SINIFTA DEMOKRASİ (devam)

Transkript

1 Sınıfta Demokrasi SINIFTA DEMOKRASİ (devam) 2 Demokratik bir sınıf ortamı oluşturmada öğretmen merkezli öğrenme- öğretme etkinliklerinden vazgeçilmelidir. Geleneksel yöntemler de sorgulanmalıdır. Düşünmesini bilmeyenler kolayca aldanır, ani hareketlerde bulunur, fikirleri çarpıtır, bilgileri eksiltirler genelleme yaparlar ve önyargılı olurlar. 1

2 3 Sınıf ortamında karşıt görüşlerin savunulmasına olanak tanınmalıdır. Çatışma çözme ve arabuluculuk yapma becerisi geliştirilmelidir. Öğrenci-öğretmen, öğrenci-öğrenci iletişiminde herkes birbirini dinlemeyi öğrenmelidir. 4 Sınıfta demokratik bir sınıf ortamının yaratılabilmesi için şu yöntemler kullanılabilir: Derslerde tartışma ortamı oluşturulmalıdır. Sınıflarda seçme-seçilme yaşantıları sağlanmalıdır. 2

3 5 Sınıf ortamı eğitim-öğretim ortamının somutlaştığı ortamlardır. Bu nedenle sınıf içi eğitim-öğretim etkinliklerinin etkililiği, sınıftaki ilişkilerin olumlu düzeyde olmasına da bağlıdır. Demokratik sınıf ortamının oluşturulmasında ve geliştirilmesinde öğretmen önemli bir öğedir. 6 Demokrasinin vazgeçilmez ilkesi olan Yönetime katılımın okul ortamına da uygulanması gerekir. Okul ortamında eğitim ve öğretim işleri ile alınacak kararlara öğretmenler, öğrenciler ve veliler de katılmalıdırlar 3

4 7 Eğitimin demokratikleşebilmesi için okulun geleneksel rolünün sorgulanması gerekir. Eğitimin demokratikleşmesi için öncelikle okulların demokratikleşmesi gerekir. Bunun için genel olarak okulda, özel olarak ta sınıf ortamında öğretmenler, yöneticiler, memurlar veliler ve diğer görevliler arasında demokratik ilişkiler ağının kurulması gerekir. 8 Demokrasi bir yaşam biçimidir. Bu nedenle de demokratik davranışın yaşam içinde öğrenilmesi gerekir. Okullar, demokratik davranışın kazandırabileceği en önemli ortamdır. Okullar, aslında toplumsal yaşamın küçük bir modeli gibidir.bu nedenle okulların demokratik bir ortam haline getirilmesi, toplumun demokratikleşmesinde en önemli adımdır. 4

5 9 SINIFTA DİSİPLİN Disiplin 10 Eğitimde disiplin öğretmenlerin ve ana-babaların, çocukları denetim altına almada tercih ettikleri yöntemler olarak ele alınmaktadır. ; Eğitimde disiplin: 1. Fiziksel Disiplin Yöntemleri 2. Sözel Olumsuz Disiplin Yöntemleri 5

6 Eğitimsel Disiplin yöntemlerini dayandırıldığı bir takım disiplin kuramları da bulunmaktadır. 11 İntikamcı Disiplin Kuramı Cezalandırıcı Disiplin Kuramı Korku Yoluyla Engelleme Disiplin Kuramı İyileştirici Disiplin Kuramı Önleyici Disiplin Kuramı 1. İntikamcı Disiplin Kuramı: Bu kurama göre disiplini sağlama, bir kişisel sorun olarak algılanmaktadır. Ancak bazı öğretmenler Disiplini kişiselleştirerek bir tür intikam aracı olarak kullanmaya çalışmışlardır Cezalandırıcı Disiplin Kuramı: İntikamcı kuramın bir derece esnetilmiş, geliştirilmiş biçimidir. Keyfi, şahsi intikam alma anlayışının yerini, bir sorumluluk sonucunda intikam alma anlayışı almıştır. Yasaklar ve bunlara uyulmaması durumunda karşılaşılacak cezalar önceden belirlenmiştir. 3. Korku Yoluyla Engelleme Disiplin Kuramı: Bu kuram kötümserlik anlayışına dayandırılmaktadır. Kötümser görüşe göre insan, doğuştan birçok kötülüğe sahiptir. İsyankâr, asi, tembel ve saldırgandır. Bağırma, üzerine yürüme, itme, dayak, tehdit, azarlama gibi eylemler sıklıkla görülür. 6

7 13 4. İyileştirici Disiplin Kuramı: İyileştirici disiplin kuramı bireyde, kabul gören mevcut düzen ve kurallara direnme yerine onlara uymayı emreden bir düşüncenin yerleştirilmesi temeline dayandırmaktadır 5. Önleyici Disiplin Kuramı: Bu kuram iyimserlik görüşüne dayanmaktadır ve çocuğun davranışlarını olumsuz etkileyen çevresel faktörlerin kontrol altına alınması durumunda çocuğun uygun davranış alışkanlıkları kazanabileceğini öngörmektedir. Birey kendisini içten kontrole tabi tutarak genel anlamda uygun görülmeyen davranışlardan kaçınmayı bir alışkanlık haline getirmektedir. Sınıf yönetiminde öğretmenler eğitsel çabaları engelleyen her tür davranışı istenmeyen davranış olarak tanımlamaktadırlar. 14 Saldırgan Davranışlar Ahlaka aykırı davranışlar Otoriteye karşı gelme Dersi bölme- sınıf içi saygısızlıklar Sorumluluk almaktan kaçma 7

8 Sınıf Yönetiminde Disiplin Modelleri 15 Kounin Grup Dinamiği Modeli İddialı Disiplin Yaklaşımı Modeli (Güvengen Disiplin Modeli) Skinner in Davranış Değiştirme Modeli Thomas Gordon Modeli Redl ve Wattenberg Modeli Gerçeklik Terapisi Modeli Ginott Modeli Dreikurs Modeli Kounin Grup Dinamiği Modeli 16 Kounin, sınıfta düzeni sağlamanın yolunu, davranış sorunları ortaya çıkmadan önce sorunların öğretmen tarafından çözülmesi gerektiği yaklaşımını benimseyen ve öğrencilerin davranış bozukluklarıyla uğraşmak yerine, sorun ortaya çıkmadan önce sorunu çözmek, etkili sınıf ortamı yaratmanın önkoşulu olduğunu ileri süren bilim adamıdır. Kounin e göre, sınıf yönetimi, düzenli bir sınıf ortamı sağlamak ve bunu koruyabilmek için öğretmenin uyguladığı stratejilerdir. Disiplin ise, öğretmenin davranış sorunları karşısındaki tepkileridir. Sınıf yönetimi sorunları önlemeye yönelikken, disiplin, sorunlar ortaya çıktıktan sonra izlenecek yolu göstermektedir. Disiplin ile ceza birbirine karıştırılmaktadır. Ceza bireyin yaptığı istenmedik davranışa istenmedik pekiştirecin verilmesi ya da istendik pekiştirecin verilmemesidir 8

9 17 18 Redl ve Wattenberg Modeli Redl ve Wattenberg (1959) göre, istenmeyen davranış, sınıfta çok çabuk olarak yayılır. Öğretmen, istenmeyen davranışa müdahale etmeden önce yayılma potansiyelini değerlendirmelidir. Yayılma potansiyeli yüksek ise, öğretmen, derhal duruma müdahale etmelidir. Davranışın yayılma potansiyeli düşük ise, davranış görmezden gelinebilir ya da doğru davranış uygun şekilde açıklanır. İnsanlar grup içinde, bireysel olarak davrandıklarından farklı davranmaktadırlar. Öğretmen grubu kontrol altına alırken: Kendi kontrolünü kaybetmeme, duruma göre yardım sunma, istenmeyen davranışın altında yatan psikolojik, zihinsel ve ahlaki gelişim gibi faktörlerin ne olduğunu değerlendirme v.b. Teknikler kullanır. 9

10 Ginott Modeli 19 Ginott yetişkin ve gençler arasındaki iletişime yönelik önerilerini sınıf içine uyarlamıştır. Öğretmenin öğrencilerinde görmek istediği davranışlar için öncelikle kendisinin model olması gerekmektedir. Öğrencilere kesinlikle sen dili ile suçlayıcı (aptal, tembel, sorumsuz) ifadeler kullanmak yerine, doğrudan davranış üzerinde yoğunlaşarak durumla ilgili Ben mesajları (Ben bunu beklemiyordum, hayal kırıklığına uğradım, vb.) göndermesi gereğini vurgulamaktadır 20 Dreikurs Modeli Öğrenciler disiplini, yetişkinlerin koyduğu, kurallarını anlamadıkları karmaşık bir oyun olarak algılarken İstenmedik davranışların nedenleri: tanınmak, dikkat çekmek, güç aramak, intikam almak ve yetersizlikleri göstermek, bazı öğretmenlerde disiplini, çatışma ya da davranış bozukluğu karşısında ceza verme olarak düşünebilir 10

11 21 Dreikurs, otoriter, serbest bırakıcı ve demokratik olmak üzere üç tip öğretmen modeli olduğunu öne sürmektedir Otoriter öğretmen: Gücü seven ve gücü kullanan kişi demektir. Sınıfta öğrencilerin sınırlarını ve kontrollerini kendi belirler. Dönem içinde bütün öğrenciler hep aynı yerde oturur ve sıraları düzgündür. Otoriter öğretmenlerin sınıflarında öğrencilerin devamsızlık mazeretleri çok azdır. Bu tip öğretmenler disiplini tercih eder ve öğrencilerin kendine itaat etmesini beklerler. Sınıfın tek hâkimi öğretmendir. Öğrencilere söz hakkı sınırlıdır. Sınıfta geleneksel metotlar kullanılır b) Laissez-Faire (Bırakınız-yapsıncı) 22 Öğretmen: Öğrencilerin isteklerini ve dileklerini yapmalarına izin veren öğretmendir. Serbest bırakıcı öğretmenler etkisizdir. Bu ortamda yaşayan öğrenciler, toplum içinde kurallara uyma gereğini ve kuralları çiğnemenin bir sonucu olduğunu öğrenemezler. Ne zaman, ne isterlerse yapabileceklerine inanırlar. Bu tip öğretmenler öğrencilerine karşı fazla talepkâr değildir ve öğrenciler üzerlerinde kontrol kurmaya çalışmazlar. Öğretmen öğrencilerin isteklerini ve eylemlerini kabul eder ve onların davranışlarını gözlemleme eğiliminde değildir. Ancak, bu aşırı hoşgörülü tutum öğrencilerde sosyal rekabet ve otokontrol eksikliğine yol açabilir. Öğretmenleri bu derece serbest bir tutum sergileyen öğrencilerin sosyal olarak kabul edilebilir davranışları öğrenmelerini zorlaşmakta ve genellikle düşük başarı motivasyonu sergilemektedirler. 11

12 23 c)demokratik öğretmen: Demokratik öğretmenlerin en belirgin özellikleri öğrenci merkezli uygulamaların ön plândadır. Demokratik öğretmenlerin öğrenciler çalışmalarını kendileri yürütürler, öğretmen rehberlik yapar. Sınıf içi kurallar öğrencilerle birlikte oluşturulur Öğrenciler istenmeyen davranışlarını kendileri kontrol eder. Öğrencilerin bağımsız hareket etmelerini de destekler. Eğer bir öğrenci sorun çıkarıyorsa, öğretmen bu öğrenciyi kibarca sert bir dille uyarır. Demokratik öğretmen tartışmalar da dahil olmak üzere sözlü iletişimi teşvik eder. Öğrenciler eğer önemli ve konuyla alakalı bir soruları varsa öğretmenin sözünü kesebileceklerinin farkındadırlar. Bu öğrenme ortamı öğrencilere iletişim becerilerini öğrenme ve uygulama imkanı sağlar. Gerçeklik Terapisi Modeli 24 Bu terapi modeli temelde eğitimde profesyonelliği, ruh sağlığını, toplumsal hizmetleri ve her tür ebeveyni kucaklayan bir yapıdadır. Glasser tarafından ilk defa ortaya atılmıştır. Davranışı geliştirmeye devam etme ve böylece akademik başarıyı yakalama için kendi özdeğerlerini sağlama ihtiyacına dayanmaktadır. Gerçeklik Terapisinin temeli ise hayatımızda ne olursa olsun, gelecekte ihtiyaçlarımızı daha etkili şekilde karşılamamıza yardımcı olacak daha uygun davranışları seçme yeteneğidir. 12

13 Gerçekli Terapisi Modeli beş temel ihtiyaç üzerine kurgulanmaktadır. 25 5) Hayatta kalma: Barınma, beslenme ve hayatta kalma gibi temel ihtiyaçlarının karşılanması. 1) Güç kazanmak: Güce ulaşma duygusu ya da kendine değer verilmesi anlayışına sahip olma. 4) Memnuniyeti: Yaptıklarından ya da yaşadığı ortamdan keyif alabilme ve zevk hissi elde edebilme. 3) Özgürlük: Bağımsız hareket edebilme, kendi kişisel alanını oluşturma ve koruyabilme, özerkliğini koruyabilme. 2) Sevgi ve ait olma duygusu: Bir aile, bir topluluk veya diğer sevdikleri ile birlikte olma. Gerçeklik Terapisi Modeli Dokuz adım ilkeleri ise; Öğrenci rahatlatılır ve aksaklığı durdurması istenir. 2. Öz değerlendirme aşaması: Öğrenciden yaptığı olumlu davranışları açıklaması istenir. Bu aşamada öğretmen Niçin sorusunun yerine Ne sorusunu kullanır. Ne sorularıyla öğrencilerin bahaneler bulmasını önlemekte ve sorunun nedenine dikkat çekmektedir. Örneğin Kalkmak zorundaydım, çünkü kalemim çalındı. 3. Öğrenci Sorumluluğu: Eğer kural yıkıcı davranışlar devam ederse adım 2 tekrarlanır, "Bu kurallara karşı mı?" sorusu eklenerek davranışın sonucuna vurgu yapılmaktadır. Eğer bu davranış devam ederse ne olacak? sorusu sorulmalıdır. 4. Öğretmen alternatifler bulmak için öğrencilerden plan yapmalarını ister ya da alternatifler bulmak için Davranışınla ilgili ne yapacaksın? ya da Kuralları tekrar yıkmamak için planı nedir? sorularını sorar. 5. Bazen öğrencilerden problem çözülene kadar ayrı bir sıra ya da sınıfın bir köşesine gitmesi istenir. Ayrı bir sıra ya da sınıfın bir köşesine gitme. öğrencinin sınıftan soyutlanmasıdır. Bu izolasyon ise sınıf kuralları ihlalinin mantıksal bir sonucudur. Öğrencilerin kendi davranışlarının sorumluluğunu alması ve alternatifler arama imkânı sunduğu için bu aşama önemlidir. 6. Eğer yıkıcı davranış hala devam ediyorsa, basamak 2-5 tekrarlanır. Bunula birlikte öğretmen öğrenciye destek sağlayacağını belirtir. Planların geliştirilmesi ve çalışma cesaretini sağlamak için öğretmen yakın gelecekte belirli bir zaman ve yer ayarlar. Bir çözüm üretildikten sonra öğrencinin sınıfa dönmesine izin verilir. 7. Öğrencinin sorunun çözümü için verdiği sözleri tutmaması ve planını yerine getirememesi durumunda, öğrenci müdür odası ya da başka özel bir odaya gönderilir. Öğrenci gönderildiği özel odada gerçekli terapisinin 2., 3., 4. ve 5. basamakları önceden tebliğ edilen müdür, müdür yardımcısı ve danışman tarafından tekrarlanır. Aileler problemin çözümüne dâhil olabilir. 8. Sonuçta, öğrenci kontrol dışı davranışlar yapmaya devam ederse, durum aileye bildirilir ve öğrenciyi hemen almaları söylenir. Öğrenci kurallara uyduğunda okula geri dönebilir. 9. Eğer hepsi başarısız olursa, öğrenci ve veli dışarıdan bir kuruma yönlendirilir. Odak öğrenci değil öğrenci davranışıdır. 13

14 Thomas Gordon Modeli 27 Bu model sorun çözme ve iletişim becerisi üzerine kurulmuştur. Modelinin hedefinde Etkin Dinleme, Beden Dili ve Kaybeden yok ilkeleri yer almaktadır. Model sınıfta ortaya çıkan problemler için Problem kime aittir? sorusuyla başlar. Problem öğrenciye aitse, Gordon öğretmene bir danışman ve yardım edici olarak etkin dinlemeyi önerir. Öğretmen, öğrencinin kendi problemine kendisinin çözüm bulmasına yardım eder. Problem öğretmene aitse, öğretmen ve öğrenciler ortak çözüm ararlar 28 Öğretmenler, sınıfta etkili bir yönetim için şunları göz önünde bulundurmalıdır: 1.Öğretmen, öğrencinin kendi sorunlarını çözebileceğine içten inanmalıdır. Öğrenci çözümü bulmakta yavaşsa ve oyalıyorsa, öğretmen yine de yönteme güvenmeli, zaman geçse de, çözüme ulaşana kadar sürdürülmelidir. 2. Öğretmen öğrencilerle içten ve açık bir iletişim kurmalıdır. Etkin dinleme bu modelin en önemli unsurları arasındadır. Öğretmen, duyguların genelde geçici ve anlık olduğunu bilmelidir. Etkin dinleme öğrencilerin duygudan duyguya atlamalarına, duyguların boşaltılmasına, dağıtılmasına ve açığa çıkmasına yardımcı olur. 14

15 İddialı Disiplin Yaklaşımı Modeli (Güvengen Disiplin Modeli) 29 İnsanların karmasa durumunda edilgen, düşmanca ve güvengen davranış gösterdiklerini belirtmektedirler. Güvengen disiplin modelinin dayandığı varsayımlar: 1. Kuralların açık bir göstergesi vardır. 2. Kural hatırlatıcıları bulunmaktadır. 3. sonuçların göstergesi üzerinde durulur 4. olumlu disiplin sisteminin kurulmalıdır 5. Olumsuza tepki olarak olumlu sonuçların kullanılmalıdır 6. Olumsuz sonuçların derecelendirilmesi gerekmektedir. 30 *Engelleri tanımak ve kaldırmak, * İddialı yanıt tarzının pratik kullanımı, İddialı Disiplin Yaklaşımı Modelinin Uygulanması : * Sınır koymayı öğrenme, * Sınırları takip etmeyi öğrenme, 15

16 31 İddialı Disiplin Yaklaşımı Faydaları: Sadece uyarıya ihtiyaç duyulduğu durumlarda destekleyici kontrol sunulabilir Öğretmenlerin eğitimde ders süresini daha verimli kullanmalarını sağlar. Kuralları yıkan ve buna devam eden öğrencilerin net bir anlayışa sahip olmamasından meydana gelen disiplin problemlerini önlemeye hizmet etmektedir. 32 Teşekkürler Dr. Öğretim Üyesi İbrahim GÜL Sınıf Yöntemi Sınıfta Demokrasi Ünite 10 16