Etik lkeler. Genel lkelere likin Esaslar

Transkript

1 Etik lkeler Genel lkelere likin Esaslar Genel lkeler Sermaye piyasası faaliyetlerinin, toplumsal ve ekonomik yararın artırılması, aracılık mesleinin saygınlıının korunması ve gelitirilmesi, dier aracı kurulular ve müterilerle olan ilikilerde adil ve dürüst davranılması ve haksız rekabete yer verilmemesi amacıyla, yasal ve idari düzenlemeler ile aaıda yer alan genel ilkeler dorultusunda sürdürülmesi gerekmektedir. Çalıanlar, devlet, devlete balı kurum ve kurulular, düzenleyici otoriteler ve aracı kuruluların faaliyetlerini yöneten meslek kuruluları tarafından çıkarılmı kanun, tüzük, yönetmelik ve düzenlemeleri bilmeli ve söz konusu yasal düzenlemelere balı kalmalıdırlar. Dürüst ve Adil Davranma lkesi Faaliyetler yürütülürken müteri çıkarları ve piyasaların bütünlüü göz önünde tutularak dürüst ve adil davranılması gerekir. Çalıanlar, kuracakları ilikilerde ve gerçekletirecekleri ilemlerde doru beyana dayalı ve mesleki gereklere uygun hareket ederek, Yatırım a ve piyasaya olan güveni zedeleyici hareketlerden özenle kaçınırlar. Mesleki Özen ve Titizlik lkesi Çalıanlar, yürüttükleri faaliyetler için teknik bilgi birikimini salarlar, meslek ile ilgili gelimeleri takip ederler ve bu konuda yapılacak düzenlemelere balı kalırlar. Bu yolla hem kendi hem de çalıma arkadalarının bilgisini sürekli olarak artırırlar. Saydamlık lkesi Mesleki faaliyetler sırasında kurulacak ilikilerde ve gerçekletirilecek ilemlerde ilgili tüm taraflar ve kamu kurum ve kuruluları, mevzuatın ve mesleki teamüllerin gerektirdii ekilde tam, doru, hızlı ve eit olarak bilgilendirilir. Kaynakları Etkin Kullanma lkesi Yatırım ın devamlılıını salamak ve müterilerin hak ve çıkarlarını korumak üzere, maddi, teknolojik ve beeri kaynaklar etkin ve verimli bir ekilde kullanılır. Rekabet ve Toplumsal Yararı Gözetme lkesi Mesleki faaliyetler, haksız rekabete yol açmayacak ekilde meslek adabını dikkate alarak yürütülür. Ticari amaçlarla birlikte toplumsal yarar ve çevreye saygı da gözetilir.

2 Kara Paranın Aklanması le Mücadele Sermaye piyasası faaliyetlerinin güven ve açıklık içinde yerine getirilmesini teminen, uluslararası ve ulusal mevzuat hükümleri çerçevesinde, kara paranın aklanması, yolsuzluk ve benzeri suçlarla mücadele konusunda üpheli ilemlerin belirlenmesi ve mevzuat çerçevesinde ilem yapılması için gerekli önlemler alınır, konuyla ilgili kurum ve kurulularla ibirlii yapılır, irket bünyesinde bu amaca yönelik önlemler alınır ve eitim programları düzenlenir. Müterilerle likiler Müteriyi Tanıma Kuralı Çalıanlar, müterilerle i ilikisi kurulmadan önce kendilerine ait kimlik bilgilerini alırlar ve mesleki faaliyetlerini yazılı sözlemeler çerçevesinde yürütürler. Ayrıca, müterilerin mali durumları, yatırım amaçları ve risk-getiri tercihleri konularında gerekli bilgileri edinirler. Müterinin, mali durumu, yatırım amaçları ve risk-getiri tercihleri konusunda bilgi vermek istememesi halinde, buna ilikin yazılı beyanını alarak sözlemeyle birlikte saklarlar. Müteri veri bankasında yer alan bilgiler düzenli olarak gözden geçirilir ve güncellenir. Müterinin yatırım amaçlarını, risk tercihini, mali durumunu ve yatırım yapma serbestisini etkileyecek türden deiiklikler mutlaka takip edilir ve müteriye de bu tarz bilgilendirmeleri yapması yönünde gereken uyarı yapılır. Müteri Talimatlarına Uyma Çalıanlar, müterileri ile imzaladıkları çerçeve sözlemenin sınırları içinde, müteri talimatlarına uygun ve müterinin çıkarlarını korumayı amaçlayan ekilde davranırlar. Müteri talimatlarının açık ve anlaılır olması için gereken önlemleri alırlar. Çalıanlar, müterilere ait sermaye piyasası araçları ve nakit üzerinde hak ve yetkileri olmaksızın kendileri veya üçüncü ahıslar lehine herhangi bir tasarrufta bulunamazlar. 1. Bilgi Verme Sözlemeler çerçevesinde müterilere sunulan hizmetlerle ilgili olarak yapılan ilemler ve bu ilemlerden doan ücret, komisyon ve masraflar ile karılıklı yükümlülükler ve bu yükümlülüklerin yerine getirilmemesi halinde uygulanacak yaptırımlar hakkında müteriler doru, eksiksiz ve zamanında bilgilendirilir. Hizmet vermeye balanmadan önce müteriler, verilecek hizmetler, sunulacak bilgi ve tavsiyeler, yatırım yapılacak sermaye piyasası araçları ve muhtemel riskler, müteri ismine saklama uygulaması ve yatırımcıyı koruma ve dier düzenlemelere ilikin hususlarda bilgilendirilir. Müterilerin yatırım kararları verebilmeleri için sunulan bilgiler, güvenilir belge, destekleyici rapor ve analizlere dayandırılır. Bu belgelerde kesin bilgiler ile yoruma dayalı bilgilerin ayrımının açıkça anlaılmasına yönelik ifadelere ve bilgi kaynaklarına yer verilir. Müterilere, menkul kıymetler, sektör, sundukları hizmetler ve kendileri hakkında verdikleri bilgilerde abartılı, yanıltıcı ve yanlı anlaılmaya neden olabilecek ve yatırım yapılacak sermaye piyasası araçlarının önceden saptanmı belirli bir getiriyi salayacaına dair garanti nitelii taıyan ifadeleri yazılı ve sözlü açıklamalarda kullanamazlar.

3 Bütün yatırımcıların bilgiye ulama hakları vardır. Genel olarak kamunun ulaabildii bilgi haricinde bir bilgiye ulaılması durumunda, çalıanlar hiçbir yatırımcı veya yatırımcı grubuna avantaj salayamazlar. 2. Müteri Menfaatleri Yatırım, faaliyetlerini sürdürürken müteri haklarını gözetir. Bu kapsamda; a) Müteriler ile imzalanacak sözlemelerde, müterilerin hak ve menfaatlerini zedeleyici ve iyi niyet kurallarına aykırı hükümlere yer verilemez. b) Müterilere yönelik hazırlanan aratırma raporlarını yayınlamadan önce Kurum lehine kullanılması halinde bu durumu aratırma sonuçlarıyla birlikte açık ekilde ve e zamanlı olarak duyurulur. c) Müterilerinin piyasa hakkında bilgisizlik ve tecrübesizliinden yararlanıp, alımsatım kararlarını etkileyerek Kurum lehine kazanç salanamaz.. d) Müteriye verilen hizmetler karılıı alınacak ücret, komisyon ve masrafların tarifeye balanmı olması durumunda, belirlenen tutar ve oranların üzerine çıkamaz. e) Gerek teknolojik gelime ve elektronik ortamda alım satım aracılıına paralel olarak gelien hizmetler, gerekse deien hizmet çeitleri nedeniyle her türlü hizmet ortamında ilem güvenliinin salanmasına ve müteri maduriyetlerinin önlenmesine yönelik gerekli teknik ve hukuksal önlemleri alır. 3. Çalıanların Müterilerle likileri Yatırım çalıanları, a) Kendileri ve yakınları adına müterilerden / üçüncü ahıslardan hediye ölçüsünü açıkça aan hediyeler kabul edemezler ve/veya müterilere / üçüncü ahıslara bu tür hediyeler veremezler. Aaıdaki haller bu kuralın istisnalarını oluturur: Makul ölçülerde i yemek ve ikramları, müteri ziyaretleri sırasındaki aırlamalar, Özel günlerde (bayram, yılbaı v.b) verilen makul deerdeki hediyeler, Kurumsal iletiim stratejisi dorultusunda, tanıtım amaçlı olarak daıtılan eantiyon malzemeleri, Akrabalık, evlilik ve sosyal ilikilerden ileri gelen ve i ilikileri ile hiçbir balantısı olmayan hediyeler. b) Görevlerinin yerine getirilmesinde politik düünce, kiisel yakınlık, antipati, garez ve bunlara benzer sebeplerle müteriler arasında ayrım yapamazlar. c) Yapmak istedikleri ite yasadıı kolaylık veya çabukluk salanması için müterilere ve/veya dier üçüncü ahıslara para veya mal veremezler. Bu tür bir durumla karılaıldıı takdirde, bir üst amiri yazılı olarak bilgilendirirler.

4 d) Müteriye, kendilerine veya aile bireylerine çıkar salamak amacı ile deerinin altında bir bedelle menkul veya gayrimenkul satın alamaz, sair kiisel menfaat isteyemez veya vaat ettiremezler. e) Varsa daha önceki iyerleri ve iyerlerindeki müterilerle olan ilikilerinde Yatırım ın çalıma ilkelerine göre hareket eder ve sermaye piyasasının saygınlıına zarar verecek eylemlerde bulunamazlar. f) Müterilerle borç-alacak, kefalet ve müterek hesap açtırmak (birinci dereceden akrabaları dıında) gibi etik ilkelerle badamayan ilikilere giremezler, gizli veya açık ticari ortaklık kuramazlar. g) Konumlarını kullanarak, gerek kendi i ortamlarından, gerekse müterilerinin i olanaklarından kiisel çıkar salayamazlar. h) Portföy yönetimi faaliyetleri dıında, müterilerden hisse senedi alım satım emri verme, ordino ve dier belgeleri imzalama, nakit ve menkul kıymet yatırma ve çekme, virman ilemi yapma gibi ilemlerin bir veya birkaçını içeren vekaletname alarak müteri adına ilem yapamazlar. 4. Çıkar Çatımaları Çalıanlar, müterileriyle olan ilikilerinde çıkar çatımalarından kaçınmak için gereken her türlü çabayı gösterirler. Çıkar çatımalarının önlenemedii durumlarda, öncelikle müterilerinin menfaatini gözetirler. Çıkar çatımalarının müterileri arasında olması halinde ise müterilerine adil ve tarafsız davranırlar. 5. Sır Saklama Çalıanlar, müterilerine ait kimlik bilgilerini ve faaliyetleri dolayısıyla örendikleri her türlü bilgiyi, bu konuda kanunen açıkça yetkili kılınan mercilerden bakasına açıklayamazlar. Dier Aracı Kurululara likiler Mesleki Sorumluluk, Dayanıma ve Bilgi Alıverii Yatırım, sermaye piyasasının salıklı bir ekilde gelimesi ve olası finansal suçların önlenmesi amacıyla dier aracı kurulular ile dayanıma içinde hareket eder. Sermaye piyasasının ve aracılık mesleinin gelitirilmesi temel hedefine dönük olarak yapılacak çalımalarda kullanılmak üzere Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluları Birlii bünyesinde oluturulacak bilgi bankası için yasal olarak sır kapsamında bulunmayan veriler açık, anlaılır ve öngörülen süre içinde salanır. Haksız Rekabetin Önlenmesi Çalıanlar, sermaye piyasasının dürüst, rekabetçi ve etkin bir yapı içinde gelimesi için üzerlerine düen görevi yerine getirirler. Bu çerçevede;

5 a) Dier Aracı Kuruluların ticari itibarlarını zedeleyecek ve adil alım-satım ilkelerini ihlal edecek ekilde davranamazlar. b) Müteri elde etmek amacıyla, dier Aracı Kuruluların faaliyetleri, verdikleri hizmetler ve mali gücü hakkında yanlı, yanıltıcı ve kötüleyici beyanlarda bulunarak dorudan veya dolaylı ekilde menfaatler salayamazlar. c) Kendilerinin veya yöneticilerinin özellikleri, faaliyetleri, müterilere verdii hizmetler, mesleki deneyim ve yeterlilikleri konusunda yanıltıcı açıklamalarda bulunamazlar. d) Bir menkul kıymetin deerine ilikin olarak elde ettikleri kamuya açıklanmamı bilgileri kullanarak kendileri ve/veya müterileri için ilem yapamazlar ya da bakalarını bu yönde ilem yapmaya sevk edemezler. e) Manipülatif ilem yapamazlar, bu tür ilemlerin yapılmasını engellemek için gerekli özeni gösterirler ve bu ilemlere bilerek imkan tanıyamazlar. f) Sundukları hizmetlerle ilgili olarak müterilerinden düzenlemelerde yer alan oran ve tutarların altında komisyon, ücret ve masraf alamazlar ya da bu sonucu dolaylı olarak douracak ekilde ilemlerde bulunamazlar. g) Dier aracı kurumların faaliyetlerini sürdürmelerini ciddi ekilde zorlatıracak veya kesintiye uratacak ekilde ekip halinde personel transferi yapamazlar. h) Yeni ie balayan personelin en son çalıtıı dier aracı kurumun müterilerine hizmet sunmak amacıyla irtibat kurması en az bir ay süreyle engelleyici önlemler alınır. i) Haksız rekabet sonucunu doruracak dier fillerde bulunmazlar. lan ve Reklamlar Yatırım, kendi mali yapısına, sunduu hizmet ve sermaye piyasası araçlarına ilikin duyuru, ilan ve reklamlarında dürüst ve gerçekçi olur, genel ahlaka uygun davranır. Reklamların müterileri aldatıcı, küçük düürücü, yanıltıcı veya deneyim ve bilgi noksanlıklarını istismar edici nitelikte olmamasına özen gösterilir. Duyuru, ilan ve reklamlarında dier aracı kuruluları ya da dier aracı kuruluların ürün ve hizmetlerini kötüleyen, Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluları Birlii nin baka bir üyesinin ticari ününü dorudan ya da dolaylı olarak zedeleyen nitelikte ifade ve ibarelere yer vermekten kaçınılır. lan ve reklamlarda bir aracı kuruluun öteki aracı kurulutan daha güvenli olduu izlenimini yaratacak ifadeler ve görüntüler kullanılamaz. lan ve reklamlarda kullanılacak olan, ülke ekonomisine, sermaye piyasasına ve ilgili aracı kurulua ilikin sayısal veriler, yetkili makamlarca yayınlanmı ya da onaylanmı olmalıdır. Dier konularda, kaynak göstermek suretiyle ilan ve reklamlar verilebilir.

6 Menkul kıymetlerin alı ve satıına ilikin ilan ve reklamlarda yatırımcıları yanlı yönlendirecek ifadeler kullanılamaz. Çalıanlar, Genel Müdürlüün izni olmadan, Yatırım ın iletme politikası, sermaye piyasaları, sermaye piyasası faaliyetleri ve sır sayılan konularda yayın organlarına yazı yazamaz, demeç veremez ve herhangi bir kimseye bilgi veremezler. Çalıanlarla likiler Çalıanların Genel Nitelikleri Yatırım, çalıanlarının meslein toplumdaki saygınlıını gelitirmek amacıyla çalımalarını ve görevlerinin gerektirdii bilgi birikimi ve sorumluluk duygusuna sahip olmalarını gözetir. 1. Mesleki Yeterlilik Mesleki yeterlilik, üstlenilecek görevin gerektirdii eitim ve mesleki deneyimlerin faaliyetlerin yürütülmesine yetecek düzeyde olmasını ifade eder. Çalıanlar, mevzuatın öngördüü alanlarda gerekli lisansa sahip olmak için üzerilerine düen sorumlulukları yerine getirirler. 2. Mesleki Özen ve Titizlik Mesleki özen ve titizlik, dikkatli ve basiretli bir çalıanın aynı koullar altında ayrıntılara verecei önem, gösterecei dikkat ve gayreti ifade eder. Çalıanlar, kurulmu olan iç kontrol sistemi içinde mesleki özen ve titizlii gösterir. Yatırım çalıanları, a) Kendilerine verilen görevleri karılıklı uyum ve yardımlama içinde, gereken dikkat ve özeni göstererek zamanında, doru ve verimli ekilde yaparlar, irketin çıkarlarını koruyarak, irkete zararlı olan her türlü davranıtan sakınırlar. b) Yöneticilik görevi verildii takdirde, yönettikleri birimin düzenli çalımasından, bu konuda gereken tüm önlemlerin alınarak, ilerin astlarına daıtılıp zamanında sonuçlandırılmasından sorumludurlar. c) Çalıma arkadaları ve müterilerle ilikilerinde olduu gibi özel yaamlarında da, Yatırım ın itibarına uygun düecek bir ekilde davranırlar. Bu yüzden Kurum dıında da, Yatırım ın eref ve haysiyetine gölge düüren davranılardan kaçınırlar. d) Geçerli bir nedenleri olmadıı sürece görevlerine geç gelemez, görevlerinden izinsiz ayrılamaz, görev saatleri içinde baka ilerle uraamazlar. e) Yatırım a ait bilgi, belge ve dokümanların muhafaza edilmesinde azami özen ve dikkati gösterirler.

7 f) üzerinden Kurumun itibarına gölge düüren, asılsız ve yanıltıcı mesajlar göndermekten kaçınırlar. g) irketin usul ve mevzuat hükümleri ile yasalara göre açıkça suç sayılmayan hallerde amirlerinin yazılı ve sözlü emirlerine uyarlar. Ancak, emrin mevzuata aykırı olduu kanısına varan personel, görü ve inancını emri verene ifade ettikten sonra durum deimiyorsa, amirlerinin emri yazılı olarak vermesini takiben emri yerine getirdikten sonra durumu vakit geçirmeden bir üst makama bildirmekle yükümlüdür. h) Üstlerinin veya i arkadalarının eref ve namusuna dokunacak yalan beyanlarda ve bunları lekelemek kastı ile eref, haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve ikayetlerde bulunmaktan kaçınırlar. 3. Kariyer Geliimi Yatırım, tüm çalıanlarına görevlerini yerine getirebilmeleri için gerekli araçları, baarılı olabilmeleri için gerekli bilgiyi, becerilerini gelitirebilmeleri için gerekli eitim programlarını ve kariyer geliimleri için gerekli fırsatları salamaya özen gösterir. 4. Çalıanların Müteri Olarak likileri Çalıanlar dorudan ya da yakınları aracılııyla, Yatırım da veya dier kurumlarda hisse senedi alım satımında bulunamazlar. Çalıanlar Yatırım a borçlanamazlar. irket çalıanları, varsa daha önceki iyerleri ve bu iyerlerindeki müterilerle ilikilerinde Yatırım ın çalıma ilkelerine göre hareket ederler ve sermaye piyasalarının saygınlıına zarar verecek eylemlerde bulunamazlar. Dier bir aracı kurumun çalıanının Yatırım da hesap açtırması durumunda, hesabı açtıranın dier üyenin çalıanı olduunu bildirmesi ya da herhangi bir ekilde hesabın dier üyenin çalıanına ait olduunun örenilmesi halinde, bu bilginin, örenildii tarihten itibaren en fazla bir hafta içinde hesabın açıldıı zamanı da belirtmek suretiyle dier üyeye yazılı olarak bildirilmesi gerekmektedir. Meslek Kurallarına Uyulması Yatırım çalıanlarının yukarıda yer alan kural ve düzenlemeler haricinde, irket tarafından çıkarılan dier tüm Mevzuat, Genelge, Yönetmelik ve Prosedürler hakkında bilgi sahibi olma ve bunlara uyma sorumluluu vardır. Uymayanlara Personel Yönetmelii nin Disiplin ve Disiplin Cezaları Bölümü çerçevesinde ceza uygulanır.

8 Çeitli Hükümler Yatırım, Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluları Birlii ve dier Kamu Kurum ve Kurulularıyla ilikilerinde dürüstlük ve saydamlık ilkeleri dorultusunda hareket eder, mevzuat gerei denetim ve kontrol amacıyla Birlik ve bilgi istemeye yetkili kurum ve kurulularca istenebilecek bilgi, belge ve kayıtların doru, eksiksiz ve zamanında iletilmesi konularında gereken özeni gösterir ve söz konusu elemanların çalımalarını kolaylatırıcı ekilde hareket eder.