Transkript

1 Bizim Sorumluluðumuz Ýlkelerimiz, Çevremiz, Ýnsanýmýz, Geleceðimiz Akçansa Sürdürülebilirlik Raporu

2 Ýçindekiler Rapor Hakkýnda 1 Rapor Hakkýnda 2 Yönetim Kurulu Baþkaný ve Genel Müdür Mesajý 4 Kurumsal Profil 8 22 Sürdürülebilirlik Hedefleri Ýlerleme Tablosu 1 Çimento Sektörü, Yerel Ekonomi ve Akçansa 16 YÖNETÝÞÝM VE SÜRDÜRÜLEBÝLÝRLÝK 16 Kurumsal Yönetim 17 Sürdürülebilirlik Yönetimi 19 Paydaþlarla Diyaloðumuz 22 ÝKLÝM DEÐÝÞÝKLÝÐÝYLE MÜCADELE 32 BÝYOÇEÞÝTLÝLÝK 23 Enerji Verimliliði 25 Emisyon Yönetimi 27 Alternatif Yakýt Kullanýmý 28 Alternatif Hammadde Kullanýmý 38 ÝÞ SAÐLIÐI VE GÜVENLÝÐÝ 42 ÇALIÞMA HAYATI 48 TOPLUMA KATKI 5 Performans Tablosu 57 GRI Ýndeksi 32 Maden Sahalarýnda Etki Yönetimi 33 Üretim Tesislerinde Çevresel Etki Yönetimi 38 Ýþ Güvenliði 39 Çalýþan Saðlýðý 42 Adil Çalýþma Ortamý 43 Çalýþan Geliþimi Türk çimento sektörünün en köklü kuruluþlarýndan biri olan Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Þ. (Akçansa), vizyoner yönetim yaklaþýmlarý ve yenilikçi çalýþmalarla sektörüne öncülük etmeye devam etmektedir. Bu kapsamda, Türk çimento sektörünün 1. yýldönümünü kutladýðýmýz 21 yýlýnda yayýmlamýþ olduðumuz Akçansa Sürdürülebilirlik Raporu, sektörümüz için bir ilki oluþturdu. Bizim için de bir ilk olan bu çalýþmanýn ardýndan aldýðýmýz geri bildirim ve öneriler sonucunda uygulama düzeyimizi geliþtirerek hazýrladýðýmýz Akçansa Sürdürülebilirlik Raporu'nun ikincisini tüm paydaþlarýmýzýn görüþlerine sunarýz. Global Reporting Initiative Raporlama Standardý Uyum Beyaný Akçansa Sürdürülebilirlik Raporu, uluslararasý düzeyde kabul gören ve Global Reporting Initiative tarafýndan hazýrlanan raporlama ilkeleri takip edilerek hazýrlanmýþtýr. Geçtiðimiz dönemde takip ettiðimiz GRI G3 Raporlama Rehberi'nin dönem içinde revize edilmesi üzerine, bu yýlki raporlama çalýþmamýzý, GRI tarafýndan yayýmlanmýþ en son sürüm olan GRI G3.1 Raporlama Rehberi'ne uygun olarak B uygulama düzeyinde gerçekleþtirdik. Raporun kapsamýnýn, baðlayýcýlýðýnýn, içerik ve veri kompozisyonunun belirlenmesinde GRI Raporlama Ýlkeleri'nin öngördüðü kalite ve þekil þartlarýna baðlý kalýnmýþtýr. Rapor dahilinde kullanýlan GRI Performans Göstergeleri hakkýnda detaylý bilgiye 57 ve 63. sayfalar arasýnda bulunan GRI Ýndeksi bölümünden, gerçekleþtirilen deðerlendirme sonucunda bu raporun GRI G3.1 Rehberi B uygulama düzeyi þartlarýna uygun olarak hazýrlandýðýna dair GRI Uygulama Onay Belgesi'ne ise Künye sayfasýndan ulaþabilirsiniz. Raporun Amacý ve Kapsamý Bu rapor; baþta çalýþanlar, hissedarlar, bayiler, tedarikçiler ve sivil toplum kuruluþlarý olmak üzere, tüm paydaþ gruplarýnýn Akçansa hakkýnda doðrudan, açýk, güncel ve güvenilir bilgi edinme hakký gözetilerek þeffaflýk ve hesap verebilirlik ilkeleri çerçevesinde hazýrlanmýþtýr. Sürdürülebilirlik yönetimine bakýþýmýzý, kurumsal önceliklerimizi, bu alanlarda gerçekleþtirdiðimiz çalýþmalarý ve gelecekte ne gibi bir noktaya ulaþmayý hedeflediðimizi paydaþlarýmýzýn deðerlendirmesine sunduðumuz bu raporun kapsamýný, Akçansa'nýn çimento, agrega ve hazýr beton iþ kollarýnda "Akçansa", "Agregasa" ve "Betonsa" markalarýyla Türkiye'de yürüttüðü faaliyetler oluþturmaktadýr. Akçansa'nýn, çok uluslu ortaðý HeidelbergCement'in iþtiraki HC Trading tarafýndan yürütülen ihracat faaliyetleri ve Akçansa iþtiraki olan Karçimsa'ya yönelik performans ise bu rapor kapsamýna dahil edilmemiþtir. Raporlama Ýçeriðinin Oluþturulmasý Akçansa Sürdürülebilirlik Raporu, þirketin sosyal, ekonomik, çevresel ve iþ etiði gibi ana alanlarda tespit edilmiþ öncelikli konularda performansýnýn paydaþlarýnca deðerlendirmesinin yapýlmasýna uygun göstergeler kullanýlarak hazýrlanmýþtýr. Raporda açýklanan verilerin büyük çoðunluðunu, GRI G3.1 Raporlama Rehberi'nde önerildiði þekilde oluþturulan performans göstergeleri oluþturmaktadýr. Daha kapsamlý performans açýklamasý yapýlabilmesi adýna bu göstergelerin yanýnda, çimento sektörüne özgü genel kabul görmüþ performans göstergelerine de rapor içeriðinde yer verilmiþtir. Rapor içeriðinde Akçansa faaliyetlerine yönelik bilgiler, veri türüne göre deðiþen sistem ve standartlar uyarýnca þirket içi kaynaklar tarafýndan saðlanmýþtýr. Akçansa faaliyetlerinin sektörel ya da küresel düzeyde hangi düzleme yerleþtiðini daha açýk ortaya koyabilmek için kullanýlan sektörel ya da küresel deðerlendirmelere yönelik veriler Dünya Bankasý ve çeþitli sektörel kuruluþlarýn bilgi kaynaklarýndan elde edilmiþtir. Güvenilir kaynaklardan elde edilmiþ ve þirket içi kontrol süreçlerinden geçmiþ olmasýna raðmen bu çalýþma kapsamýnda kullanýlan veriler, baðýmsýz dýþ denetim sürecine tabi tutulmamýþtýr. Raporlama Dönemi dönemi sürdürülebilirlik performansýmýzý açýkladýðýmýz ilk raporumuzun ardýndan gerçekleþtirdiðimiz bu çalýþma, yýllarý arasýndaki çalýþma ve performans sonuçlarýmýzý içermektedir. Ýki yýllýk düzenli aralýklarla hazýrlanmasý planlanan Akçansa Sürdürülebilirlik Raporu'nun bir sonraki yayýnýnýn yýllarýna yönelik olarak 214 yýlýnda gerçekleþtirilmesi hedeflenmektedir. Akçansa Sürdürülebilirlik Raporu 1

3 Yönetim Kurulu Baþkaný ve Genel Müdür Mesajý Deðerli Paydaþlarýmýz, Akçansa, ticari alanda olduðu gibi sürdürülebilir ve sorumlu iþ modellerinin benimsenmesi konusunda da Türkiye çimento sektöründeki öncü konumunu devam ettirmektedir. Akçansa için sürdürülebilirlik, sosyal, çevresel, ekonomik boyutlarýyla yönetim anlayýþýmýzý, çalýþma kültürümüzü ve gelecekteki varlýðýmýzý þekillendiren ana stratejik unsurdur. Geçtiðimiz dönemde Türk çimento sektöründe sürdürülebilirlik raporu yayýmlayan ilk ve tek þirket olma niteliðini taþýmamýz, sürdürülebilirlik yönetimine olan stratejik yaklaþýmýmýzýn ve sektörümüze yön verme motivasyonumuzun göstergesidir. Nüfus, kentleþme ve gelir düzeyindeki yükseliþe paralel olarak artan konut ve altyapý ihtiyacýnýn yanýnda, Türkiye'nin karþý karþýya bulunduðu deprem gerçeði, mevcut yapý stokunun dönüþüm ihtiyacýný göz önüne sermektedir. Bu durum, Türk inþaat sektörüne ve ana hammadde saðlayýcýsý olan çimento sektörüne önemli kazanýmlar saðlamaktadýr. Yaþanan finansal kriz döneminde gerileyen Türk inþaat sektörü, 21 yýlýnda küresel trendlerden baðýmsýz olarak tekrar yükseliþe geçmiþ, 211 yýlýnda da %11 düzeyindeki artýþla bu trendi güçlenerek devam etmiþtir. Türk çimento sektörünün gelecek dönemlerde de özellikle kentsel dönüþüm çalýþmalarýnýn hýz kazanmasýyla yükseliþini sürdürmesi beklenmektedir. Akçansa, güçlü üretim ve daðýtým aðý olanaklarý, ürün çeþitliliði ve müþteri odaklý hizmet yaklaþýmýyla, sektöründe yaþanan geliþmelere yanýt vererek performansýný geçmiþ senelere kýyasla belirgin oranda artýrmayý baþarmýþtýr. Çimento, hazýr beton ve agrega iþ kollarýnýn tamamýnda gerçekleþtirilen performans artýþýnýn gelecek dönemlerde sürdürülmesi için Akçansa, üretimde etkinliðin artýrýlmasý, yeni inovatif ürünlerle tüketici beklentilerinin karþýlanmasý, lojistik ve daðýtým aðý optimizasyonu ve dikey entegrasyon stratejileriyle bölgesel pazar paylarýnýn artýrýlmasý ve sektör genelindeki liderlik konumunun pekiþtirilmesini hedeflemektedir. Akçansa, sorumlu bir kurumsal vatandaþ olarak, paydaþ beklentilerine yanýt vermeyi ön plana koymaktadýr. Temel amacýmýz, yönetsel yaklaþýmýmýz, operasyonel performansýmýz, ürün ve hizmetlerimizle bu beklentileri karþýlayarak toplumumuzun yaþam kalitesini yükseltmektir. Bu doðrultuda oluþturduðumuz sürdürülebilirlik anlayýþýmýz sosyal, çevresel ve ekonomik unsurlara yayýlan çeþitli öncelikli çalýþma alanlarýndan oluþmaktadýr. Bize göre günümüz ve yakýn geleceðin en öncelikli sorunu iklim deðiþikliðidir. Bunun yanýnda, doðal hayatýn zarar görmesi ve biyoçeþitlilik niteliðinin bozulmasý da sosyal, ekonomik ve çevresel alanlarda derin riskler oluþturan iklim deðiþikliði sorunu üzerinde bir çarpan etkisi yaratmaktadýr. Bu sebeplerden, iklim deðiþikliði ve biyoçeþitlilik sorunu, enerji yoðun ve maden sahalarýndan çýkarýlan hammaddeye baðýmlý bir sektör olan çimento üretiminin geleceði üzerinde operasyonel, yasal, ticari ve itibar gibi çeþitli risk unsurlarý oluþturmaktadýr. Bu nedenle, tüm operasyonel unsurlarýmýzla, kendimize iddialý hedefler koyarak iklim deðiþikliðiyle mücadeleye destek veriyor; yatýrýmlarýmýzla performansýmýzý geliþtiriyor; ulusal, uluslararasý, sektörel ya da genel inisiyatiflere aktif katýlým gösteriyoruz. Bu kapsamda, raporlama döneminde 95 milyon TL düzeyinde yatýrým gerçekleþtirerek performansýmýzý yükselttik, Karbon Saydamlýk Projesi'ne (CDP) gönüllü katýlým göstererek taahhütlerimizi pekiþtirdik. Akçansa CO2 emisyonunun azaltýlmasýna yönelik olarak, WBCSD CSI Çimento Sürdürülebilirlik Giriþimi'nin de önerdiði üzere, üretimde enerji verimliliði, alternatif enerji kaynaklarýnýn tercih edilmesi, alternatif hammaddelerle geliþtirilen düþük klinker içerikli ürünlere odaklanmaktan oluþan üç ayaklý bir strateji takip etmektedir. 29 yýlýnda 3,49 GJ/ton klinker olan klinker üretiminde ýsýl enerji ihtiyacýný, gerçekleþtirdiðimiz enerji verimliliði çalýþmalarýyla 3,29 GJ/ton klinker düzeyine indirmeyi baþardýk. Bu çalýþmalar içinde Çanakkale Fabrikasý'nda kurduðumuz atýk ýsýdan enerji geri kazaným tesisinin önemli bir yeri bulunmaktadýr. 211'in Eylül ayýnda devreye aldýðýmýz tesis ile yýllýk 15 milyon kwh enerji geri kazanarak fabrikanýn enerji ihtiyacýnýn %3'a yakýnýný karþýlýyoruz. Ýklim deðiþikliði ile mücadele gibi çevresel ve diðer sosyal unsurlarýyla birlikte tasarlanarak hayata geçirdiðimiz projenin, baþvurusu gerçekleþtirilen Gold Standard sertifikasyonu sonucunda CO2 denkleþtirme ve karbon ticareti açýsýndan farklý bir deðer kazanacaðýný öngörüyoruz. Raporlama sürecinde, bu projenin Rio+2 Zirvesi'nde teblið edilecek "Türkiye'de gerçekleþtirilen örnek iklim deðiþikliðiyle mücadele projeleri" arasýnda deðerlendirilmesi de Akçansa için gurur kaynaðýdýr. Raporlama döneminde alternatif yakýt tüketimi uygulamalarýna odaklanarak hayata geçirdiðimiz çeþitli projelerle üretimde kullanýlabilecek yeni yakýt türleri geliþtirdik. Bu çalýþmalar sonucunda 28 yýlýnda %2,84 olan alternatif yakýt ikame oranýmýzý, 211 yýlýnda %4,68'e yükselttik. Dönem içinde Büyükçekmece Fabrikasý, geliþtirdiði kentsel arýtma suyu atýk çamurundan yakýt üretme projesiyle alternatif yakýt tüketimi uygulamalarýný çok daha ileri bir noktaya taþýmýþtýr. Dönem içinde gerçekleþtirilen benzer çalýþmalarla birlikte Büyükçekmece Fabrikasý, 28'de %7,3 olan alternatif yakýt ikame oranýný, 211 yýlýnda %12,67'ye yükseltmiþtir. Ürün kompozisyonunda klinkere alternatif çeþitli hammaddelerin kullanýlmasý uygulamalarýyla dönem içinde birçok yeni ürün çeþidini portföyümüze dahil ettik. Özellikle hazýr beton segmentinde ürettiðimiz özel ürünler, düþük CO2 emisyonu ve doðal kaynak kullaným düzeyleriyle daha çevreci, kompozisyonlarý bakýmýndan depreme daha dayanýklý, kullaným özellikleri bakýmýndan iþ saðlýðý ve güvenliði performansýný artýran, sunduklarý tasarruf ve verimlilik olanaklarýyla daha düþük maliyetli projelerin gerçekleþtirilmesini mümkün kýlmaktadýr. Raporlama döneminde gerçekleþtirilen çalýþmalarla, çimento üretiminde de 29 yýlýnda %2,73 olan alternatif hammadde kullaným oranýný 211'de %4'e yükseltmeyi; %87 olan klinker kullaným oranýný ise %85'e indirmeyi baþardýk. Gerçekleþtirdiðimiz tüm bu çalýþmalarla, 28 yýlýnda 757 kg CO2e/ton çimento olan çimento üretiminde oluþan CO2 emisyonu miktarýný 211 yýlýnda 746,57 kg CO2e/ton çimento düzeyine indirmeyi baþardýk. Ulaþtýðýmýz performans sonucunda, ürünlerimizin doðal hammadde kullanýmý ve CO2 emisyonu bakýmýndan iklim deðiþikliði faktörünün azaltýlmasýyla Akçansa, sürdürülebilir inþaat akreditasyonunu hedefleyen projeler için de güçlü bir çözüm ortaðý haline gelmiþtir. Raporlama döneminde Marmara Bölgesi'nde gerçekleþtirilen akredite projelerin %14'ünde Akçansa ürünleri kullanýlmýþ, Akçansa özel ürün kategorilerinde de sektör liderliðini elde etmiþtir. Elektrofiltrasyon tekniðinden torbalý filtre uygulamasýna geçiþe hýz verdiðimiz raporlama döneminde, toz emisyonlarýnýn azaltýlmasýna yönelik 39 milyon TL yatýrým yaptýk. 28 yýlýnda 1 ton klinker üretimi sonucunda ortalama 116 g toz emisyonu oluþuyorken 211 yýlýnda bu miktarý 58 g düzeyine indirdik. Sürdürülebilirlik yaklaþýmýmýzýn diðer önemli bir alanýný oluþturan biyoçeþitliliðin korunmasý konusunda da çalýþmalarýmýzý sürdürdük. Dönem içinde ocak iþletmelerinin çevresel etkilerini düþürmeye yönelik gerçekleþtirdiðimiz birçok çalýþmanýn yanýnda, ekonomik ömrünü tamamlayan maden sahalarýnda rehabilitasyon çalýþmalarýna planlandýðý þekilde devam ediyoruz. Dönem içinde, su tüketimi, geri dönüþüm ve atýk su deþarjý konusunda yapýlan çalýþmalarýn yanýnda, biyoçeþitliliðin korunmasý konusundaki atýlan en büyük adým alternatif yakýt tüketimidir. Alternatif yakýt olarak büyük ölçüde çeþitli türde atýk malzemenin kullanýyor olmasý daha etkili atýk geri kazanýmý olanaðý sunmaktadýr. Bu sayede, çoðunluðu atýk sahalarýnda bertaraf edilecek ya da doðal ortama deþarj edilecek ton atýk geri kazanýlmýþtýr. Türk çimento sektörünün en beðenilen þirketi olmamýzda, faaliyet sahalarýmýzda görev alan herkes için insan haklarýnýn korunduðu, adil, güvenilir; geliþimin, katýlýmýn ve açýk iletiþimin desteklendiði bir çalýþma ortamý oluþturuyor olmamýzýn önemli payý bulunmaktadýr. Özellikle çalýþan saðlýðý ve güvenliði, Akçansa için hiçbir koþulda ödün verilmeyen en öncelikli alanlardan biridir. Akçansa her faaliyet yýlýna, kaza ve meslek hastalýðý hedefiyle baþlar. Bu hedefe ulaþmak için uygulamalarýný ciddiyetle yönetir ve sürekli gözden geçirir. Þirket tarihimiz boyunca hiçbir çalýþanýmýzda herhangi bir meslek hastalýðýna rastlanmamýþ olmasý, raporlama döneminde tüm iþ kollarýmýzda kaza sýklýk ve þiddet oranlarýnda minimum %5 oranýnda performans artýþý saðlamýþ olmamýz bu alandaki ciddiyetimizin en belirgin göstergesidir. Türkiye'nin en önemli sorunlarýndan biri olan trafik kazalarý sonucunda 211 yýlýnda kiþi hayatýný kaybetmiþ, 238. kiþi ise yaralanmýþtýr. Akçansa açýsýndan raporlama döneminde gerçekleþen tek üzücü durum ise, alýnan tüm önlemlere raðmen ölümle sonuçlanan trafik kazasý yaþamýþ olmamýzdýr. Bu gibi durumlarýn bir daha gerçekleþmemesi için yürüttüðümüz incelemeler sonucunda taþýma operasyonlarýnda yol emniyetinin saðlanmasýna yönelik olarak takip ettiðimiz standart ve uygulamalarý daha da güçlendirdik. Akçansa gelecek dönemlerde de deðiþmez kaza hedefini koruyarak çalýþmalarýný sürdürecektir. Ýçinde bulunduðumuz toplumun beklenti ve ihtiyaçlarýnýn karþýlanmasýna, sürdürülebilir kalkýnma hedeflerine ulaþmasýna olan desteðimizi artýrarak sürdürüyoruz. Bu kapsamda raporlama döneminde birçok alanda, toplumsal proje, mesleki geliþim ve altyapý güçlendirme çalýþmasý gerçekleþtirdik; üniversite-sanayi iþbirliðine güzel örnekler verdik; toplumsal fayda amacýyla çalýþan birçok organizasyona baðýþ ve sponsorluk katkýsý saðladýk. Özellikle çevre ve eðitim alanýna yoðunlaþtýrdýðýmýz bu çalýþmalara gelecek dönemlerde de daha çok çalýþan katýlýmý saðlayarak devam edecek; Akçansa'nýn sorumlu küresel vatandaþ olma kimliðini güçlendireceðiz. Tüm bu çalýþmalarý gerçekleþtirirken amacýmýz, "tüm sýnýrlarýn ötesinde sürdürülebilir büyümenin saðlanmasý" vizyonumuz doðrultusunda, paydaþlarýmýz için sosyal, çevresel ve ekonomik boyutlarýyla yüksek düzeyde deðer yaratmak, içinde bulunduðumuz toplumun yaþam kalitesini yükselterek daha güvenli ve refah dolu bir yarýn oluþturulmasýna katký saðlamaktýr. Bu hedefimize ulaþmak doðrultusunda çýktýðýmýz yolda bizlere güven ve desteklerini sunan tüm paydaþlarýmýza þükranlarýmýzý sunarýz. Mehmet Göçmen Yönetim Kurulu Baþkaný Hakan Gürdal Genel Müdür Akçansa Sürdürülebilirlik Raporu 3

4 Kýrklareli Tesisi Kemerburgaz Tesisi Baþköy Tesisi Gebze Tesisi Yalova Terminali Samsun Terminali Kurumsal Profil Bir Sabancý Holding ve HeidelbergCement ortaklýðý olan Akçansa, Türkiye çimento sektörünün lider þirketi konumundadýr. Akçimento (1967) ve Çanakkale Çimento (1974) þirketlerinin 1996 yýlýnda birleþmesiyle kurulan Akçansa Türkiye'nin en büyük çimento üreticisidir. Akçansa, iþtirakleri Betonsa'yla 1998'de, Agregasa'yla ise 22'de birleþerek; ileri teknoloji donanýmlý tesisleri ve üstün kalite anlayýþýyla çimento, agrega ve hazýr beton segmentlerinde faaliyetlerini güçlendirmiþtir. 6,7 7,7(milyon ton) TOPLAM ÇÝMENTO SATIÞ 6,6 7,7 6,8 7,7 Bugün Türkiye çimento ihtiyacýnýn %1'unu karþýlamakta olan Akçansa, yüksek nitelikli ürün ve doða dostu çalýþma yaklaþýmlarýyla 211 yýlýnda Ýstanbul Sanayi Odasý tarafýndan ödüllendirilmiþ, ayný yýl Türkiye'nin En Beðenilen Çimento Þirketi olma onurunu yaþamýþtýr. 5,5 Ortaklýk Yapýsý Diðer Halka Açýk; 2,56 HeidelbergCement Mediterrannean Basin Holdings S.L.; 39, Yýlýna Ait Baþlýca Göstergeler Net Satýþlar Çalýþanlar Üretim Ýhracat Net Kar Toplam Varlýklar 1.1 milyon TL Hacý Ömer Sabancý Holding A.Þ.; 39, kiþi (Türkiye çimento sektöründeki istihdamýn %7,7 si) 6,5 milyon ton klinker ve 6,6 milyon ton çimento (Türkiye nin toplam klinker üretiminin %12 si ve çimento üretiminin %1,4 ü) 1,5 milyon ton çimento ve,8 milyon ton klinker (Türkiye toplam çimento ve klinker ihracatýnýn ise %16 sý) 1 milyon TL 1.278,5 milyon TL 1,2 4, 1, Beton (m 3 ) 1,1 5, 2, Agrega (ton) 5,2, Çimento Klinker Toplam Toplam Satýþlar (milyon ton) 1,9 Yurtiçi Satýþlar (milyon ton) * Betonsa ve Agregasa, Akçansa nýn hazýr beton ve agrega markalarýdýr. Vizyon Tüm sýnýrlarýn ötesinde sürdürülebilir büyümek Tüm paydaþlarýmýz tarafýndan güvenilen ve en çok tercih edilen iþ modeline sahip þirket olarak, yapý malzemeleri sektöründe tüm sýnýrlarýn ötesinde sürdürülebilir büyümek. Misyon Toplumsal, çevresel, yasal ve etik deðerlere baðlý kültürümüz ile Yenilikçi ürünler, hizmetler ve çözümler ile müþterilerimize, Üstün finansal performansýmýz ile hissedarlarýmýza, Ýþ saðlýðý ve güvenliði öncelikli yönetim anlayýþýmýz ve sürekli geliþim olanaklarý ile çalýþanlarýmýza, Alternatif yakýt ve hammadde kullanýmý, geri kazaným süreçleri ve biyolojik çeþitliliðe verilen önem ile çevremize ve Diðer tüm paydaþlarýmýza, deðer yaratarak, toplumun yaþam kalitesini yükselten lider yapý malzemeleri þirketi olmaktýr. Raporlama döneminde alýnan ödüller Fabrikalar Betonsa Tesisleri Karçimsa Tesisleri Agrega Tesisleri Terminaller Çanakkale Fabrikasý nda devreye aldýðý Atýk Isý Geri Kazaným Tesisi ile ÝSO Çevre Ödülleri'nde Onur Ödülü'ne deðer görüldü. Capital Dergisi tarafýndan yapýlan bir araþtýrmada "Türkiye'nin en beðenilen çimento þirketi" seçildi. 1 yýldýr Türkiye'nin en beðenilen çimento þirketi unvanýný taþýyor. Ýstanbul Sanayi Odasý tarafýndan 21 yýlýnda yayýmlanan "Ýlk 5 Sanayi Kuruluþu" listesinde 6. sýrada yer aldý. Akçansa Sürdürülebilirlik Raporu 5

5 Akçansa Deðer Zincirindeki Sürdürülebilirlik Konularý Aþaðýdaki þemada, Akçansa nýn deðer zinciri içindeki sürdürülebilirlik etkileri tanýmlanmaktadýr. Burada listelenmiþ olan sürdürülebilirlik baþlýklarý raporlarýn ilgili bölümlerinde detaylý olarak incelenmiþtir. Tedarikçiden müþteriye uzanan deðer zincirinin her halkasýnda Akçansa, paydaþlarý üzerindeki etkilerini belirler, izler ve iyileþtirme aksiyonlarý alýr. Hammadde Üretimi (Maden Sahalarý) Operasyon Delme Patlama Sürdürülebilirlik Konularý Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Biyoçeþitlilik ve rehabilitasyon Gürültü kirliliði Toz emisyonu Kýrma Homojenize etme Operasyon Ana Ürün Klinker Öðütme Piþirme Soðutma Klinker ve Çimento Üretimi (Fabrikalar) Hammadde Kireçtaþý Kil/Þist Operasyon Öðütme Stoklama Paketleme Ürün Çimento Sürdürülebilirlik Konularý Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Toz emisyonlarý Sera ve diðer emisyonlarýnýn azaltýlmasý Alternatif yakýt ve hammadde kullanýmý Enerji verimliliði Doðal kaynak kullanýmýnýn azaltýlmasý Su kullanýmý Atýk bertarafý Yerel toplum iliþkileri Müþteriler Hazýr Beton ve Agrega Üretimi Pazarlama ve Satýþ Operasyon Ürünlerin Nakliyesi Bayiler Hazýr beton üreticileri Endüstriyel üreticiler Ýnþaat þirketleri Müteahhitler Ýhracat müþterileri Sürdürülebilirlik Konularý Sürdürülebilir ve yenilikçi ürünler Ürün bilgilendirme Sürdürülebilirlik Konularý Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Toz emisyonu Trafik yoðunluðu Sürdürülebilirlik Konularý Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Toz emisyonu Geri dönüþüm Su kullanýmý Yerel toplum iliþkileri Akçansa Sürdürülebilirlik Raporu 7

6 22 Sürdürülebilirlik Hedefleri Ýlerleme Tablosu Ýþ Saðlýðý ve Güvenliðine En Yüksek Öncelik Verilmesi Çimento Hazýr Beton Agrega Hedef Tanýmý Anahtar Performans Göstergesi Birim Gerçekleþme 211 Kaza sýklýk oraný % 12,15 Kaza þiddet oraný %,18 Ölümlü kaza sayýsý adet/yýl 2 Gün kayýplý kaza sýklýk oraný % 7,52 Tüm çalýþanlar, müteahhit çalýþanlarý ve 3. þahýslar için en yüksek seviyede iþ saðlýðý ve güvenliði þartlarýnýn saðlanmasý Biyoçeþitliliðe Kalýcý Olumlu Katký Saðlamak Çimento & Agrega Kaza sýklýk oraný Kaza þiddet oraný Ölümlü kaza sayýsý Gün kayýplý kaza sýklýk oraný Kaza sýklýk oraný Kaza þiddet oraný Ölümlü kaza sayýsý Gün kayýplý kaza sýklýk oraný % % adet/yýl % % % adet/yýl % 3,82,1 3 1,91,,, Hedef Tanýmý Anahtar Performans Göstergesi Birim Gerçekleþme 211 Doðaya yeniden kazandýrma Doðaya yeniden kazandýrma projeleri projelerinin hazýrlanmasý ve onaylanan maden sahasý oraný yetkili mercilere onaylatýlmasý Üretimin bittiði alanlarýn rehabilite edilmesi Rehabilite edilen alan miktarý ha Hedef , 6,,,,,, Hedef 212 Hedef 215,,,,,,, Hedef 215 Hedef 22,,,,,,, Hedef 22 % ,1 1, 15, 25, Sürdürülebilir Ýnþaat Çözümleri Hedef Tanýmý Anahtar Performans Göstergesi Birim Gerçekleþme Hedef Hedef Hedef Yeþil Bina projelerinde Agrega çözüm ortaðý olmak Marmara pazarýnda yer alýnan proje oraný % Geri dönüþtürülmüþ agrega Toplam agrega üretiminde geri dönüþtürülmüþ Hazýr Beton % üretimini artýrmak agrega kullaným oraný Atýklarýn Kaynak Olarak Kullanýlmasý Çimento Hedef Tanýmý Anahtar Performans Göstergesi Birim Gerçekleþme 211 Fosil yakýt kullanýmýnýn azaltýlmasý Çimentoda klinker kullaným oranýnýn azaltýlmasý Atýk ile ikame edilen yakýt oraný (ýsýl deðer olarak) Biyokütle ile ikame edilen yakýt oraný (ýsýl deðer olarak) Çimentoda klinker kullaným oraný Ýklim Deðiþikliði ile Mücadele Hedef Tanýmý Anahtar Performans Göstergesi Birim Gerçekleþme 211 Çimento Emisyonlarýn sürekli kontrolü NOx seviyesi SO2 seviyesi Toz seviyesi CO2 seviyesi mg/m³ mg/m³ mg/m³ kg CO2/ton klinker Hedef 212 Hedef 215 Hedef 22 % 4,58 1,2 2, 29, %,68 2,65 5, 6,33 % 85,1 83, 81, 79, 685,81 22,71 37,5 877,5 Hedef 212 < 8 < 5 < Hedef 215 < 8 < 5 < Hedef 22 < 8 < 5 < 1 83 Diðer Olumsuz Çevresel Etkilerin Azaltýlmasý Çimento Hazýr Beton Agrega Hedef Tanýmý Anahtar Performans Göstergesi Birim Gerçekleþme 211 NOx ve SO2 parametrelerinin on-line (çevrim içi) izlenmesi On-line izleme yapýlan döner fýrýn oraný % 17 % Kapalý kömür stokholü oraný % 6 Fabrikalarýn tozsuzlaþtýrýlmasý Üstü kapatýlan klinker taþýma bantlarý ve % 83,33 klinker stokhollerinin oraný Elektrostatik filtrelerin torbalý filtre ile deðiþtirilmesi Farin, fýrýn ve çimento deðirmenlerindeki torbalý filtre oraný Agreganýn kapalý Agreganýn kapalý alanlarda alanlarda depolanmasý depolandýðý tesis oraný Yeni mikser ve pompa 1 yaþ altýnda mikser ve pompa oraný kullanýmýný artýrmak Çevresel þikayetlerin Þikayet sayýsý azaltýlmasý Kamyon tekerlek yýkama Yýkama tesisi kurulan tesis oraný sistemi kurulmasý Tesis üstlerinin kapatýlmasý Üstü kapatýlan tesis oraný % % % adet/yýl ,75 1 Hedef 212 Kurumsal Sürdürülebilirlik Doðrultusunda Sosyal ve Paydaþ Katýlýmý Alanlarýnda Etkinlik Hedef Tanýmý Anahtar Performans Göstergesi Hedef 212 Ocak yönetimi master planý hazýrlamak Etkin ocak yönetimi saðlamak Master plan oluþturmak ve uygulamak için ön çalýþmalar yürütmek Sosyal Yönetiþim ve Kurumsal Sürdürülebilirlik Sosyal sorumluluk projeleri uygulamak Paydaþ katýlýmýný artýrmak Kapsamlý ve etkili iletiþim saðlamak Kurumsal sürdürülebilirlik stratejisi doðrultusunda uygun sosyal sorumluluk projeleri yönetmek Paydaþ katýlýmýný artýrmaya yönelik araþtýrma ve mekanizma geliþtirmek Ýletiþim planý oluþturmak ve uygulamak % % Mevcut çalýþmalarýn devam ettirilmesi Sosyal sorumluluk projelerine yönelik kurumsal strateji ve KPI'larýn tespiti Ocak yönetimi master planý hazýrlamak için ön çalýþmalar yürütmek Kapsamlý bir iletiþim planý hazýrlamak içi ön çalýþma yürütmek Hedef Hedef 215 Master planý ön çalýþmalarýný ve gerekli iletiþim faaliyetlerini baþlatmak Master planý ön çalýþmalarýný ve gerekli iletiþim faaliyetlerini baþlatmak Master planý ön çalýþmalarýný ve gerekli iletiþim faaliyetlerini baþlatmak Hedef Hedef 22 Master Plan'ý gerçekleþtirmek ve sýfýr þikayet hedefine eriþmek Master Plan'ý gerçekleþtirmek ve sýfýr þikayet hedefine eriþmek Master Plan'ý gerçekleþtirmek ve sýfýr þikayet hedefine eriþmek Tüm Müþteri paydaþlarý memnuniyeti kapsayacak ve teknolojide bir iletiþim planý ortaya koymak lider, sektöründe en çok çalýþýlmak istenen, pay sahipleri için yüksek deðer üreten, tedarikçilerinin vazgeçilemez iþ ortaðý olarak gördüðü bir þirket olmak Akçansa Sürdürülebilirlik Raporu 9

7 Çimento Sektörü, Yerel Ekonomi ve Akçansa Türkiye'de hazýr beton %11'lik büyüme oraný ile 211'in en hýzlý yükselen ikinci sektörü olmuþtur. Tarih boyunca geliþmiþ toplumlarýn simgeleri, inþa ettikleri yapýlar olmuþtur. Estetik kaygýnýn ötesinde bir toplum, ekonomik ve sosyal açýdan sürdürülebilir bir geliþim trendi ortaya koyabilmek için saðlam bir altyapýya ihtiyaç duyulmaktadýr. Sahip olunan bina stokunun, baraj ve enerji santrallerinin, karayollarýnýn, ticaret, saðlýk, eðitim ve kültür-sanat merkezlerinin niteliði ve yaygýnlýðý günümüzde de kalkýnmýþlýk göstergeleri olarak deðerlendirilmektedir. Bu bakýmdan inþaatýn temel hammaddesi olan çimento sadece yapý unsurlarýnýn deðil, ayný zamanda toplumlarýn kalkýnmayla baðlantýsýný da kurmaktadýr. 211 itibariyle 7 milyarýn üzerinde olan dünya nüfusunun, 22 yýlýnda 9 milyara ulaþmasý beklenmektedir. Bunun yanýnda, kýrsal nüfus azalýrken kent nüfusu hýzla yükselmektedir. Diðer taraftan enerji ve su kaynaklarýna eriþim dünya genelinde bir sorunken, 29 itibariyle karayollarýnýn sadece %65'i kaplamalý yollardan oluþmaktadýr. Dönemsel çalkantýlara raðmen artan gelir düzeyi ile birlikte düþünüldüðünde bu tablo, yaþam kalitesinin artýrýlmasý açýsýndan daha çok fiziki altyapý yatýrýmýna ihtiyaç duyulacaðýna iþaret etmektedir. Akçansa elde ettiði performansýn sürdürülebilir geliþimini saðlamak adýna 6 ana stratejik amaca yönelmektedir. Buna göre Akçansa, kýsa ve orta vadede; Enerji verimliliði, alternatif yakýt ve hammadde kullanýmý uygulamalarýyla, ürün yaþam döngüsü boyunca çevresel etkilerin düþürülmesini, Çevre ve kurumsal sürdürülebilirlik alanlarýnda sektöründeki öncü rolünü devam ettirmeyi, Sürdürülebilir yüksek performans ile maliyet lideri olmayý, Klinker oraný düþürülmüþ ürünlere odaklanarak yüksek nitelikli özel ürünlerin çeþitliliðini ve satýþ portföyündeki oranýný geliþtirmeyi, Lojistik ve daðýtým aðýnýn geliþtirilmesi ve dikey entegrasyon stratejileriyle bölgesel pazar paylarýnýn artýrýlmasý, ülke genelindeki liderlik konumunun pekiþtirilmesi, Ýnovasyon kültürü ve pozitif organizasyonel iklim ile insan kaynaðýnýn geliþiminin sürekli kýlýnmasýný hedeflemektedir. % %12,5 ÖZEL ÜRÜN PAYI %5, % %12, Demografik bakýmdan dünya trendine paralel seyir izleyen Türkiye'de, inþaat sektörünün farklý bazý öncelikleri de bulunmaktadýr. Türkiye'nin büyük bölümünün deprem kuþaðý üzerinde bulunmasý, yapý emniyetini birinci plana taþýmaktadýr. Bina stokunun geliþtirilmesine yönelik kentsel dönüþüm projeleri bu anlamda önem kazanmaktadýr. Gelecek yýllarda bu tür projelerin hýz kazanmasý sektör üzerinde de olumlu etki yaratacaktýr. Çimento sektörünün geleceði açýsýndan oluþan en belirgin risk, üretim süreçlerinden kaynaklanan sera gazý emisyonlarý ve çevresel etkilerdir. Toplumsal beklenti ve yasal düzenlemelerle daha çevreci uygulamalara yönelen üretim süreçleri ve ürün niteliklerine bugünden yönelen firmalar, büyük ölçüde çevresel etki koþullarýnýn þekillendireceði yeni ekonomik ortamda yaþam alaný bulmasý ve sürdürülebilir büyümelerine devam etmesi beklenmektedir. Bunun en temel göstergesi, enerji etkin yapýlara olan talepte ve LEED gibi yapýlarýn çevresel etkilerinin deðerlendirildiði sertifikasyon çalýþmalarýnda gözlenen artýþtýr. Yenilikçi Özel Ürün Portföyü Tüm faaliyetlerini daha yaþanabilir bir dünya hedefiyle yürüten Akçansa, bu bakýþ açýsýyla 23 yýlýndan bu yana Türkiye pazarýna yüksek nitelikli özel hazýr beton ürünleri sunmaktadýr. 15 farklý tür hazýr beton çözümünden oluþan özel ürün portföyünün temel amacý, Akçansa müþterilerinin talepleri doðrultusunda, sera gazý emisyonlarý baþta olmak üzere çevresel etkileri düþürülmüþ; yüksek performanslý, ýsý, ses ve su yalýtýmý, iþçilik ve zaman tasarrufu saðlayan, iþ saðlýðý ve güvenliði risklerinin düþürülmesine katkýda bulunan çözümler sunmaktýr. Özel Ürün Satýþ Miktarlarý (m 3 ) ve Toplam Hazýr Beton Satýþlarý Ýçindeki Payý (%) Özel ürünlerin 211 yýlýndaki satýþý m 3 düzeyine ulaþmasýyla Akçansa toplam hazýr beton satýþý içerisinde %12,5 pay elde etmiþtir. Bu performansla Akçansa özel ürün kategorisinde de lider hazýr beton üreticisi konumundadýr. Ýnsanoðlunun birincil dürtüsü olan barýnma ihtiyacýnýn karþýlanmasýnda kullanýlan çimento, alternatif inþaat tekniklerinin geliþtirilmesine raðmen en yaygýn, satýn alýnabilir ve güvenilir malzeme olma niteliðini korumaktadýr. Bu çerçevede Akçansa'nýn temel hedefi, geliþtirdiði yenilikçi ürünlerle Türkiye pazarýnda deprem riskine karþý daha güvenli, çevresel etkileri düþük ve geniþ halk kitlelerinin satýn alabilirlik düzeyine uygun yapýlarýn inþasýnda lider üretici ve çözüm ortaðý olma niteliðini güçlendirmektir. Bu amaçla Akçansa üretim süreçlerinden, ürün kompozisyonlarýna kadar çok çeþitli alanda Ar-Ge çalýþmalarý gerçekleþtirmektedir. Bu çalýþmalarla üretim sýrasýnda ortaya çýkan sera gazlarýnýn azaltýlmasýnda, alternatif yakýt ve malzeme kullanýmýnda yakalanan baþarýlar Akçansa'yý, LEED ve BREEAM gibi yeþil sertifikalý inþaat projelerinin çözüm ortaðý konumuna getirmiþtir. Bu kapsamda Akçansa Marmara Bölgesi nde gerçekleþtirilen akredite projelerin %14'üne ürün ve hizmet sunmuþtur. Gelecekte de çevreci ürün portföyündeki geliþmelere paralel olarak elde edilen pazar payýnýn artýrýlmasý hedeflenmektedir. Akçansa'nýn temel faaliyet pazarý olan Türkiye, dünya ekonomisinde son yýllarda gözlemlenen daralmaya raðmen büyüme trendini koruyan ender ülkelerdendir. Türkiye GSYÝH'si içinde belirgin bir paya sahip olan inþaat sektörü 21 yýlý itibariyle %17,1 gibi yüksek bir oranda büyüme trendine geçmiþ, 211 yýlýnda da geçmiþ yýla oranla hýz kaybetse de %11,1 gibi büyük bir geliþim göstermiþtir. Bu büyümeye paralel olarak 29 yýlýnda 4 milyon ton olan çimento tüketimi 21'da 47,4, 211'de ise 52,3 milyon ton düzeyine yükselmiþtir. Yükseliþ trendi agrega ve hazýr beton sektörlerini de paralel þekilde etkilemiþ, Türkiye'de hazýr beton %11'lik büyüme oraný ile 211'in en hýzlý yükselen ikinci sektörü olmuþtur. Sektördeki geliþme trendine piyasaya sunduðu yüksek nitelikli ürünler ve müþteri odaklý hizmet yaklaþýmýyla yanýt veren Akçansa, Türkiye'nin lider çimento üreticisi olma konumunu güçlendirmiþ belirgin bir satýþ performansý gerçekleþtirmiþtir. Akçansa'nýn kendiliðinden yerleþen beton ürünü Viskobeton, içeriðinde klinker yerine yüksek oranda mineral katký barýndýrdýðýndan sera gazý emisyonu düþüktür. Yüksek dayanýmý, üstün durabilitesi ve su yalýtkanlýðý sayesinde binalarýn dayanýklýlýðý artýrarak bakým maliyetlerini düþürür. Sýk donatýlar arasýndan kolaylýkla geçebildiðinden vibrasyon uygulamasýna ihtiyaç duyulmaz. Bu sayede, meslek hastalýðý risklerini, gürültü etkisini ve iþçilik maliyetini azaltýr, kalýplarýn kullaným ömrünü artýrýr. Akçansa'nýn çevreci ve hafif hazýr þap ürünü olan Yeþilþap, içeriðindeki katkýlý çimento ve mineral katkýlar sayesinde %35 daha az CO2 emisyonuna neden olmaktadýr. Ýçeriðindeki kimyasal katkýlarla ýsý yalýtým niteliði artýrýlmakta, aðýrlýðý %25 azaltýlmaktadýr. Bu sayede binanýn toplam yükünü azaltmakta ve deprem güvenliðini artýrmaktadýr. Hýzlý uygulama avantajý ile proje sürelerinin kýsaltýlmasý ve maliyet tasarrufu saðlanmasýna katký saðlamaktadýr. Akçansa Yeþilþap ürünüyle Turkishtime Dergisi tarafýndan 211 yýlýnýn en yenilikçi firmalarý arasýnda gösterilmiþtir. Akçansa'nýn endüstriyel zeminlerde kullanýlmak üzere ürettiði Drabeton, yüksek eðilme, kesme, aþýnma ve darbe dayanýmýyla kullanýldýðý yapýlarýn ömrünü artýrýr. Drabeton, içeriðinde bulunan çelik tel donatýlar sayesinde binalarýn birim alandaki çelik sarfiyatýný %5'ye varan oranlarda azaltmaktadýr. Yapýlarda þap ve dolgu amaçlý olarak kullanýlan Ýzobeton, Akçansa'nýn hafif ve yüksek yalýtým niteliðine sahip ürünüdür. Ýçeriðindeki polistren köpük sayesinde yüksek ýsý ve ses yalýtýmý saðlarken, diðer beton ürünlere göre %6'a varan oranlarda daha hafif olduðundan bina toplam yükünü azaltarak deprem güvenliðini artýrmaya yardýmcý olur. Akçansa Sürdürülebilirlik Raporu 11

8 Müþteri Memnuniyeti ve Ürün Sorumluluðu Akçansa, faaliyetlerinde müþteri memnuniyetini ön planda tutmaktadýr. Bunun önemli bir kýsmýný ürün ve hizmetlerin uluslararasý standartlara uygunluðu ve saðladýðý katma deðer oluþturur. Bu kapsamda tüm Akçansa ürün ve hizmetleri, üstün hizmet anlayýþý çerçevesinde kendi niteliklerine uygun yerel ve uluslararasý kalite standartlarýna uygun þekilde müþterilere sunulur. 2 yýlda bir yapýlan müþteri memnuniyeti araþtýrmalarý, Akçansa'nýn satýþ, pazarlama ve iþ geliþtirme stratejileri geliþtirme süreçlerinin en kýymetli girdisidir. Türkiye'nin en beðenilen çimento üreticisi olmak, beraberinde sorumluðu da getirmektedir. Bu bilinçle Akçansa, üretim süreçlerinin yanýnda, ürün ve hizmetlerinin tüketiminden doðan etkileri de dikkatle takip etmekte, müþterilerini doðru koþullarý konusunda bilgilendirmektedir. Müþteri deneyiminin geliþtirilmesi amacýyla, tüm Akçansa ürün ve hizmetleri üretim, nakliye ve kullaným süreçlerinde oluþabilecek çevre, saðlýk ve güvenlik etkilerine göre incelenmektedir. Bu incelemeler sonucunda belirlenen en uygun ve güvenli kullaným koþullarý, yasalara, yerel ve uluslararasý standartlara uygun þekillerde düzenlenen ürün kalite ve malzeme güvenlik raporlarýnda ve ürün etiketlerinde yer alýr. Bu bilgiler tüm torbalý çimento ürünlerinde,ambalaj üzerinde bulunan ürün etiketlerinde yer almaktadýr. Dökme ürünlere ait kullaným ve güvenlik bilgileri ise teslimatla birlikte müþterilerin bilgisine sunulmaktadýr. Raporlama döneminde Akçansa'nýn piyasaya 5 kilogramlýk ambalajlarda sunduðu çimento ürünü sayesinde, bir taraftan tüketicilere maliyet avantajý saðlanýrken, diðer taraftan kaynak tasarrufu saðlanmaktadýr. Ayrýca hafifletilmiþ ambalaj seçeneði taþýma kolaylýðý saðlayarak aðýrlýk nedeniyle sakatlanma riskini de azaltmaktadýr. Yerel Ekonomiye Katkýlar Akçansa'nýn faaliyet ve hizmetleriyle yarattýðý deðerin büyük bölümü, yasal, operasyonel, mali ve diðer yükümlülükler gereði çeþitli paydaþ gruplarýna aktarýlmaktadýr. Çoðunluðu yerel nitelikli kiþi ve kuruluþlardan oluþan bu gruplar, Akçansa deðer transferleri sonucunda elde edilen, yerel ekonomik kalkýnmanýn saðlanmasýnda önemli katký saðlamaktadýr. Akçansa, 21 ve 211 yýllarýný kapsayan dönemde yarattýðý toplam TL ekonomik deðerin TL'lik kýsmýný çeþitli yükümlülükler gereði paydaþlarýna aktarmýþtýr. Satýn alma operasyonlarý, oluþturduklarý maliyet yükleri nedeniyle objektif sistem ve karar alma araçlarý desteðiyle yürütülmektedir. Akçansa, satýn alýnan ürün ve hizmetten beklenen standart, kalite, miktar ve maliyet koþullarýnýn saðlanmasýný öncelikli olarak dikkate almaktadýr. Bu koþullarý saðlayabilen tedarikçiler arasýnda seçim yapýlýrken de öncelik yerel tedarikçilere verilmektedir. Sabancý Holding Ortak Satýn Alma Grubu'nun açtýðý ihaleler sonucu tüm grup þirketleri için saðlanan yemek, temizlik, personel servisi ve güvenlik gibi iþ kollarýnda dahi, yerel istihdam olanaklarýnýn kýsýtlý olduðu bölgelerde gerekli nitelikte tedarikçi bulunuyorsa, ekonomik kalkýnmaya olan etkiler gözetilerek yerel satýn alma yapýlmaktadýr. Örneðin istihdam olanaklarý son derece kýsýtlý olan Ladik Fabrikasý bölgesinde güvenlik, nakliyat, yemek ve temizlik hizmetlerinin tamamý yerel tedarikçilerden alýnmaktadýr. Yarattýðý ekonomik deðer ve yerel satýn alma operasyonlarýnýn dýþýnda, Akçansa doðrudan ve dolaylý istihdam faaliyetleri, mesleki geliþim amaçlý eðitim faaliyetleri, yüksek nitelikli ürünleriyle saðladýðý prodüktivite artýþý ve toplumsal kalkýnmaya yönelik proje, baðýþ ve sponsorluk uygulamalarýyla yerel ekonomik geliþime doðrudan ve dolaylý katký saðlamaktadýr. 741,1 64% 211 2,21; % ,36 77% Yarattýðýmýz deðerlerle, paydaþlarýmýzla birlikte büyüyoruz 197,3 23% 165,35 14% 248,23 22% Yurtdýþý Yurtiçi Yerel Bu konularla ilgili daha detaylý açýklamalara raporun ilerleyen bölümlerinden ulaþabilirsiniz. Kaynaðýna Göre Satýn Alma Operasyonlarý (milyon TL - %) Yaratýlan Toplam Ekonomik Deðer (TL) Daðýtýlan Ekonomik Deðer (TL) Operasyonel Harcamalar Devlete Ödenen Vergi ve Benzeri Ödemeler Yatýrýmcýlara Ödenen Temettü Faiz Ödemeleri Çalýþan Ücret Ödemeleri Marmara Bölgesi ndeki yeþil bina projelerinin %14 ünde çözüm ortaðý olduk Toplumsal Yatýrýmlar (baðýþ, sponsorluk ve projeler) Daðýtýlmayan Ekonomik Deðer (TL) Akçansa Sürdürülebilirlik Raporu 13

9 Sürdürülebilir geleceðe ýþýk tutuyoruz

10 Yönetiþim ve Sürdürülebilirlik Akçansa'nýn yönetiþim anlayýþý, yasal düzenlemeler çerçevesinde faaliyet göstererek kurumsal sürdürülebilirliðin saðlanmasý, paydaþlar için deðer yaratýlmasý ilkelerine dayanmaktadýr. Bu anlamda Akçansa'nýn faaliyet verimliliði, devamlýlýðý ve geliþiminin saðlanmasý için iç denetim, risk yönetimi, kalite sistemleri, etik ilkeler gibi konularý kapsayan bir kurumsal yönetim modelinin, sistematik bir sürdürülebilirlik ve paydaþ katýlýmý yönetiminin oluþturulmasýna önem verilmektedir. Kurumsal Yönetim Akçansa'nýn kurumsal yönetim anlayýþý eþitlik, þeffaflýk, hesap verebilirlik ve sorumluluk kavramlarý üzerine oturmaktadýr. Bu kapsamda kamuoyunun eksiksiz ve zamanýnda aydýnlatýlmasý, menfaat sahiplerinin haklarýnýn korunmasý, pay ve menfaat sahiplerine eþit davranýlmasý, çýkar çatýþmalarýnýn engellenebilmesi için Akçansa gerekli yönetsel yapý ve organlarý oluþturmuþtur. 212 yýlýnda da kurumsal yönetim yapýsýnýn geliþtirilmesi hedeflenmektedir. Akçansa Yönetim Kurulu, Genel Kurul tarafýndan, yüksek bilgi ve beceri düzeyine sahip, nitelikli bir tecrübe ve iþ geçmiþine sahip kiþiler arasýndan seçilmiþ, icrada görevli olmayan altý üyeden oluþmaktadýr. Yönetim Kurulu'na karþý icradan sorumlu olan Akçansa Genel Müdürü bu görevi, çeþitli uzmanlýk alanlarýný temsil eden üst düzey yöneticilerin oluþturduðu Ýcra Kurulu'yla birlikte yürütür. Yönetim Kurulu bünyesinde faaliyet gösteren Denetim Komitesi iki üyeden oluþmakta ve Akçansa'nýn kurumsal yönetim ilkelerine uyumunu ve iç kontrol yapýsýný üç aylýk dönemlerde analiz ederek gerekli önlemlerin alýnmasý konusunda Yönetim Kurulu'na tavsiyeler vermektedir. 212 yýlýnda kurumsal yönetim ilkelerine uyumu güçlendirebilmek amacýyla Kurumsal Yönetim Komitesi'nin kurulmasý hedeflenmektedir. Kurumsal yönetim alanýndaki geliþmelerin yakýndan takip edilmesi ve bu konuda yapýlan çalýþmalara destek verilmesi amacýyla Akçansa, 211 yýlýnda Türkiye Kurumsal Yönetim Derneði'ne üye olmuþtur. Akçansa'nýn kurumsal yönetim yapýsý hakkýnda daha detaylý bilgiye internet sitesinden ve internet sitesinde de yayýmlanan faaliyet raporu ve kurumsal yönetim ilkelerine uyum raporlarýndan ulaþabilirsiniz. Ýç Denetim ve Risk Yönetimi Akçansa'da oluþabilecek riskler karþýsýnda þirketin sürdürülebilirliðini korumak amacýyla, çalýþmalarýný doðrudan Yönetim Kurulu'na raporlayan Ýç Denetim ve Risk Yönetimi Birimi bulunmaktadýr. Denetim çalýþmalarý, CIA ve CISA sertifikalý sorumlular tarafýndan Uluslararasý Ýç Denetim Enstitüsü'nün hazýrlamýþ olduðu standartlara göre yürütülmektedir. 211 yýlý sonunda birleþtirilen Ýç Denetim ve Risk Yönetim Birimi, kurumsal risk yönetimi çalýþmalarýna hýz vermiþtir. ISO 31 standardýna uygun olarak 212 yýlýnda yürütülecek olan çalýþmalarda, tespit edilen tüm kritik riskler için öncül göstergeler belirlenecektir. Mükemmellik ve Kalite Akçansa üretim tesislerinde, toplumun yaþam standartlarýný yükseltmek amacý ile son teknolojiler kullanýlarak üretilen çimento, hazýr beton ve agregadan oluþan ürün yelpazesi, kalite yönetim sistemleri standartlarýyla kontrol altýnda tutulmaktadýr. Tüm çimento türleri, CE belgesiyle ve TS EN Standardý'nýn gereklerini karþýlayarak üretilmektedir. Hazýr beton tesislerinde üretilen beton sýnýflarýnda TS EN 26-1 Standardý'na uygunluk saðlanýrken, G Uygulama Tebliði'nin þartlarý da yerine getirilmektedir. Agrega tesislerinde TS EN 1262 Standardý'nýn gereklilikleri takip edilmekte ve CE belgeli ürünler üretilmektedir. Tesislerde ayrýca OHSAS 181 Ýþ Saðlýðý ve Yönetim Sistemiy ile, ISO 141 Çevre Yönetim Sistemi uygulanmaktadýr. Periyodik olarak gerçekleþtirilen dýþ denetim ve doðrulama çalýþmalarýyla ürün ve çalýþma kalitesini güvence altýna alan bu sistemlere yönelik sertifikalar güncellenmektedir. Ýþ Etiði Akçansa, Sabancý Holding Topluluðu çalýþanlarý için hazýrlanmýþ olan iþ etiði kurallarýný (SA-ETÝK) uygulamaktadýr. Uzun yýllarýn birikimiyle oluþan deðerler ve çalýþma ilkeleriyle oluþturulan SA-ETÝK ilkeleri, Akçansa'yý ve tüm paydaþlarýný korumanýn yaný sýra, tüm karar ve faaliyetlerde belirleyici olan kanunlarýn, düzenlemelerin ve þirket içi prosedürlerin ötesinde, çalýþanlara yol gösterici bir kýlavuz niteliðindedir. SA-ETÝK içerisinde yer alan ilkeleri ve bu ilkelerin dayandýðý deðerleri bilmek, anlamak, içselleþtirmek ve bunlara uygun hareket etmek, Akçansa Yönetim Kurulu ve üst düzey yöneticileri dahil tüm çalýþanlarýn sorumluluðudur. Bu kurallarýn yarattýðý deðerler ile tutarlý davranýþlar sergilemek ve kiþisel bütünlük sahibi olmak, tüm yöneticiler ve çalýþanlar tarafýndan benimsenen yönetim yaklaþýmýnýn en kritik öðeleridir. SA-ETÝK ilkeleri hakkýnda farkýndalýðýn artýrýlmasý için tüm Akçansa çalýþanlarý yýlda bir kez internet tabanlý etik bilgilendirme eðitimlerine katýlmaktadýrlar. Akçansa, yurtiçi ve yurtdýþýnda mevcut tüm faaliyet ve iþlemlerini yerel yasal düzenlemelere ve milletlerarasý hukuk çerçevesinde yürütür. Yasal düzenleyici kurum ve kuruluþlara gereken bilgiler eksiksiz ve anlaþýlabilir þekilde, zamanýnda sunulmaktadýr. Akçansa yönetimi ve çalýþanlarý, politikacýlara, politik gruplara ya da kuruluþlara hiçbir türde yardýmda bulunamaz. Kamu kuruluþlarýyla yasalarca belirlenen çerçeveler dýþýnda iletiþim kuramaz ve lobi faaliyetlerinde bulunamaz. Þirket çalýþanlarý, görev süreleri içinde herhangi bir politik partide aktif olarak faaliyet gösteremez. Yöneticiler, çalýþanlarýndan politik bir iþ yapmasýný veya bir partiye üye olmasýný isteyemezler. Sürdürülebilirlik Yönetimi Akçansa'da kurumsal sürdürülebilirlik, sosyal, ekonomik ve çevresel etkilerin tümünü kapsayan bir anlayýþ ve Yönetim Kurulu düzeyinde belirlenen strateji ve hedeflerle yönetilmektedir. HeidelbergCement'in tüm iþtirakleri için baðlayýcý olan Sürdürülebilirlik Hedefleri 22 Sistematiði kapsamýnda belirlenen Akçansa sürdürülebilirlik hedeflerinin uygulama çalýþmalarý 21 yýlýnda kurulan Akçansa Sürdürülebilirlik Komitesi tarafýndan yürütülmekte, kaydedilen ilerleme þirket üst yönetimi tarafýndan izlenmektedir. Akçansa Sürdürülebilirlik Komitesi, Akçansa Ýcra Kurulu üyelerinin oluþturduðu Yürütme Kurulu, stratejik hedeflere yönelik olarak oluþturulan çalýþma grubu üyeleri, iletiþim uzmaný ve Komite Raportörü'nden oluþmaktadýr. Akçansa Sürdürülebilirlik Komitesi, þirket stratejik hedefleri ve sürdürülebilirlik yaklaþýmý uyarýnca; Þirket stratejisi, politikasý, standart ve hedeflerinin belirlenmesi, Uygulama planlarýnýn takip ve koordinasyonu, Ýç ve dýþ iletiþim politikasýnýn belirlenmesi, Sürdürülebilirlik konusunda teknik yeniliklerin deðerlendirilmesi ve aksiyonlarýn takip edilmesi, Þirketin ilgili sivil toplum kuruluþlarý ve komitelerinde aktif katýlýmýnýn saðlanmasý, Yasal düzenlemelerin takibi ve uyum faaliyetlerinin gerçekleþtirilmesi çalýþmalarýný yürütmektedir. Akçansa sürdürülebilirlik yönetimi çalýþmalarýnda, stratejik planda risk ve fýrsat odaklý bir yaklaþýmla, sistematik araçlar ve çeþitli düzeyde çalýþan ve paydaþlarýn katýlýmýyla tespit edilen öncelikli konulara odaklamaktadýr. 21 yýlýnda gerçekleþtirilen önceliklendirme çalýþmasý, bu raporlama döneminde de gözden geçirilmiþtir. Akçansa sürdürülebilirlik yönetim portföyü, "çevresel sürdürülebilirlik", "sosyal sürdürülebilirlik", "ekonomik sürdürülebilirlik" ve "iþ etiði ve yönetiþim" ana baþlýklarý altýnda toplanan 16 farklý uygulama alanýný içermektedir. Bu alanlar arasýnda bulunan "hava ve toz emisyonlarý", "alternatif malzeme ve yakýt kullanýmý", "iþ saðlýðý ve güvenliði", "yasal uyum", "paydaþ diyaloðu", "kurumsal yönetim" ve "insan haklarý" çalýþma konularý, yapýlan önceliklendirme çalýþmalarý, üst yönetim deðerlendirmeleri ve þirket stratejileri uyarýnca, gelecek dönemlerde Akçansa'nýn sürdürülebilirlik yönetimi kapsamýnda öncelikli olarak odaklanmasý gereken konular olarak belirlenmiþtir. Sürdürülebilirlik anlayýþý doðrultusunda çalýþanlar tarafýndan geliþim hedeflerinin içselleþtirilmesi amacýyla çalýþanlara yönelik sürdürülebilirlik yönetimi eðitimleri düzenlenmektedir. Bu kapsamda, raporlama süreci baþlangýcýnda tüm çimento fabrikalarýnda sürdürülebilirlik yönetimi ve raporlamasýna yönelik çalýþan eðitimleri düzenlenmiþtir. 6 Akçansa çalýþanýnýn katýlýmýyla gerçekleþtirilen toplam 18 adam*saat eðitimin sonrasýnda tüm katýlýmcýlar, Akçansa'nýn sürdürülebilirlik yaklaþým ve faaliyetlerinin öncelikli alanlarý da kapsayacak þekilde deðerlendirilmesine yönelik anket çalýþmasý gerçekleþtirdiler. Bu çalýþmanýn sonuçlarý, Akçansa Genel Müdürü, Ýcra Kurulu Üyeleri ve Sürdürülebilirlik Komite Üyelerinin katýlýmýyla gerçekleþtirilen Kurumsal Sürdürülebilirlik Hedef Tespit Çalýþtayý'nda deðerlendirilmiþtir. Çalýþtay sonucunda, Akçansa Sürdürülebilirlik Hedefleri 22 kapsamýnda deðerlendirilmek üzere uygulama ve hedefler tespit edilmiþtir. Akçansa Sürdürülebilirlik Raporu 17

11 Ýletiþim ve Halkla Ýliþkiler Sürdürülebilirlik Komitesi Yürütme Kurulu Raportör Paydaþlarla Diyaloðumuz Hiçbir organizasyon paydaþlarýndan baðýmsýz olarak ya da paydaþ beklentilerine karþý duyarsýz davranarak varlýðýný uzun süre devam ettiremez. Bu nedenle, günümüzde þeffaf, hesap verebilir, etkin ve sürdürülebilir bir yönetim yapýsýný oluþturmak için paydaþ katýlýmý, öncelikli bir yönetsel ilke ve niteliði temsil etmektedir. Bu anlayýþla, Akçansa yönetimi, þirket faaliyet ve tasarruflarý hakkýnda paydaþlarýnýn eksiksiz ve düzenli aralýklarla bilgilendirilmesine ve stratejik karar süreçlerinde paydaþ görüþ ve beklentilerinin deðerlendirilmesine yönelik araç ve uygulamalardan faydalanmaktadýr. Bu yaklaþýmla oluþturulan çift yönlü iletiþim ortamýnýn Akçansa'nýn paydaþlarýyla birlikte paylaþtýðý ekosistemin sürdürülebilir geliþiminin saðlanmasýnda hayati rolü bulunmaktadýr. Akçansa, faaliyet ve tasarruflarýndan doðan sosyal, çevresel, ekonomik alanlardaki etkileþimi göz önünde bulundurularak belirlenen paydaþ gruplarýna yönelik bilgilendirme ve iletiþim araç ve uygulamalarýný hayata geçirmekte, bu alanlarda çalýþma yürütülen inisiyatiflere katýlým saðlayarak tartýþma ve ortak çözüm arayýþý çalýþmalarýna katkýda bulunmaktadýr. Paydaþ Katýlýmý Uygulamalarý Paydaþ Grubu Uygulama Türü ve Sýklýðý Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Maden Sahalarýný Doðaya Yeniden Kazandýrma ve Biyoçeþitlilik Yapý Ürünlerindeki Yeniden Kazaným Atýklarýn Kaynak Olarak Kullanýmý Ýklim Deðiþikliði ve Korunmasý Diðer Olumsuz Çevre Etkilerinin Azaltýlmasý Çalýþanlar Anket ve Araþtýrmalar (çeþitli aralýklarla); Eðitim Faaliyetleri, SA-ETÝK Ýlkeleri, Kurumsal Portal, Duyuru ve Ýlanlar (sürekli); Öneri ve Ödüllendirme Sistemi (anlýk); ÝSG Komiteleri, Fonksiyon Bazlý Toplantýlar (ayda bir kez); Çalýþma Gruplarý ve Komiteler (yýlda en az altý kez); Akçansa Harcý Dergisi (yýlda üç kez); Performans Yönetimi ve Kariyer Geliþimi Toplantýlarý, Sosyal Etkinlikler (yýlda en az iki kez); Yönetim Toplantýlarý, Ýletiþim Toplantýlarý, Faaliyet Raporu, Sürdürülebilirlik Raporu, Çevre Günü (yýlda bir kez); Çalýþan Memnuniyet Anketi, Çalýþan Baðlýlýk Anketi (iki yýlda bir kez) Akçansa sýfýr kaza, yaralanma ve mesleki hastalýk için her türlü çabayý sarf etmektedir Akçansa madencilik faaliyetleri ile bozulan arazilerin doðaya yeniden kazandýrýlmasýnda aktif rol almayý amaçlamaktadýr. Akçansa kullanýmý sýrasýnda ve sonrasýnda, çevreye olumlu katký saðlayan sürdürülebilir yapýlara uygun ürünler ve çözümler üretmektedir. Akçansa atýklarý ve sanayi yan ürünlerini deðerlendirerek, doðal kaynaklarýn kullanýmýný azaltmakta ve sürdürülebilir atýk yönetimi için çözümler sunmaktadýr. Akçansa sera gazý emisyonlarýný azaltmak ve iklim deðiþikliði etkilerine adaptasyon için çözümler sunmak üzere çalýþmaktadýr. Akçansa diðer çevresel etkilerin yönetiminde ve azaltýlmasýnda azami çaba göstermekte ve sektöründe en iyi olmayý hedeflemektedir. Ana Hissedarlar Azýnlýk Hissedarlarý Bayiler Tedarikçiler Ürün Son Kullanýcýlarý Genel Kurul Toplantýlarý, Faaliyet Raporu, Sürdürülebilirlik Raporu (yýlda bir kez); Yönetim Kurulu Toplantýlarý, Finansal Performans Raporlarý (yýlda dört kez); Özel Durum Açýklamalarý (ihtiyaç durumunda) Yatýrýmcý Sunumlarý, Birebir Görüþmeler (talep üzerine); Genel Kurul Toplantýlarý, Faaliyet Raporu, Sürdürülebilirlik Raporu (yýlda bir kez); Finansal Performans Raporlarý (yýlda dört kez); Özel Durum Açýklamalarý (ihtiyaç durumunda) Birebir Görüþmeler (talep üzerine); Yurtdýþý Bayi Toplantýsý, Yurtiçi Bayi Toplantýsý, Faaliyet Raporu, Sürdürülebilirlik Raporu (týlda bir kez); Akçansa Harcý Dergisi (yýlda iki kez) Birebir Görüþmeler (talep üzerine); ÝSG Komiteleri (ayda bir kez); Faaliyet Raporu, Sürdürülebilirlik Raporu (yýlda bir kez); Tedarikçi Ýþ Etiði Ýlkeleri (sürekli); Akçansa Harcý Dergisi, Ýþ Etiði Bilgilendirme Toplantýlarý (yýlda iki kez) Ürün Etiketleri, Pazarlama Ýletiþimi Çalýþmalarý (sürekli); Fuar Katýlýmý, Ürün Bilgilendirme Eðitimleri (yýlda birkaç kez); Faaliyet Raporu, Sürdürülebilirlik Raporu (yýlda bir kez) Yerel Halk Þikayet Sistemi, Toplumsal Proje, Baðýþ ve Sponsorluklar (talep üzerine); Bilgilendirme Toplantýlarý (ihtiyaç durumunda); Faaliyet Raporu, Sürdürülebilirlik Raporu (yýlda bir kez) Sektörel Aktörler Toplantý ve Görüþmeler, Ortak Proje ve Ýnisiyatifler (talep üzerine); Fuar Katýlýmý (yýlda birkaç kez); Faaliyet Raporu, Sürdürülebilirlik Raporu (yýlda bir kez) Toplantý ve Görüþmeler, Altyapý Yatýrýmlarýna Destek, Festival ve Sosyal Etkinlik Sponsorluklarý (talep üzerine); Faaliyet Raporu, Sürdürülebilirlik Raporu (yýlda bir kez) Yerel Yönetimler Kamu Kuruluþlarý Toplantý ve Görüþmeler (talep üzerine); Bilgilendirme Raporlarý (çeþitli aralýklarla); Kamu Denetimleri (çeþitli aralýklarla/anlýk); Faaliyet Raporu, Sürdürülebilirlik Raporu (yýlda bir kez) Sivil Toplum Kuruluþlarý Üyelikler (sürekli); Çalýþma Gruplarý, Komite ve Yönetim Kurulu Üyelikleri (dönemsel); Ortak Proje ve Ýnisiyatifler, Toplantý ve Görüþmeler (talep üzerine); Faaliyet Raporu, Sürdürülebilirlik Raporu (yýlda bir kez) Burs ve Staj Olanaklarý, Akademik Kongre ve Seminer Katýlýmý (sürekli); Ar-Ge Proje Ortaklýklarý, Sponsorluk ve Destekler, Akademik Araþtýrma ve Yayýnlara Destek, Toplantý ve Görüþmeler (talep üzerine); Faaliyet Raporu, Sürdürülebilirlik Raporu, Betonik Fikirler Proje Yarýþmasý (yýlda bir kez) Bilgilendirme Çalýþmalarý (sürekli); Akçansa Harcý Dergisi (yýlda üç kez); Sosyal Etkinlikler (yýlda en az iki kez); Çevre Günü (yýlda bir kez) Üniversiteler ve Akademisyenler Çalýþan Aileleri Fikir Önderleri Toplantý ve Görüþmeler (talep üzerine); Faaliyet Raporu, Sürdürülebilirlik Raporu (yýlda bir kez) Medya Röportaj ve Söyleþiler, Toplantý ve Görüþmeler (talep üzerine); Basýn Bültenleri, Özel Durum Açýklamalarý (ihtiyaç durumunda); Faaliyet Raporu, Sürdürülebilirlik Raporu (yýlda bir kez) Akçansa Sürdürülebilirlik Raporu 19

12 Tüketilenden üretiyor, doðal kaynaklarýmýza sahip çýkýyoruz

13 Ýklim Deðiþikliði ile Mücadele 95 milyon TL YATIRIM Dünya sürekli kendini yenileyerek bizlere yaþamýmýzý devam ettirebilmemiz için gerekli kaynaklarý sunmaktadýr. Ancak nüfus artýþý ve yarattýðýmýz karbon ayakizi, dünyanýn kendini yenileyebilme hýzýnýn önüne geçmiþtir. 29 yýlý itibariyle dünyanýn yenileyebileceði kaynaðýn 1,5 katýna ulaþan tüketimin, 25 yýlýnda 3 katýna ulaþacaðý hesaplanmaktadýr. Bu durum iklim deðiþikliði sorununun önemini artýrmaktadýr. Ýklim deðiþikliði sorunuyla mücadeleye yönelik uluslararasý sözleþmeler, yasal düzenlemeler, hava kirliliði limitleri, karbon vergileri, emisyon ticaret mekanizmalarý, yakýt ve enerji vergileri, ürünlerin enerji verimliliðine ve etiketlendirmesine yönelik düzenlemeler çeþitli risk ve fýrsatlarý beraberinde getirmektedir. Bu durum iklim deðiþikliði sorunu karþýsýnda kararlý tutum takýnan þirketlere operasyonel, finansal ve itibar bakýmýndan rekabet avantajý doðurmaktadýr. Ýþ stratejisinin temelinde kurumsal sürdürülebilirliði koyan Akçansa için iklim deðiþikliðiyle mücadele temel bir taahhüt olup ortaya çýkan risk ve fýrsatlar, orta ve uzun vadeli hedef ve uygulamalar çerçevesinde yönetilmektedir. Akçansa'nýn iklim deðiþikliðiyle mücadele anlayýþýný, iþ süreçlerini iyileþtirerek ve yeni ürünler geliþtirerek ürün yaþam döngüsünün tamamýnda düþük karbon stratejisine uygun hareket etmek, bunun yanýnda yerel ve uluslararasý inisiyatiflere gönüllü katýlým göstermek þekillendirmektedir. Bu doðrultuda Akçansa, faaliyetlerinde enerji verimliliði ve alternatif enerji kaynaklarýnýn kullanýmýný; süreç iyileþtirmeleriyle kirletici emisyonun engellenmesini; alternatif malzeme kullanýmýyla ürünlerin sera gazý emisyon deðerlerinin düþürülmesini hedefler. Ulusal, sektörel ve uluslararasý inisiyatiflere katýlým ve iletiþim çalýþmalarýyla etki alanýnýn geniþletilmesi saðlanýr. Bu sayede bir taraftan iklim deðiþikliðiyle mücadele edilirken diðer taraftan oluþan yeni ekonomik ortamýn doðurduðu yeni fýrsatlardan faydalanma olanaðý doðmaktadýr. Örneðin 211 yýlýnda 36. ton fosil yakýt yerine alternatif yakýt tüketimiyle 5,5 milyon TL tasarruf saðlanmýþtýr. Binalarda enerji verimliliði düzenlemeleri, sürdürülebilir konut gibi yeni inþaat yaklaþýmlarý Türkiye'de yaklaþýk 5 milyar TL'lik yeni bir pazar oluþturmakta; Akçansa gerçekleþtirdiði ürün ve süreç geliþtirme çalýþmalarýyla bu talebe yanýt vermektedir. Verimli kaynak yönetimi, teknoloji yenileme, emisyon kontrolü, iklim dostu teknoloji kullanýmý, ürün tasarýmý ve üretim teknolojileri ile düþük karbonlu ekonomiye yönelen Akçansa, performansýný artýrmak için raporlama döneminde, yaklaþýk 95 milyon TL yatýrým ve harcama yapmýþtýr. Akçansa'da iklim deðiþikliðine yönelik konu ve süreçler Genel Müdür ve Ýcra Komitesi seviyesinde yönetilir. Ýklim deðiþikliðiyle mücadele yaklaþýmý, þirket vizyonu, çevre politikasý ve stratejik yol haritalarýnda tanýmlanmýþ olup, orta ve uzun vadeli hedefler tespit edilmiþtir. Bu hedefler tüm kademelerde görevli çalýþanlara yaygýnlaþtýrýlmýþ olup performans deðerlendirme ve ücretlendirme sistemleriyle iliþkilendirilmiþtir. Sürdürülebilirlik Komitesi ana hedefler yolundaki ilerlemeyi periyodik olarak izlemekte ve iki yýlda bir raporlamaktadýr. Ýklim deðiþikliðiyle mücadele politikalarý oluþturulurken WBCSD CSI Çimento Sürdürülebilirlik Giriþimi, Kyoto Protokolü, Cancun ve Durban gibi Uluslararasý Ýklim Zirvesi çýktýlarý göz önüne alýnmakta, uygulamada ISO 141 çevre yönetim sistemi ve ISO 51 enerji yönetim sistemi ilkeleri takip edilmektedir. Karbon Saydamlýk Projesi 2 yýlýnda, þirketlerin, yatýrýmcýlarýn ve hükümetlerin iklim deðiþikliði tehdidine karþý önlem almalarýný saðlayacak bilgileri toplamak ve paylaþmak amacýyla baþlatýlan Karbon Saydamlýk Projesi, Türkiye'de 21 yýlýndan beri Sabancý Üniversitesi ortaklýðýnda yürütülmektedir. ÝMKB-1 endeksinde listelenmiþ firmalarýn davet edilmesi ile gerçekleþtirilen çalýþmaya Akçansa 211 yýlýnda gönüllü olarak katýlarak iklim deðiþikliði ile mücadeleye yönelik yönetiþim uygulamalarýný, hedeflerini ve performansýný açýklamýþtýr. 211 yýlý CDP Türkiye raporuna adresinden ulaþabilirsiniz. Enerji Verimliliði Akçansa, tesislerinde sürekli iyileþme ve verimlilik elde etmeyi hedefler yýllarýnda üretim miktarýndaki artýþa paralel olarak artan enerji tüketimine raðmen tesislerde gerçekleþtirilen süreç deðiþiklikleri ve yatýrýmlar sonucunda 21 yýlýnda GJ, 211 yýlýnda GJ enerji tasarruf edilmiþ üretilen çimento baþýna düþen enerji miktarý düþürülmüþtür. Çanakkale Fabrikasý'nda kurulan ve 211 yýlýnýn Eylül ayýnda devreye giren 15,2 MW kapasiteli atýk ýsýdan enerji geri kazaným tesisi ile de, yýlda ilave GJ enerji tasarrufu elde edilecektir. Dönem içinde tüm tesislerde bir çok optimizasyon projesi yürütülmüþtür. Büyükçekmece Fabrikasý'nda 2. farin deðirmeni kapasitesi ve çalýþma süresi artýrýlarak daha yüksek enerji tüketen 1.farin deðirmeninin çalýþtýrýlmamasý saðlanmýþtýr. Ladik Fabrikasý'nda çimento deðirmeni redüktörleri revize edilerek deðirmenlerin öðütme için kullandýðý enerji miktarý azaltýlmýþtýr. Hazýr Beton tesislerinde ise konveyör hatlarýnda daha verimli motorlar kullanýlarak yaklaþýk 3. GJ/yýl tasarruf saðlanmýþtýr. Ayrýca frekans konvertörleri kullanýmý ile de ilave enerji tasarrufu elde edilmiþtir. Hazýr Beton tesislerinde kullanýlan mobil pompalarda uygulanan yakýt tasarruf sistemiyle tüm beton pompalarýnda elde edilecek tasarruf yýllýk yakýt tutarýnýn % 6,2'sine denk gelecektir. Tüm tesislerde elektrik motorlarý enerji tüketimleri frekans konvertörü kullanýmý ile optimize edilmiþtir. Verimlilik süreçlerinin etkin yönetimi amaçlayan Akçansa, ISO 51 Enerji Yönetim Sistemi standardýný 212 yýlýnda mevcut yönetim sistemlerine entegre etmeye karar vermiþtir. Çanakkale Fabrikasý'nda Atýk Isýdan Enerji Geri Kazaným Tesisi Avrupa Komisyonu'nun 21 yýlýnda yayýnladýðý "Mevcut En Ýyi Teknikler Referans Dokümaný nda, çimento sektöründe enerji tüketiminin azaltýlmasý için atýk ýsýdan enerji geri kazaným teknolojisi önerilmektedir. Enerji verimliliðini stratejik hedefleri arasýnda konumlandýran Akçansa, Çanakkale Çimento Fabrikasý'nda klinker üretim sürecinde açýða çýkan atýk ýsýyý geri kazanmayý amaçlayarak 41,82 milyon TL yatýrýmla 15,2 MW kapasiteli bir enerji üretim tesisi kurmuþtur. 211 yýlýnýn Eylül ayýnda devreye alýnan tesisle atýk ýsýdan yýllýk GJ enerji geri kazanýlarak, fabrikanýn elektrik tüketiminin % 3'u karþýlanmaktadýr. Gerçekleþtirilen yatýrýmla saðlanan enerji verimliliðiyle yýllýk 47. ton kömür tüketimi ve 6. ton CO2e emisyonu önlenmektedir. Bu deðer yaklaþýk 2,7 milyon aðacýn bir yýlda saðladýðý oksijen miktarýna denktir. Atýk Isýdan Enerji Geri Kazaným Tesisi ile Gönüllü Karbon Piyasasý na Baþvuruldu Atýk Isýdan Enerji Üretim Projesi'nin Kyoto Protokolü yle iþlerlik kazanan Gönüllü Karbon Piyasasý'nda deðerlendirilebilmesi için Akçansa, 211 yýlýnda Gold Standard sertifikasýna baþvurmuþtur. Sosyal etkileri de göz önünde bulunduran Gold Standard alanýnda en prestijli sertifikalardandýr. Tescil sürecinin 212 yýlýnda tamamlanmasýyla, CO2 emisyonunun denkleþtirilmesi ve karbon ticaretinden gelir elde edilmesi saðlanacaktýr. Elde edilecek gelirin önemli bir bölümünün sosyal projelere aktarýlmasý planlanmaktadýr. Bölgesel iklim deðiþikliði ile mücadele eylem planlarý açýsýndan önem arz eden proje, Çanakkale'nin enerji yoðunluðunun azaltýlmasýnýn yanýnda sosyo-ekonomik geliþimine de katký saðlayacaktýr. Yýlda 6. ton CO2e azaltýmý saðlayacak projenin katkýlarý ve etkileri konusunda Ezine Ýlçesi Mahmudiye Köyü halkýnýn görüþlerinin alýndýðý "Halkýn Bilgilendirme Toplantýsý" yapýlmýþtýr. Toplantý sonuç raporuna web sitesinden ulaþabilirsiniz. Türkiye ve yakýn coðrafyadaki çimento sektöründeki ilk ve Avrupa'nýn en büyük kapasiteli atýk ýsý geri kazaným tesisini kuran Akçansa, bu projeyle Ýstanbul Sanayi Odasý 21 Yýlý Sürdürülebilir Çevre Dostu Ürün ve Uygulama Ödülleri kapsamýnda da özel ödül kazanmýþtýr. Diðer yandan, raporlama sürecinde, bu projenin Rio+2 Zirvesi'nde teblið edilecek "Türkiye'de gerçekleþtirilen örnek iklim deðiþikliðiyle mücadele projeleri" arasýnda deðerlendirilmesi de Akçansa için gurur kaynaðý olmuþtur. Toplam Enerji Tüketimi Çimento Fabrikalarý Doðrudan Enerji Tüketimi (GJ/yýl) Klinker Spesifik Isý Tüketimi (GJ/ton klinker) 3,52 3,49 3,33 3,29 Dolaylý Enerji Tüketimi (GJ/yýl) Hazýr Beton Tesisleri Dolaylý Enerji Tüketimi (GJ/yýl) Spesifik Enerji Tüketimi (GJ/m 3 beton),6,62,64,61 Agrega Tesisleri* Dolaylý Enerji Tüketimi (GJ/yýl) ,2 Spesifik Enerji Tüketimi (MJ/ton agrega) - -,66,67 * Raporlama döneminde agrega iþ kolu 1'i kiralýk olmak üzere toplam 4 adet tesiste faaliyet göstermiþtir. Kiralýk tesis hariç tüm tesislerde enerji deðerleri izlenmektedir. Akçansa Sürdürülebilirlik Raporu 23

14 ATIK ISI GERÝ KAZANIM TESÝSÝMÝZ ÝLE YILDA 6 bin ton CO2 tasarrufu Emisyon Yönetimi Akçansa tesisleri, faaliyet gereði hava ve atýk emisyonlarýna neden olur. Çimento fabrikalarýnda oluþan en belirgin emisyonlar karbondioksit, toz, azot oksit ve kükürt dioksittir. Bunlarýn yanýnda eser miktarlarda da olsa, birçok farklý kirletici emisyon parametreleri arasýnda bulunmaktadýr. Emisyonlarýn etkin yönetimini hedefleyen Akçansa, ulusal ve uluslararasý izleme ve ölçüm standartlarý ile Avrupa Komisyonun 21 yýlýnda yayýmladýðý Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit Ýmalat Sanayilerinde Mevcut En Ýyi Teknikler Referans Dokümaný'ný takip etmektedir. Akçansa çimento fabrikalarýnda tüm fýrýnlarýn filtre çýkýþ gazý sürekli olarak takip edilmektedir. Çanakkale Fabrikasý 2.üretim hattýnda ilave olarak çevrim içi izleme sistemi entegre edilmiþ, bu sistem sayesinde emisyon deðerleri Çevre ve Þehircilik Ýl Müdürlüðü tarafýndan uzaktan izlenebilmektedir. Atýklarýn fosil yakýtlara alternatif olarak kullanýlmasýndan dolayý mevzuat uyarýnca her 3 ayda bir yapýlan periyodik emisyon ölçümü ile de emisyonlar takip edilmektedir. Her yýl yapýlan emisyon ölçümleriyle, tüm kaynaklarýn emisyonlarý ölçülmekte ve hava kalitesine etkisi raporlanmaktadýr. Karbondioksit Emisyonu Akçansa çimento üretiminde fýrýnlarda yakýlan yakýtlar, fýrýnda kireç taþýnýn ýsýl iþlem görmesi ve öðütme deðirmenleri gibi ünitelerde elektrik kullanýmýndan doðan CO2 emisyonunu, enerji verimliliði yatýrýmlarý ve alternatif yakýt ve hammadde kullanýmýyla azaltmayý hedeflemektedir. Akçansa uluslararasý giriþimleri yakýndan takip ederek çimento fabrikalarýnýn Scope 1 ve Scope 2 CO2 emisyon deðerlerini izlemektedir. Emisyon hesaplarýnda, WBCSD (World Business Council for Sustainable Development) Çimento Sürdürülebilirlik Ýnisiyatifi (Cement Sustainability Initiaitive - CSI) tarafýndan hazýrlanan Enerji ve Karbondioksit Envanteri Protokolü kullanýlmaktadýr. Sektöre özgü ihtiyaçlara göre oluþturulan protokol, WBCSD ve Dünya Kaynaklarý Enstitüsü'nün hazýrladýðý sera gazlarý protokolü ile uyumludur. Çimento Üretimi CO2 Emisyonlarý (kg CO2e/ton çimento) Klinker Üretimi CO2 Emisyonlarý (kg CO2e/ton klinker) ,62 751,86 886,37 877,32 755,31 746, ,56 877,5 Brüt CO2 Emisyonu Net CO2 Emisyonu Brüt CO2 Emisyonu Net CO2 Emisyonu Raporlama döneminde üretim artýþýna baðlý olarak CO2 bürüt emisyonu artýþ gösterirken, spesifik CO2 emisyonlarý ayný seviyelerde seyretmiþtir. 1 ton klinker üretimi için spesifik net CO2 emisyonun 212'de 855 kg CO2, 22'de ise 83 kg CO2 düzeyine indirilmesi hedeflenmektedir. Toz Emisyonu Ana kaynaðý hammadde ve yakýtlarýn boyut küçültme, hazýrlama, depolama iþlemleri ve fýrýn çýkýþ gazlarý olan toz emisyonu, çimento fabrikalarý için belirgin bir emisyon türüdür. Çevresel ve sosyal beklentiler, ulusal ve uluslararasý mevzuat trendlerine paralel olarak, Akçansa toz yükünü azaltmak için yatýrýmlarýna hýz vermiþ; bu amaçla yaklaþýk 4.. TL yatýrým yapmýþtýr. Yapýlan yatýrýmlar sonucunda yýllýk toplam toz miktarý 28 yýlýnda 743 ton iken, 211 yýlýnda 329 tona gerilemiþtir. 1 ton klinkerden kaynaklanan ortalama toz miktarý 28'de 116 g iken, bu miktar 211 itibariyle %5 azaltýlarak 58 g'a indirilmiþtir Çimento Fabrikalarý Toz (g/ton/klinker) Toz emisyonlarýnýn azaltýlmasýna yönelik önemli yatýrýmlar elektrofiltreden torbalý filtreye dönüþüm projeleridir. Raporlama döneminde hýz kazanan yatýrýmlarla torbalý filtre kullaným oraný %4'tan %57'ye çýkarýlmýþtýr. 215'te bu oranýn %95'e çýkarýlmasý hedeflenmektedir. Raporlama dönemi itibariyle, kömür stokhollerinin %6'ýnýn, klinker stokhollerinin %83'ünün kapalý hale getirilmesi ve oluþturulan "Tozsuzlaþtýrma Ekipleri"nin tüm ünitelerde gerçekleþtirdiði tespit, bakým ve iyileþtirme çalýþmalarý toz emisyonlarýnýn azaltýmýna katký saðlamaktadýr. Hazýr Beton ve Agrega Tesislerinde Emisyon Yönetimi Büyükçekmece Fabrikasý Çanakkale Fabrikasý Ladik Fabrikasý Ortalama Hazýr Beton ve Agrega tesisleri karbondioksit emisyonu bakýmýndan belirgin bir niteliðe sahip olmamakla birlikte, bu tesislerin temel emisyon parametresini toz emisyonu oluþturur. Akçansa bu faaliyetlerinde de sürekli iyileþmeyi kendisine hedef koyarak, sektördeki en iyi uygulama tekniklerini hayata geçirmektedir. Hazýr beton üretiminde hammaddelerin taþýnmasý, depolanmasý, üretim yerine aktarýlmasý; Agrega tesislerinde kullanýlan kýrýcý, elek ve bantlarda malzeme taþýma iþlemleri sýrasýnda toz emisyonu ortaya çýkmaktadýr yýllarýnda Akçansa, TL yatýrýmla 4 hazýr beton tesis stokholünün, TL'lik yatýrýmla Agrega tesislerinde toz üreten ünitelerin üzerini kapatarak toz emisyon miktarýný düþürmüþtür Raporlama döneminde üretim artýþýna baðlý olarak CO2 brüt emisyonu Akçansa Sürdürülebilirlik Raporu 25

15 NOX ve SO2 Emisyonlarý Çimento üretiminin klinker piþirme safhasýndaki yanma reaksiyonlarý sonucuyla NOX, fýrýn ateþleme iþlemleri neticesinde de SO2 emisyonu oluþmaktadýr. Tüm fýrýn bacalarýna yerleþtirilen sürekli takip cihazlarýyla NOX ve SO2 emisyonlarý izlenmekte, yýllýk anlýk ölçüm çalýþmalarý yapýlmakta ve emisyon deðerleri yasal sýnýrlarýn altýnda tutulmaktadýr. NOx emisyonu, 21 yýlýnda bir önceki yýl ile ayný seviyede seyrederken, 211 yýlýnda artýþ gözlenmiþtir. SO2 deðerleri çok düþük düzeyde seyretmekte olup yýllýk anlýk ölçümde tespit edilememiþtir. NOx Emisyonu ,2 Diðer Kirleticiler 9.525, , , NOx Emisyonu (g/ton/klinker) SO2 Emisyonu ,34 39,99 58, SO2 Emisyonu (g/ton/klinker) NOx Emisyonu (ton/yýl) SO2 Emisyonu (ton/yýl) Çimento üretim prosesinde kullanýlan fosil yakýtlar, alternatif yakýtlar ve hammadde türleri sebebiyle uçucu organik maddeler, metaller, hidrojen florür (HF), hidrojen klorür (HCl), dioksin ve furan gibi kirleticiler oluþabilmektedir. Ýz miktarda ortaya çýkan bu maddeler, ilgili mevzuat uyarýnca periyodik ölçümlerin yapýlmasý yoluyla izlenmektedir. Diðer Kirletici Emisyonlar (g/ton klinker) Metaller,24,35,43 Uçucu Organik Bileþikler Dioksin & Furan (µg/ton klinker),51,5,54 Alternatif Yakýt Kullanýmý Çimento sanayi son derece yoðun olan enerji ihtiyacýný büyük ölçüde fosil yakýt kullanýmý ile karþýlamaktadýr. Alternatif yakýtlar, fosil yakýtlarýn yerine geçen atýktan türetilmiþ yakýt türleridir. Atýk lastik, plastik, kurutulmuþ arýtma çamuru ve birçok diðer atýk türü yakýt olarak kullanýlabilmektedir. Sektörel sürdürülebilirlik giriþimleri ve iklim deðiþikliði yol haritalarýnda desteklenen alternatif yakýt kullanýmý sayesinde fosil yakýtlara baðýmlýlýk, enerji tüketiminden kaynaklanan sera gazý emisyonu ve atýk bertarafýndan kaynaklanan çevre kirliliði belirgin ölçüde azalmaktadýr. Çimento fýrýnlarýnda alternatif yakýtlarýn kullanýmý geliþmiþ ülkelerde son derece yaygýn bir yöntem olup, Türkiye'de de Çevre ve Þehircilik Bakanlýðý ve Türkiye Çimento Müstahsilleri Birliði tarafýndan teþvik edilmektedir. Çevre ve Þehircilik Bakanlýðý'nýn belirlediði atýk tipleri çevresel þartlarý saðlamak koþuluyla verilen izin ve lisanslar çerçevesinde alternatif yakýt olarak kullanabilmektedir. Akçansa, sýnýrlý doðal kaynaklarý sürdürülebilir kullanýmý ve ürün yaþam döngüsü yaklaþýmýný üretim süreçlerinin vazgeçilmez bir unsuru olarak görmekte; 3 çimento fabrikasýnda da alýnan lisanslar çerçevesinde atýklarý alternatif yakýt olarak kullanarak, sektörüne öncülük eden uygulamalar gerçekleþtirmektedir. Alternatif yakýt kullanýmýnda, ulusal ve uluslararasý mevzuatlarýn yaný sýra þirket içi atýk kabul prosedürü uygulanmaktadýr. Akçansa'da fosil yakýtlarýn alternatif yakýtlarla ikamesi sürekli izlenmekte ve artýrýlmasý hedeflenmektedir. 211 yýlýnda ton alternatif yakýt kullanýlarak ýsýl enerji ihtiyacýnýn % 4,68'i karþýlanmýþtýr. Bu uygulamayla, toplam 36. ton kömür tasarrufu saðlanmýþtýr. Akçansa alternatif yakýt kullaným oranýnda, 215 yýlýnda %2, 22 yýlýnda %29 oranlarýna eriþmeyi hedeflemektedir. Büyükçekmece Fabrikasý, Marmara Bölgesi'nde nüfus ve sanayinin yoðun olmasýnýn getirdiði atýk pazarý avantajýyla alternatif yakýt ikame oranýnda ön plana çýkmaktadýr. Büyükçekmece Fabrikasý, atýk lastik, atýk yaðlar, plastik malzemeler, kontamine atýk gibi malzemelerin yanýnda, gerçekleþtirdiði projeyle 21 yýlýnda arýtma çamurunu da atýk portföyüne eklemiþtir. Akçansa Alternatif Yakýt Ýkame Oraný (%) ,3 2,84 Akçansa Geneli 9,2 2,86 11,68 3,97 12,67 4, Büyükçekmece Fabrikasý Büyükçekmece Fabrikasý Arýtma Çamuru Projesi 21 yýlýnda Ýstanbul'da kentsel atýk su arýtma tesislerinde nihai olarak bertaraf edilmesi gereken 3 ton arýtma çamuru oluþmuþtur. Bu miktarýn ise yakýn gelecekte 1. tona ulaþmasý öngörülmektedir. Büyükçekmece Fabrikasý "Arýtma Çamuru Projesi" ile kentsel atýk su arýtma tesislerinden kaynaklanan arýtma çamuru sorununa gerçekleþtirdiði 2,9 milyon dolarlýk tesis yatýrýmýyla çevreci, güvenli, çok yönlü ve sürdürülebilir bir çözüm getirilmiþtir. Geliþtirilen uygulamayla, arazi ve doðal kaynaklarýn daha verimli kullanýlmasý, etkin atýk yönetimi ve sera gazý emisyonu azaltýmý saðlanmaktadýr. Projeyle, ÝSKÝ Ataköy Ýleri Biyolojik Atýksu Arýtma Tesisi'nden kaynaklanan yýlýk 45. ton arýtma çamuru depolanmakta ve alternatif yakýt olarak kullanýlmaktadýr. Bu sayede yýlda ortalama 17. ton kömür tüketimi önlenerek doðal kaynak verimliliði ve sera gazý emisyonu azaltýmý saðlanmaktadýr. Bunun yanýnda, süreç sonucu oluþan % 35-4 oranýndaki kül içindeki mineraller, klinker için hammadde katkýsý yerine geçtiðinden sýfýr atýk oluþmaktadýr. Çoðunlukla düzenli depolama sahalarýnda bertaraf edilen arýtma çamurlarý atýk sahalarýný daraltmakta toprak ile su kirliliði riski taþýmaktadýr. Diðer yandan depolama sýrasýnda ortaya çýkacak metan gazý en yaygýn ikinci sera gazý olup, karbondioksitten 21 kat daha etkilidir. Ancak, proje kapsamýnda kullanýldýðýnda biyokütle sayýlan arýtma çamuru kullanýmýnýn CO2 etkisi nötr kabul edilmektedir. Çevre ve Kalite Laboratuvarý Çevresel sürdürülebilirliði temel hedef olarak belirleyen ve bu kapsamda alternatif yakýt kullanýmýna iliþkin yatýrýmlarýný sürdüren Akçansa, sektöründe bir ilki daha gerçekleþtirerek Alternatif Yakýt ve Hammaddeleri analiz edecek olan Laboratuvarý'ný devreye aldý. Akçansa Çevre ve Kalite Laboratuvarý, Çevre ve Þehircilik Bakanlýðý'nýn belirlediði yasal normlara uygun olarak, fabrikalarda atýklarýn yakýt ve hammadde olarak kullanýlmasýna yönelik araþtýrma ve test iþlemlerini yürütmektedir. Laboratuvar Akçansa dýþýndaki þirketlere de hizmet sunarak geliþmiþ atýk yönetimi uygulamalarýný hayata geçirmelerine katký saðlamaktadýr. Akçansa Sürdürülebilirlik Raporu 27

16 Alternatif hammadde kullanýmý Alternatif Hammadde Kullanýmý Çimentonun geleneksel hammaddesi olan klinker tüketimi, üretim sürecinde gerekli ýsýl enerji ihtiyacý ve kimyasal reaksiyon sonucu gerçekleþen kalsinasyon etkisi dolayýsýyla ortaya çýkan CO2 emisyonuyla, çimento üretiminin iklim deðiþikliði faktörünün en belirgin bölümünü oluþturmaktadýr. Dolayýsýyla çimento içindeki klinker oraný ne kadar yüksekse, üretilen betonun iklim deðiþikliði faktörü de o denli yüksek olacaktýr. Modern çimento üretim teknolojileri ve hazýr beton uygulamalarýyla bugün, klinkerin çeþitli alternatif hammaddelerle ikamesi mümkün olmaktadýr. Bu uygulamalar sayesinde üretilen yüksek performanslý, katkýlý çimento türleriyle, ürünün toplam enerji ihtiyacý ve CO2 emisyonu düþürülmekte, içerdikleri mineral katkýlar sayesinde ise daha saðlýklý, saðlam ve güvenli yapýlarýn inþasý, sürdürülebilir inþaat uygulamalarýnýn gerçekleþtirilmesi mümkün olmaktadýr. Ýkame edilen klinker doðal kaynaklardan elde edildiðinden katkýlý çimento üretimi, doðal kaynak ve arazi kullaným verimliliði, geri kazaným ve biyoçeþitliliðin korunmasý gibi çok çeþitli çevresel kazanç saðlamaktadýr. 1 m 3 Baðlayýcý Ýçerisindeki Çimento ve Mineral Katký Oraný 5% 5% 3% 7% 2% 11% 3% (21) / 88% Akçansa, alternatif malzemelerin yanýnda, geri dönüþtürülmüþ agrega, su ve endüstriyel tesislerin atýklarý olan mineral katkýlarý da hazýr beton üretiminde tekrar kullanmaktadýr. Bu amaçla, hazýr beton üretim tesislerinin %53'ünde geri kazaným üniteleri bulunmaktadýr. Akçansa, Ýnþaat Malzemesi Sanayicileri Derneði (ÝMSAD) bünyesinde oluþturulan Çevre ve Sürdürülebilirlik Komitesi kanalýyla malzeme sektöründeki geliþmeleri yakýndan takip etmektedir. Çimento ve hazýr beton üretiminde alternatif malzemelerin kullaným oraný ve çeþitliliðini artýrmaya yönelik ürün ve beton teknolojisi geliþtirme çalýþmalarý, Betonsa Teknoloji Merkezi, Ýstanbul Teknik Üniversitesi ve Heidelberg Teknoloji Merkezi iþbirliði içerisinde yürütülmekte, geliþtirilen ürünler müþterilerin kullanýmýna sunulmaktadýr. Bu kapsamda 211 yýlýnda Çanakkale Fabrikasý'nda kalker katkýlý CEM II/A-LL 42.5 R tipi çimento üretilmeye baþlanmýþtýr. Bununla birlikte Büyükçekmece Fabrikasý'nda 211 yýlýnda yüksek fýrýn cürufu katkýlý CEM II/A-S 42.5 R tipi çimento üretmek için Ar-Ge çalýþmalarý yapýlmýþ ve alýnan baþarýlý sonuçlarla geliþtirilen çimentonun 212 yýlýnda piyasaya sunulmasý planlanmaktadýr. %4 e yükseldi Alternatif Hammadde Kullaným Oraný (%) (211) / 76% ,73 2,6 1, Çimento Klinker Oraný (%) 87 85, CEM I 42,5 CEM II 32,5 CEM II 42,5 Cüruf Uçucu kül Akçansa'da doðal kaynaklarýn grid, pirit külü, demir-çelik sanayisi atýðý olan yüksek fýrýn cürufu, mermer artýklarý, döküm kumu, demir tozu, tufal, alçý kýrýðý, by-pass tozu, uçucu kül ve demir cürufu ve hafriyat topraðý gibi alternatif hammadde ve minerallerle ikame oraný izlenmekte ve artýrýlmasý hedeflenmektedir. 211 yýlýnda kullanýlan toplam hammaddenin %4'ünü oluþturan ton alternatif hammadde, üretimde deðerlendirilmiþtir. Türkiye çimento sektörünün lideri Akçansa, hazýr beton üretiminde gerçekleþtirdiði sistematik optimizasyon çalýþmalarýyla, yüksek oranda klinker içeren ürünler yerine mineral katkýlý çimentolar ile öðütülmüþ yüksek fýrýn cürufu ve uçucu kül gibi sanayi atýklarýný beton üretiminde kullanarak çevresel sürdürülebilirliðe katký saðlamaktadýr. Arýtma tesisi, altyapý projeleri, baraj, rezidans, AVM, otel ve deniz kýyýsý yapýlarý gibi büyük ölçekli projelerin özellikle kütle betonlarýnda çimento yerine % 6 'a varan oranda mineral katkýlar kullanýlmaktadýr. Bu sayede yüksek kalýcýlýk saðlanmakta ve CO2 emisyonu çimentonun mineral katký ile ikamesi oranýnda azaltýlmaktadýr. Hazýr beton üretiminde geleneksel Portland çimentosunun (CEM I 42,5) toplam baðlayýcý içerisindeki kullanýmý, 21 yýlýnda % 88 seviyesindeyken, 211 yýlýnda % 76 seviyesine gerilemiþtir. Buna karþýlýk CEM II 32,5 ve CEM II 42,5 katkýlý çimento kullanýmý iki kat artarak % 7'den % 14' e ulaþmýþtýr. Mineral katký kullanýmý (bu sayede hazýr beton üretiminde yaklaþýk 6. ton klinker tasarrufu saðlanarak sera gazý emisyonu yaklaþýk 52. ton CO2e azaltýlmýþtýr.) (öðütülmüþ yüksek fýrýn cürufu ve uçucu kül) % 5'ten % 1'a yükselmiþtir. Ayrýca, beton üretiminde kullanýlan mineral katkýlarýn endüstriyel atýk olarak doðaya verebileceði zarar da önlenmiþtir. Akçansa Sürdürülebilirlik Raporu 29

17 Çevresel etkilerimizi en aza indirmek için çalýþýyoruz

18 Biyoçeþitlilik Maden sahalarýndan elde edilen hammaddenin iþlenmesine dayalý bir faaliyet olan çimento üretimi için biyoçeþitlilik üzerindeki etkiler birincil önem taþýmaktadýr. Doðal kaynak tüketimi, arazi kullanýmý, maden sahasý iþletmesi, su tüketimi, atýk ve gürültü oluþumu nedenleriyle biyoçeþitlilik üzerinde oluþan bozucu ve kirletici etkilerin uzun vadeli bir vizyon ve stratejiyle, etkin uygulamalarla yönetilmemesi operasyonel, yasal ve toplumsal riskler oluþturur. Bu nedenle Akçansa, biyoçeþitlilik yönetimini sürdürülebilirlik stratejisi kapsamýnda öncelikli 6 konudan biri olarak belirleyerek, 22 Sürdürülebilirlik Hedefleri arasýna almýþtýr. Biyoçeþitlilik yönetimi, maden sahalarýnýn çevresel etkileri ve üretim tesislerinin çevresel etkileri olmak üzere iki ayrý baþlýkta yürütülmektedir. Maden sahalarýnýn biyoçeþitlilik üzerindeki etkileri hammadde yönetim birimi tarafýndan yasal düzenlemelerde belirtilen þartlara ve Heidelberg Cement tarafýndan yayýmlanan politika, standart ve kýlavuzlarý referans alýnarak yürütülmektedir. Üretim tesislerinin biyoçeþitlilik üzerindeki etkilerinin yönetimi ise çevre birimlerince, ilgili çevre politikalarý, yasal düzenlemeler ve çevre yönetim sistemleri takip edilerek saðlanmaktadýr. Akçansa için sürdürülebilirlik performansýnýn önemli bir bölümünü oluþturan biyoçeþitlilik icra kurulu tarafýndan yönetilmekte ve sürekli bir geliþim alaný olarak görülmektedir. Bu alanda tespit edilen iyileþtirme hedefleri dönemsel ve objektif kurumsal göstergelerle takip edilmekte ve Genel Müdür'den baþlayarak ilgili tüm birimlere yaygýnlaþtýrýlmaktadýr. Elde edilen performans çalýþanlarýn bireysel performanslarýnýn ölçümünde de deðerlendirilmektedir. Maden Sahalarýnda Etki Yönetimi Çimento ve agrega üretimi için gerekli hammaddeler, açýk ocak yöntemiyle iþletilen maden sahalarýndan elde edilmektedir. Ýþin doðasý gereði bu süreçte çeþitli türde etki oluþmakta, çalýþýlan sahanýn doðal Önlem Etki Süreç topografyasý bozulmaktadýr. Akçansa'nýn maden sahalarýnýn yönetimine yönelik genel stratejisi, iþletme sürecinde minimum çevresel etkiyle faaliyetlerin yürütülmesi; rezervi biten alanlarýn ise hýzla rehabilite edilmesidir. Yürürlükteki yasal mevzuata göre maden sahalarýnda faaliyetin baþlangýcýndan önce potansiyel tüm çevresel ve sosyal risklerin deðerlendirildiði Çevresel Etki Deðerlendirme (ÇED) Çalýþmasý yapýlmakta, bunun yaný sýra "Doðaya Yeniden Kazandýrma Planý" oluþturulup kamu kuruluþlarýnýn onayý alýnmaktadýr. Bu planlarda arazinin faaliyet süresince minimum çevresel etkiyle kullanýmý ve faaliyet sonunda arazinin sonraki kullaným amacýna uygun rehabilitasyon ve iyileþtirme kriterleri, zaman planý tanýmlanmaktadýr. Ýstanbul Çatalca'daki maden sahalarýndan çýkan kamyonlarýn, karayolunu toz ve çamur gibi malzeme ile kirletmesini önlemek için 211 yýlýnda lastik yýkama ünitesi kurulmuþtur. 212'de faaliyete geçecek olan ve toplam TL yatýrým ile gerçekleþtirilen proje, bölgede bu alanda yapýlan ilk ve tek projedir. Tüm hammadde üretim çalýþmalarý, ÇED raporlarýnda belirtilen normlara ve Heidelberg Cement biyoçeþitlilik politika ve stratejilerine uygun olarak yürütülmektedir. Akçansa maden sahalarýnýn çok büyük bölümü halen ekonomik deðer taþýdýðýndan aktif çalýþmaktadýr. Rehabilitasyon safhasýna geçilen sahalar küçük bir oran oluþturmaktadýr. Bu faaliyetler için 21 yýlýnda 2.95 TL, 211 yýlýnda 7.16 TL harcanmýþtýr. Buna raðmen tüm maden sahalarý için Doðaya Yeniden Kazandýrma Planlarý hazýrlanarak resmi makamlarýn onayý alýnmýþtýr. Ayrýca gerçekleþtirilecek rehabilitasyon çalýþmalarý için provizyon kaynaklarý ayrýlmaktadýr. Hammadde Üretiminin Çevresel Etkileri ve Alýnan Önlemler Delik açýlmasý Toz emisyonu Uygun iþ makinasý ve ekipman seçimi Deliklerin anfo ile doldurulmasý Toz emisyonu vibrasyon gürültü Patlama Alanda ve yollarda sulama, gecikmeli kapsül kullanýmý ihtiyaç kadar delik açmak delik baþýna anfo miktarýnýn optimizasyonu, patlamalarýn erken saatte yapýlmasý Patlatýlan malzemenin küçültülmesi, kamyonlara yüklenmesi Toz emisyonu gürültü Uygun iþ makinasý ve ekipman seçimi, alanda ve yollarda sulama, savurma yapýlmadan yükleme Hammeddenin nakledilmesi Toz emisyonu Alanda ve yollarda sulama araç tonaj sýnýrýna uyum Rehabilitasyon Faaliyetleri 211 yýlýnda Çanakkale kalker sahasýna komþu Bozalan Köyü sýnýrýnda rehabilitasyon çalýþmalarý baþlatýlmýþtýr. Çalýþma kapsamýnda,5 hektar alanda ocak aynasý þevleri düþürülmüþ, yüzeye bitkisel toprak serilmiþ ve aðaçlandýrma çalýþmasý yapýlmýþtýr. 212 yýlýnda rehabilitasyon çalýþmasýna 1 hektar alanda aðaçlandýrma çalýþmasý yapýlarak devam edilecektir. Bozalan kil sahasýnda ise þev düzenleme çalýþmalarýna devam edilmiþtir. 212 yýlýnda bu alanda aðaçlandýrma çalýþmalarýnýn yapýlmasý hedeflenmektedir. Ladik kalker sahasýnda arazi düzenlemesi yapýlan,5 hektar alan 211 yýlýnda aðaçlandýrýlmýþ, 212 yýlýnda,5 hektarlýk alanýn aðaçlandýrmaya hazýrlanmasý için çalýþmalar devam etmektedir. Çatalca Kovukdere þist sahasýnda ise 212 yýlýnda aðaçlandýrýlmak üzere 2 hektarlýk alanda hazýrlýk çalýþmalarý tamamlanmýþtýr. 211 yýlýnda yürütülen aðaçlandýrma çalýþmalarý kapsamýnda 4 çam fidaný dikilmiþtir. 212 yýlýnda ise 25 sedir fidaný dikilmesi hedeflenmektedir. Önümüzdeki dönemlerde HeidelbergCement ile ortaklaþa gerçekleþtirilmek üzere kuþ yaþamý koruma projesinin baþlatýlmasý hedeflenmektedir. Akçansa'nýn biyoçeþitlilik deðeri bakýmýndan koruma altýna alýnmýþ arazilerde bulunan tek madencilik faaliyeti Ýstanbul Çatalca'dadýr. Büyükçekmece Gölü uzun mesafe koruma alanýnda bulunan sahalarda ilgili mevzuat çerçevesinde su kaynaðýnýn korunmasý için gerekli önlem ve tedbirler alýnarak faaliyetin devam etmesine izin verilmektedir. Bu çerçevede sahalarda çok kýsýtlý bakým iþleri yapýlmakta, araç yýkanmasýna izin verilmemekte, akaryakýt nakli ise çok kontrollü yapýlmaktadýr. Çimento Hammadde Üretim Miktarlarý (ton) Kalker Agrega Üretim Miktarlarý (ton) , , Þist Kil Tras Üretim Tesislerinde Çevresel Etki Yönetimi Akçansa, üretim operasyonlarýný çimento, agrega ve hazýr beton iþ kollarýnda yürütmekte; bunlarýn ekosisteme etkileri risk temelli bir anlayýþla, ilgili yasal mevzuat ve çevre standartlarýna uygun olarak yönetilmektedir. Bu anlayýþla, Akçansa üretim tesislerinde su kullanýmý, atýk su kirlilik kontrolü, atýk yönetimi ve gürültü olmak üzere belirlenmiþ alanlarda risk deðerlendirmesi yapýlarak etkin yönetimi saðlanýr. Üretim tesislerinin hiçbiri biyolojik çeþitlilik nitelikleri bakýmýndan koruma altýna alýnmýþ arazilerde bulunmamakla birlikte, çevre yönetim ve iyileþtirme çalýþmalarýyla toprak, hava, su ve gürültü kirliliðinin ve kaynaklarýn yok olmasýnýn önüne geçilmektedir. 3 fabrikaya ait maden sahalarýmýzda 21 yýlýnda toplam 1 milyon ton ve 211 yýlý için 9,6 milyon ton kalker, þist, kil üretilmiþ ve hammadde olarak kullanýlmýþtýr. Çimento Agrega Toplam Maden sahalarý rehabilitasyon provizyonlarý, TL Maden sahalarý uyum teminatlarý, TL , , , , , ,1 Akçansa Sürdürülebilirlik Raporu 33

19 Su Yönetimi Faaliyetlerinin su kaynaklarý üzerindeki etkisini en aza indirgemeyi hedefleyen Akçansa, çevre mevzuatýnýn sýký gerekliliklerini saðlar ve sürekli iyileþme göstermek için yatýrýmlar yapar. Üretim tesislerinde su kullanýmýný sýnýrlandýrmak için prosedürler geliþtirir ve su arýtýmý için en uygun teknolojileri kullanýr. Çimento fabrikalarýnda yeraltý suyu kaynaklarýndan veya þebeke suyundan karþýlanan su ihtiyacýnýn önemli bir miktarý kapalý çevrim çalýþan su ile soðutma sistemlerinde kullanýlmakta olup, bu sular deþarj edilmemektedir. Su ayrýca tozsuzlaþtýrma, yýkama ve sulama için kullanýlmaktadýr. Sürdürülebilirlik performansý açýsýndan, su yönetimi ve atýksu deþarjýnýn önemi hazýr beton sektöründe öne çýkmaktadýr. Akçansa, hazýr beton tesislerde oluþan atýksu ve betonlar, geri dönüþüm üniteleri yardýmýyla ayrýþtýrýlmakta, geri kazanýlan agrega ve su tekrar beton üretiminde Çimento Yeraltý suyu (kuyu suyu) Tanker ve þebeke suyu Kaynak suyu Agrega Yeraltý suyu (kuyu suyu) Yaðmur suyu Hazýr Beton Tanker ve þebeke suyu Birim su tüketimi m 3 /yýl m 3 /yýl m 3 /yýl m 3 /yýl m 3 /yýl m 3 /yýl l/m 3 beton , 4., ,68 164, kullanýlmaktadýr. Akçansa hazýr beton tesislerinin tamamýnda atýk sularýn depolanmasý ve üretimde tekrar kullanýlmasý için gerekli sistemler mevcuttur. Ayrýca tesislerin sayý bakýmýndan %53'ünde, satýlan beton hacmi bakýmýndan ise % 5'inde atýk betonlarýn geri kazanýlmasý için gerekli geri dönüþüm üniteleri bulunmaktadýr. Bu sayede, hazýr beton üretimindeki atýk beton ve su kaynaklý kirliliklerin önüne geçildiði gibi, geri kazanýlmýþ malzemenin tekrar kullanýlmasýyla hammadde kaynaklarý daha az tüketilmekte, ayný zamanda maliyet avantajý saðlanmaktadýr. Raporlama döneminde toplam TL yatýrým ile 6 yeni atýk beton geri dönüþüm sistemi kurulmuþtur. Tesislerde oluþan atýk sular alýcý ortamýn biyoçeþitlilik deðerine göre resmi kurumlarca belirlenen sýnýr deðerlerine ve türüne uygun olarak deþarj edilmektedir , , , 7.6, 1.8, ,95 161, , , , , 1.8, ,28 156,8 Atýk Yönetimi Tüm operasyonlarýmýzdan kaynaklanan atýklar, atýk yönetim hiyerarþisine göre yönetilir. Depolama, taþýnma ve bertarafý aþamalarýnda atýklarýn yönetilmesine iliþkin yönetmelik ve standartlarýna uygun olarak bertaraf edilir. Tesislerden kaynaklanan atýk türleri atýk yaðlar, elektronik atýklar, katký maddeleri gibi tehlikeli atýk, metal hurda vb. tehlikesiz atýklar ve evsel atýklardan oluþmaktadýr. Önemli bir miktarý geri dönüþüm sistemlerinde deðerlendirilir. Çimento Fabrikalarýnda Atýk Bertarafý (ton/yýl) Bertaraf Metodu Tür Enerji Amaçlý Tehlikeli Atýk 93,54 87,39 Geri Kazaným Tehlikesiz Atýk - - Katý Atýk Evsel Atýk* 278,84 295,2 Depolama Sahasý Tehlikeli Atýk,1,3 Atýk Yakma Tehlikeli Atýk - 2,1 Geri Dönüþüm Tehlikeli Atýk Tehlikesiz Atýk 146,83 942,49 145, ,65 *Veri takip sistemindeki revizyon çalýþmasýndan ötürü Ladik Fabrikasý evsel atýk verileri 212 yýlýndan itibaren dahil olacaktýr. Akçansa torbalý çimento satýþý doðrultusunda piyasaya sürdüðü ambalajlarýn geri kazaným sorumluluðunu her yýl lisanslý kuruluþlar ile yaptýðý anlaþma ile saðlar. 21 yýlýnda,95 milyon ton, 211 yýlýnda da 1,85 milyon ton kaðýt-karton ve plastik türlü ambalaj atýðý geri kazanýlmýþtýr. 211 YILINDA 55 bin ton hafriyat kayacý hammadde olarak kullanýlmýþtýr. Hafriyat Kayaçlarýnýn Geri Kazanýmý Yasal düzenlemeler, inþaat hafriyat atýklarýnýn belirlenmiþ döküm sahalarýnda depolanmasýný öngörmektedir. Ýnþaat faaliyetleri bakýmýndan yoðun bölgelerde döküm sahalarýn yetersizliði ve nakliye operasyonlarý, çevre kirliliði ve enerji israfýna ve trafik sorununa yol açmaktadýr. Oysa bu atýklar, çimento üretiminde hammadde olarak kullanýlabilir. Öneri Sistemi'ne çalýþanlar tarafýndan iletilen yaratýcý bir iþ fikrini hayata geçirerek Akçansa Büyükçekmece Fabrikasý, yakýn çevredeki inþaatlarýn temel kazý hafriyatlarýndan çýkan uygun nitelikli kayaçlarý çimento üretiminde hammadde olarak kullanmaya baþlamýþtýr. Ýstanbul Büyükþehir Belediyesi'nden alýnan geri kazaným iznine sahip ilk ve tek kuruluþ olarak Büyükçekmece Fabrikasý böylece, çevresel, operasyonel ve finansal olarak sürdürülebilir bir uygulama ortaya koymuþtur. Proje sayesinde hafriyat atýklarýnýn uzak mesafelere taþýnmasý ve saha kirliliði engellenmekte, atýk malzeme üretimde kullanýlarak doðal kaynak kullanýmý azaltýlmakta, bu operasyon ile fabrikanýn hammadde maliyetleri düþürülmektedir. Ayrýca proje hammadde nakliye operasyonlarýný azalttýðýndan enerji tüketimi ve yol emniyetine olumlu katký saðlamaktadýr. 211 yýlýnda proje kapsamýnda toplam 55 bin ton hafriyat kayacý hammadde olarak kullanýlmýþtýr. Bu miktar maden sahalarýndan üretilen doðal hammaddenin %2,5'ine denk gelmektedir. Kaynaðýna göre su çekimi Toplam kuyu suyu m 3 /yýl Toplam kaynak suyu m 3 /yýl Toplam tanker ve þebeke suyu m 3 /yýl , , ,28 Toplam yaðmur suyu m 3 /yýl - 1.8,75 1.8,9 Akçansa Sürdürülebilirlik Raporu 35

20 Ýnsana verdiðimiz deðer en önemli önceliðimiz