ÇORUH NEHRİ HAVZASI REHABİLİTASYON PROJESİ (ÇNHRP) S-1B PROJE YÖNETİM BİRİMİNE DESTEK DANIŞMANLIĞI

Transkript

1 ÇORUH NEHRİ HAVZASI REHABİLİTASYON PROJESİ (ÇNHRP) S-1B PROJE YÖNETİM BİRİMİNE DESTEK DANIŞMANLIĞI PROJE UYGULAMA SAHALARINA SEYAHAT RAPORU 24 EKİM-01 KASIM 2017 MEVLUT DÜZGÜN GELİR ARTIRICI FAALİYETLER DANIŞMANI ANKARA KASIM

2 İçindekiler 1. SEYAHATLE İLGİLİ ÖZET BİLGİLER YEREL PAYDAŞ KURUMLAR VE PROJE PERSONELİ İLE GÖRÜŞMELER Erzurum Orman Bölge Müdürlüğü Erzurum GTH İl Müdürlüğü Artvin Orman Bölge Müdürlüğü ve Artvin GTH İl Müdürlüğü ZİYARET EDİLEN YEREL BİRİMLER, MH LAR VE KÖYLER Veliköy MH (Artvin-Şavşat) Yusufeli MH (Artvin-Yusufeli) Oltu MH (Erzurum-Oltu) Şenkaya MH (Erzurum-Şenkaya) SEYAHATTEN EDİNİLEN İZLENİMLER, SONUÇ VE ÖNERİLER EKLER

3 1. SEYAHATLE İLGİLİ ÖZET BİLGİLER Bu seyahat raporu, Çoruh Nehri vza Rehabilitasyon Projesi (ÇNHRP) S-1B Proje Yönetim Birimine Destek Danışmanlığı kapsamında, bazı proje sahalarındaki uygulamalara yapılan ziyaretlere dair Geçim Kaynaklarının İyileştirilmesi Uzmanı nın gözlem ve bulgularını kapsamaktadır. Seyahat, Erzurum ve Artvin illerindeki mikrohavzaların (MH), bu mikro havzalarındaki faaliyet sahalarının ve paydaş kurumların ziyaret edilmesi, birim yetkilileri ve proje ekibi ile görüşme ve yapılan çalışmaların yerinde incelenmesi kapsamında ve EK-1 deki programa göre gerçekleştirilmiştir. Artvin ve Erzurum illerindeki proje yetkilileri ile seyahat programında yer alan MH'larda görevli proje sorumlusu odak personelin proje süpervizörünce önceden bilgilendirilmesi, ilgili personelin hazırlıklı olmaları ve iş programlarını ona göre düzenlemiş olmaları seyahat boyunca yapılan görüşme, bilgilendirme ve arazi ziyaretlerinde faydalı olmuş, programın aksama olmadan gerçekleşmesini sağlamıştır. a. Seyahat Tarihi: 24 Ekim-01 Kasım 2017 b. Seyahat Yerleri: Erzurum (Merkez, İspir, Oltu, Olur, Tortum, Uzundere), Bayburt (Masat ve Taht). c. Seyahatin amacı: ÇNHRP S-1B Proje Yönetim Birimine Destek Danışmanlığı, Gelir Artırıcı Faaliyetler Uzmanının, uzmanlık alanı ile ilgili proje faaliyetleri hakkında durum tespiti yapmak, elde edilen bulgu ve izlenimleri proje yetkililerine sunmak maksadıyla, Erzurum ve Artvin illerindeki MH larda yer alan proje uygulama sahalarını ziyaret, paydaş birimler ve proje ekibi ile görüşmeler yapmak. d. Seyahat Programı: Ek-1 de verilmiştir. e. Proje hakkında genel bilgiler: Çoruh Nehri vzası Rehabilitasyon Projesi (ÇNRP), vzadaki toplam 13 Mikro-havzada (Artvin 4, Bayburt 2, Erzurum 7) yıllarında uygulanmakta olup, doğal kaynakların korunması, rehabilitasyonu ve sürdürülebilir yönetimi ile köylülerin geçim şartlarının iyileştirilmesini ve kapasite geliştirme faaliyetlerini kapsamaktadır. Projenin genel amacı, Çoruh Nehri vzasında ve entegre bir yaklaşımla; rehabilitasyon ve bitki örtüsü, toprak ve su kaynaklarının sürdürülebilir kullanımı ve muhtelif gelir getirici faaliyetlerle yerel halkın geçiminin iyileştirilmesi suretiyle çevresel muhafaza ve fakirliğin azaltılmasına katkıda bulunmaktır. Proje Orman Genel Müdürlüğü nün koordinatörlüğünde Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, Tarım Reformu Genel Müdürlüğü ve kurumların proje sahasındaki yerel birimleri ile İl Özel İdareleri tarafından yürütülmektedir. Toprakların verimliliğinin artırılması ve erozyondan korunması, yerleşim alanları, yollar ve altyapı tesislerinin sel ve doğal afetlerden korunması, meraların verimliliği artması, barajların 3

4 ekonomik ömrünün uzaması, bölgede yaşayan insanların gelir seviyelerinde ve istihdamının artırılması, yakacak odun tüketiminde tasarruf sağlanması ve ormanlar üzerindeki baskının azaltılması projeden beklenen temel çıktılardır. 2. YEREL PAYDAŞ KURUMLAR VE PROJE PERSONELİ İLE GÖRÜŞMELER 2.1. Erzurum Orman Bölge Müdürlüğü Seyahat programının ikinci gününde (25 Ekim), Erzurum Orman Bölge Müdürlüğü ziyaret edilerek, İl Proje Koordinatörü ve ORKÖY Şube Müdür ile görüşülerek seyahatin, program, amaç ve çerçevesi hakkında bilgi verildi. Artvin İli programının tamamlanmasından sonra tarihinde tekrar Erzurum a dönüldü. Erzurum OBM ve Erzurum GTH İl Müdürlüğündeki proje personeli ile yapılan bir günlük büro çalışmasından sonra tarihinde Oltu ve Şenkaya İlçelerine ve MH larına bir günlük bir seyahat düzenlenerek bu MH lardaki bazı proje uygulamaları yerinde incelendi. Erzurum OBM ORKÖY Şube müdürü ile proje çalışmaları gözden geçirilerek ildeki MH ve köyler bazında yapılan faaliyet ve gerçekleşme cetvelleri ile 2018 yılı programında yapılacak faaliyetler üzerinde çalışıldı yılı programı için muhtelif miktarlarda sera tesisi, güneş enerjili su ısıtma sistemi ve çok amaçlı ısıtma sistemi (mantolama + kalorifer) ilave talep olduğu vurgulandı. En çok talebin güneş enerjili su ısıtma sistemine olduğu (50 den fazla), köy muhtarlıklarınca talep listeleri ekli dilekçeler gönderildiği belirtildi. ORKÖY Şube Müdürü ile yapılan görüşmede, döneminde tamamlanmış olan faaliyetlerin sonuç, çıktı ve etkileri konusunda bir değerlendirme çalışması yapıldığı belirtildi. Erzurum İli kapsamındaki 7 MH da yapılan bir değerlendirme sonuçlarına göre; - Seracılığın Geliştirilmesi. Yedi MH da tesis 83 ünite sera tesis edildiği, test mahiyetinde yapılan bir gelir değerlendirmede, ünite başına yaklaşık TL gelir elde edildiği, ortalama TL işletme masrafları düşüldüğünde faydalanıcının TL/yıl net gelir elde ettiği, - Fenni arıcılık tesisi. Aynı şekilde, Yedi MH da tesis 224 arı ünitesinden seçilen örneklerde yapılan bir değerlendirmede, 20 kovanlık bir arı ünitesinden ortalama 400 kg bal (20 ünite x 20 kg) elde edildiği, ortalama 40 TL piyasa fiyatından 40 TL X 400 Kg = TL ünite başına gelir elde edildiği, - Güneş Enerjili Su Isıtma Sitemi ile ilgili yapılan örnek değerlendirme çalışmasında, tesis başına 5 ster/yıl odun tasarrufu sağlandığı, parasal değer olarak tesis (hane halkı) başına yaklaşık TL/yıl ısıtma-ısınma giderinden tasarruf edildiği, kurulan toplam 179 adet tesis ile yakacak odun tüketiminde ortalama 895 ster/yıl tasarruf edildiği, - Çok Amaçlı Isı Yalıtımı ve Kalorifer tesisi ile tesisin tamamlandığı evlerdeki ısınma maliyetinde yaklaşık %30-40 ısınma maliyet tasarrufu sağlanacağının beklendiği belirtildi. İl kapsamındaki MH larda yapılan çalışmaların MH ve köyler bazındaki sonuçlarının icmali ile ilgili olarak danışman tarafından hazırlanan cetveller hakkında açıklama yapılarak gerekli bilgi, belge ve dokümanların hazırlanması konusunda mutabakat sağlandı. 4

5 Gelir artırıcı ve odun tüketiminin azaltılması amaçlı proje faaliyetleri kapsamında, 2018 yılı iş programında yer almak üzere Erzurum ili MH ve köylerinden Erzurum OBM ORKÖY Şube Müdürlüğüne verilen dilekçelere göre hazırlanan yeni talepler listesi bu rapor ekinde yer almaktadır (EK-4/1) Erzurum GTH İl Müdürlüğü Aynı gün, Erzurum GTH İl Müdürlüğü proje odak personeli Orhan Kaya ile proje kapsamında desteklenen tarımsal ve hayvancılık faaliyet kalemleri üzerinde çalışıldı. Proje odak personeli edindikleri deneyimlere göre özellikle aşağıda zikredilen hususların altını çizdi: - Proje ile pek çok yenilikçi makine ve ekipmanın bölgede tanıtıldığı, bu araç-gereçlerin köylülerin tarımsal ve günlük hayatını kolaylaştırdığı, - Projenin planladığı ve hazırlandığı tarihten bu yana 10 yıldan fazla bir zaman geçtiği ve o tarihlerde öncelikli olan bazı faaliyet kalemlerinin bugün önceliğini yitirdiği (örnek, küçükbaş hayvancılığın ve yem bitkisi talebinin çok azaldığı), - Talebin azaldığı bu faaliyet kalemleri yerine yenilikçi alet ve teçhizat alınmasının ve günümüzde önem kazanan bazı tarımsal uygulamaların (örnek, çilekçiliğin geliştirilmesi gibi) daha uygun olacağı. Proje uygulama sahaları (köyler) için MH planlarında tarım ve hayvancılığın iyileştirilmesi başlıkları altında verilen tüm programın 2017 Ekim ayı itibariyle tamamlandığını ve 2018 yılı için mevcut MH planlarında herhangi bir faaliyetin kalmadığını belirtti. Birim proje odak personelince verilen bilgi ve açıklamalar doğrultusunda, 2018 yılı iş programında yeni faaliyet talepleri için ödenek tahsis imkânı olması durumunda: - Uzundere MH için fide ve fideciliğin geliştirilmesi, - Oltu, Olur ve Tortum MH' ları için meyvecilik ve meyve fidanı dağıtımı, - Şenkaya MH için hayvancılığın iyileştirilmesine dair faaliyet kalemleri (sıvat, gölgelik, ahır iyileştirme gibi), Faaliyet kalemlerinin dikkate alınmasının uygun olacağı vurgulandı yılı için Erzurum İli ve İlçe Tarım Müdürlüklerinin gelir artırıcı faaliyetleri kapsamında ilgili MH larda uygulanmak üzere İl Müdürlüğünce derlenen yeni talepler ayrı bir liste halinde hazırlanarak bu rapora eklenmiştir. (EK-4/2). İl Tarım Müdürlüğü proje koordinatörünce, dağıtılan fidanlar ve tesis edilen meyve bahçeleri ve her MH da seçilecek ahırlarda ahır şartlarının iyileştirilmesi için yapılan çalışmaların sonuç, çıktı ve etkileri konusunda 2018 yılında bir çalışma yapılmasının düşünüldüğü belirtildi Artvin Orman Bölge Müdürlüğü ve Artvin GTH İl Müdürlüğü Erzurum da yapılan kısa bir görüşmeden sonra program gereği Artvin e (25 Ekim Çarşamba) gidildi. Artvin İl Proje Koordinatörü (Bölge Müdür Yardımcısı) görüşülerek seyahatin amacı ve çerçevesi ile Artvin programı tartışıldı. Bölge Müdürlüğünde ORKÖY Şube Müdürü ve diğer proje çalışanları ile birlikte proje çalışmalarının gidişatı hakkında bilgi alındı. zırlanan cetvel 5

6 ve tablolar temin edildi. Ertesi gün (26 Ekim Perşembe) Artvin GTH İl Müdürlüğündeki proje personeli ile görüşüldü. Şavşat ilçesindeki proje birimleri ile Veliköy (Şavşat) MH sının ziyaret edilmesi kararlaştırıldı. Artvin Orman Bölge Müdürlüğü ve Artvin GTH İl Müdürlüğü yetkilileri ve proje personeli ile yapılan görüşmelerde, bu ildeki Veliköy, Camili, Yusufeli ve Bıçakçılar MH larındaki proje faaliyetleri ile ilgili olarak aşağıdaki konular müzakere edildi: Tüm havzaların 2017 programındaki faaliyetlerin çoğunun tamamlandığı, - Veliköy ve Camili MH larındaki çok amaçlı ısıtma ve kalorifer sistemi çalışmalarının ihale sürecindeki 1,5 aylık bir gecikme nedeniyle henüz tamamlanamadığı ve yüklenicinin çalışmalara devam ettiği ve yılı içerisinde tamamlanacağı (ORKÖY Şube Müdürlüğü), - Veliköy MH 2017 iş programındaki 9 adet orman dışı mera ıslahının ödenek aktarımındaki gecikme nedeniyle sadece 2 si yapıldığı diğer 7 adedinin 2018 programına aktarıldığı (Şavşat İlçe Tarım Müdürlüğü), - Ahır şartlarının iyileştirilmesi kapsamındaki destek ve malzeme temini ile ilgili olarak; 2016 programının tamamlandığı, 2017 programının ise ihale aşamasında olduğu (Şavşat İlçe Tarım Müdürlüğü), - Veliköy MH'ında, ahır şartlarının iyileştirilmesi faaliyeti kapsamında, otomatik hayvan suluğu ile birlikte hayvan altlığı (mat) için talebin yüksek olduğu, 90 adet mevcut talebin 180 adede çıkarılabileceği (ahşap malzeme yerine ikame) ancak, süt sağım makinesine talep olmadığı (Şavşat İlçe Tarım Müdürlüğü), - Veliköy MH nda meyvecilik yerine hayvancılık kapsamlı faaliyetler için destek verilmesinin daha uygun olacağı (mera sahalarının genişliği, meyve için yüksek rakım ve sert hava şartları) (Şavşat İlçe Tarım Müdürlüğü), - Veliköy MH ında orman dışı mera ve çayır alanının mevcut hayvan sayısına göre geniş olması nedeniyle hayvan sahibi çiftçilerin yem bitkisi taleplerinin az olduğu (Şavşat İlçe Tarım Müdürlüğü), - Camili MH ındaki meyveciliğin geliştirilmesi faaliyetinin, sahanın biyolojik Rezerv alanı olması nedeniyle, tür bozulması riski nedeniyle uygulanamadığı (Artvin GTH İl Müdürlüğü), - Camili MH ındaki çok amaçlı ev izolasyonu (mantolama ve katı yakıt sobası) çalışmalarının devam ettiği (Artvin GTH İl Müdürlüğü), - Veliköy MH ında verilen güneş enerjili su ısıtma sistemlerindeki antifriz aparatının soğuk kış şartlarında patladığı ve sistemin verimli çalıştırılamadığı (Şavşat Orm. İşlt. Müdürlüğü), - Yusufeli ve Bıçakçılar MH larındaki 2017 programında yer alan gelir artırıcı ve odun tüketimini azaltıcı tüm faaliyetlerin tamamlandığı (Yusufeli Orm. İşlt. Müdürlüğü, Yusufeli Tarım İlçe Müdürlüğü), - Yusufeli Orman İşletme Müdürlüğü proje koordinatörü uzmanları, 2018 yılı programı için 250 hane için dam örtüsü teklif edecekleri, 6

7 - Bıçakçılar MH ındaki Altıparmak köyündeki eko-turizm potansiyeli dikkate alınarak altyapı tesislerinin iyileştirilmesi kapsamında mevcut pansiyonlara ısı izolasyon ve katı yakıt kaloriferi tesis edilmesi, - Bıçakçılar MH ındaki Balcılı köyünde bulunan tarihi üzüm bağlarının proje kapsamında restore edilmesi (eko-tarım ve köylülere gelir sağlanması). 3. ZİYARET EDİLEN YEREL BİRİMLER, MH LAR VE KÖYLER 3.1. Veliköy MH (Artvin-Şavşat) 26 Ekim tarihinde Şavşat İlçesindeki proje birimleri (Orman İşletme Müdürlüğü ve İlçe GTH Müdürlüğü) ziyaret edilerek ilgili proje personeli ile görüşüldü. Ancak, hava ve yol şartlarının uygun olmaması (kar nedeniyle kapalı veya bozuk) nedeniyle köylerdeki proje sahalarına gidilemedi. Yapılan görüşmelerde aşağıda belirtilen konular müzakere edildi. Veliköy MH ındaki çok amaçlı ısıtma ve kalorifer sistemi ihale sürecinin 1,5 aylık bir gecikme ile başlaması nedeniyle henüz tamamlanamadığı, çalışmaların devam ettiği ve yılı içerisinde tamamlanacağı belirtildi (ORKÖY Şube Müdürlüğü). MH 2017 iş programındaki 9 adet orman dışı mera ıslahının ödenek aktarımındaki gecikme nedeniyle sadece 2 sinin yapıldığı diğer 7 adedinin 2018 programına aktarıldığı (Şavşat İlçe Tarım Müdürlüğü). Ahır şartlarının iyileştirilmesi kapsamındaki destek ve malzeme temini ile ilgili olarak; 2016 programının tamamlandığı, 2017 programının ise ihale aşamasında olduğu, otomatik hayvan suluğu ile birlikte hayvan altlığı (mat) için talebin yüksek olduğu, 90 adet başvuru olduğu ancak, süt sağım makinesine talep olmadığı (Şavşat İlçe Tarım Müdürlüğü). Bu MH nda meyvecilik yerine hayvancılık destekli faaliyetlere ağırlık verilmesinin daha uygun olacağı (mera sahalarının genişliği, meyve için yüksek rakım ve sert hava şartları), orman dışı mera ve çayır alanının mevcut hayvan sayısına göre geniş olması nedeniyle hayvan sahibi çiftçilerin yem bitkisi taleplerinin az olduğu (Şavşat İlçe Tarım Müdürlüğü). Veliköy MH ında verilen güneş enerjili su ısıtma sistemlerindeki antifriz aparatının talimatına uygun olarak kullanılmadığı, soğuk kış şartlarında patladığı ve sistemin verimli çalıştırılamadığı (Şavşat Orm. İşlt. Müdürlüğü). 7

8 Resim. Veliköy MH (Yavuzköy). Ormandışı mera ıslahı (Gölgelik) Resim. Veliköy MH (Yavuzköy). Ormandışı mera ıslahı (Çoban kulübesi) Resim. Veliköy MH. Sütsağma makinesi, otomatik suluk ve elektrik paneli dağtım nerasımı Resim. Veliköy MH. Ahır şartlarının iyileştirilmesi (taban döşeme ve otomatik suluk) 8

9 3.2. Yusufeli MH (Artvin-Yusufeli) 27 Ekim günü Yusufeli Orman İşletme Müdürlüğü ve İlçe Tarım Müdürlüğü ziyaret edilerek birim yetkilileri ve proje çalışanları ile görüşüldü. Her iki kurumun sorumluluğundaki faaliyetlerle ilgili herhangi bir sorun olmadığı, 2017 programında yer alan gelir artırıcı ve odun tüketimini azaltıcı faaliyetlerin tamamlandığı belirtildi programı ile ilgili olarak, MH planlarında verilen ve yeni faaliyet önerilerinin olduğu, taleplerinin ilgili İl ve Bölge Müdürlüğü ve İl müdürlüğüne bildirileceği ifade edildi. Özellikle, Yusufeli Tarım Müdürlüğü yetkilileri, gerçekleştirilen faaliyetlerden faydalanan çiftçi ve köylülerin çok memnun oldukları, yöredeki tarım ve hayvancılığın iyileştirilmesi kapsamında aynı faaliyet kalemlerinde pek çok talep aldıklarını belirttiler (ahır şartlarının iyileştirilmesi, bahçeciliğin geliştirilmesi, meyve fidanı dağıtımı, çoban kulübesi, sera tesisi, sıvat ve meralara su tesisi, vb). İlave olarak, MH' larda yer almayan pek çok köyün de MH'lar kapsamına alınmasını ve bu köyler halkına da benzer destek hizmetlerinin temin edilebilmesinin proje yetkililerince dikkate alınmasını vurguladılar (Tablo. Yeni talepler listesi). Orman İşletme Müdürlüğü proje personeli ile ertesi gün yapılacak MH ziyaretleri ile ilgili program görüşüldü ve Yusufeli MH ındaki bazı köylerde yapılan çalışmaların görülmesi kararlaştırıldı. Kararlaştırılan program çerçevesinde, Yusufeli MH ında bulunan Köprügören, başı ve Kılıçkaya köylerindeki bazı proje çalışmaları gezildi. Köprügören köyünde 2015 yılında tesis edilen 1 ünite sera görüldü. Domates, fasulye, biber ve salatalık üretimi yapılmakta olan sera ile ilgili herhangi bir problemin yaşanmadığı, pazarlama sorunu olmadığı (sebze fidesi üretimi ve satışa da yapılmakta), yıllık brüt bin TL gelir elde edildiği sera sahibi çiftçi tarafından beyan edildi. Sera sahibi çitçi ayrıca, seradan önce aynı miktar sebze ürünü elde etmek için 10 dönüm arazide çalışmak zorunda olduğunu, şimdi sadece 1 ünite serada çalışarak aynı ürünü ürettiğini belirtti. Resim. Yusufeli MH, Köprügören köyü sera tesisi 9

10 başı köyündeki çalışmaların incelenmesi ile ilgili olarak, 2015 yılında tesis edilen dut bahçesi tesisi gezildi. 10 dekar bir alana damla sulama ile birlikte tesis edilen dut bahçesinin iyi bakıldığı, örnek bir tesis olarak dikkat çektiği, dikilen fidanların 2,5-3 metre boya ulaştıkları görüldü ve ağaççık boyuna ulaşan dut ağaçlarının meyve vermeye başladıkları belirtildi. Ancak, borulardaki tıkanma nedeniyle damla sulama sisteminin iptal edilmiş olduğu görüldü. Tesis için sadece 2 dekarlık tel-çit verildiği, kalan kısmında tamamlanması için gerekli malzemenin temin edilmesi bahçe sahibince talep edildi. Başka bir çiftçiye ise 2 dekar bir alanda tesis edeceği dut bahçesi için tel-çit ve damla sulama ekipmanının verildiği, alanın hazırlandığı ve bu yıl sonbaharında fidanların dikileceği belirtildi. Aynı köyde, 5 dekar ve oldukça başarılı (yılda 5 defa biçilmiş) bir yem bitkisi üretim sahası ile ahır şartlarının iyileştirilmesi kapsamında 2016 yılında tamamlanan otomatik suluk ve taban iyileştirmesi örneği görüldü. Ahır sahibi çiftçi, tesisten önce hayvan sulama için harcadığı 4 saat/gün zaman tasarruf ettiğini, tesisin besi hayvanlarının kilo almaları için çok uygun olduğunu ve yerli sığırlar için önemli bir fayda sağlamayacağını belirtti. Resim. Yusufeli MH, başı köyü. Dut bahçesi, yem bitkisi (yonca) ve ahır iyileştirmesi (otomatik suluk) Yusufeli MH, Kılıçkaya köyünde yapılan incelemede, proje kapsamında gerçekleştirilen muhtelif arı üniteleri ile bahçe tesisleri ziyaret edildi. Ziyaret edilen bir arı ünitesi sahibi çiftçi, projeden verilen kovanların tam kuru olmadıklarını, depoda bir sure beklettikten sonra arı kolonisi doldurduğunu, 2016 yılında ortaya çıkan ve uzmanlarınca tam olarak belirlenemeyen bir hastalık nedeniyle bölgede pek çok arı kovanının söndüğü, ancak 2017 yılında bir problem yaşanmadığını ifade etti. Elektro şoklu tel örgü çit ile tesis edilmiş diğer bir arı ünitesinde ise, ünite sahibi çiftçinin arılarının sağlıklı ve iyi durumda olduklarını ve verilen destekten çok memnun olduğu belirtildi. 10

11 Saha seçimi, tesis düzeni, bakım ve diğer hususları bakımından proje kapsamında verilen arıcılık destekleri için en iyi örneklerden biri olduğu görüldü. Kılıçkaya köyünde projeden desteklenen ve 2015 yılında tesis edilen bir dönümlük (40 adet şeftali dikilmiş) meyve bahçesi gezildi. Bahçe sahibi çiftçi ile yapılan görüşmelerde, fidanların sağlıklı oldukları görüldü, faydalanıcının tesisten memnun olduğu belirtildi. Tel-çit ihata ile birlikte tesis edilen 2,3 dekarlık başka bir meyve bahçesinde (ceviz) fidan dikimlerinin tamamlandığı ve fidanların iyi durumda oldukları görüldü. Kılıçkaya köyündeki bahçe sahibi çiftçilerin ortak kullanımı için bir adet el arabalı ilaçlama makinesi verilmesi talep edildi. Resim. Yusufeli MH, Kılıçkaya köyü. Meyve bahçesi tesisi (şeftali) Resim. Yusufeli MH, Kılıçkaya köyü. Fenni arıcılık tesisi (1 ünite) Resim. Yusufeli MH, Çevreli köyü. Yüksek rakımlardaki arıcıların kışı geçirmek üzere arılarını taşıdıkları soğuk ve rüzgâra karşı koruntulu bir alan (10 dan fazla arı ünitesi taşınmış) 11

12 3.3. Oltu MH (Erzurum-Oltu) 30 Ekim 2017 tarihinde Erzurum OBM ve Erzurum GTH İl Müdürlüğündeki proje personeli ile yapılan büro çalışmalarından sonra ertesi gün Oltu ve Şenkaya ilçelerindeki ilgili birimler ziyaret edildi. Oltu Orman İşletme Müdürü, proje personeli ziyaret edilerek proje çalışmaları ile ilgili olarak hazırlanacak cetveller ve çalışmalar hakkında bilgi alındı, bazı proje faaliyetleri müzakere edildi. İşletme Müdürü ve diğer proje personelince verilen bil ve açıklamalar ışığında aşağıdaki hususların vurgulandığı anlaşıldı. - MH da dağıtımı yapılan ve tesis edilen fenni arıcılıkla ilgi problemler yaşadıkları, bu problemlerin diğer MH lardakilerle aynı olduğu, - Proje destekleri ile ilgili çiftçi-köylülere eğitim verilmesi veya bilgili çiftçilere destek verilmesi, ha civarında yeni (ilave) orman içi mera ıslahı çalışması yapabilecekleri, - Güneş enerjili su ısıtma sitemi taleplerinin olduğu. Oltu GTH İlçe Müdürlüğüne yapılan ziyarette İlçe Müdürü ve diğer proje çalışanları ile görüşüldü. Yapılan görüşmelerde: - MH Planı kapsamındaki proje faaliyetlerinin tamamlandığı, - Özdere köyünde 15 dekar yağmurlama sistemli patates üretim tesisinin demonstrasyon maksatlı olarak yapılmasının faydalı olacağı, - Oltu MH, Kaleboğazı köyünde istiridye mantarı potansiyelinin bulunduğu ve üretiminin sera şartlarında ve demonstrasyon amaçlı yapılabileceği, - Oltu İlçe Müdürlüğü zimmetinde ve çiftçilerin taleplerini karşılamak üzere 1 adet taş toplama makinesi temin edilmesi, - Seralar için bir dönem daha fide ihtiyaçlarının projeden karşılanması, - Projeden desteklenen ve 5 adet çiftçi için tesis edilen çilek bahçelerinin (havuz, pompa, malçlama ve damla sulama ile birlikte) çok yararlı örnek bir demonstrasyon uygulaması olduğu belirtildi. Bu MH içerisindeki diğer köylerde yapılan proje çalışmalar, zaman darlığı sebebiyle ziyaret edilemedi Şenkaya MH (Erzurum-Şenkaya) 31 Ekim günü öğleden sonra Şenkaya İlçesine gidildi ve Şenkaya Orman İşletme Müdürlüğü ile Şenkaya GTH İlçe Müdürlüğü ziyaret edildi. Orman İşletme Müdürlüğünde İşletme Müdür Yarımcısı ve diğer proje personeli ile yapılan görüşmelerde; 12

13 - Şenkaya MH ında (Çatalelma ve İçmesu) uygulanmakta olan 7 adet çok amaçlı ısıtma (mantolama+katı yakıt kaloriferi) çalışmasının bitmek üzere olduğu (sözleşme bitiş tarihi 2 Kasım 2017) görüldü. Resim. Şenkaya MH, İçmesu köyü. Ev izolasyonu 13 Resim. Şenkaya MH, İçmesu köyü. Güneş Enerjili su ısıstma sit. Ve arıcılık MH iş planında olan orman içi mera ıslahı kapsamında sıvat (2 adet) ve gölgelik (2 adet) çalışmalarının tamamlandığı, - Proje faaliyetlerinin planlanması aşamasında, köy ve hane halkı tespitlerinde bazı yanlışların olduğu (örnek güneş enerjisi verilen bazı köy ve evlere şebeke suyu yok, ısı yalıtımı kararlaştırılan bazı binalar belirlenen mantolama kriterlerine uygun değil), bu bakımdan köy ve hane halkı seçimleri için daha sağlıklı bir ön etüt yapılması, - Bir öneri (talep) olarak, proje bütçesinden özellikle orman işletme şefi gibi kırsal alanlarda çalışan yerel proje personeli için diz üstü bilgisayar, fotoğraf makinesi, yazıcı, çanta, yağmurluk gibi büro ve arazi ekipmanları temin edilmesi, - Şenkaya MH ındaki bir proje köyü olan İçmesu köyüne gidilerek proje çalışmaları hakkında proje ekibinden bilgiler ve köylülerin görüşleri alındı, Şenkaya GTH İlçe Müdürlüğüne yapılan ziyarette İlçe Müdürü ile görüşüldü, proje çalışmaları hakkında bilgi alındı. Tarım ve hayvancılığın iyileştirilmesi kapsamında MH da yapılan çalışmalarla ilgili olarak; yılında, orman dışı mera ıslahı kapsamında; 50 adet sıvat, 3 adet çoban kulübesi, 50 adet tuzluk ve 50 adet kaşınma kazı tesis edildiği, 2017 yılında 2 adet gölgelik tesis edildiği,

14 - Aynı yıl yem bitkisi üretimi için 1375 kg yonca ve 1350 kg korunga tohumu dağıtıldığı, meyveciliğin ve sebzeciliğin geliştirilmesi kapsamında ise 1 adet teleskopik budamam makinesi, 2 adet fidan çukuru açma makinesi ile 1 adet motorlu pülverizatör temin edildiği, yılında ise, ahır şartlarının iyileştirilmesi kapsamında; 20 adet yayık makinesi alındığı, 250 adet otomatik suluk verildiği, yem bitkisi üretimi için 2000 kg yonca ve 2000 kg korunga tohumu dağıtıldığı belirtildi. İlçe Müdürlüğünce, 2018 yılı iş programı için çapalama makinesi, tohum ekim mibzeri ve 1 adet gölgelik için ödenek tahsis edilmesi önerildi. Şenkaya MH proje uygulama köylerinden olan İçmesu köyüne gidilerek bu köydeki çalışmaların son durumu incelendi, köy muhtarından bilgi alındı. Bu köydeki proje uygulamamalarından fenni arıcılık, ısı yalıtımı ve güneş enerjili su ısıtma tesisleri görüldü. Köyde uygulanan ısı izolasyonu ve katı yakıt kalorifer sistemi çerçevesinde mantolama ve kalorifer sisteminin tamamlandığı çok amaçlı sobaların (kalorifer sobası) ise 1 hafta içerisinde monte edileceği belirtildi. 4. SEYAHATTEN EDİNİLEN İZLENİMLER, SONUÇ VE ÖNERİLER Artvin ve Erzurum illerinde ziyaret kurumlardaki birim yetkilileri ve proje sorumlusu personel ile yapılan görüşmelerden ve proje faaliyetlerinin gerçekleştirildiği MH lar ve köylerde yapılan incelemelerden, 2017 yılı proje iş planında yer faaliyetlerin önemli bir kısmının tamamlandığı görülmüştür. Bazı MH ve köylerde (Camili, Veliköy gibi), Evlerde yalıtım ve çok amaçlı katı yakıt sistemleri, bazı yerlerdeki Meraların iyileştirilmesi, Meyve fidanı dağıtımı ve bahçe tesisi gibi bazı faaliyetlerde çalışmaların devam etmekte olduğu ve sözleşmelerine uygun olarak yılı içerisinde tamamlanacağı belirtilmiştir. Fenni arıcılık tesisleri ile ilgili olarak, pek çok mikrohavzada ve özellikle 2016 yılında arı kolonilerinin sönmesi problemi ile karşılaşıldığı belirtildi. Bazı çiftçilere göre, problemin verilen arı ırkından kaynaklandığı (Mersin den gelen arılar) belirtilse de, bazı yerlerde (Yusufeli, Şenkaya gibi) yapılan tespitlerde, proje öncesi köylülerde var olan arıların da söndüğü veya aynı köylerde proje ile verilen kolonilerden gayet sağlıklı arı kovanlarının da olduğu görüldü. Bazı arı sahibi çiftçiler ise, 2016 yılında bölgede yaygın bir arı hastalığının olduğu ve bu hastalığın sadece projeden dağıtılanları değil tüm kolonileri etkilediğini belirttiler. Ayrıca, sönme vakasının yoğun olduğu bazı MH larda ilgili yerel birimlerce bu hususta incelemearaştırma çalışması yapılacağı da belirtildi. Erzurum GTH İl Müdürlüğündeki birim proje odak personelince verilen bilgi ve açıklamalar doğrultusunda, bugüne kadar yapılan proje uygulamalarından elde ettikleri deneyimler çerçevesinde, 2018 yılı iş programı için ödenek tahsis imkânı olması durumunda, aşağıdaki faaliyet kalemlerinin dikkate alınmasının uygun olacağı belirtildi: 14 - Uzundere MH için fide ve fideciliğin geliştirilmesi, - Oltu, Olur ve Tortum MH ları için meyvecilik ve meyve fidanı dağıtımı, - Şenkaya MH için hayvancılığın iyileştirilmesine dair faaliyet kalemleri (sıvat, gölgelik, ahır iyileştirme gibi),

15 - İspir ilindeki MH larda verilen desteklerin yeterli olduğu, Aynı şekilde, Artvin İli Yusufeli, Bıçakçılar ve Veliköy MH larında; - Veliköy MH köyleri için, ahır şartlarının iyileştirilmesi kapsamında hayvan altlığı (matkauçuk malzemeden) desteğinin artırılması, - Veliköy MH köylerine dam örtülüğü desteği verilmesi, - Yusufeli MH köyleri için ahır şartlarının iyileştirilmesi, bahçeciliğin geliştirilmesi, meyve fidanı dağıtımı, çoban kulübesi, sera tesisi, sıvat ve meralara su tesisi, vb) faaliyetler için ilave destek sağlanması, - Bıçakçılar MH ındaki Altıparmak köyündeki mevcut pansiyonlara ısı yalıtım ve katı yakıt kaloriferi tesis edilmesi, - Bıçakçılar MH, Balcılı köyündeki tarihi üzüm bağlarının proje kapsamında restore edilmesi, - Yusufeli MH, Kılıçkaya köyündeki bahçe sahibi çiftçilerin ortak kullanımı için bir adet el arabalı ilaçlama makinesi temin edilmesi. Taleplerle ilgili detaylı bilgiler Tablo 4 de verildi. Ayrıca, dağıtılan fidanlar ve tesis edilen meyve bahçeleri ile MH larda seçilecek ahırlarda ahır şartlarının iyileştirilmesi için verilen desteklerin sonuç, çıktı ve etkileri konusunda 2018 yılında bir durum değerlendirmesi yapılmasının planlandığı belirtildi. Seyahat esnasında ziyaret edilen proje uygulama köy ve sahalarında, gerek önceki uygulamalardan sağlanan sonuçlar ve gerekse daha önceki köy ve çiftçi seçimlerindeki sayı sınırlaması nedeniyle projeden faydalanamayan bazı köylü ve çiftçilerin yeni bazı faaliyet taleplerin olduğu belirtildi. Cins ve sayı olarak raporun ilgili bölümlerinde belirtilen bu taleplerin 2018 proje iş programına alınmasının, yerel birimlerce de (İl/ilçe Müdürlükleri, Orman İşletme müdürlükleri/şeflikleri) uygun görüldüğü ifade edildi. Bu çerçevede, köy muhtarlıklarınca ilgili birimlere verilen dilekçeler, görüşme yapılan köylü ve çiftçiler, yerel birim yetkilileri ve proje takipçisi uzman/sorumlu personelden alınan bilgiler çerçevesinde yeni taleplerin yer aldığı bir Talep listesi hazırlanmış ve bu raporun bir eki olarak sunulmuştur (EK-4). Tabloda belirtilen yeni öneri ve taleplerin, proje bütçesi imkânları ölçüsünde değerlendirilmesi maksadıyla, merkezdeki proje yönetimi ve yerel uygulama birim yetkili ve uzmanlarıyla birlikte müzakere edilerek uygun görülenlerin 2018 yılı programına alınmak üzere çalışmalara başlanması uygun görülmektedir. Ziyaret edilen MH ve köylerde, projenin gelir artırıcı ve odun tüketimini azaltıcı faaliyetleri kalemlerinde, çalışma dönemlerinde gerçekleştirilen uygulamaların sonuç ve çıktılardan faydalanıcı çiftçi ve köylülerin memnun oldukları, aynı zamanda, uygulayıcı birimlerin yönetici, yerel birim proje koordinatörleri ve diğer proje çalışanlarının da bu uygulamalardan önemli deneyimler kazandığı görülmektedir. Ziyaret edilen bazı yerel birimlerdeki birim proje sorumluları ve proje çalışanları için yurtdışı teknik gezi tertip edilmesi bir defa daha vurgulandı. Proje personelinin beklentilerinin yerine getirilmesi, moral ve motivasyonu aynı zamanda, deneyimlerinin geliştirilmesi için teknik gezi (study tour) imkânlarının dikkate alınması. 15

16 Erzurum ve Artvin Orman Bölge Müdürlüklerindeki proje personelince, projeden temin edilen araç-gereç ve malzemelerin (örnek süt sağma makinesi, gölgelikler, diğer tarım araç-gereçleri gibi, güneş enerjili su ısıtma sistemi, arıcılık) çıktı ve sonuçlarının değerlendirilmesi ile ilgili bazı çalışmalar yaptıkları belirtildi. Bu hususta, özellikle kadınlar üzerindeki ağır iş yükünün hafifletilmesine olan katkılarının, istihdam etkisinin ve hane halkı gelirine olan katkılarının belirlenmesine yönelik daha detaylı, bilimsel esaslara dayalı çalışmalarının (faydalanıcı ve paydaş anketleri, değerlendirme formları gibi) yapılmasının faydalı olacağı anlaşılmaktadır. Aynı şekilde, İD kapsamında, proje ile tesis edilen ve şu anda üretim safhasına gelmiş olan seralardan, çiftçilerin ve köylerin ürettikleri ürünlerin projeden önceki durumları ile karşılaştırılması, sağlanan ürün artışı ve bunlardan sağlanan ilave girdiler/kazançlar, varsa darboğazlar ile ilgili bir değerlendirme yapılmasında fayda görülmektedir. Bu yıl tamamlanan evlerde ısı izolasyonu ile ilgili olarak da önümüzdeki ilkbahar ve yaz aylarında, odun tüketiminden/yakıttan sağlanan tasarruf, karbon emisyonundaki azalma, ev sahiplerinin (hane halkı) refahına katkısı gibi hususların da değerlendirme çalışmalarının yapılması. Proje ile gerçekleştirilen bazı temel faaliyetler (arıcılık, meyvecilik, bahçe tesis ve bakımı, seracılık, sebzecilik, pazarlama, kooperatifçilik ve işbirliği vb) kapsamında eğitim imkânlarının araştırılması. Bu çerçevede, köylü, çiftçi ve proje çalışanları için benzer faaliyetlerin (başarılı ve başarısız) yerinde incelenerek deneyimlerin paylaşılması maksadıyla bu proje ve/veya başka proje sahalarına karşılıklı gezi ve ziyaretler (Exchange visit) düzenlenmesi. 7. EKLER EK-1: Seyahat Programı EK-2: Ziyaret edilen yerel paydaş birimler, görüşme yapılan proje personeli ve çiftçiler EK-3: MH'lar bazında gerçekleştirilen gelir getirici ve odun tüketimini azaltıcı faaliyetler ilişkin tablolar EK-4: 2018 yılı Proje İş Planı için gündeme getirilen yeni talep listeleri 16

17 EK-1. Seyahat Programı 24 Ekim-01 Kasım 2017 Tarih Faaliyet Geceleme , Salı , Çarşamba , Perşembe , Cuma , Cumartesi Ankara- Erzurum seyahat Erzurum-Artvin seyahat, Proje uygulama kurumlarını (Artvin Orman Bölge Müdürlüğü, Gıda Tarım ve yvancılık İl Müdürlüğü) ziyaret ve görüşme Artvin-Şavşat seyahat, İlgili kurumları ziyaret, proje ekibi ile görüşme, Veliköy MH nda inceleme Artvin-Yusufeli seyahat, Yusufeli proje ekibi (Orman İşletme Müdürlüğü, Gıda Tarım ve yvancılık İlçe Müdürlüğü) ziyaret ve görüşme, Yusufeli ve Bıçakçılar MH larında inceleme, Erzurum Artvin Artvin Yusufeli Yusufeli , Pazar Yusufeli-Erzurum seyahat Erzurum , Pazartesi , Salı , Çarşamba Erzurum Orman Bölge Müdürlüğü ve Gıda Tarım ve yvancılık İl Müdürlüğü ziyaret, proje ekibi ile görüşme Olur-Şenkaya ya seyahat İlgili kurumları ziyaret, proje ekibi ile görüşme, MH larda inceleme (Oltu ve Şenkaya) Proje çalışmaları ile ilgili görüşme, Erzurum-Ankara, dönüş Erzurum Erzurum Ankara 17

18 EK-2: Seyahat süresince görüşme yapılan yerel paydaş birimlerindeki proje personeli ve faydalanıcılar 24 Ekim-01 Kasım 2017 ı Soyadı Kurumu Görevi/unvanı Projedeki Görevi Zekeriya Beyazlı Erz. Orman Bölge Müdürlüğü Bölge Müd. Yrd. İl Prj.Uygl. Birimi Başkanı Metin Meral Erz. Orman Bölge Müdürlüğü ORKÖY Şb. Md. OBM prj. Koordinatörü Engin Samı GTHB Erzurum İl Müdürlüğü İl Müdür Yrd. Birim proje sorumlusu Orhan Kaya GTHB-Uzundere İlçe Müdürlüğü Ziraat Müh. Birim prj. koordinatörü Özden Tüytoğlu Erz. Orman Bölge Müdürlüğü Ağaçl. Şb. Md. Proje görevlisi em Bal Erz. Orman İşletme Müdürlüğü Md. Yard. Proje görevlisi Muammer Tizi Artvin Orman Bölge Müdürlüğü Bölge Müd.Yard. İl Prj.Uygul.Birimi Başk. Sibel Gürsoy Artvin Orman Bölge Müdürlüğü ORKÖY Şb. Md. OBM prj. Koordinatörü Nedim Saraç Artvin Orman Bölge Müdürlüğü Orm. Müh. ORKÖY prj. Koordinatörü İsmail Seçkin Artvin Orman Bölge Müdürlüğü Büro Şefi Proje büro personeli Turgay Altay Artvin Orman Bölge Müdürlüğü İnşaat Müh. Proje personeli ydar Emir Artvin Orman Bölge Müdürlüğü Makine Müh. Proje büro personeli Cihan Gedik Şavşat GTH İlçe Müdürlüğü İlçe Müd. Birim proje koordinatörü Eray Tezer Şavşat GTH İlçe Müdürlüğü Müh. Birim proje personeli Cemile Yıldız Şavşat GTH İlçe Müdürlüğü Müh. Birim proje personeli Dr. Aşkın Kıraç Artvin Orman Bölge Müdürlüğü Şube Müd. ODOÜ Asım Yılmaz Artvin Orman Bölge Müdürlüğü Şef ORKÖY proje izleme Fatih Düzcan Artvin GTH İl Müdürlüğü Şube Müdürü Birim Proje koordinatörü Gürkan Arda Artvin GTH İl Müdürlüğü Mühendis Birim Proje uzmanı Nursal Dedeağaoğlu Şavşat Orman İşletme Müdürlüğü Şef ORKÖY faaliyetleri Mücahit Akpınar Oltu Orman İşletme Müdürlüğü ATM Şefi Birim Proje koordinatörü Murat Yılmaz Oltu GTH İlçe Müdürlüğü İlçe Müd. Birim proje koordinatörü Ömer Abak Şenkaya Orm. İşlt. Müdürlüğü Müdür yrd. Birim proje yetkilisi Selim Selimoğlu Şenkaya Orm. İşletme Müdürlüğü Şef ORKÖY faaliyetleri Eren Demirtaş Şenkaya GTH İlçe Müdürlüğü Müdür Birim proje personeli Emin Küçük Yusufeli Orm. İşt. Müdürlüğü Kılıçkaya Şefi MH proje koordinatörü Yüksel Saraç Yusufeli Orm. İşt. Müdürlüğü Altıparmak Şefi MH proje koordinatörü em Çokadar Yusufeli GTH İlçe Müdürlüğü İlçe Müd. Birim proje yetkilisi Sadık Keskin Yusufeli GTH İlçe Müdürlüğü Zir. Müh Birim proje koordinatörü Latif Yaralı Yusufeli MH, Köprügören Köyü Çiftçi Sera tesisi sahibi fız Yaralı Yusufeli MH, başı Köyü Çiftçi Bahçe tesisi sahibi Dursun Bayram Yusufeli MH, başı Köyü Çiftçi Ahır sahibi (sığır üreticisi) Lütfi Yıldırım Yusufeli MH, Kılıçkaya Köyü Çiftçi Arıcılık tesisi sahibi Yaşar K. Kırmızıgöz Yusufeli MH, Kılıçkaya Köyü Çiftçi Bahçe tesisi sahibi Zühal Yusufeli MH, Kılıçkaya Köyü Çiftçi (kadın) Bahçe tesisi sahibi Paşabek Pehlivan Yusufeli MH, Kılıçkaya Köyü Çiftçi Arıcılık tesisi sahibi Mehmet Solak Yusufeli MH, Kılıçkaya Köyü Çiftçi Arıcılık tesisi sahibi 18

19 BIÇAKÇILAR EK-3. Artvin ve Erzurum İllerindeki MH larda proje faaliyetlerinin gerçekleşme durumları Tablo 1- BIÇAKÇILAR (Artvin) MH proje faaliyetleri MH Ana faaliyet Alt faaliyet Birim Uygulayıcı Kurum 2017 Eylül sonu itibariyle gerçekleşme Miktarı Durumu Açıklama A- GELİR ARTIRICI FAALİYETLER Mera Islahı (Orman İçi) Sıvat, tuzluk, K.Kaz Gölgelik Çoban Kulübesi Mera Islahı (Orman Dışı) Sıvat TRGM Gölgelik (İL, İLÇE MÜD)) Çoban Kulübesi + ağıl Tohum (top) Kg 0 0 Yem Bitkileri Üretiminin Artırılması Yonca Kg TRGM 0 0 Korunga Kg (İL, İLÇE MÜD 0 0 Fiğ Kg 0 0 Reygrass Kg 0 0 Toplam fidan Elma Ceviz Kiraz Vişne Bahçeciliğin Geliştirilmesi (fidan Armut TRGM dağıtım) Demonstrasyon Da (İL, İLÇE MÜD) 0 0 Budama Testeresi 0 0 Budama makası 0 0 Çukur açma mak. 0 0 Ceviz-dut Silkme Mak. 0 0 Ceviz ayıklama Mak. 0 0 Toplam fide 0 0 Domates 0 0 Sebzeciliğin Geliştirilmesi (Fide TRGM Hıyar 0 0 Dağıtım) (İL, İLÇE MÜD Biber 0 0 Diğer (kavun, karpuz vb) 0 0 Seracılığın Geliştirilmesi Sera tesis 0 0 Demonstrasyon (Sera) 0 0 Arılı kovan Arıcılığın Geliştirilmesi Elektro şoklu tel çit Arıcılık Demo 0 Ahır Otomatik Suluk Ahır Şartlarının İyileştirilmesi Süt Sağma Mak + Güğüm TRGM 0 0 Yayık (İL, İLÇE MÜD 0 0 Güneş.Enrj. Aydnl.ünitesi 0 0 Taban Tuğlası B. YAKACAK ODUN TÜKETİMİNİ AZALTICI UYGULAMALAR G. Enerj. Su Isıt.İstm. Tesisat montaj Gün. Enrj..Elekt. Ür. Siste Tesis - - Isı Etken Soba Soba dağıtım 0 0 Isı yalıtımı-katı yakıt sistm. Mantolama, kalorifer

20 CAMİLİİ Tablo 2- CAMİLİ MH proje faaliyetleri MH Ana faaliyet Alt faaliyet Birim Uygulayıcı Kurum 2017 Eylül sonu itibariyle gerçekleşme Miktarı Durumu Açıklama A- GELİR ARTIRICI FAALİYETLER Mera Islahı (Orman İçi) Sıvat, tuzluk, K.Kaz 0 0 Gölgelik 0 0 Çoban Kulübesi Mera Islahı (Orman Dışı) Sıvat TRGM Gölgelik (İL, İLÇE MÜD) Çoban Kulübesi Tohum (top) Kg Yem Bitkileri Üretiminin Artırılması Yonca Kg TRGM Korunga Kg (İL, İLÇE MÜD Fiğ Kg Reygrass Kg Toplam fidan 0 0 Elma 0 0 Ceviz 0 0 Kiraz 0 0 Vişne 0 0 Meyveciliğin Geliştirilmesi (fidan Armut TRGM 0 0 dağıtım) Demonstrasyon Da (İL, İLÇE MÜD) 0 0 Budama Testeresi 0 0 Budama makası 0 0 Çukur açma mak. 0 0 Ceviz-dut Silkme Mak. 0 0 Ceviz ayıklama Mak. 0 0 Toplam fide 0 0 Domates 0 0 Sebzeciliğin Geliştirilmesi (Fide TRGM Hıyar 0 0 Dağıtım) (İL, İLÇE MÜD Biber 0 0 Diğer (kavun, karpuz vb) 0 0 Seracılığın Geliştirilmesi Sera tesis 0 0 Demonstrasyon (Sera) 0 0 Arılı kovan Arıcılığın Geliştirilmesi Elektro şoklu tel çit Arıcılık Demo Ahır Tamamı dağıtılmış Ahır Şartlarının İyileştirilmesi Otomatik Suluk TRGM Süt Sağma Mak + Güğüm (İL, İLÇE MÜD Yayık 0 0 Güneş.Enrj. Aydnl.ünitesi B. YAKACAK ODUN TÜKETİMİNİ AZALTICI UYGULAMALAR Gün. Enerj. Su Isıtma Sist. Tesisat montaj Gün. Enrj..Elekt. Ür. Sistemi Tesis yılı programında tamamlandı Isı Etken Soba Soba dağıtım 0 0 MH planında 30, programa alınmamış Isı yalıtımı-katı yakıt sistm. Mantolama, kalorifer Tesis montajı devam ediyor 20

21 YUSUFELİ MH (MC-03) Tablo 3- YUSUFELİ MH proje faaliyetleri MH Ana faaliyet Alt faaliyet Birim Uygulayıcı Kurum 2017 Eylül sonu itibariyle gerçekleşme Miktarı Durumu Açıklama A- GELİR ARTIRICI FAALİYETLER Mera Islahı (Orman İçi) Sıvat, tuzluk, K.Kaz Gölgelik Çoban Kulübesi Mera Islahı (Orman Dışı) Sıvat TRGM Gölgelik (İL, İLÇE MÜD 0 0 Çoban evi + ağıl ,7 120,7 Tohum (top) Kg Toplam 142 çiftçiye Yonca Kg TRGM Yem Bitkileri Üretiminin Artırılması Korunga Kg (İL, İLÇE MÜD Fiğ Kg Reygrass Kg Toplam fidan adet kapama bahçe için Elma 9100 metre tel-çit ihata ve Ceviz damla sulama tesisi Kiraz Vişne Meyveciliğin Geliştirilmesi (fidan Armut TRGM dağıtım) Demonstrasyon Da (İL, İLÇE MÜD Budama Testeresi Budama makası Çukur açma mak. 0 0 Ceviz-dut Silkme Mak. 5 5 Ceviz ayıklama Mak. 3 3 Toplam fide Domates Sebzeciliğin Geliştirilmesi (Fide TRGM Hıyar Dağıtım) (İL, İLÇE MÜD Biber Toplam 195 çiftçiye Diğer (kavun, karpuz vb) Seracılığın Geliştirilmesi Sera tesis 7 7 Tamamlandı Demonstrasyon (Sera) Arılı kovan Tamamlandı Arıcılığın Geliştirilmesi Elektro şoklu tel çit Tamamlandı Arıcılık Demo - - Ahır Ahır Şartlarının İyileştirilmesi Otomatik Suluk TRGM Süt Sağma Mak + Güğüm (İL, İLÇE MÜD 0 0 Taban tuğlası B. YAKACAK ODUN TÜKETİMİNİ AZALTICI UYGULAMALAR Gün. Enerj. Su Isıtma Sist. Tesisat montaj ve 2015, tamamlandı Gün. Enrj..Elekt. Ür. - Tesis 0 0 Sistemi Isı Etken Soba Soba dağıtım Isı yalıtımı-katı yakıt sistm. Mantolama, kalorifer

22 VELİKÖY Tablo 4- VELİKÖY MH proje faaliyetleri MH Ana faaliyet Alt faaliyet Birim A- GELİR ARTIRICI FAALİYETLER Mera Islahı (Orman İçi) Mera Islahı (Orman Dışı) Yem Bitkileri Üretiminin Artırılması Meyveciliğin Geliştirilmesi (fidan dağıtım) Sebzeciliğin Geliştirilmesi (Fide Dağıtım) Seracılığın Geliştirilmesi Arıcılığın Geliştirilmesi Ahır Şartlarının İyileştirilmesi Sıvat, tuzluk, K.Kaz Gölgelik Çoban Kulübesi Sıvat Uygulayıcı Kurum TRGM (İL, İLÇE MÜD 2017 Eylül sonu itibariyle gerçekleşme Miktarı Durumu Açıklama Gölgelik Çoban Kulübesi Tohum (top) Kg Yonca Kg TRGM Korunga Kg (İL, İLÇE MÜD Fiğ Kg Reygrass Kg Toplam fidan Elma 55 Ceviz Kiraz Vişne Armut TRGM Demonstrasyon (tel çit) mt. (İL, İLÇE MÜD 4950 Budama Testeresi Budama makası Çukur açma mak. Ceviz-dut Silkme Mak. Ceviz ayıklama Mak. Toplam fide Domates TRGM Hıyar (İL, İLÇE MÜD Biber Diğer (kavun, karpuz vb) Sera tesis Demonstrasyon (Sera) Arılı kovan Elektro şoklu tel çit Arıcılık Demo Ahır Otomatik Suluk TRGM Süt Sağma Mak + Güğüm (İL, İLÇE MÜD??? çiftçi aileye (hh) dağıtılmış Toplam 35 çiftçiye ( HH) dağıtılmış 13 bahçe, 13 çiftçiye tel-çit ihata ve damla sulama malzemesi Yayık??? B. YAKACAK ODUN TÜKETİMİNİ AZALTICI UYGULAMALAR Gün. Enerj. Su Isıtma Sist. Tesisat montaj , tamamlandı Gün. Enrj..Elekt. Ür. Tesis 0 0 Sistemi Isı Etken Soba Soba dağıtım 0 0 Isı yalıtımı-katı yakıt sistm. Mantolama, kalorifer , montajı devam ediyor 22

23 İSPİR (UC-14) Tablo 1- İSPİR MH proje faaliyetleri MH Ana faaliyet Alt faaliyet Birim Uygulayıcı Kurum 2017 Eylül sonu itibariyle gerçekleşme Miktarı Durumu Açıklama A- GELİR ARTIRICI FAALİYETLER Mera Islahı (Orman İçi) Sıvat, tuzluk, K.Kaz Gölgelik Çoban Kulübesi Mera Islahı (Orman Dışı) Sıvat TRGM Gölgelik (İL, İLÇE MÜD 3 3 Çoban Kulübesi 1 1 Tohum (top) Kg Yem Bitkileri Üretiminin Artırılması Yonca Kg TRGM çiftçiye Korunga Kg (İL, İLÇE MÜD Fiğ Kg çiftçiye Reygrass Kg 0 0 Toplam fidan çiftçiye Elma çiftçiye Ceviz çiftçiye Kiraz çiftçiye Üzüm çiftçiye Armut çiftçiye Meyveciliğin Geliştirilmesi TRGM Demonstrasyon (tel çit) mt (fidan dağıtım) (İL, İLÇE MÜD Budama Test. (motorlu) 1 1 Budama makası Çukur açma mak. 2 2 Ceviz-dut Silkme Mak. Ceviz ayıklama Mak. 2 2 Pülverizatör 1 1 Toplam fide Domates Sebzeciliğin Geliştirilmesi TRGM Hıyar (Fide Dağıtım) (İL, İLÇE MÜD Biber Diğer (kavun, karpuz vb) Seracılığın Geliştirilmesi Sera tesis Demonstrasyon (Sera) 0 0 Arılı kovan Arıcılığın Geliştirilmesi Elektro şoklu tel çit 0 0 Arıcılık Demo 1 1 Ahır Ahır Şartlarının İyileştirilmesi Otomatik Suluk TRGM Süt Sağma Mak + Güğüm (İL, İLÇE MÜD hayvan sahibi çiftçiye Yalama taşı B. YAKACAK ODUN TÜKETİMİNİ AZALTICI UYGULAMALAR Gün. Enerj. Su Isıtma Sist. Tesisat montaj Gün. Enrj..Elekt. Ür. Sistemi Tesis 3 3 Isı Etken Soba Soba dağıtım Isı yalıtımı-katı yakıt sistm. Mantolama, kalorifer

24 İSPİR KUZEY (UC-17) Tablo 2- İSPİR KUZEY MH proje faaliyetleri MH Ana faaliyet Alt faaliyet Birim Uygulayıcı Kurum 2017 Eylül sonu itibariyle gerçekleşme Miktarı Durumu Açıklama A- GELİR ARTIRICI FAALİYETLER Mera Islahı (Orman İçi) Sıvat, tuzluk, K.Kaz Gölgelik Çoban Kulübesi Mera Islahı (Orman Dışı) Sıvat TRGM Gölgelik (İL, İLÇE MÜD 3 3 Çoban Kulübesi 3 3 Tohum (top) Kg Yem Bitkileri Üretiminin Artırılması Yonca Kg TRGM 0 0 Korunga Kg (İL, İLÇE MÜD çiftçiye dağıtıldı Fiğ Kg Reygrass Kg adet çiftçiye dağıtıldı Toplam fidan Elma Ceviz çiftçiye Kiraz Vişne Meyveciliğin Geliştirilmesi (fidan Armut TRGM dağıtım) Demonstrasyon (tel çit) mt. (İL, İLÇE MÜD Budama Testeresi Budama makası Çukur açma mak. Ceviz-dut Silkme Mak. Ceviz ayıklama Mak. Toplam fide Domates Sebzeciliğin Geliştirilmesi (Fide TRGM Hıyar Dağıtım) (İL, İLÇE MÜD Biber Diğer (kavun, karpuz vb) Seracılığın Geliştirilmesi Sera tesis 1 1 Demonstrasyon (Sera) 0 0 Arılı kovan Arıcılığın Geliştirilmesi Elektro şoklu tel çit 0 0 Arıcılık Demo 0 0 Ahır Ahır Şartlarının İyileştirilmesi Otomatik Suluk TRGM Süt Sağma Mak + Güğüm (İL, İLÇE MÜD Yayık B. YAKACAK ODUN TÜKETİMİNİ AZALTICI UYGULAMALAR Gün. Enerj. Su Isıt.Sist. Tesisat montaj için 30 adet Gün Enrj..Elekt. Ürt. Sist. Tesis için 7 adet Isı Etken Soba Soba dağıtım Isı yalıtımı-katı yakıt Sist. Mantolama, kalorifer 0 0 Tablo 3- OLTU MH proje faaliyetleri 24

25 OLTU (OL-04) MH Ana faaliyet Alt faaliyet Birim Uygulayıcı Kurum 2017 Eylül sonu itibariyle gerçekleşme Miktarı Durumu Açıklama A- GELİR ARTIRICI FAALİYETLER Mera Islahı (Orman İçi) Sıvat, tuzluk, K.Kaz 1 1 Gölgelik 1 1 Çoban Kulübesi Mera Islahı (Orman Dışı) Sıvat TRGM Gölgelik (İL, İLÇE MÜD 4 4 Çoban Kulübesi 3 3 Yem Bitkileri Üretiminin Artırılması Tohum (top) Kg TRGM Yonca Kg (İL, İLÇE MÜD Korunga Kg Fiğ Kg Toplam fidan Elma Ceviz Kiraz Dut Armut TRGM Meyveciliğin Geliştirilmesi (fidan Demo (tel çit) mt. (İL, İLÇE MÜD dağıtım) Budama Testeresi adedi motorlu Budama makası Çukur açma mak. (burgu) 4 4 Ceviz-dut Silkme Mak. 1 1 Ceviz ayıklama Mak. 1 1 Demo (ekim mibzeri) 1 1 Pülverizatör 3 3 Toplam fide Domates Sebzeciliğin Geliştirilmesi (Fide TRGM Hıyar Dağıtım) (İL, İLÇE MÜD Çilek Diğer (kavun, karpuz vb) 0 0 Seracılığın Geliştirilmesi Sera tesis Demonstrasyon (Sera) 0 0 Arılı kovan Arıcılığın Geliştirilmesi Elektro şoklu tel çit 0 0 Arıcılık Demo Ahır Ahır Şartlarının İyileştirilmesi Otomatik Suluk TRGM hayvan sahibi çiftçiye Süt Sağma Mak + Güğüm (İL, İLÇE MÜD Yayık 1 1 B. YAKACAK ODUN TÜKETİMİNİ AZALTICI UYGULAMALAR Gün. Enerj. Su Isıtma Sist. Tesisat montaj Gün. Enrj..Elekt. Ür. Sistemi Tesis 0 0 Isı Etken Soba Soba dağıtım Isı yalıtımı-katı yakıt sistm. Mantolama, kalorifer

26 OLUR MERKEZ (OL-!!) Tablo 4- OLUR MH proje faaliyetleri MH Ana faaliyet Alt faaliyet Birim Uygulayıcı Kurum 2017 Eylül sonu itibariyle gerçekleşme Miktarı Durumu Açıklama A- GELİR ARTIRICI FAALİYETLER Mera Islahı (Orman İçi) Sıvat, tuzluk, K.Kaz 5 5 Gölgelik 4 4 Çoban Kulübesi ???? Mera Islahı (Orman Dışı) Sıvat TRGM Gölgelik (İL, İLÇE MÜD 1 1 Çoban Kulübesi 1 1 Tohum (top) Kg Yem Bitkileri Üretiminin Artırılması Yonca Kg TRGM Korunga Kg (İL, İLÇE MÜD Fiğ Kg Tritikale Kg Toplam fidan Elma Ceviz Kiraz Vişne Armut Meyveciliğin Geliştirilmesi (fidan TRGM Demonstrasyon (tel çit) mt. dağıtım) (İL, İLÇE MÜD Budama Testeresi Budama makası Pülverizatör 1 1 Çukur açma mak. 2 2 Ceviz-dut Silkme Mak. 1 1 Ceviz ayıklama Mak. 1 1 Toplam fide Domates Sebzeciliğin Geliştirilmesi (Fide TRGM Hıyar Dağıtım) (İL, İLÇE MÜD Biber Diğer (kavun, karpuz vb) Seracılığın Geliştirilmesi Sera tesis 8 8 Demonstrasyon (Sera) 0 0 Arılı kovan Arıcılığın Geliştirilmesi Elektro şoklu tel çit 0 0 Arıcılık Demo 0 0 Ahır Ahır Şartlarının İyileştirilmesi Otomatik Suluk TRGM Süt Sağma Mak + Güğüm (İL, İLÇE MÜD hayvan sahibi çiftçiye Yayık B. YAKACAK ODUN TÜKETİMİNİ AZALTICI UYGULAMALAR Gün. Enerj. Su Isıtma Sist. Tesisat montaj , tamamlandı Gün. Enrj..Elekt.Ür.Sistemi Tesis 6 6 Isı Etken Soba Soba dağıtım Isı yalıtımı-katı yakıt sistm. Mantolama, kalorifer , montajı devam ediyor 26

27 UZUNDERE Tablo 5- UZUNDERE MH proje faaliyetleri MH Ana faaliyet Alt faaliyet Birim Uygulayıcı Kurum 2017 Eylül sonu itibariyle gerçekleşme Miktarı Durumu Açıklama A- GELİR ARTIRICI FAALİYETLER Mera Islahı (Orman İçi) Sıvat, tuzluk, K.Kaz Gölgelik Çoban Kulübesi Mera Islahı (Orman Dışı) Sıvat TRGM 175 Gölgelik (İL, İLÇE MÜD 3 Çoban Kulübesi 2 Tohum (top) Kg Yem Bitkileri Üretiminin Artırılması Yonca Kg TRGM Korunga Kg (İL, İLÇE MÜD Fiğ Kg Tritikale Kg Toplam fidan Elma Ceviz Kiraz Dut Armut Meyveciliğin Geliştirilmesi (fidan Diğer TRGM dağıtım) Demonstrasyon (tel çit) mt. (İL, İLÇE MÜD Budama Testeresi Budama makası Çukur açma mak. 4 4 Ceviz-dut Silkme Mak. Budama motoru 1 1 Pülverizatör 1 1 Toplam fide Sebzeciliğin Geliştirilmesi (Fide Domates TRGM Dağıtım) Hıyar (İL, İLÇE MÜD Biber 0 0 Seracılığın Geliştirilmesi Sera tesis Demonstrasyon (Sera) Arılı kovan Arıcılığın Geliştirilmesi Elektro şoklu tel çit Arıcılık Demo Ahır Ahır Şartlarının İyileştirilmesi Otomatik Suluk TRGM 0 0 Süt Sağma Mak + Güğüm (İL, İLÇE MÜD hayvan sahibi çiftçiye dağıtıldı Yayık B. YAKACAK ODUN TÜKETİMİNİ AZALTICI UYGULAMALAR Gün. Enerj. Su Isıtma Sist. Tesisat montaj , tamamlandı Gün. Enrj..Elekt. Ür. Sist. Tesis 0 0 Isı Etken Soba Soba dağıtım Isı yalıtımı-katı yakıt sistm. Mantolama, kalorifer , montajı devam ediyor 27

28 ŞENKAYA Tablo 6- ŞENKAYA MH proje faaliyetleri MH Ana faaliyet Alt faaliyet Birim Uygulayıcı Kurum 2017 Eylül sonu itibariyle gerçekleşme Miktarı Durumu Açıklama A- GELİR ARTIRICI FAALİYETLER Mera Islahı (Orman İçi) Sıvat, tuzluk, K.Kaz 5 5 Gölgelik 1 1 Çoban Kulübesi Mera Islahı (Orman Dışı) Sıvat TRGM Gölgelik (İL, İLÇE MÜD adedi devam ediyor Çoban Kulübesi 3 3 Tohum (top) Kg Yem Bitkileri Üretiminin Artırılması Yonca Kg TRGM Korunga Kg (İL, İLÇE MÜD Fiğ Kg Reygrass Kg Toplam fidan Elma Ceviz Kiraz Vişne Meyveciliğin Geliştirilmesi (fidan Armut TRGM dağıtım) Demonstrasyon (tel çit) mt. (İL, İLÇE MÜD Budama Test (teleskopik) 1 1 Budama makası Çukur açma mak. 2 2 Pülverizatör (motorlu) 1 1 Ceviz ayıklama Mak. Toplam fide Domates Sebzeciliğin Geliştirilmesi (Fide TRGM Hıyar Dağıtım) (İL, İLÇE MÜD Biber Diğer (kavun, karpuz vb) Seracılığın Geliştirilmesi Sera tesis 0 0 Demonstrasyon (Sera) 0 0 Arılı kovan Arıcılığın Geliştirilmesi Elektro şoklu tel çit 0 0 Arıcılık Demo 0 0 Ahır Ahır Şartlarının İyileştirilmesi Otomatik Suluk TRGM Süt Sağma Mak + Güğüm (İL,, İLÇE MÜD hayvan sahibi çiftçiye Yayık B. YAKACAK ODUN TÜKETİMİNİ AZALTICI UYGULAMALAR Gün. Enerj. Su Isıtma Sist. Tesisat montaj , tamamlandı Gün. Enrj..Elekt. Ür. Sistemi Tesis 0 0 Isı Etken Soba Soba dağıtım Isı yalıtımı-katı yakıt sistm. Mantolama, kalorifer , montajı devam ediyor 28