Köpeklerde Ýzole Safen Vende Alfa-Adrenerjik Reseptör Agonist ve Antagonistleri Arasýndaki Etkileþme

Transkript

1 Köpeklerde Ýzole Safen Vende AlfaAdrenerjik Reseptör Agonist ve Antagonistleri Arasýndaki Etkileþme INTERACTION BETWEEN ALPHAADRENERGIC RECEPTOR AGONISTS AND ANTAGONISTS IN CANINE ISOLATED SAPHENOUS VEIN Hülagü BARIÞKANER*, Necdet DOÐAN* *Dr.,Selçuk Üniversitesi Týp Fakültesi Farmakoloji AD, KONYA Özet Köpek v. saphena þeritlerinde postsinaptik alfaadrenerjik reseptör alttiplerini saptamak amacýyla yapýlan bu in vitro çalýþmada alfaadrenerjik reseptör agonistlerinden fenilefrin (FE), noradrenalin (NA), klonidin, UK ve BHT 933 ve alfaadrenerjik reseptör antagonistlerinden de prazosin, yohimbin ve fluparoksan kullanýlmýþtýr. Ven þeritleri temparatürü 37 o C de sabit tutulan ve %95 O 2 %5 CO 2 karýþýmý ile sürekli olarak gazlandýrýlan Krebs Henseleit solüsyonu içeren 25 ml lik organ banyosuna alýnmýþtýr. Kümülatif tarzda ilave edilen aadrenerjik reseptör agonistleri ile elde edilen kasýlma cevaplarý üzerine, iki farklý konsantrasyonda uygulanan aadrenerjik reseptör antagonistlerinin inhibitör etkinlikleri araþtýrýlmýþtýr. Tüm cevaplar izotonik olarak isli kaðýda yazdýrýlmýþtýr. V. saphenada denenen beþ aadrenerjik reseptör agonistinin de doza baðýmlý olarak kasýlmaya neden olduðu ve afinitelerinin UK > klonidin = BHT 933 = FE > NA þeklinde sýralandýðý saptanmýþtýr. Köpek v. saphena dokusunda klonidinyohimbin, UK 14304fluparoksan, BHT 933yohimbin ile FEprazosin etkileþmesinin kompetitif, buna karþýn, NAprazosin etkileþmesinin de nonkompetitif antagonizma tipine uyduðu saptanmýþtýr. Sonuç olarak, köpek v. saphenasýnda postsinaptik yerleþim gösteren aadrenerjik reseptörlerin a 1 ve a 2 adrenerjik reseptör alttiplerine uyduðu görülmüþtür. Summary In this in vitro study, aadrenergic receptor agonists phenylephrine (FE), noradrenaline (NA), clonidine, UK and BHT 933 and aadrenergic receptor antagonists, prazosin, yohimbine and fluparoxan have been used to investigate alphaadrenergic receptor subtypes in canine isolated saphenous vein. The strips have been suspended in 25 ml organ bath containing KrebsHenseleit solution which was maintained at a constant temperature of 37 o C and bubbled with a gas mixture containing 95% O 2 and 5% CO 2. The contractile responses of cumulative concentrations of aadrenergic receptor agonists have been obtained. Then, the inhibitory potencies of aadrenergic receptor antagonists applied in two different concentrations have been investigated. All responses have been recorded isotonically on a smoked paper. It has been concluded that five aadrenergic receptor agonists used in canine saphenous vein caused dosedependent contraction and their affinities are UK > clonidine = B HT 933 = FE > NA, respectively. It has been established that in canine saphenous vein clonidineyohimbine, UK 14304fluparoxan, BHT 933yohimbine and FEprazosin interaction suited to competitive and contrarily NAprazosin interaction suited to noncompetitive antagonism type. In conclusion it has been found out that postsynaptic a adrenergic receptors in canine saphenous vein suited to a 1 and a 2 adrenergic receptor subtypes. Anahtar Kelimeler: Postsinaptik alfaadrenerjik reseptör, Köpek safen ven Key Words: Postsynaptic alphaadrenoceptor, Canine saphenous vein T Klin Týp Bilimleri 1998, 18: T Klin J Med Sci 1998, 18: Geliþ Tarihi: Yazýþma Adresi: Dr.Hülagü BARIÞKANER Selçuk Üniversitesi Týp Fakültesi Farmakoloji AD, KONYA Adrenerjik sinir ucundan salýverilen noradrenalinle aktive edilen alfaadrenerjik reseptörlerin a 1 ve a 2 adrenerjik reseptörler þeklinde iki ana alt gruba ayrýldýklarý bilinmektedir. Düz kaslý yapýlarýn 314 T Klin Týp Bilimleri 1998, 18

2 ALFAADRENERJÝK RESEPTÖR AGONÝST VE ANTAGONÝSTLERÝ ARASINDAKÝ ETKÝLEÞME Hülagü BARIÞKANER ve Ark. çoðunda bu iki tip reseptörün daha ziyade postsinaptik yerleþim gösterdiði saptanmýþtýr. Vasküler düz kaslý yapýlarda postsinaptik yerleþim gösteren aadrenerjik reseptörlerden hakim reseptör tipi türe ve dokuya göre deðiþmektedir. Bu nedenle vasküler düz kaslý yapýlarda aadrenerjik agonist ve antagonistleriyle elde edilen cevaplar da farklý olabilmektedir. Amino asit dizileri ve radyoligand baðlama bölgelerindeki membran alanlarýnýn farmakolojik özellikleri bakýmýndan birkaç alttipe ayrýlmalarýna raðmen (1) alttiplere özgü antagonistlerin bulunmamasý nedeniyle fonksiyonel deneylerde a 1 ve a 2 reseptörlerin detaylý olarak sýnýflandýrýlmasýný yapmak oldukca zordur (2).Günümüzde gen klonlama tekniði kullanýlarak a 1 adrenerjik reseptörlerin a 1A, a 1B ve a 1C þeklinde üç alt tipinin (3) a 2 adrenerjik reseptörlerin de a 2A, a 2B, a 2C ve a 2D olmak üzere dört alt tipinin varlýðý gösterilmiþtir (4). Bunlara ilaveten son yýllarda yapýlan bir çalýþmada (5) a 1 adrenerjik reseptörlerin a 1D þeklinde bir diðer alt tipinin de bulunabileceði bildirilmiþtir. a Adrenerjik reseptörler ve bunlarýn alt tiplerinin belirlenmesinde fonksiyonel ve radyoligand baðlama çalýþmalarýna ilave olarak moleküler klonlama tekniði de kullanýlmakta olup, bu metod reseptör alt tiplerinin belirlenmesinde en son aþamayý oluþturmaktadýr Ýn vivo ve in vitro çalýþmalarda aadrenerjik reseptörleri daha selektif olarak etkileyen agonist ve antagonist ilaçlarýn geliþtirilmesine çalýþýlmýþtýr. Bu çalýþmalarda ayný zamanda reseptör alt tiplerinin belirlenmesi de amaçlanmýþ, fonksiyonel ve radyoligand baðlama çalýþmalarýnda özellikle antagonistlerin etkinliklerini gösteren pa 2, IC 50 ve EC 50 gibi deðerler mukayese edilmiþtir. Yukarýda belirtildiði gibi, türe ve damar segmentine göre oldukça farklý lokalizasyon gösteren aadrenerjik reseptörlerin uygun ligandlarla aktive edilmesi de reseptör alttipine göre farklý sinyal transdükleme mekanizmalarýnýn stimüle edilmesine neden olmaktadýr. Yapýlan çalýþmalar sonucu a 1A alt tipi adrenerjik reseptörlerin sýðýr beyni hücre kültürlerinde, sýçan dalaðý, aortasý ve serebral korteksin de (1), a 1B alt tipinin hamster vas deferensi hücre kültürlerinde (6) ve a 1C alt tipi ise sýðýr beyni hücre kültürlerinde gösterilmiþtir (7). Bununla beraber a 2A alt tipi adrenerjik reseptörlerin insan trombositi, tavþan dalaðý ve rat submandibular bezinde (4), a 2B alt tipinin neonatal sýçan akciðeri, sýçan böbreðinde (8,9) ve a 2D alt tipi adrenerjik reseptörlerin ise sýðýr pineal bezinde (10) bulunduðu belirlenmiþtir. Yürütülen in vitro farmakodinami çalýþmalarýnda bir çok vasküler düz kaslý yapýnýn a 1 tipi adrenerjik reseptör içerdiði, buna karþýn, a 2 alt tipinin bir kaç dokuda örneðin, köpek, kobay ve tavþan safen veni ile kobayda femoral vende bulunduðu gösterilmiþtir (11). Birçok farklý dokuda çeþitli agonist ve antagonist kullanýlarak postsinaptik aadrenerjik reseptörlerin alttipleri belirlenmeye çalýþýlmýþtýr. Önemli bazý örnek çalýþmalar Tablo 1 de gösterilmiþtir. Sunulan bu in vitro çalýþmada, köpek safen veninde aadrenerjik reseptör alttiplerinin belirlenmesi amaçlanmýþtýr. Çalýþmada klasik aadrenerjik reseptör agonistleri olarak bilinen NA (Noradrenalin), FE (Fenilefrin) ve klonidine ilaveten, nisbeten yeni sayýlabilecek ve daha az araþtýrýlmýþ olan BHT 933 ve UK14304 de kullanýlmýþtýr. Belirtilen agonistlerle elde edilen cevaplarýn bloke edilebilirliðini belirlemek amacýyla da a 1 adrenerjik reseptör blokörü prazosin ve a 2 adrenerjik reseptör blokörü yohimbin denenmiþtir. Bu iki antagoniste ilaveten hakkýnda yeterince bilgi bulunmayan fluparoksan da çalýþmaya dahil edilmiþtir. Materyel ve Metod Deneylerde 1025 kg. aðýrlýðýnda her iki cinsiyetten köpekler kullanýldý. Hayvanlar sodyum pentobarbital ile anestezi edildiler. Anestezi altýnda izole edilen vena saphena magna dan spiral kesi ile 23 mm geniþliðinde, 1518 mm boyunda þeritler hazýrlandý. Damar þeridi 25 ml lik KrebsHenseleit solüsyonu içeren, sýcaklýðý 37 o C derecede sabit tutulan ve %95 O 2 %5 CO 2 karýþýmý ile sürekli olarak gazlandýrýlan organ banyosuna alýndý. 1 gr lýk istirahat gerilimi uygulandý. Preparatlar 15 dakika aralýklarla besleyici solüsyonla yýkanarak en az bir saat süreyle dinlenmeye býrakýldý. Agonist ilaçlarýn verilmesiyle elde edilen kasýlmalar kimograf tamburuna sarýlý isli kaðýda izotonik olarak yazdýrýldý. Etkileþme denemelerinde ayný dokuda bir agonist, çalýþýlan antagonistlerden sadece birinin iki farklý konsantrasyonuna karþý denendi. Agonistlerin intrinsik aktivitelerinin saptanmasýnda ise, T Klin J Med Sci 1998,

3 Hülagü BARIÞKANER ve Ark. ALFAADRENERJÝK RESEPTÖR AGONÝST VE ANTAGONÝSTLERÝ ARASINDAKÝ ETKÝLEÞME ayný dokuya agonistlerin veriliþ sýrasý deðiþtirilerek yürütülen bu denemelerde kasýlma amplitüdü büyük olan agonistin intrinsik aktivitesi 1 olarak kabul edilip, diðerlerinin intrinsik aktivitesi bu deðerin % si þeklinde ifade edildi. Agonistlerin afinitelerinin saptanmasýnda da agonistlerin kontrol konsantrasyon cevap eðrilerinden elde edilen logec 50 (pd 2 ) deðerleri karþýlaþtýrýlmýþtýr. Deneylerde kullanýlan KrebsHenseleit solüsyonunun içeriði mm olarak þöyledir; NaCl , KCl 4.70, CaCl , MgSO , NaHCO , KH 2 PO , glukoz Kullanýlan ilaçlar: Noradrenalin (BDH), Fenilefrin hidroklorür (Sigma), Klonidin hidroklorür (Sigma), BHT 933 (Boehringer), UK14304 (Sigma). Antagonistler; Prazosin hidroklorür (Pfizer), Yohimbin hidroklorür (Sigma), Fluparoksan (Glaxo Group Research Ltd.). Prazosin in stok solüsyonu (10 4 Dimetil sülfoksit (DMSO) le, alt konsantrasyonlarý ise distile su ile hazýrlandý. Agonist ilaçlarýn oluþturduðu kasýlmalar maksimum cevabýn % si olarak ortalama ± standart hata þeklinde belirtilmiþtir. Ortalamalar arasýndaki farkýn istatistiksel anlamlýlýk derecesi Student "t" testi ile belirlenmiþtir. Grup içi analizlerde eþleþtirilmiþ ve gruplar arasý analizlerde de eþleþtirilmemiþ test uygulanmýþtýr. P deðerinin 0.05 den küçük bulunmasý durumunda ortalamalar arasýndaki fark anlamlý kabul edilmiþtir. Agonist ilaçlarýn oluþturduðu maksimum cevabýn %50 sini saðlayan konsantrasyonlar (EC 50 ) her deneyin log konsantrasyon cevap eðrilerinden elde edilip pd 2 (logec 50 ) deðerleri þeklinde verildi. Antagonistlerin etkinliklerini gösteren, pa 2 deðerleri ArunlakshanaSchild metoduna göre hesaplanmýþtýr. Bulgular Ýzole köpek safen ven þeritlerinde NA konsantrasyona baðýmlý olarak kasýlmaya neden olmuþtur. Ortamda a 1 adrenerjik reseptör antagonisti prazosin (10, 3x10 bulunduðunda NA konsantrasyoncevap eðrisinin saða kaydýðý, pd 2 deðerinin azaldýðý, maksimum cevabýn deðiþmediði fakat schild metoduna göre eðim 1 den farklý olduðu bulunmuþtur (Þekil 1, Tablo 2). NAprazosin ikilisi için saptanan pa2 deðeri 8.413±0.342 olup Tablo 3 de gösterilmiþtir. FE ise konsantrasyona baðýmlý olarak kasýlma oluþturmuþtur. Ortama a 1 adrenerjik reseptörler 316 T Klin Týp Bilimleri 1998, 18

4 ALFAADRENERJÝK RESEPTÖR AGONÝST VE ANTAGONÝSTLERÝ ARASINDAKÝ ETKÝLEÞME Hülagü BARIÞKANER ve Ark. Þekil 1. Köpek safen ven noradrenalin in ( ) yapmýþ olduðu kasýlma cevaplarý üzerine prazosin in (10 M o o; 3x10 M s s) etkisi. blokörü prazosin (3x10 9, 3x10 ilave edildiðinde, kontrol konsantrasyon cevap eðrisi paralel þekilde saða kaydýrmýþ ve pd 2 deðeri de anlamlý olarak azalmýþtýr (Þekil 2, Tablo 2). FEprazosin ikilisi için hesaplanan pa 2 deðeri 8.28±0.200, Tablo 3 de gösterilmiþtir. Þekil 2. Köpek safen veninde fenilefrin nin ( ) yapmýþ olduðu kasýlma cevaplarý üzerine prazosin in (3x10 9 M o o; 3x10 M s s) etkisi. Klonidin konsantrasyona baðýmlý olarak kasýlmaya neden olmuþtur. Ortama a 2 adrenerjik reseptör antagonisti yohimbin (10, 3x10 konulduðunda klonidin konsantrasyon cevap eðrisini paralel olarak saða kaydýrmýþ ve pd 2 deðerinide anlamlý olarak azaltmýþtýr (Þekil 3, Tablo 2). Þekil 3. Köpek safen veninde klonidin in ( ) yapmýþ olduðu kasýlma cevaplarý üzerine yohimbin in (10 M o o; 3x10 M s s) etkisi. Þekil 4. Köpek safen veninde UK ün ( ) yapmýþ olduðu kasýlma cevaplarý üzerine fluparoksan in (10 M o o; 3x10 M s s) etkisi. T Klin J Med Sci 1998,

5 Hülagü BARIÞKANER ve Ark. ALFAADRENERJÝK RESEPTÖR AGONÝST VE ANTAGONÝSTLERÝ ARASINDAKÝ ETKÝLEÞME Þekil 5. Köpek safen veninde BHT 933 ün ( ) yapmýþ olduðu kasýlma cevaplarý üzerine yohimbin in (10 9 M o o; 3x10 9 M s s) etkisi. Klonidinyohimbin ikilisi için pa 2 deðeri 8.126±0.088 olarak bulunmuþ ve Tablo 3 de gösterilmiþtir. Ayný dokuda UK14304 de, konsantrasyona baðýmlý olarak kasýlma oluþturmuþtur. Ortama a 2 adrenerjik reseptör antagonisti fluparoksan (10, 3x10 konulduðunda kontrol konsantrasyoncevap eðrisini paralel þekilde saða kaydýrmýþ ve pd 2 deðeri de anlamlý olarak azalmýþtýr (Þekil 4, Tablo 2). UK14304fluparoksan ikilisi için hesaplanan pa 2 deðeri 9.530±0.657 olup Tablo 3 de gösterilmiþtir. BHT 933 de, konsantrasyona baðýmlý olarak kasýlmaya neden olmuþtur (Þekil 5). a 2 Adrenerjik reseptör antagonisti yohimbin (10 9, 3x10 9 kontrol konsantrasyon cevap eðrisini paralel olarak saða kaydýrmýþ ve pd 2 deðerini de anlamlý olarak azaltmýþtýr (Tablo 2). V. saphena þeritlerinde BHT 933yohimbin ikilisi için pa 2 deðeri 8.60±0.242 olup Tablo 3 de gösterilmiþtir. Tablo 2. Köpek safen veninde agonistantagonist etkileþmesinde elde edilen pd 2 (log EC 50 ) deðerleri KLONÝDÝN UK14304 BHT 933 NORADRENALÝN FENÝLEFRÝN AGONÝST KONTROL ± ± ± ± ± ANTAGONÝST VARLIÐINDA Yohimbin ( ± * Yohimbin (3x ± * Fluparoksan ( ± * Fluparoksan (3x ± * Yohimbin ( ± * 9 Yohimbin (3x ± * Prazosin ( ± * Prazosin (3x ± * 9 Prazosin (3x ± * Prazosin (3x ± * * p<0.05 (kontrol pd 2 deðerine göre) n: Deneme sayýsý Köpek safen veninde kullanýlan farklý alfaadrenerjik reseptör agonistlerinden elde edilen pd 2 deðerlerini göstermektedir. Tablo 3. Köpek safen veninde agonistantagonist etkileþmesinde elde edilen pa 2 deðerleri AGONÝST ANTAGONÝST pa 2 EGÝM KLONÝDÝN YOHÝMBÝN ± ± BHT 933 YOHÝMBÝN ± ± UK FLUPAROKSAN ± ± FENÝLEFRÝN PRAZOSÝN ± ± NORADRENALÝN PRAZOSÝN ± ± * * 1 den farklý (p<0.05) Köpek safen veninde alfaadrenerjik reseptör agonistlerine baðlý kasýlmalara karþý alfaadrenerjik reseptör antagonistleri için schild metoduna göre eðim ve pa deðerlerini göstermektedir T Klin Týp Bilimleri 1998, 18

6 ALFAADRENERJÝK RESEPTÖR AGONÝST VE ANTAGONÝSTLERÝ ARASINDAKÝ ETKÝLEÞME Hülagü BARIÞKANER ve Ark. a 1 Adrenerjik reseptör agonistleri olan NA ve FE intrinsik aktivitelerinin farksýz olduðu bulunmuþtur. Buna karþýn, a 2 adrenerjik reseptör agonistleri için sýralamanýn UK 14304=klonidin> B HT 933 þeklinde olduðu saptanmýþtýr. Kontrol konsantrasyoncevap eðrilerinden hesaplanan pd 2 deðerleri karþýlaþtýrýldýðýnda (Tablo 2) V.saphena þeritlerinde agonistlerin afinitelerinin UK14304 > klonidin = BHT933 = FE > NA þeklinde sýralandýðý bulunmuþtur. Tartýþma Sunulan bu in vitro çalýþmada, köpek safen veninde, postsinaptik aadrenerjik reseptörlerin alttiplerinin belirlenmesi amaçlanmýþ ve a 2 adrenerjik reseptör agonistleri olarak klonidin (12), BHT 933 (13) ve UK (14,15) kullanýlmýþtýr. Çalýþmada a 1 adrenerjik reseptör agonisti olarak FE (14) ve ayrýca nonspesifik aadrenerjik reseptör agonisti olarak da NA (15) denenmiþtir. Belirtilen agonistlere baðlý cevaplarýn antagonize edilmesinde de a 2 adrenerjik reseptör antagonistleri yohimbin (16) ve fluparoksan (17) ve ayrýca selektif etkili bir a 1 adrenerjik reseptör antagonisti olan prazosin (5) kullanýlmýþtýr. Çalýþmada kullanýlan tüm alfaadrenerjik reseptör agonistleri v. saphenada konsantrasyona baðýmlý olarak kasýlma oluþturmuþlardýr. Agonistlerin afinitelerine göre UK14304> klonidin= BHT 933= fenilefrin> noradrenalin þeklinde ve intrinsik aktivitelerine görede fenilefrin= noradrenalin ve UK14304=klonidin>B HT 933 þeklinde sýralandýklarý saptanmýþtýr. Köpekte v. saphenada gerçekleþtirilen bu çalýþmada, klonidin doza baðýmlý bir þekilde ve tekrarlanabilir nitelikte kasýlma oluþturmuþtur. Ortama iki farklý konsantrasyonda yohimbin ilave edilmesi, klonidine ait kontrol konsantrasyon cevap eðrilerini paralel bir þekilde ve anlamlý olarak saða kaydýrmýþ ve klonidinle elde edilen maksimum kasýlma cevaplarýný deðiþtirmemiþtir. Schild çiziminde eðim 1 den farksýz bulunmuþ, klonidinyohimbin ikilisine ait pa 2 deðeride 8.126±0.088 olarak hesaplanmýþtýr. Klonidinyohimbin etkileþmesiyle ilgili olarak köpekte v. saphena da yapýlan bir çalýþmada (5) yohimbin için pa 2 deðeri 8.20 olarak hesaplanmýþtýr. Belirtilen deðer, sunulan bu çalýþmada elde edilen deðerin %95 güvenirlik sýnýrlarý arasýnda yer almaktadýr. Constantine ve arkadaþlarý (18) nýn çalýþmasýnda da 8.20 olarak hesaplanmýþtýr. V. saphena þeritlerinde BHT 933, doza baðýmlý bir þekilde kasýlma oluþturmuþtur. Ortama iki farklý konsantrasyonda yohimbin ilave edilmesi, kontrol BHT 933 konsantrasyoncevap eðrilerini paralel bir þekilde ve anlamlý olarak saða kaydýrmýþtýr. Yohimbin, BHT 933 le elde edilen maksimum kasýlma cevaplarýný deðiþtirmemiþtir. Schild çiziminde eðim 1 den farksýz bulunmuþ, BHT 933yohimbin ikilisine ait pa 2 deðeride 8.60±0.242 olarak hesaplanmýþtýr. Literatürde BHT 933 yohimbin etkileþmesiyle ilgili olarak kobay ileumunda yapýlan bir çalýþmada (19) yohimbin için pa 2 deðeri 7.84 olarak hesaplanmýþ ve %95 güvenirlik sýnýrlarýnýn ise olduðu belirtilmiþtir. Köpekte v. saphenada a 2 adrenerjik reseptör agonisti olarak BHT 920 nin denendiði çalýþmalarýn birinde (20) yohimbin için pa 2 deðeri 8.60 olarak bulunmuþ, yine ayný dokuda gerçekleþtirilen bir diðer çalýþmada (21) ise bu deðer 8.77 olarak hesaplanmýþtýr. Belirtilen deðerler bu çalýþmadaki deðerlerle uyumludur. Sunulan bu çalýþmada, klonidinyohimbin ve BHT 933yohimbin etkileþmelerinde hesaplanan pa 2 deðerleri arasýnda anlamlý bir fark bulunmamýþtýr. Bu sonuçlar, a 2 adrenerjik reseptör agonistleri klonidin ve BHT 933 ün bu dokuda ayný reseptörler üzerinden etkili olduðunu göstermektedir. Bu çalýþmada klonidin ve BHT 933 ile yohimbin arasýndaki etkileþmenin, kompetitif antagonizma tipine uyduðu da saptanmýþtýr. UK 14304fluparoksan etkileþmesinin çalýþýldýðý bölümde de fluparoksan, UK e ait kontrol konsantrasyoncevap eðrisini anlamlý olarak ve paralel bir þekilde saða kaydýrmýþ UK le oluþan maksimum kasýlma cevabý deðiþmemiþtir. UK le elde edilen cevaplarýn fluparoksanla inhibisyonunda pa 2 deðeri 9.530±0.657 olarak hesaplanmýþtýr. Literatürde, damar düz kaslarýnda a 2 adrenerjik agonisti UK le oluþan kasýlma cevaplarýnýn inhibisyonunda fluparoksanýn kullanýldýðý bir çalýþma bulunmamaktadýr. Sadece sýçan vaz deferensinde UK fluparoksan etkileþmesini inceleyen bir çalýþmada (17) pa 2 deðeri 7.87±0.05 olarak hesaplanmýþ ve UK T Klin J Med Sci 1998,

7 Hülagü BARIÞKANER ve Ark. ALFAADRENERJÝK RESEPTÖR AGONÝST VE ANTAGONÝSTLERÝ ARASINDAKÝ ETKÝLEÞME le oluþan kasýlma cevaplarýnýn fluparoksan varlýðýnda anlamlý olarak ve paralel bir þekilde saða kaydýðý ve maksimum kasýlma cevabýnýn da etkilenmediði belirtilmiþtir. Sunulan bu çalýþmada da UK ile fluparoksan arasýndaki etkileþmenin kompetetif antagonizma tipine uyduðu görülmektedir. FE diðer vasküler düz kaslý yapýlarda olduðu gibi, bu dokuda da doza baðýmlý olarak kasýlma oluþturmuþtur. Ortama iki farklý konsantrasyonda prazosin ilave edilmesi, FE in kontrolkonsantrasyon cevap eðrilerini paralel bir þekilde ve anlamlý olarak saða kaydýrmýþ ve FE le elde edilen maksimum kasýlma cevaplarý deðiþmemiþtir. Schild çiziminde eðim 1 den farksýz bulunmuþ, FEprazosin ikilisine ait pa 2 deðeride 8.28±0.200 olarak hesaplanmýþtýr. Köpekte v. saphenada FEprazosin etkileþmesini inceleyen bir çalýþmada (22) pa 2 deðeri 8.15 olarak hesaplanmýþtýr. Bir diðer çalýþmada ise Shepperson ve Langer (23) yukarýda belirttiðimiz deðeri bulmuþlardýr. FEprazosin etkileþmesinin araþtýrýldýðý diðer bazý çalýþmalarda da örneðin, tavþan portal veninde (24) bu deðer 8.10, köpek safen veninde (25) de 8.41 olarak hesaplanmýþ olup, sunulan bu çalýþmada elde edilen deðerlerle uyumlu olduklarý görülmüþtür. NA, safen vende konsantrasyona baðýmlý bir tarzda kasýlma oluþturmuþ ve ortama iki farklý konsantrasyonda ilave edilen prazosinle kontrol cevap paralel olmayan bir þekilde saða kaymýþtýr. Schild çiziminde eðim 1 den farklý bulunmuþtur. Vasküler düz kaslý yapýlarda NAprazosin etkileþmesinin araþtýrýldýðý bir çok çalýþma bulunmaktadýr. Sunulan bu çalýþmada da gösterildiði gibi, araþtýrýcýlar etkileþmenin nonkompetitif antagonizma tipine uymasýnýn nedenini, NA a 1 ve a 2 adrenerjik reseptörleri birlikte aktive etme özelliðinin olmasý ve bu nedenle ortamda a 1 veya a 2 adrenerjik reseptör blokörlerinden sadece birisinin bulunmasý ile açýklamýþlardýr. Literatürde bu iki ilaç arasýndaki etkileþmenin nonkompetitif tarzda olduðunu gösteren çok önemli araþtýrmalar bulunmaktadýr: Örneðin, köpek safen veninde ve femoral arterinde (26), tavþan safen veni ve kulak veninde (27), insan safen veninde (28) ve insanda cilt arterlerinde (29) yapýlan çalýþmalar sayýlabilir. Köpek safen veninde postsinaptik aadrenerjik reseptör alt tiplerinin belirlenmesi amacýyla gerçekleþtirilen bu in vitro çalýþmada, klasik aadrenerjik reseptör agonist ve antagonistlerine ilaveten, UK 14304, BHT 933 ve fluparoksan gibi nisbeten yeni sayýlabilecek bazý ilaçlar da kullanýlmýþ ve belirtilen dokuda a 1 ve a 2 adrenerjik reseptörlerin birlikte bulunduðu gösterilmiþtir. Bu dokuda klonidinyohimbin, UK 14304fluparoksan, BHT 933 yohimbin ve FEprazosin etkileþmesinin kompetitif, buna karþýn, NAprazosin etkileþmesinin de nonkompetitif antagonizma tipine uyduðu saptanmýþtýr. KAYNAKLAR 1. Lomasney JW, Cottechia S, Lorenz W, Leung W, Schwinn Y and Caron MG. Molecular cloning and expression of the cdna for the a1a adrenergic receptor. J Biol Chem 1991; 266: Blaylock NA, Wilson VG. Pharmacologial characterization of noradrenaline induced contractions of the porcine isolated palmar lateral vein and palmar common digital artery. Br J Pharmacology 1995; 114: Delbarre B and Schmýtt H. A further attempt to characterize sedative receptors activated by clonidine in chýckens and mice. Eur J Pharmacol 1973; 22: Bylund DB. Subtypes of a 1 and a 2 adrenergic receptors. FASEBJ 1992; 6: Daniel EE, Low AM, Gaspar V, Lu Chao H, Green J, Akrong J, Duerksen S, Soyka C. Unusual aadrenoceptor subtype in canine saphenous vein: comparison to mesenteric vein. Br J Pharmacol 1996; 117: Cotecchia S, Schwinn DA, Randall RR, Lefkowitz RJ, Caron MG and Kobilka BK. Molecular cloning and expression of the cdna for hamster a 1 adrenergic. Proc Natl Acad Sci USA 1988; 85: Schwin DA, Lomasney JW, Lorenz W, Szklut PJ, Fremeau RT, YangFeng T, Caron MG and Lefkowitz RJ. Molecular cloning and expression of the cdna for a novel adrenergic receptor subtype. J Biol Chem 1990; 265: Bylund DB, RayPrenger C. Alpha 2A and alpha 2B adrenergic receptor subtypes: attenuation of cyclic AMP production in cell lines containing only one receptor subtype. JPET, (1989) ; 251: Smith K, Connaughton S And Docherty JR. Investigation of prejunctional a 2 adrenoceptors in rat atrium, vas deferens and submandibular gland. Eur J Pharmacol 1992; 211: Simonneauz V, Ýbadi M and Bylund DB. Identification and characterizatýon of alpha2d adrenergýc receptors ýn bovýne pineal gland. Mol Pharmacol 1991; 40: Daly CJ, McGrath JC, Wilson VG. An examination of the postjunctional a adrenoceptor subtypes for () noradrenaline in several isolated blood vessels from the rabbit. Br J Pharmacol 1988; 95: T Klin Týp Bilimleri 1998, 18

8 ALFAADRENERJÝK RESEPTÖR AGONÝST VE ANTAGONÝSTLERÝ ARASINDAKÝ ETKÝLEÞME Hülagü BARIÞKANER ve Ark. 12.Starke K, Montel H, Gayk W and Merker P. Comparison of the effects of clonidine on pre and postsynaptic adrenoceptors in the rabbit pulmonary artery. Naunyn Schmiedeberg s Arch Pharmacol 1974; 285: Mabajoye A, Oriowo J, Hieble P And Ruffolo RR. Evidence for heterojeneity of prejunctional alpha2adrenoceptors. Pharmacology 1991; 43: Flavahan NA, Vanhoutle PM. Alpha1 and Alpha2 Adrenoceptor: Response Coupling in Canine Saphenous and Femoral Veins. JPET 1986; 238: Flavahan NA, Vanhoutle PM. Effect of Cooling on Alpha1 and Alpha2 Adrenerjýc Responses in Canine Saphenous and Femoral Veins. JPET 1986; 238: Docherty JR, Starke K. Postsynaptic alphaadrenoceptor subtypes in rabbit blood vessels and rat anococcygeus muscle studied in vitro. J Cardiovasc Pharmacol 1981; 3: Halliday CA, Jones BJ, Skýngle M, Walsh DM, Wýse H. The pharmacology of fluparoxan: a selective alpha2 adrenoceptor antagonist. Br J Pharmacol 1991; 102: Constantine JW, Lebel W, Archer R. Functional postsynaptic a 2 but not a 1 adrenoceptors in dog saphenous vein exposed to phenoxybenzamine. Eur J Pharmacol 1982; 85: Akers I, Coates J, Drew GM, Sullivan AT. a 2 Adrenoceptor blocking profile of SK&F : further evidence for receptor subtypes. Br J Pharmacol 1991; 102: Docherty JR, Ruffolo RR. Evidence that the dog pulmonary artery contains a homogeneous populatýon of a 1 adrenoceptors. Br J Pharmacol 1988; 93: Furuta T. Precontraction induced contractile response of isolated canine portal vein to alpha2 adrenoceptor agonists. Naunyn Schmiedeberg s Arch Pharmacol 1988; 337: Sullivan AT, Drew GM. Pharmacological characterisation of pre and postsynaptic alphaadrenoceptors in dog saphenous vein. Naunyn Schmiedeberg s Arch Pharmacol 1980; 314: Shepperson NB, Langer SZ. The effects of 2amino tetrahydronaphthalene derivative a selective a 2 adrenoceptor agonist in vitro. Naunyn Schmiedeberg s Arch Pharmacol 1981; 318: Docherty JR, Madjar H, Starke K. An investigation of pre and postsynaptic aadrenoceptors in the rabbit hindlimb. Br J Pharmacol 1980; 72: Doðan N. Köpekte Femoral Arter ve Safen Vende Postsinaptik Alfa Adrenerjik Reseptörlerin Karþýlaþtýrmalý Ýncelenmesi Doçentlik Tezi, Ankara. 26.Mey DJ, Vanhoutte PM. Uneven Distribution of Postjunctional Alpha1 and Alpha2 like Adrenoceptors in Canine Arterial and Venous Smooth Muscle. Cir Res 1981; 48: Daly CJ, McGrath JC, Wilson VG. Evidence that the population of postjunctional adrenoceptors mediating contraction of smooth muscle in the rabbit isolated ear vein is predominantly a 2. Br J Pharmacol 1988; 94: Steen S, Sjöberg T, Skarby T, Norgren L, Andersson KE. The Postjunctýonal aadrenoceptors of the Human Saphenous Vein. Acta Pharmacol et Toxicol 1984; 55: Barbujo J, Villalan ALG, Valle J, Gomez B, Diequez G. Postjunctional Alpha1 and Alpha2 Adrenoceptors in Human Skin Arteries. An in Vitro Study. JPET, (1988); 249: Alabaster VA, Keir RF, Peters CJ. Comparison of activity of alphaadrenoceptor agonists and antagonists in dog and rabbit saphenous vein. NaunynSchmiedeberg s Arch. Pharmacol (1985); 330: Grant JA, Scrutton MC. Interaction of selective alphaadrenoceptor agonists and antagonists with human and rabbit blood platelets. Br J Pharmacol 1980; 71: Ruffolo RR, Waddell JR, Yaden EL. Postsynaptic alpha adrenergic receptor subtypes differentiated by yohimbin in tissues from the rat. Existence of alpha2adrenergic receptors in rat aorta. JPET 1981; 217: Fowler PJ, Grous M, Price WD, Matthews W. Pharmacological Differentiation of Postsynaptic Alpha Adrenoceptors In The Dog Saphenous Vein. JPET 1984; 299: T Klin J Med Sci 1998,