RESEARCH ARTICLE. Farklı orijinli Holştaynların döl ve süt verimi özellikleri 1.Döl verimi özellikleri. Kürşat Alkoyak¹*, Orhan Çetin²

Transkript

1 Eurasia Joural of Veteriary Scieces RESEARCH ARTICLE Farklı orijili Holştayları döl ve süt verimi özellikleri.döl verimi özellikleri Kürşat Alkoyak¹, Orha Çeti² ¹Gıda Tarım ve Hayvacılık Bakalığı, Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Geel Müdürlüğü, Akara, Türkiye Selçuk U iversitesi, Veterier Fakültesi Fakültesi Zooteki Aabilim Dalı, Koya, Türkiye Geliş:..07, Kabul:..07 kursatalkoyak@gmail.com Fertility ad milk yield traits of differet origis of Holstei Cattle.Fertility traits Eurasia J Vet Sci, 0,,, DOI:./EurasiaJVetSci.0.7 Öz Amaç: Bu araştırma, Kırşehir de bir işletmede yetiştirile farklı orijili Holştaylara ait bazı döl verimi özelliklerii ve bu özellikler üzerideki bazı çevre etkilerii belirlemesi amacıyla yapılmıştır. Abstract Aim: I this study, it was aimed to determie the reproductio traits together with evirometal effects o differet Holstei breed reared i a private itesive dairy i Kırşehir. Gereç ve Yötem: Araştırmaı materyalii 0 yıllarıda ABD ve Estoya da getirile Holştay gebe düveler ve buları yavrularıı 0 yıllarıa ait kayıtları oluşturmuştur. Araştırmada Amerika, Estoya orijili olmak üzere 0 ieği döl verim kayıtları ile 79 Estoya orijili düvei ilk tohumlama kayıtları icelemiştir. Bulgular: Araştırma soucuda döl verimi özellikleride; gebelik, doğum, ölü doğum ve yavru atma oraları işletmedeki tüm iekler içi sırasıyla 9.,,. ve.7; Estoya orijililer içi ayı sırayla 9.,,,.; ABD orijililer içi ayı sırayla 9., 9., ve.9 olarak belirlemiştir. Estoya orijili düvelere ait döl verimi özellikleride ilk tohumlama yaşı, ilk tohumlamagebelik aralığı, servis sayısı ve ilk buzağılama yaşları sırasıyla.97±.7 gü,.0±.9 gü,.±0.07 ve.90±0. gü olarak saptamıştır. Döl verimi özellikleride; doğum sorası ilk tohumlama aralığıda oriji ve buzağılama mevsimi (P<0.0 ve P<0.00), ilk tohumlamagebelik aralığıda oriji ve buzağılama mevsimi (P<0.0 ve P<0.0), servis periyoduda oriji ve buzağılama yılı (P<0.00 ve P<0.0), servis sayısıda oriji ve buzağılama yılı (P<0.0 ve P<0.0), buzağılama aralığıda oriji ve buzağılama yaşıı (P<0.0 ve P<0.0) etkisii öemli olduğu; gebelik süresi üzeride ise tüm faktörleri etkisii öemsiz olduğu belirlemiştir. Öeri: Kırşehir bölgeside döl verimi yöüde ABD orijili Holştaylar, Estoya orijili Holştaylara tercih edilebilir. Aahtar kelimeler: Çevre faktörleri, Döl verimi, Holştay iek. Materials ad Methods: The material used i the study was comprised of the data betwee 0 of the pregat Holstei heifers ad their calves imported from the USA ad Estoia i 0. I the study, records of 0 cows ( from USA, from Estoia) for reproductive performace, records of 79 cows from Estoia for first AI dates was aalyzed. Results: At the result of this study the proportioal reproductive parameters foud as; pregacy, calvig, stillbirth ad abortio rates were 9.,,. ad.7 for all cows; 9.,, ad. for Estoia Holsteis; 9., 9.,, ad.9 for USA Holsteis respectively. Age at first isemiatio, iterval from first isemiatio to pregacy, umber of isemiatio per pregacy ad first calvig age of reproductive performace traits were.97±.7 d,.0±.9 d,.±0.07 ad.90±0 d for Estoia Hosteis. With regard to reproductive performace parameters; Origi of cows ad calvig seaso was sigificat (P<0.0 ad P<0.00) o days to first service ad first to last isemiatio iterval (P<0.0 ad P<0.0). Origi of Holsteis ad calvig year was also sigificat (P<0.00 ad P<0.0) o days ope ad umber of isemiatio per pregacy(p<0.0 ad P<0.0). Origi of Holsteis ad calvig age had effect o calvig iterval (P<0.0 ad P<0.0). No sigificat differece was foud for gestatio legth. Coclusio: It ca be cocluded from this study that USA Holsteis are preferable to Estoia Holsteis i Kırsehir regio of Turkey. Keywords: Evirometal factors, Reproductive performace, Holstei cattle. Eurasia J Vet Sci, 0,,,

2 Farklı orijili Holştayları dölverim özellikleri Alkoyak ve Çeti Giriş Türkiye de e fazla yayılma alaı bula ve yurt geelide yetiştiriciliği yapıla sığır ırkı Holştaydır (Kumlu ve Akma 999, Kumlu 000). Gıda, Tarım ve Hayvacılık Bakalığı ve özel firmalar aracılığı ile 9 yılıda beri yaklaşık baş gebe Holştay düve ithal edilmiş ve bilimsel çalışmalar Türkiye ye yoğu olarak getirile bu ırkı getirildikleri bölgelerdeki verimlerii belirlemesi üzeride yoğulaşmıştır (Akma 99, Kumlu 000). Spaldig ve ark (97), Holştaylarda ilk, ikici ve üçücü tohumlamada gebe kalma oraıı sırasıyla 0, ve olarak; Şekerde (9), Amasya'da yetiştirile İsrail orijili Holştay ieklerde ölü doğum oraıı, ve yavru atma oraıı,7; Özca (99) ise Sakarya da yetiştirile Holştaylarda ilk, ikici üçücü ve dördücü tohumlamada gebe kalma oraıı sırasıyla;,,,,, ve 9, gebelik oraıı 77,7 ölü doğum oraıı, ve yavru atma oraıı da,9 olarak bildirmiştir. Holştaylarda ilk tohumlamada elde edile gebelik oraıı Foseca ve ark (9) 9 olarak belirlemiştir. Orma (00) ise gebelik oraıı,9, birici tohumlamada gebe kalaları oraıı,, gebe kalalara göre doğum oraıı 9, tohumlamaya ayrılalara göre doğum oraıı,; ölü doğum oraıı,0 ve yavru atma oraıı,9 olarak bildirmiştir. Holştaylarda damızlıkta ilk kullama yaşıı Koçak ve ark (007) gü; Orma (00) 9, gü olarak belirlemiş ve tohumlama yılıı ve mevsimii bu karakter üzeride etkili; Özca (99) ise,9 gü tespit ederek tohumlama yılıı ve mevsimii bu karakter üzeride etkisii olmadığıı ileri sürmüştür. Yıldırım (999) ayı değeri, gü, yılları etkisii öemli, mevsimleri etkisii ise öemsiz bulmuştur. Koçak ve ark (007) ilk tohumlama yaşı üzerie mevsimi etkisii öemsiz bulmuşlardır. Kaada da, Holştaylar içi damızlıkta ilk kullama yaşı 0 gü olarak bildirilmiştir (Muir ve ark 00). Bursa yöresideki değişik orijili ithal Holştay sığırları ilk sıfat yaşı, İsrail orijili düveler içi 9, gü, Alma orijili düveler içi, gü ve ABD orijili düveler içi, gü olarak saptamıştır (Karakçı 990). Holştaylarda ilk buzağılama yaşı ABD de 7,, ay olarak belirlemiştir (Powell 9, Cady 99). Ayı değeri Pelister ve ark (000) Marmara bölgeside yetiştirile Holştaylar içi, ay olarak bildirmişler ve bu karakter üzeride yıl ve mevsimi etkili olduğuu söylemişlerdir. Yıldırım (999), ayı değeri 7, gü olarak hesaplamış; tohumlama yıllarıı etkisii öemli, mevsimi etkisii ise öemsiz bulmuştur. Holştaylarda doğum sorası ilk tohumlama süresii Rocha ve ark (00), 9, gü, Hovi ve ark (00) 0 gü olarak bildirmişlerdir. Güdal Çörekçi ve ark (99) bu değeri 7,7 gü olarak belirlemişler ve bu aralığa buzağılama yılıı etkisii öemli, mevsimi etkisii ise öemsiz bulmuşlardır. Yıldırım (999) ayı değeri, gü tespit ederke yılı etkisii öem li, mevsim ve yaşı etkisii öemsiz bulmuştur. Pelister ve ark (000) 7, gü ve orijii etkisii olmadığıı bildirmiştir. Orma (00) 9,0 gü olarak ve doğum ile ilk tohumlama arasıdaki süreye buzağılama yılıı ve mevsimii etkisii olduğuu, buzağılama yaşıı etkili olmadığıı bildirmiştir. Yıldırım (999), ilk tohumlama ile gebelik arası geçe süreyi Holştay düvelerde, gü, ieklerde,7 gü bulurke; buzağılama yaşı, yılı ve mevsimi etkisii olmadığıı bildirmiştir. GüdalÇörekçi ve ark (99), Holştay düvelerde,7 gü, sürü geelide,9 gü hesaplamışlar ve yılları etkili (P<0.0), mevsimi ise etkisiz olduğuu bildirmişlerdir. Orma (00), düvelerde ilk tohumlama gebelik aralığıı, gü, ieklerde,7 gü olarak hesaplamış düvelerde tohumlama yılı ve mevsimii etkisii olmadığıı, ieklerde ise buzağılama mevsimii etkisii öemli (P<0.0), buzağılama yaşı ve yılıı ise etkilerii olmadığıı bildirmiştir. Karacabey Tarım İşletmesi de yetiştirile ABD, Hollada ve Karacabey orijili Holştayları servis periyodu ortalamaları sırasıyla,7, 9,9 ve 7,9 gü olarak saptamıştır (Halıcıoğlu 99). Silva ve ark (99) Holştay ırkı sığırları tohumlama periyodu ortalamasıı gü, Türkyılmaz (00),±,7 gü, Ajili ve ark (007) gü, Campos ve ark (99) gü olarak bildirmişlerdir. Pelister ve ark (000) 7, gü olarak tespit etmişler ve orijii servis periyodu üzerie etkisii olmadığı soucua varmışlardır. Orma (00) bu süreyi,9 gü olarak belirlemiş; yılı ve mevsimi bu süreye etkisii olduğuu bildirmiştir (P<0.0). Türkyılmaz (00) servis periyodu üzerie buzağılama yılı, mevsimi ve laktasyo sayısıı etkisii olmadığıı tespit etmiştir. Holştaylarda gebelik başı tohumlama sayısı Almaya da, (Trilk ve ark 9), İgiltere de,9 (Washbur ve ark 00), Karacabey Tarım İşletmesideki düvelerde, (Asla ve Altıel 99), Tahirova Tarım İşletmesideki düvelerde, ve ieklerde ise,9 olarak tespit etmişlerdir. Orma (00), servis sayısıa tohumlama yılı ve mevsimi düvelerde etkisii olmadığıı, ieklerde ise olduğuu bildirmiştir. Güdal Çörekçi ve ark (99), Kumkale Tarım İşletmesi deki Holştay ieklerde servis sayısıı,, düvelerde ise, olarak hesaplamış ve tohumlama yılıı servis sayısıa etkisii öemli (P<0.0), mevsimi etkisii ise öemsiz bulmuşlardır. Sığır yetiştiriciliğide buzağılama aralığıı ideal süresi gü olmasıa karşı, uygulamada 90 güü bulmaktadır (Özca 99). Bu süreyi Pelister ve ark (000), Almaya orjili Holştaylarda 9, gü, Türkiye dekilerde ise,0 gü, sürü geelide ise,9 gü olarak tespit etmiş; yıl ve yaşı etkilerii öemli, orijii etkisii öemsiz bulmuşlardır. Özca (99) ayı süreyi 9 gü ve mevsimi etkisii öemli, Orma (00), 9,9 gü, Özçelik ve Arpacık (99), 9, gü bildirirke, yılı etkisii öemli, e kısa buzağılama aralığıı sobaharda, e uzu buzağılama aralığıı ise ilkbaharda buzağılayalarda olduğuu bildirmişlerdir. Yıldırım (999), 0,9 gü Eurasia J Vet Sci, 0,,,

3 Farklı orijili Holştayları dölverim özellikleri Alkoyak ve Çeti olarak bildirirke icelediği tüm çevre faktörlerii etkilerii öemsiz bulmuştur. Pelister ve ark (000), Holştayları gebelik süresii 77, gü, Orma (00), 79, gü, Özca (99) 79, gü olarak belirlemişler ve bu araştırmalarda gebelik süresie çevre faktörlerii etkisii olmadığı bildirilmiştir. Karakçı (990), halk elide yetiştirile İsrail, Alma ve ABD orijili Holştayları gebelik sürelerii sırasıyla 7,7, 7,7 ve 7, gü olarak hesaplamıştır. Güdal Çörekçi ve ark (99) ayı değeri 7,0 gü olarak belirlemiş ve bu süreye mevsimi etkisi öemli bulumuştur (P<0.0). Bu araştırma, Kırşehir deki bir işletmede, Estoya ve ABD orijili Holştayları ayı bakım ve besleme şartlarıda döl verimi özelliklerii belirlemesi amacıyla yapılmıştır. Gereç ve Yötem Araştırma, Kırşehir deki bir işletmeye 0 yıllarıda ABD de ve Estoya da getirile Holştay ırkı gebe düveler ve bularda doğa hayvaları 0 yıllarıa ait kayıtları oluşturmuştur. Araştırma süresice döl verim özellikleri içi i ABD, si Estoya orijili ieğe ait toplam 0 ieği döl verim kayıtları ve 79 adet Estoya orijili düvei ilk tohumlama kayıtları icelemiştir. Araştırmada, döl verimi ile ilgili sürüye ait değerler, ilk tohumlama yaşı, ilk buzağılama yaşı, doğum sorası ilk tohumlama aralığı, ilk tohumlama gebelik aralığı, servis periyodu, servis sayısı, buzağılama aralığı ve gebelik süresi gibi özellikler üzeride durulmuştur. İlk buzağılama yaşı, gebelik süresi ve buzağılama aralığıı hesaplamasıda abort ve ölü doğum yapalar değerledirme dışıda bırakılmıştır. İstatistik aalizler Döl verimi özellikleri içi tohumlamaya alıa düveler, ilk tohumlama yılı ve mevsimie göre grupladırılmışlardır. İlk tohumlama yaşı, ilk tohumlamagebelik aralığı, servis sayısı ve ilk buzağılama yaşı süresi değerledirmeye alıarak bu özellikler üzerie ilk tohumlama yılı ve mevsimii etkileri icelemiştir. Düveleri döl verimie ait parametrelerde istatistiki aalizler içi aşağıdaki doğrusal model kullaılmıştır: Yijk= μ + Vi+ Mj+ eijk Bu modelde; Yijk= Herhagi bir düvei verim özelliği değerii, μ = Geel (beklee) ortalamayı, Vi= Tohumlama yılıı etkisi (i = 0,0 ) Mj= İlk tohumlama mevsimii etkisi (j = kış, ilkbahar, yaz, sobahar) eijk= Tesadüfi hatayı göstermektedir. Döl verimi özellikleri içi tohumlamaya alıa iekler oriji, buzağılama yılı, mevsimi ve yaşıa göre grupladırılmışlardır. Doğum sorası ilk tohumlama aralığı, ilk tohumlama gebelik aralığı, servis sayısı, servis periyodu, gebelik süresi ve buzağılama aralığı süresi içi sırayla 00; ; ; 9; ve 09 kayıt değerledirmeye alıarak bu özellikler üzerie; orijii, buzağılama yılıı, mevsimi ve yaşıı etkisi icelemiştir. Bu özellikleri varyas aalizleri, çevre faktörlerii etki payları ve düzeltilmiş ortalamaları aalizleri içi; Tablo. Estoya orijili Holştaylarda yıllara göre döl verimi özellikleri Tohumlamaya Ayrıla İek ve Düveler Gebe Kalalar.Tohumlamada Gebe Kalalar.Tohumlamada Gebe Kalalar.Tohumlamada Gebe Kalalar. Tohumlamada Gebe Kalalar Kısır Kalalar Calı Doğura ( ) Calı Doğura( ) Yavru Ata Ölü Doğura GENEL 9,ab,a 9,a 7,a 9,a,70ab,ab,a,ab,a ,7a,a,a,a 0,a,a 7,a,7b,a,7a ,b,a,a,a 9,7a,b 9,b 7,a 7,b,9a ,,,0,9 9,9,70,0 0,,,0 a,b: Ayı satırda farklı harf taşıya oralar arasıdaki farklar öemlidir. ( ): Gebe kalalara, ( ) : Tohumlamaya ayrılalara göre hesaplamıştır. 7 Eurasia J Vet Sci, 0,,,

4 Farklı orijili Holştayları dölverim özellikleri Alkoyak ve Çeti Tablo. ABD orijili Holştaylarda yıllara göre döl verimi özellikleri 0 0 GENEL Tohumlamaya Ayrıla İekler 0 Gebe Kalalar 7 99,a 97,7a 0 9,.Tohumlamada Gebe Kalalar 7,a.7a 0 9,.Tohumlamada Gebe Kalalar,a 7 9,a,.Tohumlamada Gebe Kalalar 0 7,a 0,9b 0,. Tohumlamada Gebe Kalalar 9,a,a 0, Kısır Kalalar 0,a,a, Calı Doğura ( ) 90,a 9,a 9 9, Calı Doğura ( ) 9,a 9,a 9 9,7 Yavru Ata,a,a,9 Ölü Doğura,a,a,0 a,b: Ayı satırda farklı harf taşıya oralar arasıdaki farklar öemlidir. ( ): Gebe kalalara, ( ) : Tohumlamaya ayrılalara göre hesaplamıştır. Tablo. Tüm sürüde yıllara göre döl verimi özellikleri Tohumlamaya Ayrıla İek ve Düveler Gebe Kalalar.Tohumlamada Gebe Kalalar.Tohumlamada Gebe Kalalar.Tohumlamada Gebe Kalalar. Tohumlamada Gebe Kalalar Kısır Kalalar Calı Doğura ( ) Calı Doğura ( ) Yavru Ata Ölü Doğura GENEL 9,a,a 9,a 7,a 9,a,7a,ab,ab,ab,a ,a,a,a,a,7a,9a,a 79,a,a,a ,a 9,a,9a,0a 9,a,a 9,9b 9,b,b,a ,,, 9,,,,0,,7, a,b: Ayı satırda farklı harf taşıya oralar arasıdaki farklar öemlidir. ( ): Gebe kalalara, ( ) : Tohumlamaya ayrılalara göre hesaplamıştır. Yijklm= μ + Gi+ Vj+ Mk + Al + eijklm doğrusal modeli kullaılmıştır. Bu modelde; Yijklm= Herhagi bir ieği verim özelliğii düzeyii, μ = Geel (beklee) ortalamayı, Gi= Orijii etkisii ( i = ABD, Estoya ) Vj= Buzağılama yılıı etkisii ( j = 0, 0, 0,0 ) Mk= Buzağılama mevsimii etkisii ( k = kış, ilkbahar, yaz, sobahar) Al = Buzağılama yaşıı etkisii ( l = <,,,) eijklm= Tesadüfi hatayı göstermektedir. Araştırmada icelee çevre faktörlerii etki payları Harvey (97) tarafıda bildirile E Küçük Kareler Metodu kullaılarak belirlemiştir. Ortalama değerleri istatistik bakımıda öem kotrolleri varyas aaliziyle yapılmış ve alt gruplardaki farklılıklar Tukey ve L.S.D. çoklu karşılaştırma testiyle değerledirilmiştir. Elde edile verileri istatistik aalizleri, Miitab Versiyo 7 program paketideki GLM (Geeral Liear Model) prosedürüde yararlaılarak çözülmüştür (Miitab 0). Orasal değerler ile ifade edile gebe kalma, kısır kalma, buza Eurasia J Vet Sci, 0,,,

5 Farklı orijili Holştayları dölverim özellikleri Alkoyak ve Çeti Tablo. Estoya orijili Holştay iek ve düvelerde mevsimlere göre döl verimi özellikleri Tohumlamaya Ayrıla İek ve Düveler Gebe Kalalar.Tohumlamada Gebe Kalalar.Tohumlamada Gebe Kalalar.Tohumlamada Gebe Kalalar Tohumlamada Gebe Kalalar Kısır Kalalar Calı Doğura ( ) Calı Doğura( ) Yavru Ata Ölü Doğura KIŞ İLKBAHAR YAZ SONBAHAR 9,0a,a,a,a,a,0a,a 0,0a,a,a 9,a,a,a,9ab 7,9a,a,a 79,a,0a,a 9 9, a,a,0a,ab,a,a,a 7,a,9a,a 9,a,a,0a,b,a,a 9,a,a,7a,a a,b: Ayı satırda farklı harf taşıya oralar arasıdaki farklar öemlidir. ( ): Gebe kalalara, ( ) : Tohumlamaya ayrılalara göre hesaplamıştır ğılama, yavru atma ve ölü doğum özelliklerii orasal değerleri içi, gruplar arası farkları öem kotrolleri ttesti ile yapılmıştır (Kutsal ve ark 990, Miitab 0). Bulgular Araştırma süresice tohumlama içi ayrıla Estoya, ABD ve tüm sürüdeki Holştay iek ve düvelere ait yıllara göre döl verimi özellikleri sırasıyla Tablo., Tablo. ve Tablo. te verilmiştir. Estoya orijili iek ve düvelere ait gebe kalalar, kısır kalalar, calı doğura ve yavru atalarda 0 ile 0 yıllarıa ait değerler arasıdaki fark öemli (P<0,0), ABD orijili ieklere ait oralar içi. tohumlamada gebe kalalarda 0 ile 0 yılları arasıdaki fark öemli (P<0,0) bulumuştur. Gebe kala Estoya orijili iek ve düvelere göre calı doğum oraı, tohumlamaya ayrılalara göre calı doğum oraı ve Estoya orijili iek ve düvelerde yavru atma oralarıda yılı etkisi öemli (P<0,0) bulumuştur. Araştırmadaki tüm sürüde gebe kalalara ve tohumlamaya ayrılalara göre calı doğum ve yavru atma oralarıda yılı etkisi öemlidir (P<0,0). Estoya, ABD ve tüm sürüdeki Holştay iek ve düveleri tohumlamaya başlama mevsimie göre döl verimi özelliklerie ait değerler sırasıyla Tablo., Tablo. ve Tablo.'da verilmiştir. Estoya orijili Holştay iek ve düvelerde. tohumlamada gebe kalalara ait değerler yöüde kış ve sobahar mevsimleri arasıda farklılık belirlemiştir (P<0,0). ABD orijili Holştay ieklerde. tohumlamada gebe kalalara ait değerler içi kış ve sobahar mevsimleri arasıda; tüm sürüdeki farklı orijili Holştay iek ve düvelerde. ve. tohumlamada gebe kalalara ait oralar içi kış ve sobahar mevsimleri ile ilkbahar ve sobahar mevsimleri arasıdaki farklılıklar öemli (P<0,0) bulumuştur. ABD orijili ieklerde gebe kalalara ve tohumlamaya ayrılalara göre calı doğum oraıda, kış ve ilkbahar mevsimleri ile yaz ve sobahar mevsimleri arasıda; tüm sürüde tohumlamaya ayrılalara göre calı doğum oraıda ilkbahar ve sobahar mevsimleri arasıdaki farklılıklar öemli (P<0,0) bulumuştur. Araştırma süresice ilk kez tohumlaa Estoya orijili düveleri ilk tohumlama yaşıa ve ilk buzağılama yaşıa ilişki e küçük kareler ortalamaları yıllara ve mevsimlere göre sııfladırılarak Tablo 7. de belirtilmiş olup; ilk tohumlama yaşıa ve ilk buzağılama yaşıa etki ede çevre faktörleride tohumlama yılı ve mevsimi dikkate alımıştır. Estoya orijili Holştay düvelerde, ilk tohumlama yaşıa ve ilk buzağılama yaşıa, tohumlama yılıı ve mevsimii etkisi yoktur. Holştay iekleri doğum sorası ilk tohumlama aralığıa, ilk tohumlamagebelik aralığıa ve servis periyodua ilişki e küçük kareler ortalamaları orijii, buzağılama yılı, mevsimi ve buzağılama yaşıa göre sııfladırılarak Tablo. de belirtilmiştir. Doğum sorası ilk tohumlama aralığıa etki ede çevre faktörleride oriji, buzağılama yılı, mevsimi ve yaşı dikkate alımıştır. Tablo de de görüleceği üzere düzeltilmiş doğum sorası ilk tohumlama aralığıa orijii (P<0,0) ve buzağılama mevsimii etkisi öemli (P<0,00) bulumuştur. İeklerde düzeltilmiş ilk tohumlamagebelik aralığıa orijii (P<0,0) ve buzağılama mevsimii etkisi öemli (P<0,0) bulumuştur. Düzeltilmiş servis periyodua orijii (P<0,00) ve buzağılama 9 Eurasia J Vet Sci, 0,,,

6 Farklı orijili Holştayları dölverim özellikleri Alkoyak ve Çeti Tablo. ABD orijili Holştay ieklerde mevsimlere göre döl verimi özellikleri Tohumlamaya Ayrıla İek ve Düveler Gebe Kalalar.Tohumlamada Gebe Kalalar.Tohumlamada Gebe Kalalar.Tohumlamada Gebe Kalalar Tohumlamada Gebe Kalalar Kısır Kalalar Calı Doğura ( ) Calı Doğu( ) Yavru Ata Ölü Doğura KIŞ İLKBAHAR YAZ SONBAHAR 0a,a 7,a 0a 0a 0a 0ab 0a 0a 0a ,a 0,ab,a,a 7,a,a 9,b 90,b,a,a 0 9,a,b,a 0,a,a,a 9,b 9,b,a,a a,b: Ayı satırda farklı harf taşıya oralar arasıdaki farklar öemlidir. ( ): Gebe kalalara, ( ) : Tohumlamaya ayrılalara göre hesaplamıştır. yılıı etkisi öemli (P<0,0) bulumuştur. Estoya orijili düveleri ilk tohumlamagebelik aralığıa ve gebelik başıa düşe tohumlama sayısıa ilişki e küçük kareler ortalamaları, yıllara ve mevsimlere göre sııfladırılarak Tablo 9. da verilmiştir. Düvelerde ilk tohumlamagebelik aralığıa etki ede çevre faktörleride tohumlama yılı ve mevsimi dikkate alımıştır. Holştay iekleri servis sayısıa, buzağılama aralığıa ve gebelik süresie ilişki e küçük kareler ortalamaları, oriji, buzağılama yılı, mevsimi ve buzağılama yaşıa göre sııfladırılarak Tablo. da verilmiştir. İeklerde düzeltilmiş servis sayısıa orijii ve buzağılama yılıı etkisi öemli (P<0,0) bulumuştur. Düzeltilmiş buzağılama aralığıa orijii ve buzağılama yaşıı etkisi öemli (P<0,0) bulumuştur. Tartışma Araştırmada tohumlama içi ayrıla Estoya ve ABD orijili ve tüm sürüdeki Holştay iek ve düvelere ait gebelik oraları, ithal edile damızlıkları tümüü gebe düve olması ve sürüdeki Tablo. Tüm sürüdeki ieklerde mevsimlere göre döl verimi özellikleri Tohumlamaya Ayrıla İek ve Düveler Gebe Kalalar.Tohumlamada Gebe Kalalar.Tohumlamada Gebe Kalalar.Tohumlamada Gebe Kalalar Tohumlamada Gebe Kalalar Kısır Kalalar Calı Doğura( ) Calı Doğura( ) Yavru Ata Ölü Doğura KIŞ İLKBAHAR YAZ SONBAHAR 9,a,a,a,7a 0,a,a,a,ab 9,a,9a 7 7 9,a,a,a,a 7,7a,a,0a 79,a,9a,a ,a,ab,a 9,ab,7a,a,9a,7ab 7,9a,a ,a 7,9b,9a,b,a,a 9,9a 9,b,a,a a,b: Ayı satırda farklı harf taşıya oralar arasıdaki farklar öemlidir. ( ): Gebe kalalara, ( ) : Tohumlamaya ayrılalara göre hesaplamıştır. Eurasia J Vet Sci, 0,,, 0

7 Farklı orijili Holştayları dölverim özellikleri Alkoyak ve Çeti hayva sayısıı arttırabilmesi içi hayvaları gebe bırakılmada ısrarcı oluması gibi sebepler dolayısıyla Özca (99) ve Orma (00) ı bildirdikleri değerlerde yüksektir. Estoya, ABD ve tüm sürüdeki iek ve düvelerde belirlee birici to Tablo 7. Estoya orijili Holştay düvelerde ilk tohumlama yılı ve mevsimlerie göre; ilk tohumlama yaşı ve ilk buzağılama yaşıa ait e küçük kareler ortalamaları İlk Tohumlama Yaşı (gü) İlk Buzağılama Yaşı (Ay) FAKTÖRLER (x ±Sx ) (x ±Sx ) Geel Ortalama 79,97±,7 79,9±0, İlk Tohumlama Yıl 0,0±,0,9±0,7 0 7,9±,7 7,±0, İlk Tohumlama Mevsimi Kış,9±,7,0±0,9 İlkbahar 9,0±,,99±0,7 Yaz,0±,,±0, Sobahar,0±9,0,±0, : Öemli değil (P>0,0). Tablo. Tüm sürüdeki ieklerde orijiie, buzağılama yılıa, mevsimie ve yaşıa göre doğum sorası ilk tohumlama aralığı, ilk tohumlamagebelik aralığı ve servis periyodua ait e küçük kareler ortalamaları Doğum Sorası İlk Tohumlama Aralığı (gü) İlk TohumlamaGebelik Aralığı (gü) Servis Periyodu (gü) FAKTÖR ( ±Sx ) (x ±Sx ) ( ±Sx ) Geel Ortalama 00,±,0 7,±, 9,±, Oriji Estoya 7 7,9±,7a 7 9,0±,90a 0 7,±9,0a ABD 7 7,±,b,0±,00b,00±,b Buzağılama Yılı 0,±,,0±9,,0±0,b 0,±, 7,±, 7,±,b ,±,0 97,±, 90 7,±,a 0 0 7,70±,0,9±, 9,±,ab Buzağılama Mevsimi Kış 9,±,a 9 0,9±,ab,±, İlkbahar,±7,a 9,±,b 9,±, Yaz 0,7±,0b,±,a 9,±, Sobahar 9,0±,0a 7 9,±,7a,±, Buzağılama Yaşı(yıl) 97 9,7±, ,0±,0 97 7,0±,,±,,7±,99,±9,0 7,9±,9 7,0±,0 7 9,00±,0 7,90±,,00±, 9,0±0,0 : P<0,0 : P<0,0 : P<0,00 : Öemli değil (P>0,0). a,b : Ayı sütuda farklı harf taşıya ortalamalar arası farklar öemlidir (P<0,0). Eurasia J Vet Sci, 0,,,

8 Farklı orijili Holştayları dölverim özellikleri Alkoyak ve Çeti humlamadaki geel gebelik oraları, yurt dışıda (Spaldig ve ark 97, Foseca ve ark 9) ve yurt içide yapıla çalışmalarda (Özca 99, Orma 00) bildirile değerlerde daha düşüktür. Bu olumsuzluk, işletmei meejmet tecrübesizliğide kayaklamış olabilir. Estoya, ABD ve tüm sürüdeki Holştay iek ve düvelerde ikici tohumlamada gebe kalaları Tablo 9. Estoya orijili Holştay düvelerde ilk tohumlama yılı ve mevsimlerie göre; ilk tohumlamagebelik aralığı ve servis sayısıa ait e küçük kareler ortalamaları İlk Tohumlama Gebelik Aralığı (gü) Servis Sayısı FAKTÖRLER (x ±S ) ( ±Sx ) Geel Ortalama 79,0±,9 79,±0,0 İlk Tohumlama Yılı 0 9,0±,,7±0, 0 7,±, 7,7±0, İlk Tohumlama Mevsimi Kış,±,79,±0, İlkbahar 7,7±,,0±0, Yaz,9±,,±0, Sobahar,0±,,±0,9 : Öemli değil (P>0,0). Tablo. Tüm sürüdeki ieklerde orijiie, buzağılama yılıa, mevsimie ve yaşıa göre servis sayısı, buzağılama aralığı ve gebelik süresie ait e küçük kareler ortalamaları Servis Sayısı Buzağılama Aralığı (gü) Gebelik Süresi (gü) FAKTÖR ( ±Sx ) ( ±S ) (x ±Sx ) Geel Ortalama,7±0,09 09,±, 7,7±0, Oriji Estoya 7,00±0,a 9,7±,9a 9 7,00±,09 ABD,0±0,9b 7 9,±,90b 77,±,7 Buzağıl. Yılı 0,±0,b 0 0,0±7, 79,9±, 0,77±0,7 ab,79±7,7 7,0±, 0,±0, a 0,0±7,0 7,±,7 0,±0, ab Buzağıl. Mevsimi Kış 9,±0, 70,0±,0 7 7,79±,0 İlkbahar 9,±0, 79 99,0±, 0 77,0±,0 Yaz,±0, 9 0,±9,0 9 7,0±, Sobahar 7,0±0,9,0±,0 7,9±,0 Buzağıl. Yaşı(yıl) 97,7±0,0 9,90±,0a 97 7,±,7,0±0,0,7±9,09ab 70 7,±, 7,0±0, 0,0±7,0b 9 7,90±,7,±0, : P<0,0 : Öemli değil (P>0,0). a,b : Ayı sütuda farklı harf taşıya ortalamalar arası farklar öemlidir (P<0,0). Eurasia J Vet Sci, 0,,,

9 Farklı orijili Holştayları dölverim özellikleri Alkoyak ve Çeti oraları, Spaldig ve ark (97) tarafıda bildirile değerlerde düşüktür. Acak, üçücü tohumlamada gebe kalaları oraları Spaldig ve ark (97) ve Özca (99); dördücü ve daha fazla tohumlamada gebe kalaları oraları da Özca (99) tarafıda bildirile değerlerde yüksek bulumuştur. Çalışmada, gebe kala ieklere göre yıllar geelide hesaplaa doğum oraları Estoya, ABD ve tüm sürüdeki Holştay iek ve düvelerde sırasıyla;, 9, ve olarak tespit edilmiş ve bu değerler, Orma (00) ı bildirdiği değerde düşüktür. Özellikle 0 yılıda gebelik oraıı yüksek olması işletmede tohumlama ile ilgili kazaıla tecrübede ve gebelik elde etme kousudaki ısrarda kayaklamış olabilir. Araştırmada e yüksek gebelik oraı ABD orijili Holştaylarda belirlemiştir. Orma (00) ı tespit ettiği gebelik oraı, bu araştırmadaki ABD orijili ieklerde düşük; tüm sürüdeki Holştay iek ve düvelere bezer ve Estoya orijili iek ve düvelerde yüksektir. Değerlerdeki farklılıklar araştırmalarda kullaıla materyalleri buludukları iklim, çevre, geotip ve uygulaa meejmet farklılıklarıda kayaklamış olabilir. Araştırmada, e yüksek yavru atma ve ölü doğum oraı işletmeye getirile ilk gebe düveleri Estoya orijili olması, adaptasyo ve yöetim kayaklı soruları bu hayvalar üzeride daha etkili olması gibi sebeplerle Estoya orijili iek ve düvelerde görülmüştür. Estoya ve tüm sürüdeki Holştay iek ve düvelerde bulua yavru atma oraları bazı çalışmalarda (Özca 99, Orma 00) yüksek buluurke; Şekerde (9) i bildirdiğie bezerdir. Estoya, ABD ve tüm sürüdeki Holştay iek ve düvelerde belirlee ölü doğum oraları Şekerde (9) ve Orma (00) tarafıda yapıla çalışmalarda yüksek bulumuştur. Estoya orijili düveleri ilk tohumlama yaşı, birçok literatürde (Muir ve ark 00, Karakçı 990, Özca 99, Yıldırım 999, Koçak ve ark 007) düşük; Orma (00) tarafıda bildirile tohumlama yaşıa bezer bulumuştur. Bu souç geotipik farklılıklar ile araştırmaı yürütüldüğü işletmedeki bakım, besleme ve sürü yöetimide titiz davraılmasıda kayaklamış olabilir. İlk tohumlama yaşıa etki ede çevre faktörleride tohumlama yılıı etkisii öemsiz buluması Özca (99) ı bildirişiyle bezer, Yıldırım (999) ve Orma (00) ı bulgularıyla farklı; ilk tohumlama mevsimi etkisii öemsiz buluması Özca (99), Yıldırım (999), Koçak ve ark (007) ı bildirişleriyle bezer, Orma (00) ı bulgusuyla farklıdır. Tohumlama yılı ve mevsimii bu özellikler üzerideki etkilerii öemsiz buluması, işletmedeki mevsimsel çevre şartlarıı bu özellikleri olumsuz yöde etkileyecek düzeyde olmaması ve düveleri ebeveylerii hepsii gebe olarak ithal edilmesi kayaklı olduğu düşüülebilir. Ayrıca 0 yılıda ilk tohumlama yaşıı 0 de daha düşük buluması; kızgılığı o yıl daha iyi izlemesi, tohumlamaı zamaıda yapılması ve işletmedeki yöetim faktörlerii daha da iyileştiğii akla getirebilir. Araştırmada, Estoya orijili düveleri ilk buzağılama yaşı Powell (9), Cady (99) Yıldırım (999) Pelister ve ark (000) tarafıda bildirile değerlerde düşük bulumuş, 0 aylık hedeflere ulaşıldığı görülmüştür. Bu souç düveleri ilk tohumlama yaşıı düşük olması ile bağlatılıdır. Buu yaıda işletmede düvelerle ilgili sürü yöetimii de başarılı olduğuu göstergesi olabilir. Çalışmada Estoya orijili düveleri ilk buzağılama yaşıa tohumlama mevsimi öemsiz buluması, Yıldırım (999) ı bildirişiyle bezer, Pelister ve ark (000) ı bulgularıda farklı; tohumlama yılıı öemsiz buluması Yıldırım (999), Pelister ve ark (000) ı bulgularıda farklı olarak saptamıştır. Tohumlama yılıı ve mevsimlerii bu özelliklere etkilerii olmaması, düveleri ebeveylerii hepsii gebe olarak ithal edilmesi ve ilk buzağılama yaşı değerlerii birbirlerie çok yakı düzeylerde olmasıda dolayı olduğu düşüülebilir. Çalışmada tüm iekleri doğum sorası ilk tohumlama aralığı Rocha ve ark (00) ile Orma (00) tarafıda bildirile ortalamalarda düşük, Hovi ve ark (00), Güdal Çörekçi ve ark (99) ile Pelister ve ark (000) tarafıda bildirile ortalamalarda yüksek, Yıldırım (999) tarafıda bildirile değerlere ise bezerlik göstermektedir. Çalışmada, doğum sorası ilk tohumlama aralığıa buzağılama mevsimii etkisii öemli (P<0,00) buluması, Orma (00) ı bildirişiyle bezer, Güdal Çörekçi ve ark (99) ile Yıldırım (999) ı bulguları ile farklı; orijii etkisii öemli (P<0,0) olması, Pelister ve ark (000) ı bulgularıyla farklıdır. İşletmede ABD orijilileri doğum sorası ilk tohumlama aralığı Estoya orijililere göre daha kısa bulumuştur. Buu edei, ABD orijili iekleri daha elverişli bir geetik yapıya sahip olması olabilir. Yie ayı değere buzağılama mevsimii etkisi icelediğide, e kısa süre yaz mevsimide tespit edilmiştir. Buu sebebi olarak yaz mevsimide buzağılaya iekleri ilk tohumlamalarıı sobahar mevsimie gelmesi edeiyle, hava sıcaklıklarıı düşmesi ve buda dolayı sıcaklık yüzüde ieklerde stresi azalmasıda kayakladığı düşüülebilir. Estoya orijili düvelerde ilk tohumlamagebelik aralığıa ait düzeltilmiş geel ortalaması, Orma (00) tarafıda bildirile ortalamalarda yüksek, GüdalÇörekçi ve ark (99) tarafıda bildirile ortalamalarda düşük, Yıldırım (999) tarafıda bildirile ortalamamalara ise bezerlik göstermektedir. Estoya orijili düvelerde ilk tohumlamagebelik aralığıa etki ede çevre faktörleride ilk tohumlama yılı ve mevsimii etkisi öemsiz bulumuştur. Bu tespit, Orma (00) tarafıda yapıla çalışmaı bulgularıyla bezer bulumuştur. Araştırmada Holştayları ilk tohumlamagebelik aralığıa ait düzeltilmiş geel ortalaması, GüdalÇörekçi ve ark (99), Yıldırım (999) ve Orma (00) tarafıda bildirile ortalamalarda yüksektir. Buu edei olarak işletmei yei kurulmasıa bağlı olarak yaşaa yöetim soruları, işletmeye getirile gebe düvelerde ilk doğumlarıda sora görüle metritis ve sui tohumlama yapa uygulayıcıları sık değişmesie bağlı yaşaa sorular söyleebilir. İşletmedeki ABD orijili iekleri ilk tohumlamagebelik aralığı Estoya orijililere göre daha kısa bulumuş; bua sebep olarak ABD orijili iekleri daha yüksek geetik potasiyele sahip olması gösterilebilir. Buzağıla Eurasia J Vet Sci, 0,,,

10 Farklı orijili Holştayları dölverim özellikleri Alkoyak ve Çeti ma mevsimii bu aralığa etkisi icelediğide e kısa sürei ilkbahar, e uzu sürei ise sobahar mevsimide doğum yapa ieklerde olduğu tespit edilmiştir. Bulua bu süre Orma (00) ı bildirişleriyle bezer, GüdalÇörekçi ve ark (99) ile Yıldırım (999) ı bulgularıyla farklı; buzağılama yılıı etkisii öemsiz buluması, Yıldırım (999) ve Orma (00) ı bildirişleriyle bezer, GüdalÇörekçi ve ark (99) ı bulgularıyla farklı; buzağılama yaşıı etkisii öemsiz buluması, Yıldırım (999) ve Orma (00) ı bildirişleriyle bezerdir. Araştırmada, sürüü servis periyodua ait ortalaması, Silva ve ark (99), Pelister ve ark (000), Orma (00) ve Türkyılmaz (00) tarafıda bildirile ortalamalarda yüksek; Halıcıoğlu (99) ve Campos ve ark (99) tarafıda bildirile ortalamalarda düşük; Ajili ve ark (007) tarafıda bildirile ortalamalar ise bu çalışmaya bezerlik göstermektedir. Servis periyoduu, 0 yılıda ortalamaı oldukça altıda olması, araştırmaı so yılıda işletmedeki hayvaları sevk ve idareside iyileştirmeleri olduğuu, östrüs ve tohumlama takiplerii daha iyi yapıldığıı düşüdürtmektedir. Bu bulgu Orma (00) ı bildirişi ile bezer, Türkyılmaz (00) ı bulgusuda farklıdır. İşletmede ABD orijilileri servis periyodu Estoya orijililere göre daha kısa bulumuştur. Buu edeii ABD orijili iekleri geetik kapasitelerii daha iyi olmasıı yaı sıra işletmeye ABD orijili düveleri, Estoya orijili düvelerde daha sora getirilmesie bağlı olarak sürü yöetimiyle ilgili ediile tecrübede de kayaklamış olabileceği düşüülebilir. Bu çalışmada orijii öemli (P<0,00) olması, Pelister ve ark (000) ı bildirişleride farklıdır. Buzağılama mevsimii etkisii öemsiz buluması Türkyılmaz (00) ı bildirişi ile bezer olarak bu çalışmayı desteklerke; Orma (00) ı bulgusuda farklıdır. Çalışmada geel olarak iekleri yaşı ilerledikçe servis periyodu kısaldığı belirlemiştir. Bu, ieği yaşıı ilerlemesi ile birlikte ergi çağa geliceye kadar döl verimi performasıı artması ve düzeli döl vere hayvaları devamlı sürüde tutulmasıda kayaklamış olabilir. Araştırmada Holştay ieklerde servis sayısı, Washbur ve ark (00), Güdal Çörekçi ve ark (99) ile Orma (00) tarafıda bildirile ortalamalarda yüksek, Trilk ve ark (9) tarafıda bildirile ortalamalarla bezerdir. Çalışmadaki Estoya orijili düveleri servis sayısı, Asla ve Altıel (99) tarafıda bildirile ortalamalarda düşük fakat ideal değerde bulumuştur. Belirlee bu değer Orma (00) tarafıda bildirile ortalamalarda yüksek; Güdal Çörekçi ve ark (99) ve Yıldırım (999) tarafıda bildirile ortalamalarla bezerdir. Bu verii ideal değerlerde olması, düveleri sayılarıı az olmasıa bağlı olarak östrüsleri iyi izlemesi, işletmeye ve çevreye adaptasyo sorularıı olmayışı ve yöetim faktörlerii tecrübeyle birlikte daha da iyileşmeside kayakladığı düşüülebilir. Çalışmada ieklerde servis sayısıa etki ede çevre faktörleride oriji öemli (P<0,0); işletmedeki ABD orijilileri Estoya orijililere göre daha düşük servis sayısıa sahip olduğu bulgusua ulaşılmıştır. Bu çalışmada ieklerde servis sayısıa etki ede çevre faktörleride buzağılama yılıı öemli (P<0,0) buluması Güdal Çörekçi ve ark (99) ı bildirişleriyle bezer, buzağılama mevsimleri arasıda istatistiki öemde fark tespit edilmemiş olması Güdal Çörekçi ve ark (99) ı bulgularıyla uyumlu bulumuştur. Araştırmada sürüü buzağılama aralığı, hedef değer ola 00 güde yüksektir. Bu değer bildirile literatür sıırları içeride yer almasıa karşılık; hedeflee sürelerde oldukça uzudur. Belirlee değer Özçelik ve Arpacık (99), Yıldırım (999), Pelister ve ark (000) ile Orma (00) tarafıda bildirile değerlerde yüksektir. Buu edei, bazı fertilite problemi ola iekleri sürüde tutulmasıda toleraslı davraılması ve metritis gibi geital sistem hastalıklarıı tedavilerii uzamasıda kayakladığı söyleebilir. Çalışmada bulua değer Özca (99) tarafıda bildirile ortalamalarla bezerdir. Çalışmada buzağılama aralığıa buzağılama yaşıı etkisii öemli (P<0,0) buluması Pelister ve ark (000) ı bildirişleriyle uyumludur. Araştırmada orijii etkisi öemli (P<0,0) bulumuş, ABD orijili Holştayları buzağılama aralığı, Estoya orijililere göre bariz bir şekilde kısa olduğu saptamıştır. Araştırmada Holştayları gebelik süresi, Türkiye'de ve değişik ülkelerdeki Holştaylar içi Özca (99), Güdal Çörekçi ve ark (99), Pelister ve ark (000) ile Orma (00) tarafıda bildirile ortalamalarda düşük, Karakçı (990) tarafıda bildirile değerlerle bezerlik göstermektedir. Özca (99) ve Orma (00) tarafıda buzağılama yılıı, mevsimii ve yaşıı etkisi bu çalışmaya bezer olarak öemsiz bulumasıa karşı, Güdal Çörekçi ve ark (99) öemli bulmuşlardır. Öeriler Kırşehir de ayı bakım ve besleme koşullarıda yetiştirile farklı orijili Holştaylarda ABD orijilileri Estoya orijililere göre döl verim özellikleri bakımıda daha üstü geetik kapasiteye sahip olduğu, Holştayları kedi oriji ülkelerideki verim değerlerie ulaşamasa da yaklaştığı, işletmede ki yetiştirme programlarıı bu araştırmada etkileri öemli bulua çevre faktörleri dikkate alıarak düzelemesi ve iyi bir yöetim uygulaması halide ithal edile Holştayları adaptasyo soruu yaşamayacağı görülmüştür. İşletmede, sui tohumlama yapa veterier hekimleri, işletmede daim olması, ifertilite ve sterilite sorularıı erke döemde tespit edilerek tedavi altıa alıması, tedaviye cevap vermeye iekleri sürü dışıa çıkarılmasıda fazla toleras gösterilmemesi halide Holştay sığırlar içi bildirile optimum verim seviyesie ulaşılabileceği, bölgede erkek besi sığırcılığıı yaygı olmasıda dolayı bu işletmede doğa erkek buzağıları bölgedeki besi materyal açığıı giderilmeside öemli rol oyayacağı düşüülmektedir. Bu araştırmada, damızlık Holştayları ithal edilmesiyle sığır yetiştiriciliğideki yüksek verimli materyal eksikliğii kısa sürede çözülmesi ekoomik olarak mümkü olmamakla birlikte, uzu vade de olsa bölgedeki sığır varlığıdaki Holştay ırkı oralarıı yükseltilmeside ithal damızlıkları, geotipi iyi Eurasia J Vet Sci, 0,,,

11 Farklı orijili Holştayları dölverim özellikleri leştirilmesi amacıa katkı sağlayacağı kaısıa varılmıştır. Teşekkür Bu makale Doktora tezide özetlemiştir. Kayaklar Ajili N, Rekik B, Be Gara A, Bouraoui R, 007. Relatioships amog milk productio, reproductive traits ad herd life for Tuisia Holştay Friesia cows. Africa Joural of Agricultural Research,, 7. Akma N, 99. Pratik sığır yetiştiriciliği. Türk Ziraat Yüksek Mühedisleri Birliği Vakfı Yayıı. Akara Alpa O, Aksoy AR, 0. Sığır yetiştiriciliği ve besiciliği. Altıcı baskı, Milsa Basi Sa AŞ, s. 9. Asla SA, Altıel A, 99. Karacabey tarım işletmesi iekleride ABD orijili sperma kullaımı ile elde edile Esmer ve Siyah Alaca daaları, verim özellikleri üzeride araştırmalar. İstabul Üiversitesi Veterier Fakültesi Dergisi, (), 79. Cady RA, 99. Combie deffects of primiparous age ad first calvig iterval o productio trough two lactatio for Holştay herds i Washigto. J Dairy Sci, 7(), 79. Campos MS, Wilcox CJ, Becerril CM, Dız A, 99. Geetic Parameters for yield ad reproductive traits of Holştay ad Jersey cattle i Florida. J Dairy Sci, 77, 77. Foseca FA, Britt JH, McDaiel BT, Wilk JC, Rakes AH, 9. Reproductive traits of Holştays ad Jersey. Effects of age, milk yield, ad cliical abormalities o ıvolutio of cervix ad uterus, ovulatio, estrous cycles, detectio of estrus, coceptio rate, ad days ope. J Dairy Sci, (), 7. GüdalÇörekçi Ş, Güeş H, Kırmızıbayrak T, Eroğlu Y, 99. Kumkale Tarım İşletmesi de yıllık SiyahAlaca sığır yetiştiriciliği üzeride araştırmalar. Döl verimi özellikleri. İstabul Üiversitesi Veterier Fakültesi Dergisi, (), 70. Halıcıoğlu V, 99. Karacabey Tarım İşletmeside yetiştirile değişik kayaklı Siyah Alaca sığırları döl ve süt verimi özellikleri üzeride karşılaştırmalı araştırmalar. Doktora Tezi, İstabul Üiversitesi Sağlık Bilimleri Estitüsü, İstabul. Harvey WR, 97. Leastsquares aalysis of data with uequal subclass umbers. Report of Agricultural Research Service, H, US Departmet of Agriculture. Hovi M, Roderick S, Taylor N, Haks J. The productio characteristcs orgaic dairy herds i the UK. Proceedigs of a Joit Iteratioal Coferece Orgaised by the Helleic Society of Aimal Productio ad the British Society of Aimal Sciece, p7, October 00 Athes, Greece. Karakçı N, 990. Halk elideki değişik orijili Siyah Alaca sığırları döl ve süt verim performasları üzeride araştırmalar. Doktora Tezi, İstabul Üiversitesi Sağlık Bilimleri Estitüsü, İstabul. Koçak S, Yüceer B, Uğurlu M, Özbeyaz C, 007. Bala Tarım İş Alkoyak ve Çeti letmeside yetiştirile Holştay ırkı ieklerde bazı verim özellikleri. Lalaha Hayvacılık Araştırma Estitüsü Dergisi, 7(), 9 Kumlu S, Akma N, 999. Türkiye damızlık Siyah Alaca sürüleride süt ve döl verimi. Lalaha Hayvacılık Araştırma Estitüsü Dergisi, 9(),. Kumlu S, 000. Damızlık ve Kasaplık Sığır Yetiştirme. Atalya, Türkiye Damızlık Sığır Yetiştiricileri Merkez Birliği Yayıları, No:, s.. Kutsal A, Alpa O, Arpacık R, 990. İstatistik Uygulamalar. Akara, Bizim büro Basımevi,. Miitab, 0. Miitab statistical software versio 7... Muir BL, Fatehi J, Schaeffer LR, 00. Geetic relatioships betwee persistecy ad reproductive performace i first lactatio Caadia Holştays. J Dairy Sci, 7, 097. Orma A, 00. Tahirova Tarım İşletmesideki Holştay iekleri başlıca verim özellikleri ve bu özelliklere etki ede bazı çevre faktörleri. Doktora Tezi, Uludağ Üiversitesi Sağlık Bilimleri Estitüsü, Bursa. Özca M, 99. Siyah Alaca sığırlarda yaşama gücü, dölverimi ve süt verimi özelliklerii etkileye bazı çevresel faktörler üzeride araştırmalar. Doktora Tezi, İstabul Üiversitesi Sağlık Bilimleri Estitüsü, İstabul. Özçelik M, Arpacık R, 99. İç Aadolu şartlarıda yetiştirile Holstay ieklerde değişik mevsimleri süt ve döl verimi üzerie etkisi. Lalaha Zooteki Araştırma Estitüsü Dergisi, (),. Pelister B, Altıel A, Güeş H, 000. Özel işletme koşullarıda yetiştirile değişik orijili siyah alaca sıgırları döl ve süt verimi özellikleri üzeride bazı çevresel faktörleri etkileri. İstabul Üiversitesi Veterier Fakültesi Dergisi, (), 9. Powell RL, 9. Tred of age at first calvig. J Dairy Sci,,, 77. Rocha A, Rocha S, Carvalheira J, 00. Reproductive parameters ad efficiecy of isemiators i dairy farms i Portugal. Reproductio i Domestik Aimals, (), 9. Silva HM, Wilcox CJ, Thatcher WW, Becker RB, Morse D, 99. Factors affectig days ope, gestatio legth ad calvig ıterval i Florida dairy cattle. J Dairy Sci, 7(), 9. Spaldig RW, Everett RW, Foote RH, 97. Fertility i New York artificially isemiated Holştay herds i dairy herd improvemet. J Dairy Sci, (), 7. Şekerde Ö, 9. Amasya da Özel Bir Etasif Süt Sığırı İşletmesideki İsrail Friesia Irkı Sığırları Süt ve Bazı Döl Verim özellikleri. Samsu, Odokuz Mayıs Üiversitesi Yayıları,. Trilk J, Michulitz H, Wedeleit B, 9. Vergleichede Utersuchuge zur Leistugfahigkeit vo drei Scwarzbutrasse. Bericte, Humbolt Uiversitat zu Berli, (),. Türkyılmaz MK, 00. Reproductive characteristics of Holştay cattle reared i a private dairy cattle eterprise i Aydı. Turkish Joural of Veteriary ad Aimal Sciece, 9, 9. Washbur SP, Silvia WJ, Brow CH, MFcdaiel BT, Mcallister AJ, 00. Treds i reproductive performace i Southe Eurasia J Vet Sci, 0,,,