Doğal İşsizlik Oranı mı? İşsizlik Histerisi mi? Türkiye İçin Sektörel Panel Birim Kök Sınaması Analizi
|
|
- Can Erçetin
- 6 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 EGE AKADEMİK BAKIŞ / EGE ACADEMIC REVIEW Clt: 11 Sayı: Nsan 011 ss Doğal İşszlk Oranı mı? İşszlk Hsters m? Türkye İçn Sektörel Panel Brm Kök Sınaması Analz Is Natural Rate of Unemployment or Hysteress? Sector-Specfc Panel Unt Root Test Analyss for Turkey Bülent GÜLOĞLU 1, M.Serdar İSPİR ÖZET Bu çalışmada Türkye de sektörel şszlğn doğal şszlk oranı önsavıyla mı yoksa şszlk hsters önsavıyla mı açıklanablr olduğu ncelenmektedr. Bu amaçla Türkye dek 9 sektörün dönemn kapsayan şszlk oranı serlernden oluşan panel ver set oluşturularak, şszlk serlernn durağanlığı sınanmaktadır. Durağanlık, son dönemlerde gelştrlen ve her sektörde farklı tarhlerde ve farklı sayılarda kırılmaya zn veren br panel brm kök sınamasıyla sınanmaktadır. Elde edlen sonuçlar dğer çalışma sonuçlarından farklı olarak Türkye Ekonomsn oluşturan sektörlern şszlk oranlarının doğal şszlk önsavının özel br türü tarafından açıklanablr olduğunu göstermektedr. Anahtar Kelmeler: Doğal şszlk oranı, hster, panel brm kök test. ABSTRACT In ths study we nvestgate whether sector-specfc unemployment n Turkey s explaned by natural rate of unemployment or hysteress hypothess. We employ sectoral unemployment rate n nne Turksh leadng sectors coverng the perod and test the statonarty of unemployment rates. For the test we use a recently developed panel unt root test whch allows for dfferent number of structural breaks n unemployment seres n dfferent dates. Unlke the other studes, the results obtaned n ths study show that the sectoral unemployment can be explaned by a specal case of the natural rate of unemployment hypothess. Keywords: Natural unemployment rate, hysteress, panel unt root test. 1. GİRİŞ İşszlğn dnamk eğlmler hakkında lteratürde k öneml önsav mevcuttur. Bunlardan lk, Fredman (1968) ve Phelps (1968) tarafından ler sürülen doğal oran önsavıdır. Bu görüşe göre uzun dönemde şszlk, doğal oranına ulaşacak ve bu oran üzernde ücret enflasyonu le şszlk arasında br değş-tokuş lşks olmayacaktır (uzun dönem Phllps Eğrs doğal oran üzernde dkey olarak gerçekleşecektr). Buna karşılık kısa dönemde sözkonusu değş tokuş lşks (negatf eğlml Phllps eğrs) geçerl olacaktır. Bu sürecn ekonometrk olarak anlamı şszlk sersnn trend durağan ya da ortalamada durağan (ortalamaya dönme eğlmnde) olduğudur. Başka br fadeyle br şokun ardından şszlk oranı, uzun dönem denge sevyesne ger dönecektr. İşszlk le lgl knc yaklaşım hster önsavı olarak blnmektedr. Blanchard ve Summers (1986, 1987), Layard vd. (1991) ve Barro (1988) nun katkılarıyla şekllenen bu yaklaşıma gore, ş pyasasındak katılıklar nedenyle, şoklar şszlk düzey üzernde kalıcı etklere sahptr. Yan ekonomdek br şoktan sonra şszlk oranları artacak ve esk sevyesne ger dönmeyecektr. Bu durumda oluşacak yen dengede şszlk oranları esk sevyelernn çok üzerlernde olacaktır. Ekonometrk açıdan bunun anlamı şszlk sersnn durağan olmayan br süreç tarafından türetldğdr. İşszlk dnamklern doğal oran veya hster önsavlarıyla açıklamaya yönelk uygulamalı lteratür ağırlıklı olarak gelşmş ülke ekonomler (OECD ve AB üyes ülkeler) üzernde yoğunlaşmıştır. Sözkonusu çalışmalarda, breysel ekonomlern ve ülke gruplarının şszlk serler brm kök sınamalarına tab tutulmuş ve serlern durağan olup olmadıkları araştırılmıştır. Bu çalışmalara lk olarak Blanchard ve Summers (1986) ın Fransa, Almanya, İngltere ve ABD ekonomler çn yaptığı araştırma örnek gösterleblr. Yazarların bulgularına göre dönemnde Fransa, Almanya ve İngltere de hster önsavı geçerldr. Doğrusallık varsayımı altında breysel brm kök sınama yöntemlernn uygulandığı dğer bazı çalışmalara da Brunello 1 Doç. Dr., Pamukkale Ünverstes, İktsad ve İdar Blmler Fakültes, Ekonometr Bölümü, bguloglu@pau.edu.tr Yrd. Doç. Dr., Pamukkale Ünverstes, İktsad ve İdar Blmler Fakültes, İktsat Bölümü, sspr@pau.edu.tr 05
2 Bülent GÜLOĞLU, M.Serdar İSPİR (1990), Roed (1996), Feve vd. (003) ve Gray (004) örnek gösterleblr. Bu çalışmalarda Brunello (1990), dönemnde Japonya da, Roed (1996) dönemnde Avustralya, Kanada, Japonya ve AB ülkelernde, Gray (004) dönemnde İngltere de hster etklerne rastlarken, Feve vd. (003), dönemnde Avustralya, Belçka, Danmarka, Fnlandya, Hollanda, Kanada, Norveç ve İngltere de hster önsavını reddetmşlerdr. Song ve Wu (1998), Smyth (003) ve Chang vd. (005) se, doğrusallık varsayımı altında panel brm kök sınamalarının uygulandığı çalışmalar arasında yeralmaktadır. Song ve Wu (1998), dönem çn 15 OECD ülkesnde hster etksne rastlamazken, Chang vd. (005), dönem çn Belçka, Danmarka, Fnlandya, Fransa, İrlanda, İtalya, Portekz, İngltere ve Norveç te hster etks saptamışlardır. Smyth (003) se Avustralya eyaletlernn dönem şszlk verlernden hareketle hster önsavının geçerllğne karar vermştr. Sözkonusu çalışmalarda yer yer çelşkl sonuçlara rastlanması büyük ölçüde brm kök sınama yöntemlernn farklılığı ve konu bağlamında seçlen yöntemlern yeterszlğ le zah edleblr. Doğal oran önsavına yapısalcı okulun etks le yapılan katkılar konu le lgl lteratüre farklı br boyut kazandırmıştır. Pssardes (1990), Phelps (1999), Blanchard ve Wolfers (000) gb ktsatçılara göre, doğal şszlk oranı çsel br ktsad değşken gb pyasa hareketlernden etklenmektedr. Bu durumda ekonomde meydana gelen şoklar şszlk üzernde kalıcı br etk yaratmaktadır. Başka br fade le şoktan sonra şszlğn uzun dönemde denge değerne uyarlanma hızı yavaş olacaktır. Yazarlar bu durumu doğal şszlk oranının özel br türü olarak ele almaktadır. Bu bakış açısına göre hster, şokların tamamen kalıcı olduğu duruma karşılık gelmektedr. Ekonometrk açıdan şokların etksnn uzun sure kalıcı olduktan sonra azalmaya başladığı durum, uzun hafıza süreçler -Cuestas ve Gl-Alana (009)- ve yapısal kırılmalı durağan süreçler -Camarero vd. (006, 008)- le zah edleblr. Burada dkkat edlmes gereken nokta şokların kalıcılığının yakın brm kök sürecne, hsternn se brm kök sürecne karşılık geldğdr. Gl-Alana ve Henry (003), İngltere dek dönem şszlk dnamklernn uzun hafıza süreçlern analz ederken, şszlk le reel faz ve petrol fyatları arasında kesrl eşbütünleşme lşks tespt etmşler buna karşılık şszlk sersnn bütünleşme derecesnn 1 den büyük (1.18) olduğunu saptamışlardır. Caporale ve Gl-Alana (007), öncek çalışmalardan farklı olarak İngltere, Japonya ve ABD ekonomler çn, hster etksn uzun hafıza süreçlern, yapısal kırılma ve doğrusal olmayan dnamkler le brlkte ele alarak, ABD ve Japonya da (sırasıyla ve dönemler çn) yapısalcı okulun görüşlern, İngltere de se ( dönem çn) hster önsavını doğrulayacak sonuçlara ulaşmışlardır. Candelon vd. (009), ABD ekonoms sektörlernn dönem sşszlk serlernn, yapısal kırılma ve mevsmsel şokların etkleryle brlkte uzun hafıza süreçlern analz ederken, yapısalcı okulun görüşünü destekler bulgulara ulaşmışlardır. Bu çalışmada dkkat çekc husus, sektörlern şszlk serlern geleneksel mevsmsel düzeltme yöntemler le fltreledkten sonra hster etksnn ortaya çıkıyor olmasıdır. Cuestas ve Gl-Alana (009) se, Merkez Doğu Avrupa ülkelernn şszlk serlernn, yapısal kırılma ve doğrusal olmayan özellkler le brlkte kesrl bütünleşme süreçlerne bağlı olarak, serlern ortalamaya dönme eğlmnde fakat şokların etklernn uzun süre kalıcı olduğu sonucuna ulaşmışlardır. İşszlk serlernde br veya brden fazla yapısal kırılmanın varlığı halnde durağanlık süreçlernn analz edldğ bazı çalışmalar se şu şeklde özetleneblr: Arests ve Marscal (000) OECD ülkesnn dönem verleryle k kırılmalı brm kök sınaması sonuçlarına göre, Almanya, Avustralya, Belçka, Danmarka, Fnlandya, Kanada, Lüksemburg, İsvçre ve İngltere de hster etksne rastlamamışlardır. Yazarlar ayrıca, bu çalışma bulgularından hareketle yapısal kırılmaların dkkate alınmadığı brm kök sınama yöntemlernn konu bağlamında hatalı belrleme sorunu olduğunu saptamışlardır. Murray ve Pappell (001) 17 OECD ülkesn ve dönemn kapsayan şszlk verler le hster etksn tek kırılmalı panel brm kök sınaması yaparak hster etksnn olmadığı sonucuna varmışlardır. Yazarlar yapısal kırılmaların dkkate alınmadığı panel ve breysel brm kök sınama yöntemlerne göre kend testlernn daha y sonuç verdğn rapor etmektedr. Leon-Ledsama ve McAdam (004), 1 Merkez Doğu Avrupa ve 15 AB üyes ülke verler le dönem çn şszlğn yapısal kırılma ve doğrusal olmayan dnamklern panel ve zaman sers brm kök sınama yöntemleryle analz etmşlerdr. Sözkonusu çalışmada, brm kök önsavları (hster etks) reddedlrken yüksek ve düşük şszlk dengeler tespt edlmş ve AB ülkelernn uyarlanma hızlarının dğer gruba göre daha yavaş olduğu saptanmıştır. Camarero vd. (006), brden fazla çsel yapısal kırılmalı panel brm kök sınama yöntem le 19 OECD ülkesnn dönem şszlk verlernden hareketle hster önsavını reddetmektedrler. Aynı yazarlar Avrupa Brlğ ne son dönemde üye olan ülkelern (Çek Cumhuryet, Estonya, 06
3 Doğal İşszlk Oranı Mı? İşszlk Hsters M? Türkye İçn Sektörel Panel Brm Kök Sınaması Analz Macarstan, Letonya, Ltvanya, Polonya, Slovakya ve Slovenya) dönem genel şszlk oranlarının durağanlığını yapısal kırılmayı dkkate alarak ve dkkate almadan olmak üzere k şeklde ncelemştr - Camarero vd. (008)-.Bu çalışmalarda, yapısal kırılmayı dkkate almayan panel sınamaları hster önsavını kabul etme eğlmde ken, yapısal kırılmayı dkkate alan panel sınaması, panel oluşturan her br ülke çn breysel ve ülkelern genel çn ortak doğal şszlk oranı önsavını kabul etme eğlmdedrler. Konu bağlamında uluslararası teork ve uygulamalı lteratür bulguları brlkte değerlendrldğnde brm kök sınama yöntemlernn terchnn (bulguların sabet bakımından) önem arzettğ görülmektedr. İşszlğn uzun dönem dnamkler Türkye örneğnde ele alındığında ulaşılan bulgular bu çerçevede değerlendrlmeldr. Zra konunun Türkye şszlk verler le ncelendğ kapsamlı br lteratür - Küçükkale (001), Pazarlıoğlu ve Çevk (005, 007), Barışık ve Çevk (008), Nargeleçekenler (008) - mevcuttur. Bu çalışmalarda ulaşılan bulgular da kısaca şu şeklde özetleneblr. Küçükkale hster etksn yıllık toplam şszlk oranlarını kullanarak Kalman fltres teknğyle ncelemştr. Pazarlıoğlu ve Çevk (005) hster etksn genel şszlk oranlarını kullanarak Ratchet model yardımıyla ncelemştr. Pazarlıoğlu ve Çevk (007) vermllk, ücretler ve şszlk arasındak lşkler yapısal kırılma testler ve eşbütünleşme analz yardımıyla ncelemştr. Barışık ve Çevk (008) genel şszlk oranları yerne Türkye ekonomsndek dokuz sektöre lşkn şszlk oranlarını kullanarak hster etksn kesrl brm kök sınama yöntemyle ncelemşlerdr Yazarlar keskl brm kök sınaması yaparken Ba-Perron (1998) yapısal kırılma testne göre buldukları kırılma tarhlerne göre serler düzeltmşlerdr. Sözkonusu çalışmada, Geweke ve Porter-Hudak (1983) tarafından gelştrlen yarı parametrk teknk ve Phlps (1999) tarafından gelştrlen uyarlanmış Log-Perodoğram teknklern kullanılarak yapılan kesrl brm kök sınaması sonuçları, yapısal kırılma tarhler göz önüne alındığı ve alınmadığı durumlarda büyük farklılıklar göstermektedr. Yapısal kırılma dkkate alınmadığında kesrl brm kök sıfır önsavı % 1 anlamlılık düzeynde Geweke-Porter-Hudak teknğne göre üç, uyarlanmış Log-Perodoğram teknğne göre se k ser çn red edlrken, yapısal kırılma dkkate alındıktan sonra Geweke-Porter-Hudak teknğne göre beş, uyarlanmış Log-Perodoğram teknğne göre se sekz ser çn sıfır önsavı red edlmektedr. Bu çalışmalardan farklı olarak Nargeleçekenler (008) şszlk oranlarındak hster etksn panel brm kök sınama yöntem le ele almıştır. Nargeleçekenler çalışmasında kentsel ve kırsal şszlk oranlarıyla, cnsyete göre şszlk oranlarında yapısal kırılma durumunu test etmek üzere tek br kırılmaya zn veren Im ve Lee (001) panel brm kök sınamasını kullanmıştır. Konu bağlamında Türkye le lgl uygulamalı lteratürden çıkarılablecek genel sonuç, Barışık ve Çevk (008) dışında tüm yazarların hster etksnn varlığını kabul etme eğlmnde olduklarıdır. Bu çalışmada se Türkye de sektörel şszlğn doğal şszlk oranı önsavıyla mı yoksa şszlk hsters önsavıyla mı açıklanablr olduğu ncelenmektedr. Buradan hareketle Türkye dek 9 sektörün dönemn kapsayan yıllık şszlk oranı serlernden oluşan panel ver set oluşturularak, şszlk serlernn durağanlığı sınanmaktadır. Türkye dek şszlğn uzun dönem dnamklernn öncek çalışmalardan farklı olarak sektörel bazda ele alınması, dönem çnde gerçekleşen şoklara ve bu şokların kalıcı (veya geçc) etklerne her br sektörün farklı tepk vereblecek olması bakımından önemldr. Burada yne öncek çalışmalardan farklı olarak, kullanılacak panel ver setnn (sektörler tbaryle şszlk oranlarının) durağanlığının brden fazla yapısal kırılmanın (5 kırılmaya kadar) varlığı halnde sınanmasına zn vereblen panel brm kök sınama yöntem terch edlmektedr. Bu terch, konunun uluslararası lteratürde teork bağlantılarıyla brlkte ele alınış bçm, Türkye ekonomsnn lgl dönemde geçrdğ krzler ve nhayet bzden önce yapılmış çalışmalardan farklılaşma tbaryle, kanımızca lteratüre katkı sağlayacak ntelktedr. Bu bağlamda öncelkle karşılaştırma amacı le geleneksel brm kök sınama yöntemler ve ardından Carron- Slvestre vd.(005a, 005b) tarafından gelştrlen ve çoklu yapısal kırılmayı dkkate alan panel brm kök sınama yöntem uygulanmaktadır. Çalışma dört bölümden oluşmaktadır. Grş bölümünden sonrak knc bölüm çalışmada kullanılan panel çoklu yapısal kırılma sınamasının tanıtımına ayrılmıştır. Üçüncü bölümde çalışmada kullanılan verler ve amprk analz anlatılmaktadır. Dördüncü bölüm sonuç bölümü olup çalışmadan elde edlen bulgular yorumlanmaktadır. CARRİON-İ SİLVESTRE PANEL BİRİM KÖK SINAMASI Carron--Slvestre ve dğerler gelştrdkler panel KPSS (PANKPSS) brm kök sınamasında çoklu 07
4 Bülent GÜLOĞLU, M.Serdar İSPİR kırılma durumunu ve panel oluşturan serlern ortalamalarında ve trendlerndek kırılmayı göz önüne almaktadır. Söz konusu yöntem panel oluşturan her br yatay kest brm çn farklı tarhlerde ve farklı sayılarda yapısal kırılma durumunun ortaya çıkmasına zn vermektedr. Gelştrlen sınama Hadr (000) sınamasına dayanmakta olup sıfır önsavı oradak gb durağanlık önsavıdır. Carron- Slvestre sınamasıyla panel oluşturan bütün serlern durağanlığı ortak ve breysel olarak sınanablmektedr. Yapısal kırılmayı dkkate alarak ncelenen model şu şeklde yazılablr: y t u 1,,..., N t 1,,..., T t Bu denklemde b t, m m t, k D Tb, k ) t k 1 k 1 (1) şeklnde tanımlanmaktadır. Burada εt, ~..d(0, σ ε, ) ve b0 = b olup br sabttr. Yukarıdak denklemn kukla değşkenler se T b, k nc yatay kest çn k ncı kırılma tarh olmak üzere şu şeklde tanımlanmaktadır: D (, ) = 1 t 1 çn; 0 dğer T b k t t t ( DU, k = T b, k +, kt, t 1, t (1) Carron--Slvestre vd. (005 a.b.) böylelkle şu üç durumu göz önüne almaktadırlar: a) yapısal kırılmalar panel oluşturan her br ser çn farklı etklere sahptr. Bu etkler q,k ve j,k le ölçülmektedr. b) Yapısal kırılmalar panel oluşturan her br ser çn farklı br tarhte ortaya çıkablr. c)yapısal kırılma sayısı serden serye değşeblr. Bunlara laveten yatay kest bağımlılığı Maddala ve Wu (1997) parametrk olmayan bootstrap yöntemyle düzeltlmektedr. Uzun dönem dönem varyansın varyansın sabt sabt olduğu varsayımı altında H 0 : ε, =0 (=1,,.N) durağanlık önsavı LM Hom statstğ statstğ kullanılarak kullanılarak sınanablr: N 1 LM Hom ( )= N ( ˆ T S ) Burada S t = 1 t 1 Yukarıdak fadelerde (,t ) EKK kalıntılarını gösterrken, ω se u t nn uzun dönem varyansının tutarlı br tahmncsn fade etmektedr. l term LM sınama statstğnn yapısal kırılma tarhlerne bağlı olduğunu göstermektedr. Her br yatay kest brm çn l vektörü şu şeklde tanımlanmaktadır: û T t u ) j ve j 1 N N 1 ˆ 1 t, (3) ˆ lmt s dr. 1 T, t DU, k, t 1 t T b, k > çn; 0 dğer. =(,1,..,m ) = (T / T...T / T) b,1 b,m Modelde, k = 1,,..., m olduğu çn m tane kırılmaya zn verlmekte ve Hadr modelnde olduğu gb u, t ve ε, t nn karşılıklı bağımsız dağıldığı varsayılmaktadır. Burada sıfır önsavı Hadr den braz farklı olarak H 0: =0 ε, ( =1,,.N) şeklndedr. Bu önsav altında denklem 1 şu şeklde yenden yazılablr: m m * y,t= + φ,kdu,k,t +,kdt +,k,t t+u,t k=1 k=1 * (Burada (Burada DT,k,t =t- T b,k =t- t> T b,k t> çn, çn, 0 dğer) 0 Denklem a) breysel yapısal kırılma etklern (ortalamadak değşmn yapısal kırılmadan kaynaklandığı durum), b) geçc etkler, (b 0 çn) c) geçc yapısal kırılma etklern (, k 0 çn) yan breysel trendlerdek değşm çermektedr. () Dolayısıyla l her br yatay kest brm çn yapısal kırılmaların tüm gözlemlere (T) oranla görel konumunu belrtmektedr. Uzun dönem varyansın yatay kest brmler arasında değşmesne zn verldğnde se LM Het statstğ şu şeklde fade edleblr: N 1 LM Het ( )= N ( ˆ T S ) t, 1 t 1 LM statstkler şu şeklde standardlaştırılmıştır. Z( )= Z(l) statstğnn önce sonra çn asmtotk olarak standard normal dağılım gösterld- ndard al dağ ğ spatlanmıştır. Burada ξ ve ς beklenen değer ve varyansların her br yatay kest çn artmetk ortalamasıdır. Başka br fadeyle T (4) N(LM(λ)-ξ) ~N(0,1) ς T, N (5) 08
5 Doğal İşszlk Oranı Mı? İşszlk Hsters M? Türkye İçn Sektörel Panel Brm Kök Sınaması Analz ξ = N N N 1 ξ ve ς = 1 N ς = 1 = 1. Z(l) değşken çn breysel beklenen değer ( ξ ) ve varyanslar ( ς ), şu şeklde hesaplanablr (Carron-Slvestre vd. (005a.,005b.)): =A m +1 k=1,k b = q,k =0 kısıtlaması altında l,0 =0, l,m+1 =1, A=1/6 ve B=1/45 alırken b q,k 0 çn A=1/15 ve B=11/6300 olarak almaktadırlar. Denklem 5 tek Z(l) statstğnn hesaplanması yapısal kırılmaların tarhlernn blnmesn gerektrr. Carron--Slvestre ve dğerler yapısal kırılmaları çsel olarak belrlemekte ve bu amaçla Ba ve Perron un (1998) hata kareler toplamının global mnmzasyonu sürecn zlemektedrler. Ba ve Perron (1998) sürecnde kırılma tarhlernn tahmn olarak (T b,1...t b,m ) dzs çn denklem den elde edlen hata kareler toplamını (RSS) mnmze eden argüman seçlmektedr. Bu süreç matematksel olarak şu şeklde gösterleblr: (T ˆ...T ˆ ) arg mn = RSS b,1 b,m ' ' Tb,1,... Tb,m b,1 b,m (T...T ) (λ -λ ),k-1 Mümkün tüm m m max =(1,, N) değerler çn kırılma tarhler tahmn edldkten sonra, her br yatay kest çn uygun kırılma sayısı seçlerek m nn optmal değer belrlenr. Ba ve Perron (1998) burada k farklı süreç önermektedr. Süreçlerden br Lu- Wu ve Zdek (1997) tarafından gelştrlen değştrlmş Schwarz blg krterlerne (LWZ) dayanmaktadır. İknc süreç yapısal kırılma sayısının belrlenmes çn ard arda F statstğnn hesaplanmasına dayanmaktadır. Ba ve Perron (1998), F statstğnn asmtotk dağılımını sadece trend çermeyen regresyon model çn türetmesne rağmen knc sürecn kullanılmasını tavsye etmektedrler. Carron--Slvestre vd. (005 a.b.) yapısal kırılma sayısını belrlerken trendsz regresyon çn knc sürec, trendl regresyon çn brnc sürec yan blg krterlerne dayanan sürec kullanmaktadırlar. 3. VERİ VE AMPİRİK ANALİZ ve =B m +1 4 (λ,k -λ,k-1) k= Ver Çalışmada Türkye İstatstk Kurumu nun (TUİK) yapmış olduğu sınıflamaya göre dokuz sektöre (Tarım, ormancılık, avcılık ve balıkçılık; Madenclk ve taşocakçılığı; İmalat Sanay; Elektrk, Gaz ve Su; İnşaat ve bayındırlık şler; Toptan ve perakende tcaret; Lokanta ve oteller; Ulaştırma, haberleşme ve depolama; Mal kurumlar, sgorta, taşınmaz mallara at şler ve kurumları) at yıllarını kapsayan yıllık verler kullanılmıştır. Sektörel şszlk oranları TUİK n hanehalkı şgücü anketlernden alınan şszlk rakamlarının toplam çalışablr nüfusa oranlanmasıyla bulunmuştur. Sektörel şszlk oranları serler Ek 1 dek grafklerde gösterlmştr. Grafklere bakıldığında, sektörel şszlk oranlarının durağan olmadığı zaman çnde artma eğlmnde olduğu görülmektedr. İzleyen bölümde şszlk serlernn durağanlığı formel olarak test edlecektr. 3.. Amprk Analz Çalışmanın bu alt bölümünde Carron--Slvestre vd. (005a, 005b.) tarafından gelştrlen yapısal kırılmalı panel brm kök sınama yöntem şszlk verlerne uygulanmaktadır. Ancak daha önce karşılaştırma yapmak amacıyla breysel (zaman sers) genşletlmş Dckey-Fuller (1979) sınaması le yapısal kırılmayı ve yatay kest bağımlılığını dkkate almayan ve brnc kuşak panel brm kök sınamaları olarak adlandırılan Levn-Ln-Chu (00), Im-Pesaran-Shn (003), Maddala-Wu (1999), Cho (001) ve Hadr (1999) sınamaları uygulanmıştır. Sıfır önsavının sernn brm köke sahp olduğu (durağan olmadığı) zaman sers genşletlmş Dckey-Fuller (ADF) sınama sonuçları her br sektör çn tablo 1 de görülmektedr. Buna göre, bütün sektörler çn hem sabtl, hem de sabtl ve trendl modeller çn % 1 anlamlılık düzeynde sıfır önsavı kabul edlrken, % 5 anlamlılık düzeynde sadece madenclk ve taşocakçılığı le Elektrk gaz ve su sektörlernde sıfır önsavı red edlmektedr. Bu sonuçların ktsad anlamı Dckey-Fuller sınamalarının hster önsavını desteklyor eğlmnde olmasıdır. Ancak breysel (zaman sers) brm kök sınamalarının gücü zayıf olduğundan bu sonuca htyatla yaklaşılması gerekmektedr. Panel brm kök sınamaları hem zaman hem de yatay kest boyutunu dkkate aldıklarından, breysel zaman sers brm kök sınamalarına göre daha güvenlr sonuç vermektedr. Bu bakımdan hster önsavını kabul etmeden önce panel brm kök sınama sonuçlarına bakılması gerekmektedr. 09
6 Bülent GÜLOĞLU, M.Serdar İSPİR Tablo 1: Zaman Sers Genşletlmş Dckey-Fuller (ADF) Sınama Sonuçları Sektörler Sabtl Sabtl ve Trendl ADF st. Prob. ADF st. Prob. Tarım,ormancılık,avcılık ve balıkçılık Madenclk ve taşocakçılığı ** İmalat Sanay Elektrk,gaz ve su ** İnşaat ve bayındırlık şler Toptan ve perakende tcaret,lokanta ve oteller Ulaştırma,haberleşme ve depolama Mal kurumlar,sgorta,taşınmaz mallara at şler ve kurumları Toplum hzmetler,sosyal ve kşsel hzmetler ** % 5 düzeynde sıfır önsavı reddedlmektedr. Panel brm kök sınamaları yatay kest brmlern brbrnden bağımsız ve bağımlı olarak ele almalarına göre k gruba ayrılmaktadır. Brnc kuşak sınamaları da denlen panel brm kök sınama yöntemler, panel oluşturan yatay kest brmlernn brbrnden bağımsız olduğu varsayımı altında gelştrlmşlerdr. Im, Pesaran ve Shn (000), Maddala ve Wu (1997), Levn,Ln ve Chu (00), Hadr (000) ve Cho (001) sınamaları bu tür panel sınamalarına örnektr. Hadr sınamasında sıfır önsavı panel oluşturan serlern ortaklaşa durağan olduğu şeklnde ken, dğer sınamalarda sıfır önsavı serlern brm kök taşıdığı önsavıdır. Bu sınamaların hepsnde ortak varsayım yatay kest bağımsızlığıdır. Bu kuvvetl br varsayım olduğu çn bu varsayımın ayrıca sınanması gerekr. Yatay kest bağımsızlığı Breusch ve Pagan (1980) ve Pesaran (004) tarafından gelştrlen LM sınamaları kullanılarak sınanablr. Yatay kest boyutunun zaman boyutundan büyük olduğu durumda (N>T) CDLM1, her ksnn büyük olduğu durumda se CDLM sınamalarını kullanmak uygun olacaktır 1. Bu çalışmada N=9, T=1 olduğundan CDLM1 ve CDLM sınamalarının her ks de kullanılablr. Yatay kest bağımsızlığı sınama sonuçları tablo de görülmektedr. Tablo sonuçları % 1 ve % 5 anlamlılık düzeylernde yatay kest bağımsızlığı önsavının reddedlemeyeceğn göstermektedr. Bu durumda brnc kuşak panel sınamalarını terch etmek daha doğru olacaktır. Tablo : Kestlerarası Bağımlılık Sınama Sonuçları Sabtl Sabtl ve Trendl test st. prob. test st. prob. CD LM CD LM Tablo 3: Brnc Kuşak Panel Brm Kök Sınama Sonuçları Sabtl Sabtl ve Trendl test st. Prob. test st. Prob. Levn. Ln & Chu st Im. Pesaran ve Shn W-st Maddala Wu st Hadr st.(sabt varyans) *** Hadr st (değşen varyans) *** *** *** % 1 düzeynde sıfır önsavı reddedlmektedr. 10
7 Doğal İşszlk Oranı Mı? İşszlk Hsters M? Türkye İçn Sektörel Panel Brm Kök Sınaması Analz Yatay kest bağımsızlığını varsayan brnc kuşak sınama sonuçları tablo 3 te görülmektedr. Hem sabtl, hem de sabt ve trendl model çn Levn-Ln- Chu, Im-Pesaran-Shn ve Maddala-Wu sınamaları serlern brm köke sahp olduğu hpotezn %5 anlamlılık düzeynde reddedemezken, sadece sabtl (trendsz) model çn, hem sabt varyans hem de değşen varyans varsayımı altında yapılan Hadr sınamaları durağanlık önsavını bu düzeyde reddetmektedrler. Sabt ve trendl model çnse yalnızca sabt varyans varsayımı altında yapılan Hadr sınaması % 5 anlamlılık düzeynde durağanlık önsavını reddetmemektedr. Bu sonuçlar da doğal şszlk önsavına karşı hster önsavını destekler ntelktedrler. Bu aşamaya kadar ele alınan bütün sınama yöntemler yapısal kırılmanın olmadığı varsayımına dayanmaktadır. Bu durum se gerek ktsad açıdan (şszlk hsters teorsnn yapısal kırılmalar le bağlantısı açısından) gerekse ekonometrk açıdan mevcut sonuçlara htyatla yaklaşılmasını gerekl kılmaktadır. Zra Perron a (1989) göre, serlerde yapısal kırılma durumu varsa sıfır önsavı aşırı bçmde kabul edleblmektedr. Böylece gerçekte durağan br süreç tarafından üretlen br ser çn sınama sonuçları hatalı bçmde brm kök sürec sonucuna götüreblmektedr. Çalışmanın öncek bölümlernde de belrtldğ gb Carron--Slvestre vd. (005a, 005b) tarafından gelştrlen ve yapısal kırılmayı dkkate alan panel KPSS brm kök sınaması konu le lgl lteratür dkkate alındığında, öncek bulgulara göre daha güvenlr sonuçlar vermektedr. Sınama sonuçları yapısal kırılma tarhleryle brlkte tablo 4 ve tablo 5 te görülmektedr. Tablo 4 ün panel A kısmındak sonuçlar, sabt terml model çn yapısal kırılmayı dkkate alan breysel panel KPSS test sonuçlarını göstermektedr. Elde edlen bulgular % 5 anlamlılık düzeynde nşaat ve bayındırlık şler sektörü harcnde her br sektör çn breysel durağanlık önsavının reddedlemeyeceğn göstermektedr. Tablo 4 ün panel B kısmında se dokuz sektör çn panel ortak durağanlık sınama sonuçları asmtotk krtk değerleryle brlkte verlmştr. Yatay kest bağımsızlığı hpotez % 5 düzeynde red edlemedğnden LM statstkler panel C dek bootstrap krtk değerleryle değl asmtotk krtk değerleryle karşılaştırılmalıdır. Panel B dek sınama statstk değerler % 5 anlamlık düzeyndek krtk değerlerden çok yüksek olduklarından hem sabt varyans hem de değşen varyans durumu çn durağanlık önsavları reddedlmektedr. Tablo 5 te se sabt ve trendl model çn panel brm kök sınama sonuçları verlmştr. Breysel panel KPSS test sonuçlarına göre % 5 anlamlılık düzeynde durağanlık önsavı sadece toptan ve perakende tcaret, lokanta ve oteller sektörü çn reddedlrken dğer sektörler çn kabul edlmektedr. Tablo 5 n panel B kısmındak sonuçlara göre se ortak durağanlık önsavı % 5 anlamlılık düzeynde reddedlmektedr. Özetle yapısal kırılmayı dkkate alan breysel panel brm kök sınamaları le ortak panel brm kök sınama sonuçları çelşmektedr. Ancak ortak panel brm kök sınamaları yapılırken, panel oluşturan serlern sadece br tanesnde ble sıfır hpoteznn red edlmes, sınama sonucunu sapmalı yapablmektedr. (sıfır önsavının aşırı red edlmes durumu). Böyle br durumda ortak panel brm kök sınamalarından elde edlen sonuçlar yerne breysel brm kök sınamalarından elde edlen sonuçlara daha fazla güvenlr olacaktır. Breysel panel KPSS sınama sonuçlarına göre değerlendrldğnde, hem sabtl, hem de sabt ve trendl model çn tek br sektör harcnde hster önsavına karşı doğal şszlk oranı önsavının desteklendğ görülmektedr. Bu sonuç çalışmayı, Türkye üzerne yapılan öncek çalışmalardan büyük olçüde farklılaştırmaktadır. Konu bağlamında Türkye nn şszlk dnamklernn analz edldğ çalışmalarda Barışık ve Çevk (008) ve bu çalışmanın önceklerden farklılaşması dkkat çekcdr. Zra her k çalışmada da yapısalcı okulun teork katkısı eksennde ekonometrk yöntemler terch edlmştr. Türkye nn yakın coğrafyasından kaynaklı (Körfez krz, Rusya krz vs.) ve kend ç dnamklernden kaynaklı) krzler (1994, 000 ve 001 krzler), ekonomnn br çok alanında cdd şoklara ve yapısal dönüşümlere yol açmaktadır. Dolayısıyla bu süreçlern dkkate alınmadığı teknklerle yapılan çalışmalar şszlğn dnamğn hster etks olarak açıklamaktadır. Fakat konu tüm detaylarıyla ve kırılma etksyle brlkte ele alındığında bazı sektörler harcnde şokların şszlk üzernde uzun sure kalıcı etk yaratmatığı ve yapısal kırılmaların brm kök sürec türetmedğ anlaşılmaktadır. 11
8 Bülent GÜLOĞLU, M.Serdar İSPİR Tablo 4: Yapısal Kırılma Bazlı Panel Brm Kök Sınama Sonuçları (Sabtl) Panel A: Yapısal Kırılma Tarhler ve Breysel KPSS Sınama Sonuçları Sektörler KPSS m Tb,1 Tb, Tb,3 Tb,4 Tb,5 Krtk değerler (%) Tarım,ormancılık,avcılık ve balıkçılık Madenclk ve taşocakçılığı İmalat Sanay Elektrk,gaz ve su İnşaat ve bayındırlık şler 1.674** Toptan ve perakende tcaret,lokanta ve oteller Ulaştırma,haberleşme ve depolama Mal kurumlar,sgorta,taşınmaz mallara at şler ve kurumları Toplum hzmetler,sosyal ve kşsel hzmetler Panel B: Panel Brm Kök Sınaması Model Test İst. Asmtotk Krtk değer LM( )(hom) LM( )(het) Panel C: Bootstrap Krtk Değerler (%) Model LM( )(hom) LM( )(het) ** % 5 düzeynde durağanlık önsavı reddedlmektedr. ** % 5 düzeynde durağanlık önsavı reddedlmektedr. Tablo 5:Yapısal Kırılma Bazlı Panel Brm Kök Test Sonuçları (Sabtl ve Trendl) Panel A: Yapısal Kırılma Tarhler ve Breysel KPSS Sınama Sonuçları Sektörler KPSS m Tb,1 Tb, Tb,3 Tb,4 Tb,5 Krtk değerler (%) Tarım,ormancılık,avcılık ve balıkçılık Madenclk ve taşocakçılığı İmalat Sanay Elektrk,gaz ve su İnşaat ve bayındırlık şler Toptan ve perakende tcaret,lokanta ve oteller 1.693** Ulaştırma,haberleşme ve depolama Mal kurumlar,sgorta,taşınmaz mallara at şler ve kurumları Toplum hzmetler,sosyal ve kşsel hzmetler Panel B: Panel Brm Kök Sınaması Model Test statstğ Krtk değer (% 5) LM( )(hom) LM( )(het) Panel C: Bootstrap Krtk Değerler (%) Model LM( )(hom) LM( )(het) ** % 5 düzeynde durağanlık önsavı reddedlmektedr. 1
9 Doğal İşszlk Oranı Mı? İşszlk Hsters M? Türkye İçn Sektörel Panel Brm Kök Sınaması Analz Bu bağlamda yapısalcı görüşün konu le lgl teork katkılarının önem daha y anlaşılmaktadır. Burada Türkye şokların kalıcı etklerne bağlı olarak doğal şszlk oranındak kaymaların varlığını ve bu oranlar etrafında ortalamaya dönme eğlmnn gerçekleştğn söylemek mümkündür. Ek şekl 1 dek grafklerde de bu eğlm görsel olarak gözlemleneblmektedr. Çalışmanın amprk bulgularından çıkarılablecek br başka orjnal sonuç da bazı sektörlern kırılma dönemler ve şddetlernn dğerlernden ayrılmasıdır. Bu da herbr sektörün ekonomk gelşmelere veya şoklara karşı kend ç dnamğnn olduğunu göstermektedr. Yne nşaat ve bayındırlık sektöründe dğer sektörlerden farklı olarak hster etksnn varlığı da bunun göstergesdr. Bu durum sektörün kendne özgü şgücü yapısıyla (şoklara karşı aşırı duyarlı, geçc şç, vasıfsız eleman çokluğu vs.) açıklanablr. 4. SONUÇ Bu çalışmada doğal şszlk oranı önsavına karşın hster önsavı Türkye dek dokuz sektörün dönemn kapsayan şszlk oranı serler kullanılarak sınanmıştır. Bu amaçla yapısal kırılmayı dkkate alan ve dkkate almayan brm kök sınamaları kullanılmıştır. Yapısal kırılmayı dkkate almayan zaman sers ve panel brm kök sınamaları doğal şszlk önsavına karşın hster önsavını desteklerken, yapısal kırılmayı dkkate alan panel brm kök sınaması doğal şszlk oranı önsavını desteklemektedr. Çalışma sonuçları Türkye üzerne yapılan daha öncek dğer brçok çalışmadan doğal şszlk önsavını desteklemes bakımından ayrılmaktadır. Çalışmadan elde edlen sonuçlar ktsat teorsnde doğal şszlk oranı önsavının özel br durumu olarak da adlandırılan ve geçc şokların şszlk oranı üzerndek etklernn uzun süre devam ettğn ancak kalıcı olmadığını söyleyen görüşle uyum çndedr. END NOTES 1 CD testler çn detaylı blg Pesaran (004) ten elde edleblr. Bootsrap krtk değerler karşılaştırma amacıyla verlmştr. KAYNAKLAR Arests, P. ve Marscal, I.BF. (1999) Unt Roots and Structural Breaks n OECD Countres Economcs Letters, 65: Ba, J. ve Perron, P. (1998) Estmatng and Testng Lnear Models wth Multple Structural Changes Econometrca, 66(1), Barışık, S. ve Çevk, İ.E. (008) Türkye de İşszlk Hstersnn Yapısal Kırılma ve Güçlü Hafıza Modellemes le Sektörel Analz TİSK Akadem, 3(6): Barro, R. (1988) The Natural Rate Theory Reconsdered: The Persstence of Unemployment Amercan Economc Revew, 78(): Blanchard, O. J. ve Summers, L. H. (1986) Hysteress and the European Unemployment Problem NBER Workng Paper Seres, No Blanchard, O. ve Summers, L. (1987) Hysteress n Umemployment European Economc Revew, 31(1): Blanchard, O. ve Wolfers, J. (000) The Role of Shocks and Insttutons n the Rse of European Unemployment: The Aggregate Evdence Economc Journal, 110(46): Breusch, T. ve Pagan, A. (1980) The Lagrange Multpler Test and Its Applcaton to Model Specfcatons n Econometrcs Revews of Economcs Studes, 47: Brunello, G. (1990) Hysteress and the Japanese Unemployment Problem: A Prelmnary Investgaton Oxford Economc Papers, 4: Camarero, M., Carron--Slverstre, J.L. ve Tamart, C. (006) Testng for Hysteress n Unemployment n OECD Countres: New Evdence Usng Statonarty Panel Tests wth Breaks Oxford Bulletn of Economcs and Statstcs, 68: Camarero, M., Carron--Slverstre, J.L. ve Tamart, C. (008) Unemployment Hysteress n Transton Countres: Evdence Usng Statonarty Panel Tests wth Breaks, Revew of Development Economcs Revew of Development Economcs, 1(3), Candelon, B., Dupuy, A, ve Gl-Alana, L.A. (009) The Nature of Occupatonal Unemployment Rates n the Unted States: Hysteress or Structural? Appled Economcs, 41: Caporale, G.M. ve Gl-Alana, L.A. (007) Modellng the US, UK and Japanese Unemployment Rates: Fractonal Integraton and Structural Breaks Computatonal Statstcs & Data Analyss, 5(11): Carron--Slverstre, J.L., Del Barro-Castro, T. ve Lopez-Bazo, E. (005a) Breakng the Panels: An Applcaton to the GDP Per Capta, Econometrcs Journal, 8(): Carron--Slverstre, J.L. (005b) Health Care Expendture and GDP: Are They Broken Statonary? Journal of Health Economcs, 4(5): Chang, T., Neh, K.C. ve We, C.C. (005) An Emprcal Note on Testng Hysteress n Unemployment for Ten European Countres: Panel SURADF Approach Appled Economcs Letters, 1:
10 Bülent GÜLOĞLU, M.Serdar İSPİR Cho, I. (001) Unt Roots Tests for Panel Data Journal of Internatonal Money and Fnance, 0: 9-7. Cuestas, J.C. ve Gl-Alana, L.A. (009) Unemployment Hysteress, Structural Changes, Non-Lneartes and Fractonal Integraton n Central and Eastern Europe Nottngham Unversty, Dscusson Papers, No. 009/6, ISSN: Dckey, D.A. ve Fuller, W.A. (1979) Dstrbuton of the Estmators for Autoregressve Tme Seres wth a Unt Root Journal of the Amercan Statstcal Assocaton, 74: Feve, P., Henn, P.Y. ve Jolvaldt, P. (003), Testng for Hysteress: Unemployment Persstence and Wage Adjustment Emprcal Economcs, 8: Fredman, M. (1968) The Role of Monetary Polcy Amercan Economc Revew, 58: Geweke, J. ve Porter-Hudak, S. (1983) The Estmaton and Applcaton of Long Memory Tme Seres Models Journal of Tme Seres Analyss, 4: Gl-Alana, L.A. ve Henry, S.G.B. (003) Fractonal Integraton and the Dynamcs of UK Unemployment Oxford Bulletn of Economcs and Statstcs, 65(): Gray, D. (004) Persstent Regonal Unemployment Dfferentals Revsted, Regonal Studes, 38: Hadr, K.(000) Testng for Statonarty n Heterogenous Panels Econometrcs Journal, 3: Im, K., Pesaran, H. ve Shn, Y. (003) Testng for Unt Roots n Heterogenous Panels Journal of Econometrcs, 115(1): Im, K. S. ve Lee, J. (001) Panel LM Unt Root Test wth Level Shfts, Techncal Report, Department of Economcs, Unversty of Central Florda. Küçükkale, Y. (001) Doğal İşszlk Oranındak Keynesyen İster Üzerne Klask br nceleme: Kalman Fltre Tahmn Teknğ le Türkye Örneğ , V. Ulusal Ekonometr ve İstatstk Sempozyumu, Eylül 19-, Adana. Layard, R., Nckell, S., ve Jackman, R. (1991) Unemployment, Macroeconomc Performance and the Labour Market, Oxford, Oxford Unversty Press. Levn A., Ln C. ve Chu J. (00) Unt Roots Tests n Panel Data: Asymptotc and Fnte Sample Propertes Journal of Econometrcs, 108: 1-4. Leon-Ledesma, M.A. ve McAdam, P. (004) Unemployment, Hysteress and Transton Scottsh Journal of Poltcal Economy, 51(3): Lu, J., Wu, S. ve Zdek, J.V.(1997) On Segmented Multvarate Regressons Statstca Snca, 7: Maddala, G.S. ve Wu, S. (1999) A Comparatve Study of Unt Root Tests wth Panel Data and a New Smple Test Oxford Bulletn of Economcs and Statstcs, 61: Murray, C.J. ve Pappell, H. (001) Testng for Unt Roots n Panels n The Presence Of Structural Change Wth An Applcaton to OECD Unemployment Bad H. Baltag, Thomas B. Fomby ve R. Carter Hll (eds.) Nonstatonary Panels, Panel Contegraton, and Dynamc Panels (Advances n Econometrcs, Volume 15), Emerald Group Publshng Lmted. Pazarlıoğlu, V. ve Çevk, İ.E (005) Ratchet Model Uygulaması :Türkye Örneğ, VII.Ulusal Ekonometr ve İstatstk Sempozyumu, İstanbul. Pazarlıoğlu, V. ve Çevk, İ.E (007) Ratchet Model Uygulaması: Dönem Türkye Örneğ Trakya Ünverstes Sosyal Blmler Ensttüsü Dergs, 9: Pesaran, H. (004) General Dagnostc Tests for Cross Secton Dependence n Panels, Unversty of Cambrdge Workng Paper, Phelps, E.S. (1968) The Role of Monetary Polcy Amercan Economc Revew, 58: Phelps, E.S. (1999) Behnd Ths Structural Boom: The Role of Asset Valuatons Amercan Economc Revew, 89: Phllps, P.C.B. (1999) Unt Root Log Perodogram Regresson, Unpublshed Manuscrpt, Yale Unversty. Pssardes, C. (1990) Equlbrum Unemployment Theory, Oxford, Basl Blackwell. Roed, K. (1996) Unemployment Hysteress - Macro Evdence from 16 OECD Countres Emprcal Economcs 1: Smyth, R. (003) Unemployment Hysteress n Australan States and Terrtores: Evdence from Panel Data Unt Root Tests The Australan Economc Revew, 36: Song, F.M. ve Wu, Y. (1998) Hysteress Unemployment: Evdence from OECD Countres The Quarterly Revew of Economcs and Fnance, 38:
11 Doğal İşszlk Oranı Mı? İşszlk Hsters M? Türkye İçn Sektörel Panel Brm Kök Sınaması Analz Ek Şekl 1: Sektörel İşszlk Oranları Serler Kaynak: TUİK (009) verlernden yazarlar tarafından düzenlenmştr. 15
12
AVRUPA BİRLİĞİ ÜLKELERİ VE AVRUPA BİRLİĞİNE ADAY ÜLKELERİN YAKINSAMA ANALİZİ
AVRUPA BİRLİĞİ ÜLKELERİ VE AVRUPA BİRLİĞİNE ADAY ÜLKELERİN YAKINSAMA ANALİZİ Prof. Dr. Bedrye SARAÇOĞLU Gaz Ünverstes İ.İ.B.F. Ekonometr Bölümü Tel:+90 32 226853 e-posta: bedrye@gaz.edu.tr Arş. Gör. Nükhet
DetaylıDoğal İşsizlik Oranı mı? İşsizlik Histerisi mi? Türkiye İçin Sektörel Panel Birim Kök Sınaması Analizi
EGE AKADEMİK BAKIŞ / EGE ACADEMIC REVIEW Cl: Sayı: san 0 ss. 05-5 Doğal İşszlk Oranı mı? İşszlk Hsers m? ürkye İçn Sekörel Panel Brm Kök Sınaması Analz Is aural Rae of Unemploymen or Hyseress? Secor-Specfc
DetaylıOECD ÜLKELERİNDE BÜTÇE AÇIKLARI VE DIŞ TİCARET AÇIKLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN CADF VE EŞ BÜTÜNLEME TESTLERİYLE İNCELENMESİ
İstanbul Tcaret Ünverstes Sosyal Blmler Dergs Yıl:7 Sayı:13 Bahar 2008 s.301-322 OECD ÜLKELERİNDE BÜTÇE AÇIKLARI VE DIŞ TİCARET AÇIKLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN CADF VE EŞ BÜTÜNLEME TESTLERİYLE İNCELENMESİ
DetaylıEndüstri-içi dış ticaret, patentler ve uluslararası teknolojik yayılma
Endüstr-ç dış tcaret, patentler ve uluslararası teknolojk yayılma Recep Kök Dokuz Eylül Ünverstes, İktsad ve İdar Blmler Fakültes, İktsat Bölümü, 35160, İzmr, Türkye Nevzat Şmşek Dokuz Eylül Ünverstes,
DetaylıÇOKLU REGRESYON MODELİ, ANOVA TABLOSU, MATRİSLERLE REGRESYON ÇÖZÜMLEMESİ,REGRES-YON KATSAYILARININ YORUMU
6.07.0 ÇOKLU REGRESON MODELİ, ANOVA TABLOSU, MATRİSLERLE REGRESON ÇÖZÜMLEMESİ,REGRES-ON KATSAILARININ ORUMU ÇOKLU REGRESON MODELİ Ekonom ve şletmeclk alanlarında herhang br bağımlı değşken tek br bağımsız
DetaylıHAFTA 13. kadın profesörlerin ortalama maaşı E( Y D 1) erkek profesörlerin ortalama maaşı. Kestirim denklemi D : t :
HAFTA 13 GÖLGE EĞİŞKENLERLE REGRESYON (UMMY VARIABLES) Gölge veya kukla (dummy) değşkenler denen ntel değşkenler, cnsyet, dn, ten reng gb hemen sayısallaştırılamayan ama açıklanan değşkenn davranışını
DetaylıKorelasyon ve Regresyon
Korelasyon ve Regresyon 1 Korelasyon Analz İk değşken arasında lşk olup olmadığını belrlemek çn yapılan analze korelasyon analz denr. Korelasyon; doğrusal yada doğrusal olmayan dye kye ayrılır. Korelasyon
DetaylıPARÇALI DOĞRUSAL REGRESYON
HAFTA 4 PARÇALI DOĞRUSAL REGRESYO Gölge değşkenn br başka kullanımını açıklamak çn varsayımsal br şrketn satış temslclerne nasıl ödeme yaptığı ele alınsın. Satış prmleryle satış hacm Arasındak varsayımsal
DetaylıKIRMIZI, TAVUK VE BEYAZ ET TALEBİNİN TAM TALEP SİSTEMİ YAKLAŞIMIYLA ANALİZİ
Süleyman Demrel Ünverstes Sosyal Blmler Ensttüsü Dergs Yıl: 2007/2, Sayı: 6 Journal of Suleyman Demrel Unversty Insttue of Socal Scences Year: 2007/2, Number: 6 KIRMIZI, TAVUK VE BEYAZ ET TALEBİNİN TAM
DetaylıTİCARİ AÇIKLIK VE KAMU BÜYÜKLÜĞÜ İLİŞKİSİ: PANEL NEDENSELLİK TESTİ TRADE OPENNESS AND GOVERNMENT SIZE RELATIONSHIP: PANEL CAUSALITY TEST
Atatürk Ünverstes İktsad ve İdar Blmler Dergs, Clt: 27, Sayı: 4, 2013 229 TİCARİ AÇIKLIK VE KAMU BÜYÜKLÜĞÜ İLİŞKİSİ: PANEL NEDENSELLİK TESTİ Fatma Zeren (*) Suzan Ergün (**) Özet: Lteratürde ekonomk küreselleşmenn
DetaylıGELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIMLAR VE EKONOMİK BÜYÜME ETKİLEŞİMİ: PANEL EŞBÜTÜNLEŞME VE NEDENSELLİK ANALİZİ
GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIMLAR VE EKONOMİK BÜYÜME ETKİLEŞİMİ: PANEL EŞBÜTÜNLEŞME VE NEDENSELLİK ANALİZİ Doç. Dr. M. Başaran ÖZTÜRK * Yrd. Doç. Dr. Kartal DEMİRGÜNEŞ ** Yrd.
DetaylıFARKLI REGRESYON YÖNTEMLERİ İLE BETA KATSAYISI ANALİZİ
FARKLI REGRESYON YÖNTEMLERİ İLE BETA KATSAYISI ANALİZİ M.Ensar YEŞİLYURT (*) Flz YEŞİLYURT (**) Özet: Özellkle uzak verlere sahp ver setlernn analz edlmesnde en küçük kareler tahmnclernn kullanılması sapmalı
DetaylıX, R, p, np, c, u ve diğer kontrol diyagramları istatistiksel kalite kontrol diyagramlarının
1 DİĞER ÖZEL İSTATİSTİKSEL KALİTE KONTROL DİYAGRAMLARI X, R, p, np, c, u ve dğer kontrol dyagramları statstksel kalte kontrol dyagramlarının temel teknkler olup en çok kullanılanlarıdır. Bu teknkler ell
DetaylıTürkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Sayı: 2010-17 / 20 Aralık 2010 EKONOMİ NOTLARI. Kalite Artışları ve Enflasyon: Türkiye Örneği
Türkye Cumhuryet Merkez Bankası Sayı: 2010-17 / 20 Aralık 2010 EKONOMİ NOTLARI Kalte Artışları ve Enflasyon: Türkye Örneğ Yavuz Arslan Evren Certoğlu Abstract: In ths study, average qualty growth and upward
DetaylıKALĐTE ARTIŞLARI VE ENFLASYON: TÜRKĐYE ÖRNEĞĐ
Central Bank Revew Vol. 11 (January 2011), pp.1-9 ISSN 1303-0701 prnt / 1305-8800 onlne 2011 Central Bank of the Republc of Turkey http://www.tcmb.gov.tr/research/revew/ KALĐTE ARTIŞLARI VE ENFLASYON:
DetaylıAtatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 25, Sayı: 1, 2011 225
Atatürk Ünverstes İktsad ve İdar Blmler Dergs, Clt: 25, Sayı:, 20 225 FİNANSAL ANALİZDE KULLANILAN ORANLAR VE HİSSE SENEDİ GETİRİLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ: EKONOMİK KRİZ DÖNEMLERİ İÇİN İMKB İMALAT SANAYİ
DetaylıENDÜSTRİNİN DEĞİŞİK İŞ KOLLARINDA İHTİYAÇ DUYULAN ELEMANLARIN YÜKSEK TEKNİK EĞİTİM MEZUNLARINDAN SAĞLANMASINDAKİ BEKLENTİLERİN SINANMASI
V. Ulusal Üretm Araştırmaları Sempozyumu, İstanbul Tcaret Ünverstes, 5-7 Kasım 5 ENDÜSTRİNİN DEĞİŞİK İŞ KOLLARINDA İHTİYAÇ DUYULAN ELEMANLARIN YÜKSEK TEKNİK EĞİTİM MEZUNLARINDAN SAĞLANMASINDAKİ BEKLENTİLERİN
DetaylıAraştırma-Geliştirme Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Panel Veri Analizi
B. ÖZCAN, A. ARI Araştırma-Gelştrme Harcamaları ve Ekonomk Büyüme İlşks: Panel Ver Analz Burcu ÖZCAN Ayşe ARI Özet Ekonomk büyümenn c gücü olarak değerlendrlen araştırma-gelştrme (Ar-Ge) faalyetler ülke
DetaylıAkademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 4, Sayı: 29, Ağustos 2016, s
Akademk Sosyal Araştırmalar Dergs, Yıl: 4, Sayı: 29, Ağustos 2016, s. 193-206 Yayın Gelş Tarh / Artcle Arrval Date Yayınlanma Tarh / The Publshed Date 13.06.2016 17.08.2016 Yrd. Doç. Dr. Nurgün TOPALLI
DetaylıDOĞRUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ: GEÇİŞ EKONOMİLERİ ÖRNEĞİNDE PANEL EŞTÜMLEŞME VE PANEL NEDENSELLİK ANALİZLERİ
Gaz Ünverses İktsad ve İdar Blmler Fakültes Dergs 12/1 (2010). 159-184 DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ: GEÇİŞ EKONOMİLERİ ÖRNEĞİNDE PANEL EŞTÜMLEŞME VE PANEL NEDENSELLİK
DetaylıYARIPARAMETRİK KISMİ DOĞRUSAL PANEL VERİ MODELLERİYLE ULUSLAR ARASI GÖÇ
Özet YARIPARAMETRİK KISMİ DOĞRUSAL PANEL VERİ MODELLERİYLE ULUSLAR ARASI GÖÇ Atıf EVREN *1 Elf TUNA ** Yarı parametrk panel ver modeller parametrk ve parametrk olmayan modeller br araya getren; br kısmı
DetaylıTEKNOLOJİ, PİYASA REKABETİ VE REFAH
TEKNOLOJİ, PİYASA REKABETİ VE REFAH Dr Türkmen Göksel Ankara Ünverstes Syasal Blgler Fakültes Özet Bu makalede teknoloj sevyesnn pyasa rekabet ve refah sevyes üzerndek etkler matematksel br model le ncelenecektr
DetaylıAsimetri ve Basıklık Ölçüleri Ortalamalara dayanan (Pearson) Kartillere dayanan (Bowley) Momentlere dayanan asimetri ve basıklık ölçüleri
Asmetr ve Basıklık Ölçüler Ortalamalara dayanan (Pearson) Kartllere dayanan (Bowley) omentlere dayanan asmetr ve basıklık ölçüler Yrd. Doç. Dr. Tjen ÖVER ÖZÇELİK tover@sakarya.edu.tr III. Asmetr ve Basıklık
DetaylıÜST-ORTA GELİRLİ ÜLKELERDE EKONOMİK ÖZGÜRLÜKLER, DEMOKRASİ VE YOLSUZLUK İLİŞKİSİNİN ANALİZİ
ÜST-ORTA GELİRLİ ÜLKELERDE EKONOMİK ÖZGÜRLÜKLER, DEMOKRASİ VE YOLSUZLUK İLİŞKİSİNİN ANALİZİ ANALYSIS OF RELATIONSHIP BETWEEN ECONOMIC FREEDOM, DEMOCRACY AND CORRUPTION IN UPPER-MIDDLE INCOME COUNTRIES
DetaylıTürkiye de Bölgeler Arası Gelir Yakınsaması: Rassal Katsayılı Panel Veri Analizi Uygulaması
Busness and Economcs Research Journal Volume 2. Number 1. 2011 pp. 143-151 ISSN: 1309-2448 www.berjournal.com Türkye de Bölgeler Arası Gelr Yakınsaması: Rassal Katsayılı Panel Ver Analz Uygulaması Fatma
DetaylıDoğrusal Korelasyon ve Regresyon
Doğrusal Korelasyon ve Regresyon En az k değşken arasındak lşknn ncelenmesne korelasyon denr. Kşlern boyları le ağırlıkları, gelr le gder, öğrenclern çalıştıkları süre le aldıkları not, tarlaya atılan
DetaylıDevalüasyon, Para, Reel Gelir Değişkenlerinin Dış Ticaret Üzerine Etkisinin Panel Data Yöntemiyle Türkiye İçin İncelenmesi
Dokuz Eylül Ünverstes Sosyal Blmler Ensttüsü Dergs Clt 6, Sayı:4, 2004 Devalüasyon, Para, Reel Gelr Değşkenlernn Dış Tcaret Üzerne Etksnn Panel Data Yöntemyle Türkye İçn İncelenmes Yrd.Doç.Dr.Ercan BALDEMİR*
DetaylıSESSION 1B: Büyüme ve Gelişme 279
SESSION 1B: Büyüme ve Gelşme 279 Türkye de Hanehalkı Tüketm Harcamaları: Pseudo Panel Ver le Talep Sstemnn Tahmn The Consumpton Expendture of Households n Turkey: Demand System Estmaton wth Pseudo Panel
DetaylıEKONOMETRİYE GİRİŞ II ÖDEV 4 ÇÖZÜM
EKONOMETRİYE GİRİŞ II ÖDEV 4 ÇÖZÜM (Örgün e İknc Öğretm çn) 1. 754 hanehalkına at DOMerset sml Excel dosyasında yer alan erler kullanarak tahmnlenen DOM sonuçları: Dependent Varable: CALISANKADIN Sample:
DetaylıFarklı Varyans. Var(u i X i ) = Var(u i ) = E(u i2 ) = σ i2. Eşit Varyans. Hata. Zaman
Farklı Varyans Var(u X ) = Var(u ) = E(u ) = σ Eşt Varyans Y X Farklı Varyans Hata Var(u X ) = Var(u ) = E(u ) = σ Farklı Varyans Zaman Farklı Varyans le Karşılaşılan Durumlar Kest Verlernde. Kar dağıtım
DetaylıUYUM ĐYĐLĐĞĐ TESTĐ. 2 -n olup. nin dağılımı χ dir ve sd = (k-1-p) dir. Burada k = sınıf sayısı, p = tahmin edilen parametre sayısıdır.
UYUM ĐYĐLĐĞĐ TESTĐ Posson: H o: Ver Posson dağılıma sahp br ktleden gelmektedr. H a : Ver Posson dağılıma sahp br ktleden gelmemektedr. Böyle br hpotez test edeblmek çn, önce Posson dağılım parametres
DetaylıMal Piyasasının dengesi Toplam Talep tüketim, yatırım ve kamu harcamalarının toplamına eşitti.
B.E.A. Mal Hzmet Pyasaları le Fnans Pyasalarının Ortak Denges Mal Pyasası Denges: (IS-LM) Model Mal Pyasasının denges Toplam Talep tüketm, yatırım ve kamu harcamalarının toplamına eştt. = C(-V)+I+G atırımlar
DetaylıHisse Senedi Fiyatları ve Fiyat/Kazanç Oranı Đlişkisi: Panel Verilerle Sektörel Bir Analiz *
Busness and Economcs Research Journal Volume. umber. 0 pp. 65-84 ISS: 309-448 www.berjournal.com Hsse Sened Fyatları ve Fyat/Kazanç Oranı Đlşks: Panel Verlerle Sektörel Br Analz * Mehmet argelecekenler
DetaylıBANKACILIKTA ETKİNLİK VE SERMAYE YAPISININ BANKALARIN ETKİNLİĞİNE ETKİSİ
BANKACILIKTA ETKİNLİK VE SERMAYE YAPISININ BANKALARIN ETKİNLİĞİNE ETKİSİ Yrd. Doç. Dr. Murat ATAN - Araş. Gör. Gaye KARPAT ÇATALBAŞ 2 ÖZET Bu çalışma, Türk bankacılık sstem çnde faalyet gösteren tcar bankaların
DetaylıALGILANAN HİZMET KALİTESİ VE LOJİSTİK REGRESYON ANALİZİ İLE HİZMET TERCİHİNE ETKİSİNİN BELİRLENMESİ. Özet
Dokuz Eylül Ünverstes Sosyal Blmler Ensttüsü Dergs Yayın Gelş Tarh: 18.02.2011 Clt: 13, Sayı: 1, Yıl: 2011, Sayfa: 21-37 Yayına Kabul Tarh: 17.03.2011 ISSN: 1302-3284 ALGILANAN HİZMET KALİTESİ VE LOJİSTİK
DetaylıSEK Tahmincilerinin Arzulanan Özellikleri. SEK Tahmincilerinin Arzulanan Özellikleri. Ekonometri 1 Konu 9 Sürüm 2,0 (Ekim 2011)
SEK Tahmnclernn Arzulanan Özellkler İk Değşkenl Bağlanım Model SEK Tahmnclernn Arzulanan Özellkler Ekonometr 1 Konu 9 Sürüm 2,0 (Ekm 2011) http://www.ackders.org.tr SEK Tahmnclernn Arzulanan Özellkler
Detaylıİhracat ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: 12 Geçiş Ekonomisi Örneğinde Panel Eştümleşme ve Panel Nedensellik Analizleri
EGE AKADEMİK BAKIŞ / EGE ACADEMIC REVIEW Clt: Sayı: 2 Nsan 20 ss. 24-254 İhracat ve Ekonomk Büyüme İlşks: 2 Geçş Ekonoms Örneğnde Panel Eştümleşme ve Panel Nedensellk Analzler Relatonshp between Export
DetaylıC.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 13, Sayı 1, 2012 195
C.Ü. İktsad ve İdar Blmler Dergs, Clt 13, Sayı 1, 2012 195 TÜRKİYE DE TİCARİ BANKACILIK SEKTÖRÜNDE REKABET DÜZEYİNİN BELİRLENMESİ (2002-2009) Abdulvahap ÖZCAN * Özet Türkye nn yaşadığı 2000 ve 2001 krzler
DetaylıDOĞU ASYA VE PASİFİK ÜLKELERİNDE İŞSİZLİK HİSTERİSİ: PANEL VERİ YAKLAŞIMI
Marmara Üniversitesi İ.İ.B. Dergisi YIL 2013, CİLT XXXV, SAYI II, S. 105-122 Doi No: 10.14780/iibdergi.201324461 DOĞU ASYA VE PASİFİK ÜLKELERİNDE İŞSİZLİK HİSTERİSİ: PANEL VERİ YAKLAŞIMI Özet Ayşe ARI*
Detaylı1. KEYNESÇİ PARA TALEBİ TEORİSİ
DERS NOTU 07 KEYNESÇİ PARA TALEBİ TEORİSİ, LM EĞRİSİ VE PARA TALEBİ FAİZ ESNEKLİĞİ Bugünk dersn çerğ: 1. KEYNESÇİ PARA TALEBİ TEORİSİ... 1 1.1 İŞLEMLER (MUAMELELER) TALEBİ... 2 1.2 ÖNLEM (İHTİYAT) TALEBİ...
DetaylıA İSTATİSTİK. 4. X kesikli rasgele (random) değişkenin moment çıkaran. C) 4 9 Buna göre, X in beklenen değeri kaçtır?
. Br torbada 6 syah, 4 beyaz top vardır. Bu torbadan yerne koyarak top seçlyor. A İSTATİSTİK KPSS/-AB-PÖ/006. Normal dağılıma sahp br rasgele (random) değşkenn varyansı 00 dür. Seçlen topların ksnn de
DetaylıT.C. ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ EKONOMETRİ ANABİLİM DALI DURAĞAN OLMAYAN PANELLER VE BİR UYGULAMA. Ahmet İNAL YÜKSEK LİSANS TEZİ
T.C. ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ EKONOMETRİ ANABİLİM DALI DURAĞAN OLMAYAN PANELLER VE BİR UYGULAMA Ahmet İNAL YÜKSEK LİSANS TEZİ ADANA 009 T.C. ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER
DetaylıMuhasebe ve Finansman Dergisi
Muhasebe ve Fnansman Dergs Ocak/2012 Farklı Muhasebe Düzenlemelerne Göre Hazırlanan Mal Tablolardan Elde Edlen Fnansal Oranlar İle Şrketlern Hsse Sened Getrler Ve Pyasa Değerler Arasındak İlşk Ahmet BÜYÜKŞALVARCI
DetaylıLĐTERATÜR. Ar-Ge Harcamaları ve Đhracat Đlişkisi: OECD Ülkeleri Panel Veri Analizi
Ar-Ge Harcamaları ve Đhracat Đlşks: OECD Ülkeler Panel Ver Analz Mustafa ÖZER * Necat ÇĐFTÇĐ ** Özet: Yen büyüme teorlernn merkeznde Ar-Ge yatırımları vardır. Romer (1990), Grossman-Helpman (1991) ve Aghon-Howtt
DetaylıKar Payı Politikası ve Yaşam Döngüsü Teorisi: İMKB İmalat Sektöründe Ampirik Bir Uygulama
Anadolu Ünverses Sosyal Blmler Dergs Anadolu Unversy Journal of Socal Scences Kar Payı Polkası ve Yaşam Döngüsü Teors: İMKB İmalat Sektöründe Amprk Br Uygulama Dvdend Payout Polcy and Lfe Cycle Theory:
DetaylıNİTEL TERCİH MODELLERİ
NİTEL TERCİH MODELLERİ 2300 gözlem sayısı le verlen değşkenler aşağıdak gbdr: calsma: çocuk çalışıyorsa 1, çalışmıyorsa 0 (bağımlı değşken) Anne_egts: Anne eğtm sevyes Baba_egts: Baba eğtm sevyes Kent:
DetaylıHasar sıklıkları için sıfır yığılmalı kesikli modeller
www.statstkcler.org İstatstkçler Dergs 5 (01) 3-31 İstatstkçler Dergs Hasar sıklıkları çn sıfır yığılmalı keskl modeller Sema Tüzel Hacettepe Ünverstes Aktüerya Blmler Bölümü 06800-Beytepe, Ankara, Türkye
DetaylıBOOTSTRAP VAR MODELLER VE TÜRKİYE DE TANZİ ETKİSİ
ZKÜ Sosyal Blmler Dergs, Clt 3, Sayı 6, 2007, ss. 89 108. BOOTSTRAP VAR MODELLER VE TÜRKİYE DE TANZİ ETKİSİ Dr. Mustafa Kemal BEŞER Eskşehr Osmangaz Ünverstes İİBF, İktsat Bölümü mkbeser@ogu.edu.tr ÖZET
DetaylıDoğrudan Yabancı Yatırımların İstihdam Üzerindeki Etkileri: Panel Veri Analizi Yazar(lar): Doç. Dr. Hasan Vergil, Yard. Doç. Dr.
Doğrudan Yabancı Yatırımların İsthdam Üzerndek Etkler: Panel Ver Analz Yazar(lar): Doç. Dr. Hasan Vergl, Yard. Doç. Dr. Necla Ayaş İletşm kurulacak yazarların Adı Soyadı: Hasan VERGİL Kurumu: Zonguldak
DetaylıBasel II Geçiş Süreci Sıkça Sorulan Sorular
Basel II Geçş Sürec Sıkça Sorulan Sorular Soru No: 71 Cevaplanma Tarh: 06.03.2012 İlgl Hüküm: --- Konu: Gayrmenkul İpoteğyle Temnatlandırılmış Alacaklar İçn KR510AS Formunun Doldurulmasına İlşkn Örnek
DetaylıMerkezi Eğilim (Yer) Ölçüleri
Merkez Eğlm (Yer) Ölçüler Ver setn tanımlamak üzere kullanılan ve genellkle tüm elemanları dkkate alarak ver setn özetlemek çn kullanılan ölçülerdr. Ver setndek tüm elemanları temsl edeblecek merkez noktasına
DetaylıKısa Vadeli Sermaye Girişi Modellemesi: Türkiye Örneği
Dokuz Eylül Ünverstes İktsad ve İdar Blmler Fakültes Dergs, Clt:24, Sayı:1, Yıl:2009, ss.105-122. Kısa Vadel Sermaye Grş Modellemes: Türkye Örneğ Mehmet AKSARAYLI 1 Özhan TUNCAY 2 Alınma Tarh: 04-2008,
DetaylıKİ-KARE TESTLERİ A) Kİ-KARE DAĞILIMI VE ÖZELLİKLERİ
Kİ-KAR TSTLRİ A) Kİ-KAR DAĞILIMI V ÖZLLİKLRİ Örnekleme yoluyla elde edlen rakamların, anakütle rakamlarına uygun olup olmadığı; br başka fadeyle gözlenen değerlern teork( beklenen) değerlere uygunluk gösterp
DetaylıYÖNETİM VE EKONOMİ Yıl:2006 Cilt:13 Sayı:1 Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F. MANİSA
YÖNETİM VE EKONOMİ Yıl:2006 Clt:3 Sayı: Celal Bayar Ünverstes İ.İ.B.F. MANİSA Bulanık Araç Rotalama Problemlerne Br Model Öners ve Br Uygulama Doç. Dr. İbrahm GÜNGÖR Süleyman Demrel Ünverstes, İ.İ.B.F.,
DetaylıINTERNATIONAL JOURNAL OF ECONOMIC STUDIES
INTERNATIONAL JOURNAL OF ECONOMIC STUDIES ULUSLARARASI EKONOMİK ARAŞTIRMALAR DERGİSİ December 2017, Vol:3, Issue:4 Aralık 2017, Clt:3, Sayı:4 e-issn: 2149-8377 p-issn: 2528-9942 journal homepage: www.ekonomkarastrmalar.org
DetaylıYolsuzluğun Belirleyicileri ve Büyüme ile İlişkileri
SESSION 1B: Büyüme ve Gelşme I 131 Yolsuzluğun Belrleycler ve Büyüme le İlşkler Assoc. Prof. Dr. Mne Gern (Marmara Unversty, Turkey) Prof. Dr. Ömer Selçuk Emsen (Atatürk Unversty, Turkey) Ph.D. Canddate
DetaylıToplam Eşdeğer Deprem Yükünün Hesabı Bakımından 1975 Deprem Yönetmeliği İle 2006 Deprem Yönetmeliğinin Karşılaştırılması
Fırat Ünv. Fen ve Müh. Bl. ergs Scence and Eng. J of Fırat Unv. 19 (2, 133-138, 2007 19 (2, 133-138, 2007 Toplam Eşdeğer eprem Yükünün Hesabı Bakımından 1975 eprem Yönetmelğ İle 2006 eprem Yönetmelğnn
DetaylıKİ-KARE TESTLERİ. şeklinde karesi alındığında, Z i. değerlerinin dağılımı ki-kare dağılımına dönüşür.
Kİ-KARE TESTLERİ A) Kİ-KARE DAĞILIMI VE ÖZELLİKLERİ Örnekleme yoluyla elde edlen rakamların, anakütle rakamlarına uygun olup olmadığı; br başka fadeyle gözlenen değerlern teork( beklenen) değerlere uygunluk
DetaylıVALIDITY OF ENVIRONMENTAL KUZNETS CURVE HYPOTHESIS FOR THE TURKISH ECONOMY
44. Sayı Nsan 5 / Number 44 Aprl 5 ÇEVRESEL KUZNETS EĞRİSİ HİPOTEZİNİN TÜRKİYE EKONOMİSİ İÇİN GEÇERLİLİĞİ İbrahm ERDOĞAN Doç. Dr., Balıkesr Ünverstes, İ.İ.B.F., İktsat Bölümü. erdogan@balkesr.edu.tr Kumru
Detaylı= P 1.Q 1 + P 2.Q P n.q n (Ürün Değeri Yaklaşımı)
A.1. Mll Gelr Hesaplamaları ve Bazı Temel Kavramlar 1 Gayr Saf Yurtç Hâsıla (GSYİH GDP): Br ekonomde belrl br dönemde yerleşklern o ülkede ekonomk faalyetler sonucunda elde ettkler gelrlern toplamıdır.
DetaylıYrd. Doç. Dr. Bülent Doğru
Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Anadolu University Journal of Social Sciences Euro Bölgesinde İşsizlik Histerezisinin İkinci Nesil Panel Birim Kök Testleri ile Analizi* Analysing Unemployment
DetaylıUYGULAMA 2. Bağımlı Kukla Değişkenli Modeller
UYGULAMA 2 Bağımlı Kukla Değşkenl Modeller Br araştırmacı Amerka da yüksek lsans ve doktora programlarını kabul ednlmey etkleyen faktörler ncelemek stemektedr. Bu doğrultuda aşağıdak değşkenler ele almaktadır.
DetaylıSEK Yönteminin Güvenilirliği Sayısal Bir Örnek. Ekonometri 1 Konu 11 Sürüm 2,0 (Ekim 2011)
İk Değşkenl Bağlanım Model SEK Yöntemnn Güvenlrlğ Ekonometr 1 Konu 11 Sürüm,0 (Ekm 011) UADMK Açık Lsans Blgs İşbu belge, Creatve Commons Attrbuton-Non-Commercal ShareAlke 3.0 Unported (CC BY-NC-SA 3.0)
DetaylıAKADEMİK YAKLAŞIMLAR DERGİSİ JOURNAL OF ACADEMIC APPROACHES
Konut Sahplğnn Belrleycler: Hanehalkı Resler Üzerne Br Uygulama Halm TATLI 1 Özet İnsanların barınma htyacını sağlayan konut, temel htyaçlar arasında yer almaktadır. Konut sahb olmayan ve krada oturan
DetaylıPamukta Girdi Talebi: Menemen Örneği
Ege Ünv. Zraat Fak. Derg., 2002, 39 (3): 88-95 ISSN 1018-8851 Pamukta Grd Taleb: Menemen Örneğ Bülent MİRAN 1 Canan ABAY 2 Chat Günden 3 Summary Demand for Inputs n Cotton Producton: The Case of Menemen
DetaylıAVRUPA BİRLİĞİ NE ÜYELİK SÜRECİNDE ETKİLİ FAKTÖRLERİN KOŞULLU LOJİSTİK REGRESYON MODELLERİ İLE DEĞERLENDİRİLMESİ
Ekonometr ve İstatstk Sayı:14 2011 62 83 İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İKTİSAT FAKÜLTESİ EKONOMETRİ VE İSTATİSTİK DERGİSİ AVRUPA BİRLİĞİ NE ÜYELİK SÜRECİNDE ETKİLİ FAKTÖRLERİN KOŞULLU LOJİSTİK REGRESYON MODELLERİ
DetaylıKİ-KARE VE KOLMOGOROV SMİRNOV UYGUNLUK TESTLERİNİN SİMULASYON İLE ELDE EDİLEN VERİLER ÜZERİNDE KARŞILAŞTIRILMASI
C.Ü. İktsad ve İdar Blmler Dergs, Clt 4, Sayı 1, 3 6 Kİ-KARE VE KOLMOGOROV SMİRNOV UYGUNLUK TESTLERİNİN SİMULASYON İLE ELDE EDİLEN VERİLER ÜZERİNDE KARŞILAŞTIRILMASI H. BİRCAN, Y. KARAGÖZ ve Y. KASAPOĞLU
DetaylıKİ KARE ANALİZİ. Doç. Dr. Mehmet AKSARAYLI Ki-Kare Analizleri
Kİ KAR ANALİZİ 1 Doç. Dr. Mehmet AKSARAYLI www.mehmetaksarayl K-Kare Analzler OLAY 1: Genelde br statstk sınıfında, öğrenclern %60 ının devamlı, %30 unun bazen, %10 unun se çok az derse geldkler düşünülmektedr.
DetaylıAKADEMİK YAKLAŞIMLAR DERGİSİ JOURNAL OF ACADEMIC APPROACHES TÜRKĠYE EKONOMĠSĠNĠN YAPISAL ANALĠZĠ: 1998 VE 2002 YILLARI GĠRDĠ-ÇIKTI ANALĠZĠ ÖRNEĞĠ
TÜRKĠYE EKONOMĠSĠNĠN YAPISAL ANALĠZĠ: 1998 VE 2002 YILLARI GĠRDĠÇIKTI ANALĠZĠ ÖRNEĞĠ Özet Zya Gökalp GÖKTOLGA 1 Yusuf AKGÜL 2 Bu çalışmanın amacı 98 ve 2002 yıllarına at GrdÇıktı tablolarını kullanarak,
Detaylıkadar ( i. kaynağın gölge fiyatı kadar) olmalıdır.
KONU : DUAL MODELİN EKONOMİK YORUMU Br prmal-dual model lşks P : max Z cx D: mn Z bv AX b AV c X 0 V 0 bçmnde tanımlı olsun. Prmal modeln en y temel B ve buna lşkn fyat vektörü c B olsun. Z B B BB c X
DetaylıBRIC VE MINT EKONOMİLERİNDE ÜÇÜZ AÇIK HİPOTEZİNİN AMPİRİK ANALİZİ
BRIC VE MINT EKONOMİLERİNDE ÜÇÜZ ÇIK HİPOTEZİNİN MPİRİK NLİZİ Feyza BLN 1 ÖZET Ülkelerde car açığın krzn öncü göstergelernden br olması car açığın belrleyenlernn araştırılmasına yönelk çalışmaların artmasına
DetaylıTÜRKYE'DE TRAFK KAZALARININ MODELLENMES K. Selçuk ÖÜT A. Faik YNAM ÖZET
TÜRKYE'DE TRAFK KAZALARININ MODELLENMES K. Selçuk ÖÜT A. Fak YNAM stanbul Teknk Ünverstes stanbul Teknk Ünverstes ÖZET Trafk kazaları, ülkemz gündemn sürekl olarak gal eden konularıdan brdr. Üzernde çok
DetaylıPARAMETRİK OLMAYAN HİPOTEZ TESTLERİ Kİ-KARE TESTLERİ
PARAMETRİK OLMAYAN HİPOTEZ TESTLERİ Kİ-KARE TESTLERİ 1 Populasyonun nceledğmz br özellğnn dağılışı blenen dağılışlardan brsne, Normal Dağılış, t Dağılışı, F Dağılışı, gb br dağılışa uygun olduğu durumlarda
Detaylı2005 Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi Sayı:16, s31-46
2005 Gaz Ünverstes Endüstryel Sanatlar Eğtm Fakültes Dergs Sayı:16, s31-46 ÖZET BANKALARDA MALİ BAŞARISIZLIĞIN ÖNGÖRÜLMESİ LOJİSTİK REGRESYON VE YAPAY SİNİR AĞI KARŞILAŞTIRMASI 31 Yasemn KESKİN BENLİ 1
DetaylıEKONOMİK BÜYÜMEYE BİR KATKI BAĞLAMINDA TURİZM GELİRLERİ: BİR PANEL VERİ UYGULAMASI
EKONOMİK BÜYÜMEYE BİR KATKI BAĞLAMINDA TURİZM GELİRLERİ: BİR PANEL VERİ UYGULAMASI Engn DÜCAN* Mustafa ŞİT** Mehmet ŞENTÜRK*** ÖZET Bu çalışmada, Türkye, Yunanstan, İspanya, İtalya, Fransa ve Portekz n
DetaylıHİSSE SENETLERİNİN BEKLENEN GETİRİ VE RİSKLERİNİN TAHMİNİNDE ALTERNATİF MODELLER
İstanbul Ünverstes İktsat Fakültes Malye Araştırma Merkez Konferansları 47. Ser / Yıl 005 Prof. Dr. Türkan Öncel e Armağan HİSSE SENETLERİNİN BEKLENEN GETİRİ VE RİSKLERİNİN TAHMİNİNDE ALTERNATİF MODELLER
DetaylıİÇME SUYU ŞEBEKELERİNİN GÜVENİLİRLİĞİ
Türkye İnşaat Mühendslğ, XVII. Teknk Kongre, İstanbul, 2004 İÇME SUYU ŞEBEKELERİNİN GÜVENİLİRLİĞİ Nur MERZİ 1, Metn NOHUTCU, Evren YILDIZ 1 Orta Doğu Teknk Ünverstes, İnşaat Mühendslğ Bölümü, 06531 Ankara
DetaylıBIST da Demir, Çelik Metal Ana Sanayii Sektöründe Faaliyet Gösteren İşletmelerin Finansal Performans Analizi: VZA Süper Etkinlik ve TOPSIS Uygulaması
EGE AKADEMİK BAKIŞ / EGE ACADEMIC REVIEW Clt: 4 Sayı: Ocak 04 ss. 9-9 BIST da Demr, Çelk Metal Ana Sanay Sektöründe Faalyet Gösteren İşletmelern Fnansal Performans Analz: VZA Süper Etknlk ve TOPSIS Uygulaması
DetaylıKENTSEL ALANDA ET TALEP ANALİZİ: BATI AKDENİZ BÖLGESİ ÖRNEĞİ. Dr. Ali Rıza AKTAŞ 1 Dr. Selim Adem HATIRLI 2
Journal of Yasar Unversty 2010 3294-3319 KENTSEL ALANDA ET TALEP ANALİZİ: BATI AKDENİZ BÖLGESİ ÖRNEĞİ Dr. Al Rıza AKTAŞ 1 Dr. Selm Adem HATIRLI 2 ÖZET Bu çalışmada, Batı Akdenz Bölges kent merkezlernde
DetaylıPROJE SEÇİMİ VE KAYNAK PLANLAMASI İÇİN BİR ALGORİTMA AN ALGORITHM FOR PROJECT SELECTION AND RESOURCE PLANNING
Dokuz Eylül Ünverstes Sosyal Blmler Ensttüsü Dergs Clt 3, Sayı:2, 2001 PROJE SEÇİMİ VE KAYAK PLALAMASI İÇİ BİR ALGORİTMA lgün MORALI 1 C. Cengz ÇELİKOĞLU 2 ÖZ Kaynak tahss problemler koşullara bağlı olarak
Detaylı5.3. Tekne Yüzeylerinin Matematiksel Temsili
5.3. Tekne Yüzeylernn atematksel Temsl atematksel yüzey temslnde lk öneml çalışmalar Coons (53) tarafından gerçekleştrlmştr. Ferguson yüzeylernn gelştrlmş hal olan Coons yüzeylernde tüm sınır eğrler çn
DetaylıKENTSEL ALANDA ET TALEP ANALİZİ: BATI AKDENİZ BÖLGESİ ÖRNEĞİ
T.C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İKTİSAT ANABİLİM DALI KENTSEL ALANDA ET TALEP ANALİZİ: BATI AKDENİZ BÖLGESİ ÖRNEĞİ DOKTORA TEZİ ALİ RIZA AKTAŞ TEZ DANIŞMANI DOÇ. DR. SELİM
DetaylıCalculating the Index of Refraction of Air
Ankara Unversty Faculty o Engneerng Optcs Lab IV Sprng 2009 Calculatng the Index o Reracton o Ar Lab Group: 1 Teoman Soygül Snan Tarakçı Seval Cbcel Muhammed Karakaya March 3, 2009 Havanın Kırılma Đndsnn
DetaylıTHOMAS-FİERİNG MODELİ İLE SENTETİK AKIŞ SERİLERİNİN HESAPLANMASINDA YENİ BİR YAKLAŞIM
Osmangaz Ünverstes Müh.Mm.Fak.Dergs C.XVII, S., 004 Eng.&Arch.Fac.Osmangaz Unversty, Vol.XVII, No :, 004 THOMAS-FİERİNG MODELİ İLE SENTETİK AKIŞ SERİLERİNİN HESAPLANMASINDA YENİ BİR YAKLAŞIM Recep BAKIŞ,
DetaylıSürekli Olasılık Dağılım (Birikimli- Kümülatif)Fonksiyonu. Yrd. Doç. Dr. Tijen ÖVER ÖZÇELİK
Sürekl Olasılık Dağılım Brkml- KümülatFonksyonu Yrd. Doç. Dr. Tjen ÖVER ÖZÇELİK tover@sakarya.edu.tr Sürekl olasılık onksyonları X değşken - ;+ aralığında tanımlanmış br sürekl rassal değşken olsun. Aşağıdak
DetaylıANE - AEGON EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş.DENGELİ EYF
AEGON EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. DENGELİ EMEKLİLİK YATIRIM FONU FON KURULU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK FAALİYET RAPORU Bu rapor AEGON Emekllk ve Hayat A.Ş Dengel Emekllk Yatırım Fonu nun 01.07.2011 30.09.2011 dönemne
DetaylıProf. Dr. Kemal Yıldırım - Yrd. Doç. Dr. S. Fatih Kostakoğlu
Anadolu Ünverstes Sosyal Blmler Dergs Anadolu Unversty Journal of Socal Scences Ülkelern Ekonomk Performansı Üzernde Regülasyonun Etkler: Br Dnamk Panel Ver Analz The Impact of Regulaton on Economc Performance
DetaylıTek Yönlü Varyans Analizi
Tek Yönlü Varyan Analz Nedr ve hang durumlarda kullanılır? den fazla grupların karşılaştırılmaı öz konuu e, çok ayıda t-tet nn kullanılmaı, Tp I hatanın artmaına yol açar; Örneğn, eğer 5 grubu kşerl olarak
DetaylıDEĞİŞKEN DÖVİZ KURLARI ORTAMINDA GLOBAL BİR ŞİRKETTEKİ ESNEKLİĞİN DEĞERİ VE OPTİMUM KULLANIMI
DEĞİŞKEN DÖVİZ KURLARI ORTAMINDA GLOBAL BİR ŞİRKETTEKİ ESNEKLİĞİN DEĞERİ VE OPTİMUM KULLANIMI Mehmet Aktan Atatürk Ünverstes, Endüstr Mühendslğ Bölümü, 25240, Erzurum. Özet: Dövz kurlarındak değşmler,
DetaylıTürkiye den Yurt Dışına Beyin Göçü: Ampirik Bir Uygulama
ERC Workng Paper n Economc 04/02 January 2004 Türkye den Yurt Dışına Beyn Göçü: Amprk Br Uygulama Aysıt Tansel İktsat Bölümü Orta Doğu Teknk Ünverstes atansel@metu.edu.tr Nl Demet Güngör İktsat Bölümü
DetaylıSATIN ALMA GÜCÜ PARİTESİ G7 ÜLKELERİ İÇİN GEÇERLİ Mİ?
H.Ü. İksad ve İdar Blmler Faküles Dergs, Cl 30, Sayı, 01, s. 137-161 SATIN ALMA GÜCÜ PARİTESİ G7 ÜLKELERİ İÇİN GEÇERLİ Mİ? Öz Burcu ÖZCAN Saın alma gücü pares (SAGP) orak br para brm cnsnden fade edldğnde,
DetaylıÖğr. Elemanı: Dr. Mustafa Cumhur AKBULUT
Ünte 11: İndeksler Öğr. Elemanı: Dr. Mustafa Cumhur AKBULUT İndeks 2 Üntede Ele Alınan Konular 11. İndeksler 11.1. Bast İndeksler 11.1.1. Fyat İndeks 11.1.2. Mktar İndeks 11.1.3. Mekan İndeks 11.2. Bleşk
DetaylıİKİNCİ ÖĞRETİM KAMU TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI
İKİNCİ ÖĞRETİM KAMU TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI Anablm Dalı: Kamu PROGRAMIN TANIMI: Kamu Tezsz Yüksek Lsans Programı, kamu ve özel sektör sstem çersndek problemler ve htyaçları analz edeblecek, yorumlayacak,
DetaylıPamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi Pamukkale University Journal of Engineering Sciences
Pamukkale Ünverstes Mühendslk Blmler Dergs, Clt 0, Sayı 3, 04, Sayfalar 85-9 Pamukkale Ünverstes Mühendslk Blmler Dergs Pamukkale Unversty Journal of Engneerng Scences PREFABRİK ENDÜSTRİ YAPIARININ ARMONİ
DetaylıFLYBACK DÖNÜŞTÜRÜCÜ TASARIMI VE ANALİZİ
FLYBACK DÖNÜŞTÜRÜCÜ TASARIMI VE ANALİZİ 1 Nasır Çoruh, Tarık Erfdan, 3 Satılmış Ürgün, 4 Semra Öztürk 1,,4 Kocael Ünverstes Elektrk Mühendslğ Bölümü 3 Kocael Ünverstes Svl Havacılık Yüksekokulu ncoruh@kocael.edu.tr,
DetaylıSabit Varyans. Var(u i X i ) = Var(u i ) = E(u i2 ) = s 2
X Sabt Varyans Y Var(u X ) = Var(u ) = E(u ) = s Eşt Varyans EKKY nn varsayımlarından br anakütle regresyon fonksyonu u lern eşt varyanslı olmasıdır Her hata term varyansı bağımsız değşkenlern verlen değerlerne
DetaylıPÜRÜZLÜ AÇIK KANAL AKIMLARINDA DEBİ HESABI İÇİN ENTROPY YÖNTEMİNİN KULLANILMASI
PÜRÜZLÜ AÇIK KANAL AKIMLARINDA DEBİ HESABI İÇİN ENTROPY YÖNTEMİNİN KULLANILMASI Mehmet ARDIÇLIOĞLU *, Galp Seçkn ** ve Özgür Öztürk * * Ercyes Ünverstes, Mühendslk Fakültes, İnşaat Mühendslğ Bölümü Kayser
DetaylıNAKĐT TEMETTÜ BĐLGĐSĐNĐN HĐSSE SENEDĐ GETĐRĐSĐ ÜZERĐNDE ÖNEMLĐ BĐR ETKĐSĐ OLUP OLMADIĞININ ĐMKB DE TEST EDĐLMESĐ *
H.Ü. Đktsad ve Đdar Blmler Fakültes Dergs, Clt 28, Sayı 2, 2010, s. 47-69 NAKĐT TEMETTÜ BĐLGĐSĐNĐN HĐSSE SENEDĐ GETĐRĐSĐ ÜZERĐNDE ÖNEMLĐ BĐR ETKĐSĐ OLUP OLMADIĞININ ĐMKB DE TEST EDĐLMESĐ * Öz Burak GÜNALP
Detaylı