İÇEL SUÇUN YAPISAL UNSURLARI- ÖZEL GÖRÜNÜŞ BİÇİMLERİ

Transkript

1 İÇEL CEZA HUKUKU Genel Hükümler II Prof. Dr. Kayıhan İÇEL SUÇUN YAPISAL UNSURLARI- ÖZEL GÖRÜNÜŞ BİÇİMLERİ VE YAPTIRIMLARI Yenilenmiş 5. Bası

2 Yay n No : 2922 Hukuk Dizisi : Baskı - Temmuz 2013 İSTANBUL ISBN Copyright Bu kitab n bu bas s n n Türkiye deki yay n haklar BETA Bas m Yay m Da t m A.fi. ye ait tir. Her hak k sak l d r. Hiç bir bö lü mü ve pa rag ra f k s men ve ya ta ma men ya da özet ha lin de, fotokopi, faksimile ve ya baflka herhangi bir flekilde ço alt lamaz, da t lamaz. Normal ölçüyü aflan iktibaslar yap lamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur. Dizgi Baskı - Cilt : Beta Bas m A.fi. : Pasifik Ofset Cihangir Mah. Güvercin Cad. No:3 Baha İş Merkezi A Blok Avcılar/İSTANBUL Tel: (Sertifika No ) Kapak Tasar m : Müge Günbaş Beta BASIM YAYIM DA ITIM A.fi. (Sertifika No: 16136) Narl bahçe Sokak Damga Binas No: 11 Ca alo lu - STANBUL Tel : (0-212) Fax: (0-212)

3 ÖNSÖZ 2007 yılında yayınlanan CEZA HUKUKU Genel Hükümler II kitâbımızı, kapsamını genişleterek ve yenileyerek hukukçulara sunuyoruz. Bu yeni basıda, önceki basıda bulunmayan Suçun Yaptırımları dördüncü bölüm olarak kitâba eklenmiştir. Böylece, yaptırım teorisi suç teorisi ile bütünleştirilerek teorik kısım tamamlanmıştır. 765 sayılı eski Türk Ceza Kanunu döneminde yayınladığımız İçel Suç Teorisi kitâbımızdan başka İçel Yaptırım Teorisi kitâbımız da, yeni ceza hukuku sistemimizi inceleyip, açıklamak hedefine hizmet eden bu genişletilmiş basının önemli teorik kaynaklarıdır. Kitâba eklediğimiz yeni bölümde, hapis cezaları yeni yasal sistem çerçevesinde incelendikten sonra, hemen devamında bu yaptırımla ilgili bir tür infaz niteliği taşıyan erteleme ve koşullu salıverme kurumları eski sistemle ve yabancı ülke sistemleri ile karşılaştırmalı olarak ele alınmıştır. Yeni yaptırım sistemimizin ikinci ceza türü olan adlî para cezaları ve özellikle sisteme yeni giren gün para cezaları kurumunun ayrıntılı özellikleri, bu konuda bizden eski ülkelerin kazanımları dikkate alınarak irdelenip, değerlendirilmiştir. Yaptırım sistemi kapsamında belli hakları kullanmaktan yoksun bırakma, eşya ve kazanç müsaderesi ve diğer güvenlik tedbirleri karşılaştırmalı hukuk verilerinden yararlanılmak suretiyle inceleme konusu yapılmıştır. Yargıtayımızın yeni sistemin işleyişine ışık tutan ve yönlendiren kararları da dikkate alınmıştır. Kitâbımızın yaptırım bölümünde, yeni TCK. nun yaptırım sistemindeki sıra olanak ölçüsünde izlenmiştir. Bu bağlamda, tekerrür, cezanın belirlenmesi, takdiri indirim nedenleri, mahsup ve dava ve cezanın düşürülmesi nedenleri yasadaki sıraya göre incelenmiştir. Kitâbımızın bu basısında, yaptırım bölümü ile ilgili olarak Alman Ceza Hukuku yapıtlarının en son basılarına, üyesi olduğumuz Beck-online DIE DATENBANK ile ulaşılmıştır. Yeni Yargıtay kararlarında ise, kendi

4 IV özel arşivimizden başka, Uyap Mevzuat Programı ndan ve İstanbul Ticaret Üniversitesinin anlaşmalı veri tabanlarından olan Kazancı İçtihat & Mevzuat Bilgi Bankası ndan yararlanılmıştır. Genişletilmiş yeni basının başta öğrencilerimiz olmak üzere, tüm hukukçulara yararlı olmasını dilerim. İstanbul, Temmuz 2013 Prof. Dr. Kayıhan İÇEL

5 DÖRDÜNCÜ BASININ ÖNSÖZÜ CEZA HUKUKU-Genel Hükümler II, İÇEL SUÇ TEORİSİ isimli kitabımızın yenilenmiş şeklidir. Bilindiği üzere, 5237 sayılı yeni Türk Ceza Kanunu (YTCK) tarihinde kabul edildikten sonra hemen yürürlüğe sokulamamış, 2005 yılında 5328 sayılı kanunla değiştirilerek, yürürlüğe girişi 01 Haziran 2005 tarihine ötelenmiştir. Ancak bu değişiklikle yetinilemeyerek, 5237 sayılı kanunun özel kanunlarla ilişkisini düzenleyen 5. maddesinin yürürlüğe girmesinin sakıncaları görüldüğünden, 5349 sayılı kanunla yapılan ayrı bir değişiklikle dolaylı yoldan sadece bu maddenin yürürlüğe giriş tarihi 31 Aralık 2006 olarak belirlenmiştir. Bundan sonra ise, 5377 sayılı kanun çıkarılarak YTCK da önemli değişiklikler yapılmasına devam edilmiştir sayılı YTCK dan başka yeni ceza hukuku sistemimizin diğer önemli parçalarını oluşturan, 5252 sayılı Türk Ceza Kanununun Yürürlük ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu, 5320 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun Yürürlük ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun, 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun, 5326 sayılı Kabahatler Kanunu, 5352 sayılı Adil Sicil Kanunu, 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu, 5402 sayılı Denetimli Serbetlik ve Yardım Merkezleri ile Koruma Kurulları Kanunu 2005 yılının toplu kodifikasyon hareketi kapsamında yayınlanmışlarsa da kısa bir süre sonra bunların da değiştirilmeleri zorunlu görülmüştür. Ceza hukuku sistemimizde kısa bir süre içinde oluşan sıkıntıları giderebilmek amacıyla, 2006 yılı sona ererken çıkarılan 5560 sayılı yasa (Kabul Tarihi: ) ile 2005 yılının yeni yasalarında yeniden çok önemli ve kapsamlı değişiklikler yapılmıştır. Özellikle, yeni ceza yasasının özel yasalarla ilişkisini düzenleyecek olan 5. maddesinin yine dolaylı biçimde bu kez tarihine ötelenmesi, bizce 5560 sayılı kanunun dikkati çeken en önemli yönüdür. Oldukça uzun süreli bu öteleme işleminin, tüm ceza sistemimizin tek elden sil baştan değiştirilmesi girişiminin sakıncalarının görüldüğünün bir işareti sayılmalıdır. Bu bağlamda, Ceza Yasaları Hazırlanırken Uyulması Gereken On Ana Kural dan üçüncü kural kapsamında yaptığımız açıklamayı anımsatmak isteriz:

6 VI (Hukuk sistemini tamamen değiştirecek, o güne kadarki kazanımları yok edecek ve yeni bir sistem kuracak değişikliklere gidilmemelidir. Bu türden sil baştan değişiklikler yapısal politik sistemleri değişen veya yeni kurulan devletlerde söz konusu olabilir. Fakat seksen yıllık Türkiye Cumhuriyeti nde böyle bir şey olmamalıdır. Türkiye nin bu anlamda devrime ihtiyacı yoktur; Türkiye Cumhuriyeti devam etmektedir. Yeni bir Cumhuriyet asla söz konusu değildir. Reform ile devrimi birbirine karıştırmamak gerekir. Her devlette olduğu gibi Türkiye de de her alanda reform yapılabilir. Fakat reformlar o güne kadarki kazanımları tamamen göz ardı edemez. Örneğin, 5237 sayılı YTCK nun 5. maddesi, genel hükümlerinin, tüm özel yasalarda da uygulanmasını öngörerek Devletin tüm ceza hukuku sistemini sil baştan değiştirme yoluna girmiştir. 765 sayılı TCK nun 10. maddesi ise bunu özel yasada aksine hüküm olmaması koşuluna bağlamıştı...) (İÇEL/ÜNVER, Suç Politikası, Ankara 2005, sh. 16; Güncel Hukuk Dergisi, Mayıs 2005, sh. 12). İşte, yıllarında oluşturulmaya çalışılan yeni ceza hukuku sistemi karşısındaki konumumuzun ve tutumumuzun bir sonucu olarak, İçel Suç Teorisi ni Ceza Hukuk-Genel Hükümler II adı altında yeniledik ve bunu gerçekleştirirken aynı zamanda yeni yasalara göre güncelledik. Yeni kitabın başta öğrencilerimiz olmak üzere tüm ilgililere yararlı olmasını dilerim. İstanbul, Mart 2007 Prof. Dr. Kayıhan İÇEL

7 VII İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...V İÇİNDEKİLER...VII KISALTMALAR... IX BİRİNCİ BÖLÜM SUÇ KAVRAMLARINA İLİŞKİN GENEL BİLGİLER 1. SUÇUN TEORİK YAPISI... 3 A. Kavram... 3 B. Suç Teorisinin Önemi Suçun Yapısal Unsurlarına İlişkin Ayırımlar... 5 C. Genel Unsurlar Özel Unsurlar SUÇLARIN TASNİFİ... 9 A. Genel Olarak... 9 B. Cürümler Kabahatler... 9 I. Kavram... 9 II. Kabahatleri Suç Olmaktan Çıkarma Eğilimi ve Kabahatler Kanunu SUÇUN UNSURLARININ DIŞINDA KALAN KOŞULLAR A. Genel Olarak B. Objektif Cezalandırılabilirlik Koşulları I. Kavram ve Hukuki Nitelik II. Cezalandırılabilirlik Koşullarının Özelliklerinden Çıkan Sonuçlar C. Önkoşullar I. Kavram... 23

8 VIII II. Önkoşullara İlişkin Görüşümüz D. Kovuşturma Koşulları I. Kavram ve Hukuki Nitelik II. Türleri Genel Olarak Şikâyet a) Kavram b) Şikâyete Hakkı Olanlar c) Şikâyetin İçeriği d) Şikâyetin Şekli ve Süresi aa) Şikayetin Şekli bb) Şikayet Süresi İzin Karar Talep Yazılı Başvuru İKİNCİ BÖLÜM SUÇUN YAPISAL UNSURLARI 4. TİPE UYGUN EYLEM A. Eylem I. Eylem Kavramı Genel Olarak Eylem Tekliği Eylem Çokluğu Ayırımı a) Ayırımın Önemi b) Harekete Üstünlük Tanıyan Görüş aa) Genel Olarak bb) Doğal Hareket Tekliği cc) Tipik Hareket Tekliği dd) Hukuki Hareket Tekliği c) Sonuca Üstünlük Tanıyan Görüş d) Doğal Ölçülere Karşı Çıkan Görüş... 48

9 IX e) Görüşümüz II. Hareket Alt Unsuru Hareket Kavramını Açıklayan Teoriler a) Genel Olarak b) Nedensel Doğal Hareket Teorisi c) Amaçsal Hareket Teorisi d) Sosyal Hareket Teorisi e) Görüşümüz Hareket Yeteneği a) Genel Olarak b) Tüzel Kişilerin Hareket Yeteneği Sorunu Hareketin Türleri ve Sayısı Yönünden Suçlar a) İcrai Suçlar b) İhmali Suçlar-İhmal Suretiyle İcrai Suçlar c) Birden Çok Hareketli Suçlar-Seçimlik Hareketli Suçlar-İtiyadi Suçlar d) Serbest Hareketli-Bağlı Hareketli Suçlar III. Sonuç Alt Unsuru Kavram Sonuç Alt Unsuru Bakımından Özellik Gösteren Bazı Suç Tipleri a) Biçimsel Suç Maddi Suç b) Zarar Suçu Tehlike Suçu c) Sürekli (Mütemadi) Suçlar IV. Nedensellik Bağlantısı Alt Unsuru Kavram Nedenlerin Çokluğuna İlişkin Teoriler a) Şart Teorisi b) Etkin Neden Teorisi... 70

10 X c) Uygun Neden Teorisi d) Hukuki Önem Teorisi e) Karma Uygun Neden Teorisi Rücu Yasağı B. Eylemin Tipikliği I. Kavram II. Nitelikli Unsurlar III. Özgü (Mahsus) Suçlar HUKUKA AYKIRILIK UNSURU A. Genel Bilgiler I. Kavram II. Hukuka Aykırılık Unsurunun Bağımsızlığı Sorunu III. Görüşümüz B. Hukuka Aykırılığın Kapsamı C. Hukuka Aykırılığın İçeriği D. Hukuka Aykırılık Unsuru İle İlgili Bazı Sorunlar I. Hukuka Aykırılığın Kalkması II. Hukuka Özel Aykırılık III. Hukuka Aykırılık ve Hata E. Yeni Türk Ceza Kanunu nda Öngörülen Hukuka Uygunluk Nedenleri I. Kavram II. Kanunun Hükmünü Yerine Getirme III. Amirin Emrini Uygulama Kavram Koşulları a) Bir Emrin Varlığı b) Emrin Bağlayıcı Olması aa) Amirin Yetkili Olması

11 XI bb) Emrin Yerine Getirilmesinin Görev Yönünden Zorunlu Olması cc) Emrin Kanunun Öngördüğü Biçim ve İçerik Koşullarına Uygun Bulunması Verilen Emrin Hukuka Uygunluğunun Araştırılması Sorunu IV. Haklı (Meşru) Savunma Kavram Hukuksal Niteliği Haklı Savunmanın Koşulları a) Saldırıya İlişkin Koşullar aa) Bir Saldırının Bulunması Koşulu bb) Saldırının Haksız Olması Koşulu cc) Saldırının Kişiliğe İlişkin Bir Hakka Yönelmiş Olması Koşulu dd) Saldırının Savunma Sırasında Var Olması Koşulu b) Savunmaya İlişkin Koşullar aa) Savunmada Zorunluluk Bulunması Koşulu bb) Savunma İle Saldırı Arasında Oran Bulunması Koşulu Üçüncü Kişi Yararına Haklı Savunma V. Zorda Kalış (Zorunluluk) Durumu Kavram Hukuksal Niteliği Koşulları a) Tehlikeye İlişkin Koşullar aa) Bir Tehlikenin Bulunması Koşulu bb) Tehlikenin Halen Bulunması Koşulu cc) Tehlikenin Kişiye Ait Bir Hakka Yönelik ve Ağır Olması Koşulu

12 XII dd) Tehlikenin Meydana Gelmesine Bilerek Neden Olmama Koşulu ee) Tehlikenin Göğüs Germek Hukuksal Yükümlülüğünün Kapsamına Girmemesi Koşulu b) Korunmaya İlişkin Koşullar aa) Başka Türlü Korunma Olanağının Bulunmaması Koşulu bb) Korunma Hareketiyle Tehlike Arasında Denge Bulunması Koşulu Üçüncü Kişiyi Kurtarma VI. Hakkın Kullanılması Kavram Zilyetliğin Korunması Basının Haber Verme Hakkı İddia ve Savunma Dokunulmazlığı Tıbbî Müdahaleler Spor Hareketleri VII. Mağdurun (İlgilinin) Rızası Kavram Hukuksal Niteliği Mağdurun Rızasının Etkili Olabilmesi İçin Bulunması Gereken Koşullar a) Kavram b) Rıza Açıklama Yeteneği c) Rıza Açıklaması d) Rızanın Konusu F. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Aşılması I. Kavram II. Sınırın Zorlayıcı (Mücbir) Nedenle Aşılması

13 XIII III. Sınırın Kasten Aşılması IV. Sınırın Taksirle Aşılması KUSURLULUK A. Kavram ve Genel Bilgiler B. Kusur Teorileri I. Psikolojik Teori II. Normatif Teori III. Görüşümüz C. Kusur Yeteneği I. Kavram II. Kusur Yeteneğini Etkileyen Durumlar Yaş Küçüklüğü a) Çocuk Kavramı b) Çocukluk Dönemleri aa) Birinci Dönem bb) İkinci Dönem cc) Üçüncü Dönem Yaş Büyüklüğü Akıl (Ruh) Hastalığı a) Kavram b) Akıl Hastalığının Kusur Yeteneğine Etkisi Bakımından Sistemler aa) Biyolojik Sistem bb) Psikolojik Sistem cc) Karma Sistem c) YTCK nun Kabul Ettiği Sistem aa) Kanun Hükmü bb) Akıl Hastalığının Kusur Yeteneğine Tam veya Önemli Etkisi

14 XIV cc) Akıl Hastalığının Kusur Yeteneğine Kısmi Etkisi d) Görüşümüz Sağır-Dilsizlik Geçici (Arızî) Nedenler a) Kusur Yeteneğinin Aranacağı Zaman- Nedeninde Serbest Hareketler (actiones liberae in causa) Kuralı b) İstemeyerek Geçici Nedenin Etkisi Altına Girme- İstemeyerek Sarhoşluk c) İsteyerek Geçici Nedenin Etkisi Altına Girme- İsteyerek Sarhoşluk d) Alkol ve Uyuşturucu Bağımlılarının Kusur Yeteneği Sorunu D. Kusurun Türleri I. Kast Kavram Kastın Unsurları a) Öngörme Unsuru b) İsteme (İrade) Unsuru aa) Kavram bb) Doğrudan Kast cc) Olası (Belirli Olmayan) Kast Özel Kast Sonradan Oluşan Kast (veya Eklenen Kast) Tasarlama (Taammüt) II. Taksir Kavram Taksirin Hukuki Temeli Taksir ve Benzeri Kavramlar

15 XV a) Ceza Hukukundaki Taksir ve Medeni Hukuktaki Taksir Kavramı b) Taksir ve Objektif Sorumluluk Kavramları Taksirin Unsurları ve Türleri a) Taksirin Unsurları aa) Genel Olarak bb) Taksirin Cezalandırılacağı Konusunda Kanunda Hüküm Bulunması cc) Dikkat ve Özen Yükümlülüğünün Yerine Getirilmemesi aaa) Dikkat ve Özen Yükümlülüğünün Kaynakları bbb) Dikkat ve Özen Yükümlülüğünü Yerine Getirilmesi Olanağının Bulunması ccc) Bünyeleri Gereği Tehlikeli (Riskli) Nitelik Taşıyan Girişimlerde Dikkat ve Özen Yükümlülüğü dd) Sonucun Öngörülebilir Nitelikte Olması ee) Hareketin Bilinmesi ve İstenmesi ff) Ortaya Çıkan Sonucun İstenmemiş Olması gg) Hareket ile Sonuç Arasında Nedensellik Bağlantısının Bulunması aaa) Genel Olarak bbb) Üçüncü Kişinin ve Mağdurun Hareketlerinin Nedensellik Bağlantısına Etkisi b) Taksirin Türleri aa) Genel Olarak bb) Bilinçli Taksir aaa) Bilinçli Taksirin Niteliği bbb) Bilinçli Taksirde Failin Sorumluluğu

16 XVI 5. Taksirin Şekilleri ve Derecesi a) Taksirin Şekilleri b) Taksirin Derecesi Taksirde Ceza Verilmeyecek Özel Durumlar E. Dar Anlamda Kusur Sorumluluğunun Dışında Kalan Durumlar I. Sonuç Nedeniyle Ağırlaşmış Suçlardan Sorumluluk II. Basın Yoluyla İşlenen Suçlardan Sorumluluk F. Kusurluluğu Etkileyen Durumlar I. Kavram II. Kaza ve Tesadüf III. Zorlayıcı Neden IV. Cebir-Korkutma-Tehdit V. Hata Kavram Suçun Unsurlarına İlişkin Fiili Hata Cezayı Ağırlaştıran ve Hafifleten Nedenlerde Fiili Hata Tek Sonuçlu Hata a) Gerçekleştirilmek İstenen Sonuç İle Gerçekleşen Sonucun Aynı Nitelikte Olması b) Gerçekleştirilmek İstenen Sonuç İle Gerçekleşen Sonucun Farklı Nitelikte Olması Çok Sonuçlu Hata a) Gerçekleşen Sonuçların Aynı Nitelikte Olması b) Gerçekleşen Sonuçların Farklı Nitelikte Olması Nedensellik Bağlantısında Hata VI. Haksız Tahrik Kavram Haksız Tahrikin Koşulları

17 XVII a) Tahrik Edici Bir Eylemin Bulunması b) Tahrik Edici Eylemin Haksız Olması c) Haksız Tahrikin Öfke veya Şiddetli Üzüntüye Neden Olması d) İşlenen Suçun Öfke veya Şiddetli Üzüntü Durumunun Bir Tepkisi Olması Haksız Tahrikte Cezanın İndirilmesi ve Özel Haksız Tahrik ÜÇÜNCÜ BÖLÜM SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ BİÇİMLERİ 7. SUÇA TEŞEBBÜS A. Kavram B. Teşebbüsün Hukuki Niteliği ve Cezalandırılma Nedeni I. Hukuki Niteliği II. Teşebbüsün Cezalandırılma Nedeni C. Suça Teşebbüsün Koşulları I. Ön Açıklama II. Failde bir Suçun İşlenmesine Yönelik Kastın Bulunması Koşulu III. Elverişli Hareketlerin Yapılması Koşulu IV. İcra Hareketlerine Başlanılması Koşulu Hazırlık Hareketlerinin İlke Olarak Cezalandırılmamasının Nedeni Hazırlık-İcra Hareketi Ayırımı a) Hazırlık-İcra Hareketi Ayırımına Yönelik Görüşler aa) Objektif Teoriler bb) Sübjektif Teoriler cc) Görüşümüz dd) Uygulama

18 XVIII V. Failin Elinde Olmayan Nedenlerle Suçun Tamamlanamaması Koşulu Eski Türk Ceza Kanunu na Göre Eksik-Tam Teşebbüs Ayırımı Teşebbüs Aşamasında Kalmış-Tamamlanmış Suç Ayırımı D. Teşebbüsün Cezalandırılması E. Teşebbüse Uygun Olmayan Suçlar Taksirle İşlenen Suçlar Kabahatler Sonucu Harekete Bitişik Suçlar İhmali Suçlar Sonucu Nedeniyle Ağırlaşmış Suçlar Cezalandırılabilirlik Koşulu İçeren Suçlar F. İşlenemez Suç G. Gönüllü Vazgeçme ve Etkin Pişmanlık I. Genel Olarak II. Gönüllü Vazgeçmenin Cezalandırılmamasının Nedeni Sübjektif ve Objektif Görüşler a) Sübjektif Teoriler b) Objektif Teoriler Suç Politikası Görüşleri Görüşümüz III. Vazgeçmenin Gönüllü Olması IV. Türk Ceza Kanunu na Göre Gönüllü Vazgeçme ve Etkin Pişmanlık SUÇ ORTAKLIĞI (İŞTİRAK) A. Genel Olarak B. Çok Failli Suçlar

19 XIX C. Suç Ortaklığı I. Kavram II. Suç Ortaklığının Hukuki Esası III. Suç Ortaklığı Kurallarına İlişkin Sistemler Eşitlik Sistemi İkilik Sistemi Cezanın Faile Göre Belirlenmesi Sistemi IV. Suç Ortaklığının Koşulları Birden Çok Kişi Tarafından Gerçekleştirilen Birden Çok Hareketin Bulunması Gerçekleştirilen Hareketlerin Nedensel Değer Taşıması Suça Katılma İradesinin Bulunması Katılanlar Bakımından Aynı Olan Suçun İcrasına Başlanmış Olması ve Bağlılık Kuralı V. Özgü Suçlarda Suç Ortaklığı VI. Taksirli Suçlarda Suç Ortaklığı VII. Dolayısıyla Faillik D. Yeni Türk Ceza Kanununa Göre Suç Ortaklığı I. Asli İştirak Asli Maddi İştirak (Faillik) Asli Manevi İştirak (Azmettirme) a. Genel Olarak b. Kışkırtıcı Ajanların Durumu II. Fer i İştirak (Yardım Etme) Fer i Maddi İştirak a. Eylemin İşlenmesinde Kullanılan Araçları Sağlamak b. Suçun İşlenmesinden Önce veya İşlenmesi Sırasında Yardımda Bulunarak İcrasını Kolaylaştırmak

20 XX 2. Fer i Manevi İştirak a. Suç İşlemeye Teşvik b. Suç İşleme Kararını Kuvvetlendirmek c. Suçun İşlenmesinden Sonra Yardımda Bulunacağını Vaat Etmek d. Suçun Nasıl İşleneceği Konusunda Yol Göstermek Zorunlu Fer i İştirak E. Cezayı Etkileyen Nedenlerin Suça Katılanlara Geçmesi SUÇLARIN BİRLEŞMESİ (İÇTİMAI) A. Kavram ve Kapsam B. Suç Tekliği-Suç Çokluğu Ayırımı I. Kavram II. Suç Tekliği - Suç Çokluğu Ayrımı İçin Uygulanacak Kriter Genel Olarak Görüşler a) Suçun Eylem Unsuruna Göre Suçların Sayısını Belirleyen Görüş b) Kanuni Tipe Göre Suçların Sayısını Belirleyen Görüş c) Görüşümüz C. Fikri Birleşme (İçtima) I. Kavram II. Fikri Birleşmenin Hukuki Niteliği III. Fikri Birleşmenin Koşulları Genel Olarak Birden Çok Suçu Sonuçlayan Tek ve Aynı Eylemin Bulunması Koşulu a) Eylemin Tek Olması Koşulu b) Eylemin Aynı Olması Koşulu

21 XXI c) Eylemin Her Suç Yönünden Tipe Uygun Hukuka Aykırı ve Kusurlu Olması Koşulu d) Her Suç Yönünden Kovuşturma Koşullarının Gerçekleşmesi ve Her Birinin Cezalandırılabilir Olması Koşulu Eylemin Farklı Kanun Hükümlerini İhlal Etmesi (Birden Çok Farklı Suçun Oluşması) Koşulu IV. Fikri Birleşmenin Hükümleri Fikri Birleşmenin Tek Suç Sayılmasına İlişkin Hüküm: Failin En Ağır Cezayı Gerektiren Hükme Göre Cezalandırılması Fikri Birleşme İlişkisine Giren Suçların Bağımsızlıklarına İlişkin Hükümler Tek Eylemin Bulunmasına İlişkin Hükümler D. Zincirleme Suçlar I. Kavram ve Hukuki Nitelik II. Zincirleme Suçun Koşulları Objektif Koşullar a) Tipe Uygun, Hukuka Aykırı ve Kusurlu Birden Çok Eylemin Bulunması Koşulu b) Eylemlerin Farklı Zamanlarda Olsa Dahi Aynı Kanun Hükmünü İhlal Etmeleri (Aynı Suçun Birden Fazla İşlenmesi) Koşulu aa) Genel Olarak bb) Aynı Kanun Hükmü nün Anlamı cc) İhlallerin Zamanı Sübjektif Koşul a) Sübjektif Koşulun Anlam ve Kapsamı b) Bir (Aynı) Suç İşleme Kararının İcrası Kapsamının Saptanması aa) Genel Olarak bb) Yararlanılabilecek Kriterler

22 XXII aaa) Suçların İşleniş Şekillerindeki Benzerlik aaaa) Genel Olarak bbbb) Suçlardan Bazılarının İştirak Durumunda İşlenmesi cccc) Suçların İşlenme Zamanları ve Yerleri Arasındaki İlişki bbb) Kovuşturmanın ve Hükmün Etkisi Farklı Hak Sahiplerine Karşı İşlenen Suçlarda Zincirleme Suç III. Zincirleme Suçun Hükümleri Zincirleme Suçun Tek Suç Sayılmasına İlişkin Hükümler a) Cezanın Belirlenmesi b) Zamanaşımının Başlangıcı Zincirleme Suç Kapsamındaki Eylemlerin ve Suçların Bağımsızlıklarına İlişkin Hükümler E. Görünüşte Birleşme (İçtima) I. Görünüşte Birleşme Kavramı ve Hukuki Niteliği II. Görünüşte Birleşme İlkeleri Özel Normun Önceliği İlkesi Bir Normun Diğeri Tarafından Tüketilmesi İlkesi Yardımcı Normun Sonralığı İlkesi Normlardan Birinin Seçilmesi İlkesi III. Görünüşte Birleşmenin Türleri Özel - Genel Norm İlişkisi Yönünden Görünüşte Birleşme a) Genel Olarak b) Özel Norm İçin Gerekli Koşullar c) Özel Genel Norm İlişkisinin Türleri

23 XXIII aa) Aynı Kanunun Normları Arasında Özel - Genel Norm İlişkisi bb) Genel Ceza Kanununun Normları ile Yan Ceza Kanunlarının Normları Arasında Özel-Genel Norm İlişkisi Tüketen-Tüketilen Norm İlişkisi Yönünden Görünüşte Birleşme a) Genel Olarak b) Tüketen-Tüketilen Norm İlişkisi Türleri aa) Cezalandırılmayan Sonraki Eylemler aaa) Kavram bbb) Önceki ve Sonraki Eylemlerin Ayrı Suçları Sonuçlamaları ccc) Önceki ve Sonraki Eylemlerin Aynı Suçu Sonuçlamaları (Seçimlik Hareketli Suçlar) bb) Bileşik (Mürekkep) Suçlar Asal-Yardımcı Norm İlişkisi Yönünden Görünüşte Birleşme a) Genel Olarak b) Yardımcı Normların Türleri aa) Karma Suçlar bb) Geçit Suçları DÖRDÜNCÜ BÖLÜM SUÇUN YAPTIRIMLARI 10. CEZA HUKUKUNDA YAPTIRIMLARIN AMACI- ÖZELLİKLERİ VE DAYANMASI GEREKEN İLKELER A. Cezalandırmada Genel Kurallar B. Ceza Hukuku Yaptırımlarının Amacı ve Özellikleri C. Suç Faili Yönünden Yaptırım İlkeleri

24 XXIV 11. TÜRK CEZA HUKUKUNDA YAPTIRIMLAR SİSTEMİ A. Genel Olarak B. Cezalar I. Hapis Cezaları Kavram Süresiz Hapis Cezaları Süreli Hapis Cezaları a) Uzun süreli hapis cezaları aa) Kavram bb) İnfazındaki özellikler b) Kısa süreli hapis cezaları aa) Kavram ve değerlendirme bb) Kısa süreli hapis cezalarının sakıncalarını önlemek için çözüm yolları cc) İnfazındaki özellikler dd) Kısa süreli hapis cezasının seçenekleri aaa) Yasal durum bbb) Seçenek yaptırımların uygulanma koşulları ccc) Seçenek yaptırımların türleri ve uygulamada çıkan sorunların çözüm yolları Hapis Cezasının Ertelenmesi a) Genel olarak erteleme türleri b) Hapis cezasının infazının ertelenmesinin koşulları c) Erteleme kararının verilmesi d) Denetim süresi e) Denetim süresi içindeki tedbirler ve yükümlülükler f) Ertelenmenin sonuçları g) Ertelenmenin kaldırılması

25 XXV 5. Hapis Cezalarında Koşullu Salıverilme a) Kavram b) Koşulları aa) Cezanın belirli bir kısmının infaz edilmiş olması koşulu bb) İnfaz süresinin iyi hâlli olarak geçirilmesi koşulu c) Koşullu salıverilmeden yararlanamayacak olanlar d) Koşullu salıverme kararı ve sonuçları e) Koşullu salıverme kararının geri alınması Özel Koşullu Ön Salıverme II. Adli Para Cezaları Kavram Gün Para Cezası Sistemine Göre Adlî Para Cezasının Belirlenmesi Adlî Para Cezasının İnfazı C. Güvenlik Tedbirleri I. Kavram ve Özellikler II. Türk Ceza Kanunu nda Öngörülen Güvenlik Tedbirleri Genel Olarak Belli Hakları Kullanmaktan Yoksun Bırakma a) Mahkûmiyetin yasal sonucu olarak haklardan yoksunluk b) Mahkeme kararı ile infazdan sonra haklardan yoksunluk c) Yasaklanmış hakların geri verilmesi aa) Kavram bb) Koşulları cc) Geri verme usulü

26 XXVI 3. Müsadere a) Kavram b) Eşya müsaderesi c) Kazanç müsaderesi Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbirleri Akıl Hastalarına Özgü Güvenlik Tedbirleri Tüzel Kişiler Hakkında Güvenlik Tedbirleri Sınır Dışı Edilme III. Suçta Tekerrür Kavram Tekerrürün Türleri a) Gerçek tekerrür - varsayılan tekerrür b) Genel tekerrür - özel tekerrür - tekrarlanmış tekerrür c) Süreli tekkürrür - süresiz tekerrür d) Ulusal tekerrür - uluslararası tekerrür Türk hukukunda suçta tekerrür a) Tekerrürün koşulları aa) Önceden işlenen bir suçtan dolayı kesinleşmiş mahkûmiyetin bulunması bb) Yeni bir suçun işlenmiş olması cc) Yeni suçun belirli bir süre içinde işlenmesi b) Tekerrürün sonuçları aa) Seçenek cezalardan hapis cezasına hükmetme zorunluğu bb) Takdiri indirim nedenlerinin uygulanmasını, hapis cezasının ertelenmesini ve hükmün açıklanmasının geri bırakılmasını önleyebilmesi cc) Hapis cezasında özel infaz rejiminin uygulanması

27 XXVII dd) Cezanın infazından sonra denetimli serbestlik tedbirinin uygulanması D. Cezanın Belirlenmesi I. Somut Cezanın Belirlenmesi Kavram TCK na Göre Somut Cezanın Belirlenmesi a) Cezanın miktarının saptanması b) Ceza birimleri II. Takdiri İndirim Nedenleri III. Hürriyetin Sınırlandırıldığı Sürenin Ceza Mahkûmiyetinden İndirilmesi (Mahsup) Kavram ve Hukuksal Nitelik Sistemler Mahsup İçin Koşullar a) Mahkûmiyetten önce kişisel özgürlüğü sınırlayan bir sürenin olması b) Bir ceza mahkûmiyetinin bulunması İndirimin Uygulanması E. Ceza İlişkisini Sonlandıran Nedenler I. Genel Olarak II. Sanığın veya Hükümlünün Ölümü Sanığın Ölümü Hükümlünün Ölümü III. Af Kavram Genel Af Özel Af IV. Zamanaşımı Kavram Dava Zamanaşımı

28 XXVIII a) Kavram b) Dava zamanaşımı süreleri c) Sürelerin başlangıcı d) Sürenin belirlenmesinde esas alınacak ceza e) Dava zamanaşımının kesilmesi f) Dava zamanaşımının durması g) Dava zamanaşımının sonuçları Ceza Zamanaşımı a) Kavram b) Ceza zamanaşımı süreleri c) Sürelerin başlangıcı d) Ceza zamanaşımının kesilmesi e) Ceza zamanaşımının durması f) Ceza zamanaşımının sonuçları V. Şikâyetten Vazgeçme Kavram Şikâyetten Vazgeçebilecek Kişiler Vazgeçme İradesinin Açıklanması Vazgeçmenin Sanık Tarafından Kabulü Vazgeçmenin Sonuçları Şikâyet Hakkından Feragat VI. Önödeme Kavram Önödeme Kapsamına Giren Suçlar ve Cezaları Önödeme Süreci ve Sonuçları KAYNAKÇA

29 KISALTMALAR AD age agm AHİS Al CK AMKD As CK As Yar As YKD As Yar Drl Krl K As MKYUK AY Ay M Ay MK Bkz c CD CGK CGTİHK Çev ÇKK Adalet Dergisi Adı geçen eser Adı geçen makale Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Alman Ceza Kanunu Anayasa Mahkemesi Kararları Dergisi Askeri Ceza Kanunu Askeri Yargıtay Askeri Yargıtay Kararları Dergisi Askeri Yargıtay Daireler Kurulu Kararı Askeri Mahkemelerin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun Anayasa Anayasa Mahkemesi Anayasa Mahkemesi Kararı Bakınız Cilt Ceza Dairesi Ceza Genel Kurulu Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun Çeviren Çocuk Koruma Kanunu

30 XXX CMK E ETCK f İBD İBK İKİD İt CK İÜHFM KK md. MK NJW RKD SBFD sh sy TMK vb vd YD YKD YTCK ZStW Ceza Muhakemesi Kanunu Esas Eski Türk Ceza Kanunu fıkra İstanbul Barosu Dergisi İçtihadı Birleştirme Kararı İlmi ve Kazai İçtihatlar Dergisi İtalyan Ceza Kanunu İstanbul Üniversitesi Hukuku Fakültesi Mecmuası Kabahatler Kanunu Madde Türk Medeni Kanunu Neue Juristische Wochenschrift Resmi Kararlar Dergisi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi Sayfa Sayı Terörle Mücadele Kanunu ve benzeri ve devamı Yargıtay Dergisi Yargıtay Kararları Dergisi Yeni Türk Ceza Kanunu Zeitschrift für die gesamte Strafrechtswissenschaft