Üyelik derecesi. Klasik küme YAKIN = Bulanık küme. Nesne Mesafe Yakınlık derecesi, µ( mesafe) ,5 0,8
|
|
- Ilkin Sarıca
- 6 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 ulanık Mantığın Temel Kavramları Kısa ir Tarihçe : Jan Lukasiewicz in çok değerli mantık üzerine çalışmaları : Ma lack ın Muğlak Küme (Vague Set) ile ilgili makaleleri. Sadece üyelik fonksiyonu tanımlamış bilim dünyası tarafından ciddiye alınmamış. lınsa idi belkide şimdi bulanık (fuzzy) kümler yerine muğlak (vaque) kümeler ve sistemler konuşulur olacaktı : Latfi. Zadek in bulanık (fuzzy) küme teorisi : E. H. Mamdanibir buhar makinasının bulanık denetimini gerçekleştiriyor : Danimarka da lue Circle Coment ve SIR firmaları çimento fırınlarının denetiminde bulanık uygulamalar : ikinci IFS kongresinde ilk bulanık denetleyiciler sergilenmiş : Hitachi nin tasarladığı Japon Sendai metrosu bulanık denetleyicisi çalışmaya başlamış. u bulanık mantık daha düzgün hızlanma ve yavaşlama ve daha rahat bir seyahat olanağı sağlamıştır : ulanık denetlemeli çamaşır makinası vb. Ürünler Japonyada tüketicilere sunulmuştur : Sony elle yazılan karakterleri tanıyan bulanık mantık kullanan The Palm Top sistemini tanıtmıştır çalışmalarını motive eden sebepler (Neden bulanık mantık) Kompleks sistemlerin geleneksel matematik araçları ile analizindeki zorluklar. Geleneksel kontrol yapılarını kullanmak için oldukça fazla nonlineer ve zor anlaşılır olan bir prosesin kontrolü için bulanık mantık kullanılabilir. İnsan bunun için iyi bir örnektir. İnsanlar kompleks sistemler konusunda ve bunların kontrolünde mevcut geleneksel sistemlerden daha iyidir. Kesin olmayan dilsel bilgilere dayanarak etkili sonuçlar alabilmektedir. u sebeple özellikle sistemin karmaşık olduğu ve analizinin klasik yöntemlerle yapılamadığı ve bilginin belirsiz olduğu veya kesin olmadığı durumlarda bulanık mantık yöntemi çok uygun olmaktadır. Kontrol mühendisliğinde insan işletmenler yerine kullanılabilecek kontrol sistemleri sağlama ihtiyacı İnsan mantık sistemi iyi tanımlanmamış ve net sınırları olmayan bilgi ve kavramları sebep çıkarmada kullanabilmektedir. elirsiz ve kesin olmayan bilgilere dayanarak etkili sonuçlar üreten bulanık mantık, insan işletmenler tarafından kullanılan kontrol stratejilerini kolaylıkla gerçekleştirme olanağı sağlar ulanık mantığın uygulama örnekleri : ulanık Mantığa Giriş Çamaşır makineleri, buzdolabı, kameralar, vb tüketici ürünleri Motor kontrolü, araç güç devri ve iletim kontrolü, batarya şarz cihazı, vb otomotiv ve enerji ürünleri Isı denetimi, kimyasal işlemler, çimento fırını arıtma ve damıtma sistemleri vb endüstriyel proses kontrol ürünleri Robotik ve üretim ile ilgili diğer konular ulanık veri yapıları vb zeki bilgi sistemleri ulanık mantık, riston un iki değerli mantığının tersine çok değerli mantık temelleri üzerine kuruludur. İki değerli kümeler yerine çok değerli kümeler ile sonuç üretir. Klasik mantığın dayandığı temel varsayım Her önerme ya doğrudur veya yanlıştır. cümlesidir. u varsayım rtisto dan beri tartışma konusu olmuştur. risto Temel Varsayım adlı tezinde Gelecek şartlara bağlı olarak olayların şüpheli doğruluk durumları ndan bahseder. risto ya göre, Gelecek olaylar hakkındaki önermeler ne doğru ne de yanlıştır. İki durumda da olması imkan dahilindedir. Yani, doğruluk değerleri belirsizdir veya olaylara bağlıdır. Günümüzde iyice anlaşılmıştır ki doğruluk değerleri kesin olmayan durumlar, sadece gelecek olaylara özgü değildir. yrıca, bazı önermelerin doğruluk değerleri ölçümlerin temel sınırlamaları yüzünden belirsiz olmaktadır. u tür durum ve önermeler için, doğru ve yanlış değerlerinin yanında belirsiz veya bulanık olarak adlandırılan bir üçüncü doğruluk değerine izin vermek gerekmektedir
2 Klasik Mantıkla ilgili örnek paradokslar Giritli yalancı paradoksu: Klasik Mantıkla ilgili örnek paradokslar Ön yüzünde ve arka yüzünde iki zıt önerme yazılı olan kağıt paradoksu: Giritli bir yalancı: Giritliler yalancıdır. ir kağıdın önyüzünde ( yüzü olsun ) Yalan söyleyip söylemediğini sorgulayalım; Önermenin zıddı: Giritliler yalancı değildir. Eğer yalan söylüyor ise yalancı değil. Eğer doğru söylüyorsa ise yalancıdır. u kağıdın arkasında ki önerme doğrudur {} yazılı olsun. rka yüzünde ( yüzü olsun) İki değerli önermede bir kişi; Ya yalancıdır yada yalancı değildir. Ya hep yalan söyler yada hiç yalan söylemez. u paradoks bile başlı başına bir üçüncü değer gerektirir: z yalan söyler çok yalan söyler v.b. uda bazen bulanık mantık yaklaşımını gerektirir. yazılı olsun. u kağıdın arkasında ki önerme yanlıştır {} Eğer yüzündeki doğru ise yüzündekine göre, yüzündeki yanlıştır. Eğer yüzündeki yanlış ise yüzündekine göre, yüzündeki doğrudur. dur u örnek prodakslardan da anlaşılacağı gibi, bulanık mantık, belirsiz olarak adlandırılan bir üçüncü doğruluk değerine izin vererek klasik mantığı daha esnek hale getirme ihtiyacından dolayı ortaya çıkmıştır. ulanık mantığın önünde her şeyin bir derecesi vardır düşüncesi yatar. ulanık mantığın belirsizlik ortamında çıkarım yapan varsayımlara dayalı diğer teorilerden ayrılır.varsayımlara dayalı çıkarımın temelinde olasılık teorisi vardır. Fakat, bulanık mantığın dayandığı olasılık tan ziyade olabilirlik esasıdır. Olasılık: kavram olarak bir olayın olabilme sansı ve tekrar sıklığı ile ilgilidir. Olabilirlik: olayların gerçekleşme düzeyi, olayla ilgili verdiğimiz kararın düzeyi,olayı algılama derecemizdir. Olasılık ve olabilirliğin açıklamaya çalıştıkları belirsizlik yapısal olarak farklıdır; Örnek: Olasılık ifadesi; şişenin içindeki sıvı %50 ihtimal ile saf sudur. Olabilirlik yada bulanık mantık ifadesi: şişenin içindeki sıvı %50 oranında saf sudur. ulanık mantık belirsizlik ifade eden kavramlara üyelik derecesi atayarak, belirginlik sağlar; Uzun, ne derece uzun? az uzun, çok uzun, vb
3 ulanık Mantığın Genel Özellikleri ; Çok değerlilik ; Kesin değerler yerine, yaklaşık, kısmi değerler Tamamı veya hiçbiri yerine bir derece 0 veya yerine, 0 ve aralığında belirli bir derece ulanık mantıkta bilgi, az-çok.büyük-küçük küçük gibi dilsel ifadeler ile gösterilir ulanık çıkarım, dilsel ifadeler ile tanımlanan kurallar ile yapılır ulanı mantık matematiksel modellemesi zor olan sistemler için oldukça uygundur Çok değerlilik en çok doğal dillerde karşımıza çıkar ; Siyah ; ne zaman siyah olmaktan çıkar ve koyu gri olur. Hava ; ne zaman kararmaya başlar ve tam karanlık olur. Yetenekli ile dahi arasındaki sınır nedir ir eser ne zaman güzel olur. ir kişi ne zaman uzundur. ulanık mantık, tam olarak bilinmeyen veya eksik olan bilgiler kullanarak işlem yapma ve sonuç çıkarma kabiliyetine sahiptir azı nitelemelerde öyla sınır durumlar vardır ki, bu sözcüğü kullanıp kullanmamak gerektiği konusunda bir karar vermek zordur. İşte bir sözcüğün belirsizliği burada başlar Çok değerlilik ; Örneğin, uzun boyluluk özelliğini ele alalım. Klasik mantık ile; 8 cm uzun boylu iken 79 cm kısa boylu mudur? 75 cm de bir dereceye kadar uzun boyludur, 79 cm de hatta 70 cm de bir derece uzun boyludur. ulanık mantık boy uzunluğunu derecelendirerek bu probleme bir çözüm sağlar. ulanık mantık yaklaşımı ile; 80 cm de bir derece uzundur, 70 cm de bir derece uzundur. Matematiksel olarak bulanık mantık çok değerlilik demektir. Doğru, çok doğru, az doğru, az, çok, normal gibi sözel olarak ifade edilen dilsel değerler, sayısal olarak [0,] reel sayı aralığında yer alan dereceler ile ifade edilir. ulanık mantık geçerliliği kesin olan değil, yaklaşık olan çıkarım kurallarına sahiptir ulanık Mantığın Temel Kavramları ulanık mantık sistemleri dört temel kavrama dayanmaktadır ; ulanık kümeler Dilsel değişkenler Üyelik fonksiyonları ulanık kurallar
4 ulanık Mantığın Temel Kavramları Dilsel Değişkenler ulanık Kümeler; ulanık küme kavramı klasik kümenin bir uzantısıdır. Klasik lümede bir eleman kümenin ya içindedir() ya da dışındadır(0). ulanık kümelerde ise bir eleman 0 ile arasındaki herhangi bir üyelik değerine sahiptir. Klasik küme : üye olmayı () 0 : üye olmamayı ulanık küme Klasik küme : tam olarak üye olma ( tam üyelik derecesi ) 0-: üye olma dereceleri 0 : tam olarak üye olmama ( hiç üye olmam derecesi ) Üyelik derecesi ulanık küme S, hareketli nesneler kümesi olsun. u kümede, hareketli bir nesnesi ne derece yakındır sorusuna cevep verecek bir YKIN bulanık kümesi tanımlayalım : u küme için mesafe dilsel bir değişkendir. YKIN yakınlık kavramını ifade eden bir dilsel terim (değer) olarak tanımlanır. YKIN bulanık kümesini tanımlamanın en iyi yolu nesnenin uzaklığına bağlı bir üyelik fonksiyonu tanımlamaktadır., mesafe < mesafe YKIN =, 200 mesafe , 500 < mesafe ise Dilsel Değişkenler Üyelik Dereceleri ve Üyelik Fonksiyonları ; Tabloda örnek nesneler ve yakınlık dereceleri verilmektedir : Nesne Mesafe Yakınlık derecesi, ( mesafe) ,5 0,8 ir girdi değerinin, dilsel değişkenin bir terimine ne derecede ait olduğunu belirleyen değere üyelik derecesi ( degree of membership ) adı verilir. Dilsel değerin (terimin) tümü için bu değerler bir fonksiyon olarak üyelik fonksiyonu (membership function) veya bulanık sayı ( fuzzy number ) olarak adlandırılır. Örneğin uzaklıkla ilgili olarak; Dilsel değişkenler ve dilsel terimler gerçek değerleri dilsel değerlere dönüştürürler. Dilsel değişkenlerin değerleri dilsel terimlerdir. Terimler durum veya sonuçların dilsel yorumlarıdır. Örneğin ölçülebilen mesafe için dilsel yorumlar çok açık, uzak, normal, yakın, çok yakın vb. olacaktır. Uzaklık dilsel değerlerinin terimleri birbiriyle kesişmiştir. u, bulanık kümelerde örtüşüm olarak adlandırılır. Örneğin uzaklık 7metre ise bu uzaklığın bulanık ifadesi bir derece çok yakınve bir derece yakındır. En çok ve en genel kullanılan bulanık sayılar (üyelik fonksyonları) üçgen ve yamuk üyelik fonksiyonlarıdır
5 Üyelik Dereceleri ve Üyelik Fonksiyonları ; ulanık mantık temel işlemleri ; En çok ve en genel kullanılan bulanık sayılar(üyelik fonksyonları) üçgen ve yamuk üyelik fonksyonlarıdır. Üçgen üyelik fonksiyonları : ulanık küme teorisi, sadece dilsel değerlerin temsilini sağlamakla kalmayıp, aynı zamanda bu değerlerin mantıksal bir yol ile irdelenip sonuç çıkarılmasını sağlar. ulanık mantıkta en sık kullanılan üç temel işlem aşağıda verilmiştir; Kesişim işlemi (ulanık ND ), ulanık VE () = min ((), () ) Yamuk üyelik fonksiyonu : ulanık mantık temel işlemleri ; ulanık kurallar ; irleşim işlemi (bulanık or), bulanık veya U() = ma ( (), () ) Değil işlemi Ā() = - () U() ulanık terimler, dilsel eğer ise ( if, then ) kurallarından sonuç çıkarmak için kullanılır. Örneğin; Eğer hava az sıcak ise pencereyi az aç Eğer hava sıcak ve oda nemli ise pencereyi çok aç ulanık mantık sisteminin kural listesi ve üyelik fonksiyonları için genellikle uzman kişilerden sağlanan bilgiler kullanılır. YS ve benzeri metodlar da eğitim bulanık kuralları ve üyelik derecelerini belirlemek için kullanılabilir. Ā
6 ulanık Kümeler X, ile gösterilen nesnelerin toplamı olsun (uzayı). X de ile gösterilen bir bulanık küme aşağıdaki gibi tanımlanır; urada Α ( i ), kümesinin üyelik fonksiyonudur. Üyelik fonksiyonu X in Her bir elemanına 0 ile arasında bir üyelik değeri atar. yrık ulanık Küme {(, ( )) X } = X = { 0,, 2, 3, 4, 5, 6 } bir ailenin sahip olacağı çocuk sayısı = { ( 0, 0. ), (, 0.3 ), ( 2, 0.7 ), ( 3, ), ( 4, 0.7 ), ( 5, 0.3 ), ( 6, 0. ) } i i i ulanık Kümeler Sürekli ulanık Küme X = R{Reel Sayılar} = Yaklaşık 50 yaş = { (, () ) ε X } 0, < 40 40, ( ) = 60, , 60 <, bir ailedeki normal çocuk sayısı olsun ulanık Kümeler ulanık Küme İşlemleri ulanık küme gösterimini basitleştirmek için alternatif olarak aşağıdaki gösterimlere kullanılır; yrık bulanık küme; ulanık küme teorisi, klasik küme teorisinin genelleştirilmiş bir şekli olarak görülebilir. u nedenle bulanık küme işlemleri tanımlanırken, X uzayının klasik alt kümeleri arasında var olan ilişkilerin genişletilmesi yeterli olacaktır. = ( i ) / i Xi Sürekli bulanık küme;, X uzayında tanımlı bir bulanık küme olsun. (), kümesinin üyelik fonksiyonu; = ( ) / (): [0, ] ( i [0,] aralığına götüren bir fonksiyon) Yukarıda verilen toplam ve integral işaretleri (, ()) çiftlerinin birleşimini göstermek içindir ve toplama veya integral işlemini ifade etmezler. ynı şekilde / sadece bir semboldür ve bölmeyi ifade etmez. ynı şekilde, de X uzayında tanımlı bir bulanık bir küme ve (), kümesinin üyelik fonksiyonu ; () : [0.]
7 ulanık Küme İşlemleri ve bulanık kümeleri için aşağıdaki işlemler tanımlanabilr ; Eğer her Є X için () = () ise = olur. Eğer her Є X için () () ise C {, yı kapsar } Eğer her Є X için () = 0 ise kümesi boş kümedir { Ø } Eğer her Є X için () = ise, X uzayına eşittir {evrensel küme} C = her Є X için C () = min ( (), ()) C = U her Є X için C () = ma ( (), ()) ulanık Küme İşlemleri ve bulanık kümeleri için aşağıdaki işlemler tanımlanabilr ; UØ = her Є X için UØ () = ma ( (), 0) = () U Ø = U X = X her Є X için UX () = ma ( (), ) = U X = X Ø = Ø her Є X için Ø () = min ( (), 0) = 0 Ø = Ø X = X her Є X için X () = min ( (), ) = () X = X C C U her Є X için () = min ( (), ()) () C U () = ma ( (), ()) () C U ve böylece C C U olur ulanık Küme İşlemleri ve bulanık kümeleri için aşağıdaki işlemler tanımlanabilr ; ( C) = ( ) ( C) ulanık Küme İşlemleri ve bulanık kümeleri için aşağıdaki işlemler tanımlanabilr ;, nın tümleyeni ise C C X için ( ) = ( ) De Morgan kuralı; ( ) = ( C) ( C) = ( ) ( C) =φ ( ) = ma(, ) < ) ) enzer şekilde; ( ( = = ) < ' ' ( ) = ( = min(, ) ' ( ( ) ) = =
8 ulanık Küme İşlemleri ve bulanık kümeleri için aşağıdaki işlemler tanımlanabilr ; ulanık Küme İşlemleri ve bulanık kümeleri için aşağıdaki işlemler tanımlanabilr ; (')' = X için () = () ' (')' (')' () = () = ( ()) () = () (')' = ' ' X { φ için} X için ' ( ) = ma{- ( ), ( )} X için ( ) = ' X X ' φ { φiçin} X X için ( ) = min{ ( ), ( )} 0 için ( ) = 0 ' φ φ ' ulanık Küme İşlemleri ve bulanık kümeleri için aşağıdaki işlemler tanımlanabilr ; U = U her Є X için U () = ma ( (), ()) U () = ma ( (), ()) U = U ulanık Küme İşlemleri ve bulanık kümeleri için aşağıdaki işlemler tanımlanabilr ; = her Є X için M () = min ( (), ()) = () = U( ) = ynı şekilde, = U = her Є X için U () = ma ( (), ()) = () U = enzer şekilde, (U) =
9 ulanık kümelerin kardinalitesi (cadinality) ; ulanık kümelerin kardinalitesi (cadinality) ; Klasik kümelerde cadinality, kümedeki elemanların sayısıdır. Örnek; ulanık kümelerde ise, kısmi eleman olma durumu mevcut olduğu için bu kısmi üyelik dereceleri değerlendirmeye alınır. ulanık kümeler için cadinality aşağıdaki şekilde hesaplanır : 0,3 0,7 0,3 = Card ( ) = = ( ) ulanık kümesi için kardinalite : = card () = ( ) = Kardinalite ile ilgili özellikler ; Kardinalite ile ilgili özellikler ; + = + U Örnek; Örnek (devamı); = 0, ,5 =3 = 0, ,5 =3 + = 6 0,5 0,5 = ,5 0,5 = ,5 = 5 0,5 0,5 0,5 0,5 = = 0,5 U = 0, , ,5 = 5,5 + U = 0,5 + 5,5 = = + U
10 Kardinalite ile ilgili özellikler ; ulanık kümelerin yüksekliği (height); + = X İsbat; X ( ) = = X = ) ) = ( ( )) = ( = ( ( ) ir bulanık kümenin yüksekliği onun en yüksek derecesine eşittir; Height () = ma ( ()) (ЄX) Eğer bir bulanık kümenin yüksekliği ise küme normal bir bulanık kümedir. Eğer bir bulanık kümenin yüksekliği in altında ise subnormal bir kümedir. Subnormal kümeler genellikle, bulanık sonuç çıkarım işlemler sırasında ortaya çıkar. + = ( ) + ( ) = + = Örnek; ulanık kümesi için yükseklik: Height () = Destek (Support) ve lfa (α) Seviye Kesimler; Destek (Support) ve lfa (α) Seviye Kesimler; ir bulanık kümesinin desteği üyelik derecesi 0 dan büyük olan elemanlarının kümesidir. Supp() ={ iєx (i) >0 } Örnek; Genç = 0 + 0,8 0,5 0,3 0,2 0, bulanık kümesi için: lfa Seviye kesim gösterimi, destekten daha geneldir. bulanık kümesinin α0 seviyesindeki alfa kesimi α şeklinde gösterilir 0 ( α 0 [ 0,] ) ve üyelik derecesi α 0 dan küçük olmayan elemanların kümesidir; α = α 0 i { i X ( ) 0} şeklinde gösterilir Supp( Genç) = {0,20,25,30,35,40,50} Genç {0,20,25,30} Genç 0 = {0,20,25} 0,5 = Genç 0 = {0,20,25,30,35}, ,8 Genç = {0,20} 0
11 ulanık Tekillik (Singleton) ; yrışma Özelliği (resulation identity) ; ir bulanık kümesi X uzayında tekbir noktaya sahip ve bu noktaya sahip ve bu noktanın üyelik derecesi ( ) = ise, bu bulanık küme bulanık singleton olarak adlandırılır. Geçiş (Crossover) noktaları ; ir bulanık kümesinin geçiş noktaları üyelik derecesinin 0.5 olduğu noktalardır : { ( ) 0.5} Crossover( ) = = α seviye kesim gösteriminden yola çıkılarak, bir bulanık küme farklı α değerleri kullanan birçok keskin kümeye ayrışabilir. Orijinal üyelik fonksiyonu bu parçaların birleştirilmesiyle oluşturulabilir. bulanık kümesindeki elemanların üyelik dereceleri (α 0, α, α 2,..., α N ) olsun. yrışma özelliğine göre bulanık kümesi aşağıdaki şekilde yazılabilir : = α + α * +... α * 0 * α0 α + N αn burada, + işareti bulanık birleşimi (or) ifade eder. Ve α i * α aşağıda i verilen kümeyi ifade eder: αi eger α α i i α ( ) = i* αi 0 digerhalde yrışma Özelliği (resulation identity) ; yrışma Özelliği (resulation identity) ; Örnek; una göre : = 0./ + 0.2/ / /4 + / / / /8 ise : = 0./ + 0./2 + 0./3 + 0./4 + 0./5 + 0./6 + 0./7 + 0./8 0.2* 0.2 = 0.2/ / /4+ 0.2/ / / /8 0.5* 0.5 = 0.5/ / / / /7 0.8* 0.8 = 0.8/ / /6 * = /5 olur * * * * = 0./ + 0./2 + 0./3 + 0./4 + 0./5 + 0./6 + 0./7 + 0./ / / / / / / / / / / / / /4 +0.8/ /6 + /5 + işareti bulanık veya yı ifade ederse; 0./ + ma{0.,0.2}/2 + ma{0.,0.2,0.5}/3 + ma{0., 0.2,0.5,0.8}/4 + ma{0.,0.2,0.5,0.8,}/5 + ma{0.,0.2,0.5,0.8}/6 + ma{0.,0.2,0.5}/7 + ma{0.,0.2}/8 = 0./ + 0.2/ / /4 + / / / /8 =
12 Üyelik fonksiyonları Üyelik fonksiyonları Üçgen (triangle) üyelik fonksiyonu: : aşağıdaki gibi a,b,c şeklindeki üç parametre kullanılarak tanımlanabilir; Yamuk (trapezoid) üyelik fonksiyonu : aşağıdaki gibi a,b,c,d şeklindeki dört parametre kullanılarak tanımlanabilir; 0, < a a, a < b b a triangle( ; a, b, c) = c, b c c b 0, c < () Matlab ta üçgen üyelik konksiyonu aynı şekilde üç parametre ile ifade edilir. ornekfis.input().mf().type='trimf'; ornekfis. input().mf().params=[0 5 0]; 0, < a a, a < b b a trapezoid( ; a, b, c, d) =, b < c d, c d d c 0, d < () Matlab ta yamuk üyelik konksiyonu aynı şekilde dört parametre ile ifade edilir. ornekfis.input().mf().type='trapmf 'trapmf ornekfis. input().mf().params=[-2 0 3]; Üyelik fonksiyonları Üyelik fonksiyonları Gaus (Gaussian) Uyelik Fonksiyonu : c,g parametreleri kullanılarak aşağıdaki şekilde tanımlanır ; Genelleştirilmiş ell Üyelik Fonksiyonu : a,b,c parametreleri kullanılarak aşağıdaki şekilde tanımlanır ; Gaussian( ; c (-c)² 2σ, σ ) =e ell( ; a, b, c) = 2 c + a b Matlab ta gauss üyelik fonksiyonu aynı şekilde iki parametre ile ifade edilir; ornekfis.input().mf().type='gaussmf ornekfis. input().mf().params=[2 ]; Matlab ta bell üyelik fonksiyonu aynı şekilde üç parametre ile ifade edilir. ornekfis.input().mf().type='gbell bellmf ornekfis. input().mf().params=[ 5 2];
13 Üyelik fonksiyonları Sigmoid Üyelik Fonksiyonu : a ve c parametreleri kullanılarak aşağıdaki şekilde tanımlanır ; Sig + e ( ; a, c) = a( c) urada a eğim değerini kontrol eder ve c, geçiş (crossover) noktasıdır. Matlab ta sigmoid üyelik fonksiyonu aynı şekilde iki parametre ile ifade edilir. ornekfis.input().mf().type= sigmf ornekfis. input().mf().params=[5 5 ];
Bulanık Mantık. Bulanık Mantık (Fuzzy Logic)
Bulanık Mantık (Fuzzy Logic) Bulanık mantık, insan düşünmesini ve mantık yürütmesini modellemeye ve karşılaşılan problemlerde ihtiyaç doğrultusunda kullanmayı amaçlar. Bilgisayarlara, insanların özel verileri
DetaylıBulanık Küme Kavramı BULANIK KÜME. Sonlu ve Sonsuz Bulanık Kümeler. Sonlu ve Sonsuz Bulanık Kümeler
ULNIK KÜME ulanık Küme Kavramı Elemanları x olan bir X evrensel (universal küme düșünelim. u elemanların ÌX alt kümesine aitliği, yani bu altkümelerin elemanı olup olmadığı X in {0,1} de olan karakteristik
Detaylı2. Klasik Kümeler-Bulanık Kümeler
2. Klasik Kümeler-Bulanık Kümeler Klasik Küme Teorisi Klasik kümelerde bir nesnenin bir kümeye üye olması ve üye olmaması söz konusudur. Bu yaklaşıma göre istediğimiz özelliğe sahip olan bir birey, eleman
DetaylıDERS 2 : BULANIK KÜMELER
DERS 2 : BULNIK KÜMELER 2.1 Gİriş Klasik bir küme, kesin sınırlamalarla verilen bir kümedir. Örneğin, klasik bir küme aşağıdaki gibi belirtilebilir: = { x x > 6 }, Kapalı sınır noktası burada 6 dır.burada
DetaylıBULANIK MANTIK ile KONTROL
BULANIK MANTIK ile KONTROL AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ Bulanık mantığın temel prensipleri: Bulanık küme sözel değişkenleri göstermek için kullanılır. Az sıcak, biraz soğuk gibi bulanık mantık üyelik fonksiyonları
Detaylı4. Bulanık Sayılar- Üyelik Fonksiyonları
4. Bulanık Sayılar- Üyelik Fonksiyonları Bulanık Sayı Normal ve dışbükey bir bulanık kümenin alfa kesimi kapalı bir küme ise bulanık sayı olarak adlandırılmaktadır. Her bulanık sayı dış bükey bir bulanık
DetaylıOlasılık Kuramı ve İstatistik. Konular Olasılık teorisi ile ilgili temel kavramlar Küme işlemleri Olasılık Aksiyomları
Olasılık Kuramı ve İstatistik Konular Olasılık teorisi ile ilgili temel kavramlar Küme işlemleri Olasılık Aksiyomları OLASILIK Olasılık teorisi, raslantı ya da kesin olmayan olaylarla ilgilenir. Raslantı
DetaylıBULANIK MANTIK VE SİSTEMLERİ 2014 2015 BAHAR DÖNEMİ ÖDEV 1. Müslüm ÖZTÜRK 148164001004 Bilişim Teknolojileri Mühendisliği ABD Doktora Programı
BULANIK MANTIK VE SİSTEMLERİ 2014 2015 BAHAR DÖNEMİ ÖDEV 1 Müslüm ÖZTÜRK 148164001004 Bilişim Teknolojileri Mühendisliği ABD Doktora Programı Mart 2015 0 SORU 1) Bulanık Küme nedir? Bulanık Kümenin (fuzzy
DetaylıIV.Ünite: SEMBOLİK MANTIK: D - Çok Değerli Mantık Özet
ÇOK DEĞERLİ MANTIK Klasik mantık sistemleri, sadece belirli koşullarda oluşan, kesin doğruluk değerleri doğru ya da yanlış olan önermelerle ilgilenirler. Belirsizlikle ilgilenmezler. İki değerlikli bu
DetaylıMANTIK. Araş. Gör. Nesibe YALÇIN BİLECİK ÜNİVERSİTESİ BULANIK MANTIK
MANTIK Araş. Gör. Nesibe YALÇIN BİLECİK ÜNİVERSİTESİ BULANIK MANTIK İÇERİK Temel Kavramlar Bulanık Mantık Bulanık Mantık & Klasik Mantık Bulanık Küme & Klasik Küme Bulanık Sistem Yapısı Öğeleri Uygulama
DetaylıBMT 206 Ayrık Matematik. Yük. Müh. Köksal GÜNDOĞDU 1
BMT 206 Ayrık Matematik Yük. Müh. Köksal GÜNDOĞDU 1 Kümeler Yük. Müh. Köksal GÜNDOĞDU 2 Kümeler Kümeler Ayrık Matematiğin en temel konularından biridir Sayma problemleri için önemli Programlama dillerinin
DetaylıOlasılık Kavramı. Recep YURTAL. Mühendislikte İstatistik Metotlar. Çukurova Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü
Olasılık Kavramı Mühendislikte İstatistik Metotlar Çukurova Üniversitesi İnşaat Mühendisliği ölümü OLSILIK KVRMI KÜME KVRMI irlikte ele alınan belirli nesneler topluluğuna küme, Kümede içerilen nesnelere
DetaylıBulanık Kümeler ve Sistemler. Prof. Dr. Nihal ERGİNEL
Bulanık Kümeler ve Sistemler Prof. Dr. Nihal ERGİNEL İçerik 1. Giriş, Temel Tanımlar ve Terminoloji 2. Klasik Kümeler-Bulanık Kümeler 3. Olasılık Teorisi-Olabilirlik Teorisi 4. Bulanık Sayılar-Üyelik Fonksiyonları
DetaylıBulanık Mantığa Giriş
Bulanık Mantığa Giriş J E O L O J Ġ M Ü H E N D Ġ S L Ġ Ğ Ġ A. B. D. E S N E K H E S A P L A M A Y Ö N T E M L E R Ġ - I D E R S Ġ DOÇ. DR. ERSAN KABALCI BULANIK MANTIK Klasik mantık sistemleri, sadece
DetaylıYaklaşık Düşünme Teorisi
Yaklaşık Düşünme Teorisi Zadeh tarafından 1979 yılında öne sürülmüştür. Kesin bilinmeyen veya belirsiz bilgiye dayalı işlemlerde etkili sonuçlar vermektedir. Genellikle bir f fonksiyonu ile x ve y değişkeni
DetaylıBölüm 3. Klasik Mantık ve Bulanık Mantık. Serhat YILMAZ 1
Bölüm 3. Klasik Mantık ve Bulanık Mantık Serhat YILMAZ serhaty@kocaeli.edu.tr 1 Klasik Mantık ve Bulanık Mantık Bulanık kümeler, bulanık mantığa bulanıklık kazandırır. Bulanık kümelerde yürütme işini işleçler
DetaylıEsnek Hesaplamaya Giriş
Esnek Hesaplamaya Giriş J E O L O J İ M Ü H E N D İ S L İ Ğ İ A. B. D. E S N E K H E S A P L A M A Y Ö N T E M L E R İ - I DOÇ. DR. ERSAN KABALCI Esnek Hesaplama Nedir? Esnek hesaplamanın temelinde yatan
DetaylıGENELLEŞTİRİLMİŞ FUZZY KOMŞULUK SİSTEMİ ÜZERİNE
ÖZEL EGE LİSESİ GENELLEŞTİRİLMİŞ FUZZY KOMŞULUK SİSTEMİ ÜZERİNE HAZIRLAYAN ÖĞRENCİ: Berk KORKUT DANIŞMAN ÖĞRETMEN: Gizem GÜNEL İZMİR 2013 İÇİNDEKİLER 1. PROJENİN AMACI 3.33 2. GİRİŞ... 3 3. YÖNTEM 3 4.
DetaylıOlasılık, bir deneme sonrasında ilgilenilen olayın tüm olaylar içinde ortaya çıkma ya da gözlenme oranı olarak tanımlanabilir.
5.SUNUM Olasılık, bir deneme sonrasında ilgilenilen olayın tüm olaylar içinde ortaya çıkma ya da gözlenme oranı olarak tanımlanabilir. Günlük hayatta sıklıkla kullanılmakta olan olasılık bir olayın ortaya
Detaylı13.Konu Reel sayılar
13.Konu Reel sayılar 1. Temel dizi 2. Temel dizilerde toplama ve çarpma 3. Reel sayılar kümesi 4. Reel sayılar kümesinde toplama ve çarpma 5. Reel sayılar kümesinde sıralama 6. Reel sayılar kümesinin tamlık
DetaylıBULANIK MANTIK DENETLEYİCİLERİ. Bölüm-4 Bulanık Çıkarım
BULANIK MANTIK DENETLEYİCİLERİ Bölüm-4 Bulanık Çıkarım 1 Bulanık Çıkarım Bölüm 4 : Hedefleri Bulanık kuralların ve bulanık bilgi tabanlarının nasıl oluşturulacağını anlamak. Gerçekte bulanık muhakeme olan
DetaylıDers 9 İşlem tanımları. Ders Sorumlusu: Dr. Saadettin Erhan KESEN
Ders 9 İşlem tanımları Ders Sorumlusu: Dr. Saadettin Erhan KESEN GİRİŞ Önceki derslerde iki önemli sistem bileşeni olan veri akışları ve veri yapıları tanımlandı. Bu derste üçüncü sistem bileşeni olan
DetaylıA (B C) = {4, 5, 6} {2, 3, 4, 6, 7} = {4, 6} ; ve (A B) (A C) = {4, 6} {6} = {4, 6}. 6. Dağıtıcı yasayı Venn şeması yoluyla doğrulayınız.
Bölüm 2 Soruları ve Cevapları Alıştırma 2.3. 1. Aşağıdakileri küme notasyonu (gösterimi) ile yazınız. (a) 34 ten büyük tüm reel sayılar kümesi Çözüm: {x x > 34} (b) 8 den büyük 65 ten küçük tüm reel sayılar
DetaylıBULANIK MANTIK (FUZZY LOGIC)
BULANIK MANTIK (FUZZY LOGIC) Bulanık mantık ilk olarak 1965 yılında Lütfü Aliasker Zade nin yayınladığı bir makalenin sonucu oluşmuş bir mantık yapısıdır ve yayınladığı Fuzzy Sets makalesinde bulanık kümelerin
DetaylıBulanık Mantık Denetleyicileri
Bulanık Mantık Denetleyicileri Bulanık Çıkarım BULANIK ÇIKARIM İki-değerli mantık Çok-değerli mantık Bulanık mantık Bulanık kurallar Bulanık çıkarım Bulanık anlamlandırma Bulanık Çıkarım İki-değerli mantık
DetaylıKüme temel olarak belli nesnelerin ya da elamanların bir araya gelmesi ile oluşur
Kümeler Kümeler ve küme işlemleri olasılığın temellerini oluşturmak için çok önemlidir Küme temel olarak belli nesnelerin ya da elamanların bir araya gelmesi ile oluşur Sonlu sayıda, sonsuz sayıda, kesikli
DetaylıMAK 210 SAYISAL ANALİZ
MAK 210 SAYISAL ANALİZ BÖLÜM 5- SONLU FARKLAR VE İNTERPOLASYON TEKNİKLERİ Doç. Dr. Ali Rıza YILDIZ MAK 210 - Sayısal Analiz 1 İNTERPOLASYON Tablo halinde verilen hassas sayısal değerler veya ayrık noktalardan
DetaylıSORU 1: En az iki elemana sahip bir X kümesi ile bunun P (X) kuvvet. kümesi veriliyor. P (X) üzerinde 0 ; A = 1 ; A
2.2 Ölçüler SORU 1: En az iki elemana sahip bir X kümesi ile bunun P (X kuvvet kümesi veriliyor. P (X üzerinde 0 ; A (A : 1 ; A şeklinde tanımlanan dönüşümü ölçü müdür? ÇÖZÜM 1: (i Tanımdan ( 0. (ii A
DetaylıBulanık Mantık Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Final Sınavı 27 Mayıs 2014 Süre: 1 Saat 45 Dakika
AÇIKLAMALAR: 1. Bu sınavda KTÜ Sınav Uygulama Yönergesi uygulanmaktadır. SORU 1. X ve Y uzaylarında tanımlı üçgen yapılı bulanık alt kümeler sırasıyla sol, tepe ve sağ tanım parametrelerine bağlı olarak
DetaylıL İ S E S İ MATEMATİK. Kümeler. Üzerine Kısa Çalışmalar
MTEMTİK T T Ü R K N D O L U L İ S E S İ M T E M T İ K Üzerine Kısa Çalışmalar KONY \ SELÇUKLU 017 MTEMTİK KÜMELER (CÜMLELER).1 Küme (Cümle) Kavramı Matematiğin dili mantıktır., matematiğin kendisini anlatabilmesini
Detaylı7. BÖLÜM İÇ ÇARPIM UZAYLARI İÇ ÇARPIM UZAYLARI İÇ ÇARPIM UZAYLARI İÇ ÇARPIM UZAYLARI .= 1 1 + + Genel: Vektörler bölümünde vektörel iç çarpım;
İÇ ÇARPIM UZAYLARI 7. BÖLÜM İÇ ÇARPIM UZAYLARI Genel: Vektörler bölümünde vektörel iç çarpım;.= 1 1 + + Açıklanmış ve bu konu uzunluk ve uzaklık kavramlarını açıklamak için kullanılmıştır. Bu bölümde öklit
DetaylıX ve Y boş olmayan iki küme olsun. İki küme arasında tanımlanmış olan bir bulanık ilişki R, X x Y nin bir bulanık alt kümesidir.
Bulanık İlişkiler X ve Y boş olmayan iki küme olsun. İki küme arasında tanımlanmış olan bir bulanık ilişki R, X x Y nin bir bulanık alt kümesidir. R F(X x Y) Eğer X = Y ise R bir ikilik (binary) bulanık
DetaylıBİYOİSTATİSTİK Olasılıkta Temel Kavramlar Yrd. Doç. Dr. Aslı SUNER KARAKÜLAH
BİYOİSTTİSTİK Olasılıkta Temel Kavramlar Yrd. Doç. Dr. slı SUNER KRKÜLH Ege Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Biyoistatistik ve Tıbbi Bilişim D. Web: www.biyoistatistik.med.ege.edu.tr 1 OLSILIK Olasılık; Tablo
DetaylıÖrnek...3 : Aşağıdaki ifadelerden hangileri bir dizinin genel terim i olabilir?
DİZİLER Tanım kümesi pozitif tam sayılar kümesi olan her fonksiyona dizi denir. Örneğin f : Z + R, f (n )=n 2 ifadesi bir dizi belirtir. Diziler, değer kümelerine göre adlandırı - lırlar. Dizinin değer
DetaylıRakam : Sayıları yazmaya yarayan sembollere rakam denir.
A. SAYILAR Rakam : Sayıları yazmaya yarayan sembollere rakam denir. Sayı : Rakamların çokluk belirten ifadesine sayı denir.abc sayısı a, b, c rakamlarından oluşmuştur.! Her rakam bir sayıdır. Fakat bazı
DetaylıKÜMELER. İyi tanımlanmış nesneler topluluğuna küme denir. Bir küme, birbirinden farklı nesnelerden oluşur. Bu nesneler somut veya soyut olabilir.
1 KÜMELER İyi tanımlanmış nesneler topluluğuna küme denir. ir küme, birbirinden farklı nesnelerden oluşur. u nesneler somut veya soyut olabilir. Kümeyi oluşturan nesnelerin her birine eleman(öğe) denir.
DetaylıŞimdi de [ ] vektörünün ile gösterilen boyu veya büyüklüğü Pisagor. teoreminini iki kere kullanarak
10.Konu İç çarpım uzayları ve özellikleri 10.1. ve üzerinde uzunluk de [ ] vektörünün ile gösterilen boyu veya büyüklüğü Pisagor teoreminden dir. 1.Ö.: [ ] ise ( ) ( ) ve ( ) noktaları gözönüne alalım.
DetaylıKüme Temel Kavramları
Kümeler Kümeler Küme, matematiksel anlamda tanımsız bir kavramdır. Bu kavram "nesneler topluluğu veya yığını" olarak yorumlanabilir. Bu tanımdaki "nesne" soyut ya da somut bir şeydir; fakat her ne olursa
DetaylıKLASİK BULANIK MANTIK DENETLEYİCİ PROBLEMİ : INVERTED PENDULUM
KLASİK BULANIK MANTIK DENETLEYİCİ PROBLEMİ : INVERTED PENDULUM M.Ali Akcayol Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü (Yüksek Lisans Tezinden Bir Bölüm) Şekil 1'
DetaylıHAFİF BETONLARDA DONATI ADERANSI DAYANIMININ BULANIK MANTIK YÖNTEMİYLE MODELLENMESİ
ASYU 2008 Akıllı Sistemlerde Yenilikler ve Uygulamaları Sempozyumu HAFİF BETONLARDA DONATI ADERANSI DAYANIMININ BULANIK MANTIK YÖNTEMİYLE MODELLENMESİ Serkan SUBAŞI 1 Ahmet BEYCİOĞLU 2 Mehmet EMİROĞLU
Detaylıİleri Diferansiyel Denklemler
MIT AçıkDersSistemi http://ocw.mit.edu 18.034 İleri Diferansiyel Denklemler 2009 Bahar Bu bilgilere atıfta bulunmak veya kullanım koşulları hakkında bilgi için http://ocw.mit.edu/terms web sitesini ziyaret
DetaylıDEVLET VEYA ÖZEL OKUL SEÇİMİNDE KARAR VERME SÜRECİ VE MATEMATİKSEL KARAR YÖNETİMİ
DARÜŞŞAFAKA LİSESİ SALİH ZEKİ MATEMATİK YARIŞMASI DEVLET VEYA ÖZEL OKUL SEÇİMİNDE KARAR VERME SÜRECİ VE MATEMATİKSEL KARAR YÖNETİMİ ÖĞRENCİLER: CİHAN ATLİNAR KAAN YURTTAŞ DANIŞMAN: SERHAT GÖKALP MEV KOLEJİ
DetaylıÖrnek...3 : Aşağıdaki ifadelerden hangileri bir dizinin genel terim i olabilir? Örnek...4 : Genel terimi w n. Örnek...1 : Örnek...5 : Genel terimi r n
DİZİLER Tanım kümesi pozitif tam sayılar kümesi olan her fonksiyona dizi denir. Örneğin f : Z + R, f (n )=n 2 ifadesi bir dizi belirtir. Diziler değer kümelerine göre adlandırılırlar. Dizinin değer kümesi
Detaylısayıların kümesi N 1 = { 2i-1: i N } ve tüm çift doğal sayıların kümesi N 2 = { 2i: i N } şeklinde gösterilebilecektir. Hiç elemanı olmayan kümeye
KÜME AİLELERİ GİRİŞ Bu bölümde, bir çoğu daha önceden bilinen incelememiz için gerekli olan bilgileri vereceğiz. İlerde konular işlenirken karşımıza çıkacak kavram ve bilgileri bize yetecek kadarı ile
DetaylıBULANIK MANTIK ile KONTROL
BULANIK MANTIK ile KONTROL Ders-1 AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ Geleneksel yaklaşıma göre, bilim bütün ortaya koyduğu açıklamalarda kesinlik için uğraşmalıydı ve bundan dolayı da belirsizlik bilimsel olmayan
Detaylı8.Konu Vektör uzayları, Alt Uzaylar
8.Konu Vektör uzayları, Alt Uzaylar 8.1. Düzlemde vektörler Düzlemdeki her noktası ile reel sayılardan oluşan ikilisini eşleştirebiliriz. Buna P noktanın koordinatları denir. y-ekseni P x y O dan P ye
DetaylıBir değişkenin bir sabite mümkün olduğu kadar çok yaklaşması durumu ancak onun limitiyle ifade edilebilir.
LİMİT VE SÜREKLİLİK A- LİMİTLER Bir top 10 metre yükseklikten bırakılmaktadır. Top yere vurduktan sonra ilk yüksekliğin 2/5 i kadar sıçramakta ve bunu her yükseliş için devam ettirmektedir. Topun sıçrayacağı
DetaylıSEZGİSEL BULANIK ESNEK TOPOLOJİK UZAYLARDA BAĞLANTILILIK
T.C. ORDU ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ SEZGİSEL BULANIK ESNEK TOPOLOJİK UZAYLARDA BAĞLANTILILIK Mehmet Akif İŞLEYEN Bu tez, Matematik Anabilim Dalında Yüksek Lisans derecesi için hazırlanmıştır
DetaylıÖSYM M TEMEL MATEMATİK TESTİ YGS / MAT. Diğer sayfaya geçiniz. 1. Bu testte 40 soru vardır.
TEMEL MATEMATİK TESTİ 2011 - YGS / MAT M9991.01001 1. Bu testte 40 soru vardır. 1. 2. 2. Cevaplarınızı, cevap kâğıdının Temel Matematik Testi için ayrılan kısmına işaretleyiniz. işleminin sonucu kaçtır?
Detaylı10.Konu Tam sayıların inşası
10.Konu Tam sayıların inşası 1. Tam sayılar kümesi 2. Tam sayılar kümesinde toplama ve çarpma 3. Pozitif ve negatif tam sayılar 4. Tam sayılar kümesinde çıkarma 5. Tam sayılar kümesinde sıralama 6. Bir
DetaylıBu bölümde cebirsel yapıların temelini oluşturan Grup ve özelliklerini inceleyeceğiz.
1 BİR İŞLEMLİ SİSTEMLER Bu bölümde cebirsel yapıların temelini oluşturan Grup ve özelliklerini inceleyeceğiz. 1.1 İŞLEMLER Bir kümeden kendisine tanımlı olan her fonksiyona birli işlem denir. Örneğin Z
DetaylıBulanık Kural Tabanlı Sistemler
Üçgen (Triangular) normlar: Üçgen normlar (t-norm) Schweizer ve Sklar tarafından öne sürülmüştür. Herhangi bir a [0,1] aralığı için t-norm T(a, 1) = a şeklinde tanımlanır ve aşağıdaki özellikleri sağlar;
Detaylı1. BÖLÜM Polinomlar BÖLÜM II. Dereceden Denklemler BÖLÜM II. Dereceden Eşitsizlikler BÖLÜM Parabol
ORGANİZASYON ŞEMASI . BÖLÜM Polinomlar... 7. BÖLÜM II. Dereceden Denklemler.... BÖLÜM II. Dereceden Eşitsizlikler... 9. BÖLÜM Parabol... 5 5. BÖLÜM Trigonometri... 69 6. BÖLÜM Karmaşık Sayılar... 09 7.
Detaylı2011 Third International Conference on Intelligent Human-Machine Systems and Cybernetics
2011 Third International Conference on Intelligent Human-Machine Systems and Cybernetics Özet: Bulanık bir denetleyici tasarlanırken karşılaşılan en önemli sıkıntı, bulanık giriş çıkış üyelik fonksiyonlarının
DetaylıÖrnek...2 : Örnek...3 : Örnek...1 : MANTIK 1. p: Bir yıl 265 gün 6 saattir. w w w. m a t b a z. c o m ÖNERMELER- BİLEŞİK ÖNERMELER
Terim: Bir bilim dalı içerisinde konuşma dilinden farklı anlamı olan sözcüklerden her birine o bilim dalının bir terimi denir. Önermeler belirtilirler. p,q,r,s gibi harflerle Örneğin açı bir geometri terimi,
Detaylı18.034 İleri Diferansiyel Denklemler
MIT AçıkDersSistemi http://ocw.mit.edu 18.034 İleri Diferansiyel Denklemler 2009 Bahar Bu bilgilere atıfta bulunmak veya kullanım koşulları hakkında bilgi için http://ocw.mit.edu/terms web sitesini ziyaret
DetaylıDEPREM KONUMLARININ BELİRLENMESİNDE BULANIK MANTIK YAKLAŞIMI
DEPREM KONUMLRININ BELİRLENMESİNDE BULNIK MNTIK YKLŞIMI Koray BODUR 1 ve Hüseyin GÖKLP 2 ÖZET: 1 Yüksek lisans öğrencisi, Jeofizik Müh. Bölümü, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon 2 Yrd. Doç. Dr., Jeofizik
DetaylıT.C. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi
T.C. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi LİSANS YERLEŞTİRME SINAVI-1 MATEMATİK TESTİ 11 HAZİRAN 2017 PAZAR Bu testlerin her hakkı saklıdır. Hangi amaçla olursa olsun, testlerin tamamının veya bir kısmının
DetaylıRastgele değişken nedir?
Rastgele değişken nedir? Şİmdiye kadar hep, kümelerden ve bu kümelerin alt kümelerinden (yani olaylar)dan bahsettik Bu kümelerin elemanları sayısal olmak zorunda değildi. Örneğin, yazı tura, kız erkek
Detaylıİstatistik ve Olasılık
İstatistik ve Olasılık Rastgele Değişkenlerin Dağılımları I Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Ders konusu Bu derste; Rastgele değişkenlerin tanımı ve sınıflandırılması Olasılık kütle fonksiyonu Olasılık yoğunluk
DetaylıT.C. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi
T.C. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi LİSANS YERLEŞTİRME SINAVI-1 MATEMATİK TESTİ 11 HAZİRAN 2017 PAZAR Bu testlerin her hakkı saklıdır. Hangi amaçla olursa olsun, testlerin tamamının veya bir kısmının
DetaylıHatalar Bilgisi ve İstatistik Ders Kodu: Kredi: 3 / ECTS: 5
Ders Kodu: 0010070021 Kredi: 3 / ECTS: 5 Yrd. Doç. Dr. Serkan DOĞANALP Necmettin Erbakan Üniversitesi Harita Mühendisliği Bölümü Konya 07.01.2015 1 Giriş 2 Giriş Matematiksel istatistiğin konusu yığın
DetaylıDers 6: Sürekli Olasılık Dağılımları
Ders 6: Sürekli Olasılık Dağılımları Normal Dağılım Standart Normal Dağılım Binom Dağılımına Normal Yaklaşım Düzgün (uniform) Dağılım Üstel Dağılım Dağılımlar arası ilişkiler Bir rastgele değişkenin, normal
DetaylıVEKTÖR UZAYLARI 1.GİRİŞ
1.GİRİŞ Bu bölüm lineer cebirin temelindeki cebirsel yapıya, sonlu boyutlu vektör uzayına giriş yapmaktadır. Bir vektör uzayının tanımı, elemanları skalar olarak adlandırılan herhangi bir cisim içerir.
DetaylıAYRIK YAPILAR ARŞ. GÖR. SONGÜL KARAKUŞ- FIRAT ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ YAZILIM MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ, ELAZIĞ
AYRIK YAPILAR P r o f. D r. Ö m e r A k ı n v e Y r d. D o ç. D r. M u r a t Ö z b a y o ğ l u n u n Ç e v i r i E d i t ö r l ü ğ ü n ü ü s t l e n d i ğ i «A y r ı k M a t e m a t i k v e U y g u l a
Detaylı0.1 Küme Cebri. Teorem 1 A ve B iki küme olmak üzere i) (A B) c = A c B c ii) (A B) c = A c B c
0. Küme Cebri Bu bölümde verilen keyfikümeler üzerinde birleşim, kesişim, fark, tümleyen,...gibi özellikleri sağlayan eşitliklerle ilgilenceğiz. İlk olarak De Morgan kurallarıdiye bilinen bir Teoremi ifade
DetaylıÜNİTE 1: TEMEL KAVRAMLAR
MATEMATİK ÜNİTE : TEMEL KAVRAMLAR Temel Kavramlar ADF 0 RAKAM Sayı oluşturmak için kullanılan sembollere... denir. 0 luk sayma düzenindeki rakamlar 0,,,... 8 ve 9 olup 0 tanedir. örnek a, b, c sıfırdan
Detaylı1.58 arasındaki her bir değeri alabileceği için sürekli bir
7.SUNUM Hatırlanacağı gibi, kesikli rassal değişkenler sonlu (örneğin; 0, 1, 2,...,10) veya sayılabilir sonsuzlukta (örneğin; 0, 1, 2,...) değerler alabilmektedir. Fakat birçok uygulamada, rassal değişkenin
DetaylıAYRIK YAPILAR ARŞ. GÖR. SONGÜL KARAKUŞ- FIRAT ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ YAZILIM MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ, ELAZIĞ
AYRIK YAPILAR P r o f. D r. Ö m e r A k ı n v e Y r d. D o ç. D r. M u r a t Ö z b a y o ğ l u n u n Ç e v i r i E d i t ö r l ü ğ ü n ü ü s t l e n d i ğ i «A y r ı k M a t e m a t i k v e U y g u l a
DetaylıMATM 133 MATEMATİK LOJİK. Dr. Doç. Çarıyar Aşıralıyev
MATM 133 MATEMATİK LOJİK Dr. Doç. Çarıyar Aşıralıyev 3.KONU Kümeler Teorisi; Küme işlemleri, İkili işlemler 1. Altküme 2. Evrensel Küme 3. Kümelerin Birleşimi 4. Kümelerin Kesişimi 5. Bir Kümenin Tümleyeni
DetaylıBSE 207 Mantık Devreleri Lojik Kapılar ve Lojik Devreler (Logic Gates And Logic Circuits)
SE 207 Mantık Devreleri Lojik Kapılar ve Lojik Devreler (Logic Gates nd Logic Circuits) Sakarya Üniversitesi Lojik Kapılar - maçlar Lojik kapıları ve lojik devreleri tanıtmak Temel işlemler olarak VE,
DetaylıCebir Notları. Kümeler. Gökhan DEMĐR, KÜME KAVRAMI
, 2006 MC Cebir Notları Gökhan DEMĐR, gdemir23@yahoo.com.tr Kümeler KÜME KVRMI Kümenin tanım yoktur. undan dolayı kümeyi tanıtmaya çalışalım. Küme kavramında bir topluluk, bir kolleksiyon ifadesi vardır.
DetaylıHatalar ve Bilgisayar Aritmetiği
Hatalar ve Bilgisayar Aritmetiği Analitik yollardan çözemediğimiz birçok matematiksel problemi sayısal yöntemlerle bilgisayarlar aracılığı ile çözmeye çalışırız. Bu şekilde Sayısal yöntemler kullanarak
DetaylıİÇİNDEKİLER. Önsöz...2. Önermeler ve İspat Yöntemleri...3. Küme Teorisi Bağıntı Fonksiyon İşlem...48
İÇİNDEKİLER Önsöz...2 Önermeler ve İspat Yöntemleri...3 Küme Teorisi...16 Bağıntı...26 Fonksiyon...38 İşlem...48 Sayılabilir - Sonlu ve Sonsuz Kümeler...56 Genel Tarama Sınavı...58 Önermeler ve İspat Yöntemleri
DetaylıÖrnek Bir zar atıldığında zarın üstünde bulunan noktaların sayısı gözlensin. Çift sayı gelmesi olasılığı nedir? n(s) = 3 6 = 1 2
Bir Olayın Olasılığı P(A) = n(a) n(s) = A nın eleman sayısı S nin eleman sayısı Örnek Bir zar atıldığında zarın üstünde bulunan noktaların sayısı gözlensin. Çift sayı gelmesi olasılığı nedir? Çözüm: S
DetaylıSistem nedir? Başlıca Fiziksel Sistemler: Bir matematiksel teori;
Sistem nedir? Birbirleriyle ilişkide olan elemanlar topluluğuna sistem denir. Yrd. Doç. Dr. Fatih KELEŞ Fiziksel sistemler, belirli bir görevi gerçekleştirmek üzere birbirlerine bağlanmış fiziksel eleman
DetaylıKÜMELER KÜMELER. Ortak Özellik Yöntemi: Kümenin içindeki elemanlar ortak bir özelliğe yazılır.
Küme: elirli nesneler topluluğuna küme adını veriyoruz. n iyi sanatçı ( - ) n güzel şarkı ( - ) Sınıftaki en güzel kız ( - ) Sınıftaki mavi gözlü erkekler ( + ) Uçan insanlar ( + ) oş Küme: lemanı olmayan
DetaylıEŞİTLİK KISITLI TÜREVLİ YÖNTEMLER
EŞİTLİK KISITLI TÜREVLİ YÖNTEMLER LAGRANGE YÖNTEMİ Bu metodu incelemek için Amaç fonksiyonu Min.z= f(x) Kısıtı g(x)=0 olan problemde değişkenler ve kısıtlar genel olarak şeklinde gösterilir. fonksiyonlarının
DetaylıKABA KÜME TEORİSİ (Rough Set Theory) Dr. Sedat TELÇEKEN
KABA KÜME TEORİSİ (Rough Set Theory) Dr. Sedat TELÇEKEN Giriş Bilgi teknolojisindeki gelişmeler ve verilerin dijital ortamda saklanmaya başlanması ile yeryüzündeki bilgi miktarı her 20 ayda iki katına
DetaylıGenel Graf Üzerinde Mutlak 1-merkez
Genel Graf Üzerinde Mutlak 1-merkez Çözüm yöntemine geçmeden önce bazı tanımlara ihtiyaç vardır. Dikkate alınan G grafındaki düğümleri 1 den n e kadar numaralandırın. Uzunluğu a(i, j)>0 olarak verilen
DetaylıÖSYM. 1. Bu testte 40 soru vardır. 2. Cevaplarınızı, cevap kâğıdının Matematik Testi için ayrılan kısmına işaretleyiniz AYT/Matematik
MATEMATİK TESTİ 1. Bu testte 40 soru vardır. 2. Cevaplarınızı, cevap kâğıdının Matematik Testi için ayrılan kısmına işaretleyiniz. 1. 2. a bir gerçel sayı olmak üzere, karmaşık sayılarda eşitliği veriliyor.
Detaylısonlu altörtüsü varsa bu topolojik uzaya tıkız diyoruz.
Ders 1: Önbilgiler Bu derste türev fonksiyonunun geometrik anlamını tartışıp, yalnız R n nin bir açık altkümesinde değil, daha genel uzaylarda tanımlı bir fonksiyonun türevi ve özel noktalarının nasıl
DetaylıKÜMELER VE MANTIK KESİLİ MATEMATİKSEL YAPILAR
KÜMELER VE MANTIK KESİLİ MATEMATİKSEL YAPILAR Kümeler Koşullu ve Mantıksal Denklik Kümeler Kümeler Ayrık Kümeler De-Morgan Kuralı Z (Zahlen; alm.) tamsayılar kümesi Z negatif tamsayılar kümesi, Z nonneg
Detaylı1- Sayı - Tam sayıları ifade etmek için kullanılır. İfade edilen değişkene isim ve değer verilir.
Değişkenler 1- Sayı - Tam sayıları ifade etmek için kullanılır. İfade edilen değişkene isim ve değer verilir. Örnek Kullanım : sayı değer= 3; sayı sayı1; 2- ondalık - Ondalık sayıları ifade etmek için
DetaylıDers 2: Küme Teorisi, Örnek Uzay, Permütasyonlar ve Kombinasyonlar
Ders 2: Küme Teorisi, Örnek Uzay, Permütasyonlar ve Kombinasyonlar Küme Kavramı Küme İşlemleri Deney, Örnek Uzay, Örnek Nokta ve Olay Kavramları Örnek Noktaları Sayma Permütasyonlar Kombinasyonlar Parçalanmalar
Detaylı18.034 İleri Diferansiyel Denklemler
MIT AçıkDersSistemi http://ocw.mit.edu 18.034 İleri Diferansiyel Denklemler 2009 Bahar Bu bilgilere atıfta bulunmak veya kullanım koşulları hakkında bilgi için http://ocw.mit.edu/terms web sitesini ziyaret
DetaylıHareket halindeki elektrik yüklerinin oluşturduğu bir sistem düşünelim. Belirli bir bölgede net bir yük akışı olduğunda, akımın mevcut olduğu
Akım ve Direnç Elektriksel olaylarla ilgili buraya kadar yaptığımız tartışmalar durgun yüklerle veya elektrostatikle sınırlı kalmıştır. Şimdi, elektrik yüklerinin hareket halinde olduğu durumları inceleyeceğiz.
DetaylıBu kısımda işlem adı verilen özel bir fonksiyon çeşidini ve işlemlerin önemli özelliklerini inceleyeceğiz.
Bölüm 3 Gruplar Bu bölümde ilk olarak bir küme üzerinde tanımlı işlem kavramını ele alıp işlemlerin bazı özelliklerini inceleyeceğiz. Daha sonra kümeler ve üzerinde tanımlı işlemlerden oluşan cebirsel
Detaylı1994 ÖYS. 6. x, y, z sıfırdan büyük birer tam sayı ve 2x+3y-z=94 olduğuna göre, x in en küçük değeri kaçtır?
99 ÖYS. Üç basamaklı abc sayısının birler basamağı tür. Birler basamağı ile yüzler basamağı değiştirildiğinde oluşan yeni sayı, abc sayısından 97 küçüktür. Buna göre, abc sayısının yüzler basamağı kaçtır?.,
DetaylıGenelleştirilmiş bulanık esnek cebirsel yapılar. Generalized fuzzy soft algebraic structures
SAÜ. Fen Bil. Der. 17. Cilt, 3. Sayı, s. 301-306, 2013 SAU J. Sci. Vol 17, No 3, p. 301-306, 2013 Genelleştirilmiş bulanık esnek cebirsel yapılar Hacı Aktaş 1*, Özlem Bulut 1 1* Erciyes Üniversitesi Fen
DetaylıLYS Y ĞRU MTMTİK TSTİ. u testte Matematik ile ilgili 0 soru vardır.. evaplarınızı, cevap kâğıdının Matematik Testi için ayrılan kısmına işaretleyiniz.. u testteki süreniz 7 dakikadır.., y reel sayılar
DetaylıBulanık Mantık Tabanlı Uçak Modeli Tespiti
Bulanık Mantık Tabanlı Uçak Modeli Tespiti Hüseyin Fidan, Vildan Çınarlı, Muhammed Uysal, Kadriye Filiz Balbal, Ali Özdemir 1, Ayşegül Alaybeyoğlu 2 1 Celal Bayar Üniversitesi, Matematik Bölümü, Manisa
DetaylıANADOLU ÜNİVERSİTESİ OLASILIĞA GİRİŞ
ANADOLU ÜNİVERSİTESİ İST 213 OLASILIK DERSİ OLASILIĞA GİRİŞ DOÇ. DR. NİHAL ERGİNEL OLASILIĞA GİRİŞ - Bugün yağmur yağma olasılığı % 75 dir. - X marka bilgisayarın hiç servis gerektirmeden 100000 saat çalışması
DetaylıBULANIK MANTIK DENETLEYİCİLERİ. Bölüm-2 Bulanık Kümeler
ULNIK MNTIK DENETLEYİCİLERİ ölüm-2 lanık Kümeler 1 lanık Kümeler ölüm 2 : Hedefleri lanık Mantık Sistemlerinin temelini teşkil eden blanık kümelerin temel konlarını anlamak. Sözel değişkenlerin blanık
DetaylıOLASILIĞA GİRİŞ P( )= =
OLASILIĞA GİRİŞ - Bugün yağmur yağma olasılığı % 75 dir. - X marka bilgisayarın hiç servis gerektirmeden 100000 saat çalışması olasılığı %85 dir. Olasılık modelleri; Sıvı içindeki moleküllerin davranışlarını
DetaylıMATEMATİK ÖĞRETMENLİK ALAN BİLGİSİ - DENEME SINAVI DENEME. Diğer sayfaya geçiniz.
MATEMATİK. DENEME ÖĞRETMENLİK ALAN BİLGİSİ - DENEME SINAVI. f : X tanımlı y = f() fonksiyonu için lim f ( ) = L ise aşağıdaki önermelerden kaç tanesi kesinlikle doğrudur? 0 I. X dir. 0 II. f() fonksiyonu
Detaylı10. SINIF MATEMATİK FONKSİYONLARDA İŞLEMLER-2
. SINIF MTEMTİK FONKSİYONLRD İŞLEMLER- ÇKEY NDOLU LİSESİ MTEMTİK ÖLÜMÜ . ÜNİTE.. FONKSİYONLRD DÖRT İŞLEM Neler öğreneceksiniz? Fonksiyonlarda dört işlem yani toplama çıkarma, çarpma ve bölmeyi öğreneceksiniz.
DetaylıBMT 101 Algoritma ve Programlama I 3. Hafta. Yük. Müh. Köksal GÜNDOĞDU 1
BMT 101 Algoritma ve Programlama I 3. Hafta Yük. Müh. Köksal GÜNDOĞDU 1 Akış Diyagramları ve Sözde Kodlar Yük. Müh. Köksal GÜNDOĞDU 2 Sözde Kodlar (pseudo-code) Yük. Müh. Köksal GÜNDOĞDU 3 Sözde Kod Sözde
DetaylıBulanık Mantık Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Arasınav - 11 Nisan 2014 Süre: 1 Saat 30 Dakika
SORU 1 (20P). Bir tartı aletinin kalibrasyonunu yapmak üzere kurulan düzenekte, kalibrasyon katası ±10 gram arasında bakılmaktadır. Öyleki -10 ve altı kesinlikle NEGATİF BÜYÜK hata, +10 ve üstü kesinlikle
Detaylı