 - - - - - - 2 - - - - - - 11-1 7 3 26 nsan lşkler X - - - - - - 2-1 1 - - 1 - - 3 - - - 2 - - - 2 - - 7 1-4 - 24 lgsayar X - - 3 - - - - - - - - - 1 - - 3-3 - - - - - - - - 4 2-7 3 26 lgsayar X - - 3 - - - - - - - - - 2-1 1-1 - - - - - - - - 3 2-6 2 21 aktlograf X - - - - - - - - - - - - 1 1-1 1 1-1 - - - - - 3 6 2 2 3 1 23 es.uh.ek.ve yg. X - - - - - - - - - - - 1 1 2-3 1 1 2 2 - - - - - 3 5-1 3-23 es.uh.ek.ve yg. X - - - - - - - - - - - - 2 - - 2 1 - - 1 - - - - - - 4 2 1 4 2 21 ervs ek.ve yg. X - - - - - - 1 - - - 1 - - - - - 1 - - 1 - - - - - 1 9 1 3 5-23 ervs ek.ve yg. X - 1 - - - - 2 - - - 2-2 - - - - - - 1 - - - - - - 11 1-3 1 22 ervs ek.ve yg. X 2 - - - - 2 2 - - - - - 1 - - - - - - 1 1 1 - - - - 7 - - 6-26 emek ş.ek.ve yg. X 7 - - - - 4 9 2 - - - - - - - - - - - 1 - - - - - - 1 - - - - 24 emek ş.ek.ve yg. X 5 1 - - - 4 8 2 - - - - - - - - - - - - - - - - - - 1 - - - - 21 emek ş.ek.ve yg. X 2 2 - - - 3 12 1 - - - - - - - - - - - - - - - - - - 4 - - - - 24 ve yg.x - - - - 1 1 6 - - - - - - - - - - 1-1 - - - - - 1 9 3-2 - 24 tel şletmeclğ X - - - - - - 1 - - - - - 2 - - - - - - - - 1 - - - - 9 2 1 5 2 24 urzm ukuku X - - - - - - 1 - - - - - 1 - - - - - - - - - - - - - 13 1-6 1 23 16 4 6 13 1 14 44 5 1 1 3 1 16 3 1 13 4 7 2 13 1 2 1 2 3 8 107 17 9 63 15 397 16
tapların evcut urumu ğretm verlen ders ktaplarının mevcut durumları le lgl öğretmenlere at bulgular ablo 3.1.6 da yer almaktadır. ablo 3.1.6 ğretm erlen erslern taplarının evcut urumu vet ayır f % f % f % ürkye nn eş.ko.oğrafyası X 22 100 - - 22 100 urzm X 25 96,2 1 3,8 26 100 nsan lşkler X 24 100 - - 24 100 lgsayar X 24 92,3 2 7,7 26 100 lgsayar X 19 90,5 2 9,5 21 100 aktlograf X 22 95,7 1 4,3 23 100 es.uh.ek.ve yg. X 23 100 - - 23 100 es.uh.ek.ve yg. X 20 95,2 1 4,8 21 100 ervs ek.ve yg. X 23 100 - - 23 100 ervs ek.ve yg. X 22 100 - - 22 100 ervs ek.ve yg. X 26 100 - - 26 100 emek ş.ek.ve yg. X 21 87,5 3 12,5 24 100 emek şrme eknkler ve ygulaması X 18 85,7 3 14,3 21 100 emek ş.ek.ve yg. X 19 79,2 5 20,8 24 100 at z.ek.ve yg.x 24 100 - - 24 100 tel şletmeclğ X 17 70,8 7 29,2 24 100 urzm ukuku X 10 43,5 13 56,5 23 100 ğretmenlere öğretmn verdkler ders ktaplarının mevcut durumu sorulmuş, ablo 3.1.6 ncelendğnde anket uygulamasına katılan öğretmenlern öğretmn verdkler derslerden urzm ukuku X.sınıf ders dışında tüm derslern ktaplarının mevcut olduğunu belrtkler görülmektedr. 17
tabı lmayan erslerde ullanılan aynak ürler ers ktabı olmayan derslerde kullanılan kaynaklar le lgl öğretmenlere at bulgular ablo 3.1.7 de yer almaktadır. ablo 3.1.7 ers tabı lmayan erslerde ullanılan aynaklar eştl ktaplardan çeklen fotokopler üksek okuldak ders notları eslekî kurum ve kuruluşların yayımladığı ktaplar roşür.katalog vb.materyaller oplam f % f % f % f % f % ürkye nn eş.ko.oğrafyası X urzm X 1 25 1 25 1 25 1 25 4 100 nsan lşkler X lgsayar X 2 25 2 25 2 25 2 25 8 100 lgsayar X 2 25 2 25 2 25 2 25 8 100 aktlograf X 1 25 1 25 1 25 1 25 4 100 es.uh.ek.ve yg. X es.uh.ek.ve yg. X 1 25 1 25 1 25 1 25 4 100 ervs ek.ve yg. X ervs ek.ve yg. X ervs ek.ve yg. X emek ş.ek.ve yg. X 3 25 3 25 3 25 3 25 12 100 emek ş.eknkler ve ygulaması X 2 50 1 25 1 25 4 100 emek ş.ek.ve yg. X 4 23.5 5 29.5 4 23.5 4 23.5 17 100 at z.ek.ve yg.x tel şletmeclğ X 10 55.7 3 16.6 3 16.6 2 11.1 18 100 urzm ukuk X 31 47.6 5 7.0 9 13.8 20 31.6 65 100 ğretmenlere ktabı bulunmayan derslerde ne tür kaynak kullandıkları sorulmuş, ablo 3.1.7 ncelendğnde anket uygulamasına katılan öğretmenlern, urzm X, lgsayar X, lgsayar X, aktlograf X, esepsyon uhasebe eknkler ve ygulaması X, emek şrme eknkler ve ygulaması X,derslernde tabloda adı geçen kaynakların hepsnden eşt oranlarda (25) ;emek şrme eknkler ve ygulaması X dersnde çeştl ktaplardan çeklen fotokoplerden (50), yüksek okuldak ders notlarından (25), meslekî kurum ve kuruluşların yayımladığı ktaplardan (25); emek şrme eknkler ve ygulaması X dersnde çeştl ktaplardan çeklen fotokoplerden (23.5), yüksek okuldak ders notlarından (29.5), meslekî kurum ve kuruluşların yayımladığı ktaplardan (23.5), broşür, katalog vb. materyallerden (23.5) ; tel şletmeclğ X dersnde çeştl ktaplardan, çeklen 18
fotokoplerden (55.7), yüksek okuldak ders notlarından (16.6), meslekî kurum ve kuruluşların yayımladığı ktaplardan (16.6), broşür, katalog vb. materyallerden (11.1);urzm ukuku X dersnde çeştl ktaplardan çeklen fotokoplerden (47.6), yüksek okuldak ders notlarından (7.0), meslekî kurum ve kuruluşların yayımladığı ktaplardan (13.8), broşür, katalog vb. materyallerden (31.6) yararlandıklarını fade ettkler görülmüştür. kutulan tap ürlernn erslere öre ağılımı erslerde okutulan ktap türleryle lgl öğretmenlere at bulgular ablo 3.1.8 de yer almaktadır. ablo 3.1.8 erslerde kutulan tap ürler adece u ders çn hazırlanmış akanlığın okutmakla zorunlu tuttuğu ders ktabıdır. akanlığın onayından geçmş mesleğmle lgl brden fazla ders kapsayan temel ders ktabıdır. akanlığın onayından geçmş sadece bu ders çn hazırlanan yardımcı kaynak ktabıdır. akanlıkca ders/yardımcı ders ktabı tavsye edlmedğnden kş kurum ve kuruluşların yayımladığı meslekî ktaplardan yararlanıyorum ğer/ütfen f % f % f % f % f % f % ürkye nn eş.ko.oğr. X 16 76 3 14,6 1 4,7 1 4,7 _ 0 21 100 urzm X 17 68 3 12 5 20 _ 0 _ 0 25 100 nsan lşkler X 18 78,2 4 17,3 1 4.5 23 100 lgsayar X 13 59 4 19 5 22 22 100 lgsayar X 11 64 2 12 4 24 17 100 aktlograf X 14 70 4 20 2 10 20 100 es.uh.ek.ve yg. X 16 76 4 19,3 1 4,7 21 100 es.uh.ek.ve yg. X 14 78 2 11 2 11 18 100 ervs ek.ve yg. X 18 82 3 13,6 1 4,4 22 100 ervs ek.ve yg. X 18 90 2 10 _ 0 20 100 ervs ek.ve yg. X 18 78 4 17,3 1 4,7 23 100 emek ş.ek.ve yg. X 17 85 1 5 2 10 20 100 emek ş.ek. ve yg. X 11 61 1 6 4 22 2 11 18 100 emek ş.ek.ve yg. X 14 78 2 11 2 11 18 100 at z.ek.ve yg.x 21 87,5 3 12,5 _ 24 100 tel şletmeclğ X 13 93 _ 0 1 7 _ 14 100 urzm ukuku X 4 50 2 25 1 12,5 0 _ 12,5 8 100 ğretmenlere kuttuğunuz ktap aşağıdak özellklerden hangsn kapsamaktadır? sorusu sorulmuştur. ablo 3.1.8 ncelendğnde öğretmenlern,ürkye nn eşerî konomk oğrafyası X (100.0), urzm X (95.7), nsan lşkler X (85.7), lgsayar X (91.4), lgsayar X (89.4), aktlograf X (100.0), esepsyon uhasebe eknkler ve ygulaması 19
X (70.0), esepsyon uhasebe eknkler ve ygulaması X (89.5), ervs eknkler ve ygulaması X (90.9), ervs eknkler ve ygulaması X (89.5), ervs eknkler ve ygulaması X (72.8), emek şrme eknkler ve ygulaması X (80.0), emek şrme eknkler ve ygulaması X(94.4), emek şrme eknkler ve ygulaması X (94.4), at zmetler eknkler ve ygulaması X(95.7), tel şletmeclğ X (100.0) urzm ukuku X (71.4) derslernde sadece bu ders çn hazırlanmış akanlığın okutmakla zorunlu tuttuğu ders ktaplarını okuttuklarını belrttkler görülmektedr. u verlere göre, okullarda okutulan ktapların seçmnde llî ğtm akanlığı alm ve erbye ve urulu aşkanlığı mevzuatına uyulduğu görülmektedr 20
ablo 3.1.9 ğretmenlern erslerde kuttukları taplar 1984 1985-1990- 1995-1989 1994 1999 ürkye nn eş.ko.oğrafyası X ürkye nn eş.ko.oğrafyası X 2 11 13 ürkye nn eş.ko.oğrafyası X. 1 1 ürkye nn eş.ko.oğrafyası X 5 5 ürkye nn eş.ko.oğrafyası X 1 1 ürkye nn eş.ko.oğrafyası X 2 2 urzm. X urzm 1 24 25 nsan lşkler X eşerî ünasebetler 2 2 eşerî ünasebetler 16 16 eşerî ünasebetler. 1 1 2 nsan lşkler. 1 1 nsan lşkler 3 3 lgsayar X lgsayar 1 1 lgsayar 17 17 lgsayar 20 20 lgsayar. X lgsayar 1 1 lgsayar 17 17 lgsayar 1 1 aktlograf X aktlograf 1 1 20 22 es.uh.ek.ve yg. X es.uh.ek.ve yg. 1 2 21 24 es.uh.ek.ve yg. X es.uh.ek.ve yg. 1 1 18 20 ervs ek.ve yg. X ervs ek.ve yg. X 2 21 23 ervs ek.ve yg. X ervs ek.ve yg. X 22 22 ervs ek.ve yg. X ervs ek.ve yg. X 1 2 23 26 emek ş.ek.ve yg. X emel eslenme lgs 2 2 emek şrme 5 5 emek şrme 11 3 14 emek şrme eknkler ve ygulaması X emel eslenme lgs 1 1 21
ablo 3.1.9 ğretmenlern erslerde kuttukları taplar 1984 1985-1989 1990-1994 1995-1999 emek şrme 1 1 emek şrme 1 1 emek şrme 13 2 15 emek ş.ek.ve yg. X emek şrme 1 1 2 15 1 18 at z.ek.ve yg.x. at z.ek.ve yg. 1 2 21 24 tel şletmeclğ X tel şletmeclğ 15 2 17 urzm ukuku X ukuk 3 3 ukuk 1 4 5 ukuk 2 2 22
aftalık ers aatnn eterllğ aftalık ders saatnn yeterllğ le lgl öğretmenlere at bulgular ablo 3.1.10 da yer almaktadır. ablo 3.1.10 aftalık ers aatnn eterllğ ers saat yeterl olmaktadır. ers saat yetmedğnden öneml görmedğm konuları şlemyorum. ers saat etmedğnden konuları yeternce şleyemyorum. ers saat fazla geldğnden gereksz tekrar yapıyorum. ğer/ütfen elrtnz f % f % f % f % f % f % ürkye nn eş. ko. oğ. X 14 66,7 2 9,5 5 23,8 - - - - 21 100 urzm X 15 65,2 4 17,4 2 8,8 1 4,3 1 4,3 23 100 nsan lşkler X 14 60,9 2 8,7 7 30,4 - - - - 23 100 lgsayar X 11 45,8 3 12,5 10 41,7 - - - - 24 100 lgsayar X 9 47,4 4 21 6 31,6 - - - - 19 100 aktlograf X 11 52,4 1 4,8 6 28,6 1 4,8 2 9,4 21 100 es.uh.ek.ve yg. X 5 22,7 6 27,3 8 36,4 - - 3 13,6 22 100 es.uh.ek.ve yg. X 5 29,4 3 17,6 5 29,4 1 5,9 3 17,6 17 100 ervs ek.ve yg. X 17 77,3 - - 4 18,2 1 4,5 - - 22 100 ervs ek.ve yg. X 15 75 - - 2 10 1 5 2 10 20 100 ervs ek.ve yg. X 15 65,2 - - 1 4,3 4 17,5 3 13 23 100 emek ş.ek.ve yg. X 16 84,2 - - 3 15,8 - - - - 19 100 emek ş.ek.ve yg. X 18 100 - - - - - - - - 18 100 emek ş.ek.ve yg. X 16 94,1 - - 1 5,9 - - - - 17 100 at z.ek.ve yg.x 18 78,3 2 8,7 3 13 - - - - 23 100 tel şletmeclğ X 12 85,8 - - 1 7,1 1 7,1 - - 14 100 urzm ukuku X 5 62,5 3 37,5 - - - - - - 8 100 ablo 3.1.10 ncelendğnde öğretmenlern, ürkye nn eşerî konomk oğrafyası X (66.7), urzm X (65.2), nsan lşkler X (60.9), lgsayar X (45.8), lgsayar X (47.4), aktlograf X (52.4), ervs eknkler ve ygulaması X (77.3), ervs eknkler ve ygulaması X (75.0), ervs eknkler ve ygulaması X (65.2), emek şrme eknkler ve ygulaması X (84.2), emek şrme eknkler ve ygulaması X (100.0), emek şrme eknkler ve ygulaması X (94.1), at zmetler eknkler ve ygulaması X (78.3), tel şletmeclğ X (85.8), urzm ukuku X (62.5) dersler konularının amacına uygun şleneblmes çn ders saatlernn yeterl olduğunu ; esepsyon uhasebe eknkler ve ygulaması X(36.4), esepsyon uhasebe eknkler ve ygulaması X 23
(29.4) dersler konularının amacına uygun şleneblmes çn ders saat yetmedğnden konuları yeternce şleyemedkler n belrttkler görülmektedr. u sonuca göre ervs bölümü meslek derslernn tamamına yakınında konuların amacına uygun şleneblmes çn ders saatlernn yeterl olduğu görüşü ağırlık kazanmaktadır. kutulan tabın elrlenmes kutulan ktabın belrlenmesnde öğretmenlern zledğ yöntemler le lgl bulgular ablo 3.1.11 de yer almaktadır. ablo 3.1.11 kutulan tabın elrlenmesnde ğretmenlern zledğ öntemler eblğler ergs nde yayımlanan ktapların çnden zümre öğretmenler kararıyla seçlmştr. eblğler ergs nde yayımlanan ktapların çnden öğrenc veller tarafından seçlmştr. eblğler ergs nde okuttuğum dersle lgl yayımlanan ktap olmadığından zümre öğretmenler kararıyla seçlmştr. ğer/ütfen elrtnz. f % f % f % f % f % ürkye nn eş.ko.oğrafyası X 20 100 - - - - - - 20 100 urzm X 22 95,7 - - 1 4,3 - - 23 100 nsan lşkler X 22 85,7 1 4,3 - - - - 23 100 lgsayar X 21 91,4 - - 1 4,3 1 4,3 23 100 lgsayar X 17 89,4 - - 1 5,3 1 5,3 19 100 aktlograf X 19 100 - - - - - - 19 100 es.uh.ek.ve yg. X 14 70 - - 3 15 3 15 20 100 es.uh.ek.ve yg. X 17 89,5 - - - - 2 10,5 19 100 ervs ek.ve yg. X 20 90,9 - - - - 2 9,1 22 100 ervs ek.ve yg. X 17 89,5 - - - - 2 10,5 19 100 ervs ek.ve yg. X 16 72,8 - - 3 13,6 3 13,6 22 100 emek ş.ek.ve yg. X 16 80 1 5 3 15 - - 20 100 emek ş.ek. ve ygulaması X 17 94,4 - - 1 5,6 - - 18 100 emek ş.ek.ve yg. X 17 94,4 - - 1 5,6 - - 18 100 at z.ek.ve yg.x 22 95,7 - - 1 4,3 - - 23 100 tel şletmeclğ X 14 100 - - - - - - 14 100 urzm ukuku X 5 71,4 1 14,3 1 14,3 - - 7 100 ablo 3.1.11 ncelendğnde kuttuğunuz ktabın belrlenmesnde zlenen yöntem aşağıdaklerden hangsdr? sorusuna öğretmenlern verdkler cevaplardan, ürkye nn eşerî konomk oğrafyası X (100.0), urzm X (95.7), nsan lşkler X (85.7), 24
lgsayar X (91.4), lgsayar X (89.4), aktlograf X (100.0), esepsyon uhasebe eknkler ve ygulaması X(70.0), esepsyon uhasebe eknkler ve ygulaması X (89.5), ervs eknkler ve ygulaması X (90.9), ervs eknkler ve ygulaması X (89.5), ervs eknkler ve ygulaması X (72.8), emek şrme eknkler ve ygulaması X (80.0), emek şrme eknkler ve ygulaması X (94.4), emek şrme eknkler ve ygulaması X (94.4), at zmetler eknkler ve ygulaması X(95.7),tel şletmeclğ X (100.0), urzm ukuku X (71.4) ders ktaplarını eblğler ergs nde yayımlanan ktapların çnden zümre öğretmenler kararıyla seçtkler görülmektedr. u sonuçtan, okullarda okutulan ktapların seçmnde llî ğtm akanlığı alm ve erbye urulu aşkanlığı mevzuatına uygun davranıldığı görülmektedr. ers taplarının ğretm rogramındak onuları ve lgler apsaması kutulan ktabın öğretm programındak konuları ve blgler kapsaması le lgl öğretmenlere at bulgular ablo 3.1.12 de yer almaktadır. ablo 3.1.12 kutulan tabın ğretm rogramındak onuları ve lgler apsaması ok ldukca ısmen ok az f % f % f % f % f % ürkye nn eş.ko.oğrafyası X 3 14,3 16 76,2 2 9,5 - - 21 100 urzm X 5 20,8 14 58,4 5 20,8 - - 24 100 nsan lşkler X 10 45,5 10 45,5 2 9 - - 22 100 lgsayar X 8 33,3 15 62,5 1 4,2 - - 24 100 lgsayar X 2 10,5 16 84,2 1 5,3 - - 19 100 aktlograf X 13 65 7 35 - - 20 100 es.uh.ek.ve yg. X 1 4,8 12 57,4 7 33,3 1 4,8 21 100 es.uh.ek.ve yg. X. 4 21,1 12 63,2 2 10,5 1 5,2 19 100 ervs ek.ve yg. X 8 36,4 13 59,1 1 4,5 - - 22 100 ervs ek.ve yg. X. 4 20 11 55 5 25 - - 20 100 ervs ek.ve yg. X 6 26,1 14 60,9 1 4,3 2 8,7 23 100 emek ş.ek.ve yg. X 1 5,3 6 31,6 7 36,8 5 26,3 19 100 emek ş.eknkler ve ygulaması X - - 5 27,8 7 38,9 3 33,3 18 100 emek ş.ek.ve yg. X 1 5,6 3 16,7 3 16,7 11 61 18 100 at z.ek.ve yg.x 7 29,2 11 45,8 1 4,2 5 20,8 24 100 tel şletmeclğ X 3 21,4 8 57,2 3 21,4 - - 14 100 urzm ukuku X - - 3 42,9 4 57,1 - - 7 100 25
ğretmenlere kuttuğunuz ktap öğretm programındak tüm konu ve blgler szce ne derece kapsamaktadır? sorusu yöneltlmştr. ablo 3.1.12 ncelendğnde öğretmenlern, nsan lşkler X (45.5), aktlograf X (65.0) ders ktaplarının çok; ürkye nn eşerî konomk oğrafyası X (76.2),urzm X (58.4), lgsayar X (62.5), lgsayar X (84.5), esepsyon uhasebe eknkler ve ygulaması X(57.4), esepsyon uhasebe eknkler ve ygulaması X (63.2), ervs eknkler ve ygulaması X (59.1), ervs eknkler ve ygulaması X (55.0), ervs eknkler ve ygulaması X (60.9), at zmetler eknkler ve ygulaması X(45.8), tel şletmeclğ X (57.2) ders ktaplarının oldukça ; emek şrme eknkler ve ygulaması X (36.8), emek şrme eknkler ve ygulaması X (38.9), urzm ukuku X (57.1) ders ktaplarının kısmen ; emek şrme eknkler ve ygulaması X (61.0) ders ktabının çok az derecesnde, öğretm programındak konu ve blgler kapsadığı, görüşlern bldrdkler görülmektedr. u sonuç, okutulan ktapların büyük çoğunluğunun, öğretm programlarındak konu ve blgler kapsadığını göstermektedr. 26
ksk onuların amamlanması çn ullanılan aynaklar kutulan ktaplardak eksk konu veya blglern tamamlanmasında kullanılan kaynaklar le lgl öğretmenlere at bulgular tablo 3.1.13 te yer almaktadır. ablo - 3.1.13 kutulan taplardak ksk onu veya lglern amamlanmasında ullanılan aynaklar üksek öğrenm gördüğüm okuldak ktaplardan veya tuttuğum ders notlarından akanlığın tavsye ettğ yardımcı ders (kaynak) ktaplarından abancı kaynak(tercüme) ktap,broşür, katalog vb. eslekî kurum ve kuruluşların yayınladığı derg,broşür vb. ğer/ütfen elrtnz. f % f % f % f % f % f % ürkye nn eş.ko.oğ.x 7 33,2 11 52,4 1 4,8 1 4,8 1 4,8 21 100 urzm X 9 37,4 2 8,4 2 8,4 11 45,8 - - 24 100 nsan lşkler X 6 26,1 6 26,1 4 17,4 3 13 4 17,4 23 100 lgsayar X 4 19 6 28,6 7 33,3 3 14,3 1 4,8 21 100 lgsayar X 2 12,5 6 37,5 5 31,3 3 18,7 - - 16 100 aktlograf X 5 35,7 1 7,1 1 7,1 4 28,6 3 21,5 14 100 es.uh.ek.ve yg. X 5 22,7 5 22,7 4 18,2 6 27,3 2 9,1 22 100 es.uh.ek.ve yg. X 9 50 4 22,2 1 5,6 4 22,2 - - 18 100 ervs ek.ve yg. X 6 27,3 2 9,1 4 18,2 7 31,8 3 13,6 22 100 ervs ek.ve yg. X 4 20 2 10 7 35 7 35 - - 20 100 ervs ek.ve yg. X 8 34,8 2 8,7 2 8,7 9 39,1 2 8,7 23 100 emek ş.ek.ve yg. X 8 40 3 15 3 15 4 20 2 10 20 100 emek ş.ek.ve yg. X 8 44,4 8 44,4 - - 1 5,6 1 5,6 18 100 emek ş.ek.ve yg. X 3 17,6 5 29,6 3 17,6 3 17,6 3 17,6 17 100 at z.ek.ve yg.x 4 16,7 1 4,2 6 25 10 41,7 3 12,4 24 100 tel şletmeclğ X 6 50 4 33,3 2 16,7 - - - - 12 100 urzm ukuku X 2 25 2 25 - - 3 37,5 1 12,5 8 100 ğretmenlere okuttukları ktaplardak eksk konu veya blgler hang kaynaklardan faydalanarak tamamladıkları sorulmuştur. ablo 3.1.13 ncelendğnde anket uygulamasına katılan öğretmenlern, nsan lşkler X (26.1), aktlograf X (35.7), esepsyon uhasebe eknkler ve ygulaması X (50.0), emek şrme eknkler ve ygulaması X (40.0), emek şrme eknkler ve ygulaması X(44.4), tel şletmeclğ X (50.0) derslernde üksek öğrenm gördüğüm okuldak ktaplardan veya tuttuğum ders notlarından; ürkye nn eşerî konomk oğrafyası X (52.4), nsan lşkler X (26.1), lgsayar X (37.5), emek şrme eknkler ve ygulaması X (44.4), emek şrme eknkler ve ygulaması X (29.6) derslernde akanlığın tavsye ettğ yardımcı ders (aynak) 27
ktaplarından; lgsayar X (33.3), ervs eknkler ve ygulaması X (35.0) derslernde yabancı kaynak (ercüme) ktap, broşür, katalog vb. kaynaklardan; urzm X.(45.8), esepsyon uhasebe eknkler ve ygulaması X (27.3), ervs eknkler ve ygulaması X (31.8), ervs eknkler ve ygulaması X (35.0), ervs eknkler ve ygulaması X (39.1), at zmetler eknkler ve ygulaması X(41.7), tel şletmeclğ X (37.5) derslernde meslekî kurum ve kuruluşların yayınladığı derg, broşür vb. kaynaklardan ktaplardak eksk konu veya blgler tamamlıyorum yanıtlarını verdkler görülmektedr. u yanıtlardan, öğretmenlern ktaplardak eksk konu ve blgler tamamlamada, akanlığın tavsye ettğ yardımcı ktaplara çok fazla talep göstermedkler ve kendlernn uygun buldukları kaynaklara yöneldkler anlaşılmaktadır. ksk onu ve lglern ğrencye ktarılması ers ktabı dışındak kaynaklardak blglern öğrencye aktarılması le lgl öğretmenlere at bulgular tablo 3.1.14 te yer almaktadır. ablo 3.1.14 ers tabı ışındak aynaklardak lglern ğrencye ktarılması ot tutturarak otokop le çoğaltıp dağıtarak ararlandığım kaynakları göstererek aynakları öğrenclern temn etmesn sağlayarak eps ğer/ütfen elrtnz. f % f % f % f % f % f % f % ür. eş. ko.oğ. X 16 76,2 1 4,8 2 9,5 - - 2 9,5 - - 21 100 urzm X 12 50 4 16,6 - - - - 7 29,2 1 4,2 24 100 nsan lşkler X 10 43,5 6 26,1 4 17,4 - - 3 13 - - 23 100 lgsayar X 11 50 1 4,5 2 9,1 2 9,1 4 18,2 2 9,1 22 100 lgsayar X 9 56,3 1 6,3 3 18,8 - - 2 12,4 1 6,3 16 100 aktlograf X 1 5,9 6 35,3 2 11,8 2 11,8 5 29,4 1 5,8 17 100 es.uh.ek.veyg. X 12 57,1 2 9,5 1 4,8 1 4,8 5 23,8 - - 21 100 es.uh.ek.ve yg. X 9 47,4 4 21 1 5,3 1 5,3 4 21 - - 19 100 ervs ek.ve yg. X 11 50 - - 1 4,5 1 4,5 8 36,5 1 4,5 22 100 ervs ek.ve yg. X 4 20 1 5 4 20 - - 11 55 - - 20 100 ervs ek.ve yg. X 10 43,5 2 8,7 4 17,4 - - 5 21,7 2 8,7 23 100 em. ş.ek.ve yg. X 7 33,3 3 14,3 - - - - 11 52,4 - - 21 100 emek ş.ek.veyg. X 4 23,5 5 29,4 - - - - 8 47,1 - - 17 100 em. ş.ek.ve yg. X 7 38,9 6 33,3 - - - - 5 27,8 - - 18 100 at z.ek.ve yg.x 8 33,3 4 16,7 4 16,7 - - 6 25 2 8,3 24 100 tel şletmeclğ X 8 66,7 - - 1 8,3 - - 3 25 - - 12 100 urzm ukuku X 4 50 1 12.5 - - - - 3 37,5 - - 8 100 28