HEMODİYALİZ HASTALARINDA ÖĞRENME TARZLARI VE ETKİ EDEN FAKTÖRLERİN İNCELENMESİ Şengül Özdemir¹Esma Iravul¹,Ayşegül Temizkan Kırkayak¹,Fatma Kaban²,Filiz Akdeniz ²,Tevfik Ecder²,Asiye Akyol³ 1-Diaverum Özel Buca Diyaliz Merkezi, 2-Diaverum Genel Merkez 3-EÜ Hemşirelik Fakültesi İç Hastalıkları Hemşireliği ABD 25.Ulusal Böbrek Hastalıkları,Diyaliz Ve Transplantasyon Hemşireliği Kongresi,21-24 Ekim 2015,Antalya
ÖĞRENME TARZLARI NEDİR? Bireyin öğrenmeye yönelik eğilimlerini veya tercihlerini gösteren özellikler öğrenme tarzları olarak adlandırılabilir. Öğrenme tarzları, her bireyin yeni bir bilgiyi öğrenmeye hazırlanırken, öğrenirken, hatırlarken farklı ve kendine özgü yollar kullanmasıdır. 2
ÖĞRENME TARZI Her bireyin öğrenme tarzı birbirinden farklı özellikler gösterir. Bu yüzden bireylerin öğrenmeye yönelik özellikleri de değişiklik gösterebilir. Öğrenme stili, yaşamın her anında ve her boyutunda davranışları etkiler. Kişinin yaşına, cinsiyetine, kültürüne, akademik başarı seviyesine, analitik bilgi edinme sürecindeki tercihlerine göre de değişebilir. 3
KİŞİLERİN ÖĞRENME STİLİNE GÖRE AYRIMI GÖRSEL İŞİTSEL DOKUNSAL 4
Tablo 1: Öğrenme Tarzları ve Özellikleri Öğrenme tarzları Görseller İşitsel Kinestetik/ Dokunsal Özellikleri Gördüklerini ve okuduklarını hatırlarlar. Tertipli ve düzenlidirler. Planlı ve programlıdırlar. Liste yapmayı severler. İşittiklerini hatırlarlar. Yazmaktan çok konuşmayı severler. Gürültüden rahatsız olurlar. İsimleri hatırlarlar. Resimlerden ve resimli anlatımlardan hoşlanmazlar. Kinestetikler daha az tertipli, planlı ve programlıdır. Dokunsallar,öğrenmek için ellerini kullanırlar. Laboratuvarda başarılıdırlar. Konuşulanları ve görülenleri hatırlamakta zorlanırlar. Okumaktan hoşlanmazlar. Dans etmeyi, koşmayı, yüzmeyi severler. 5
SAĞ-SOL BEYİN ÖZELLİKLERİ Sağ beyin Ritim, hayal kurma, renkler, boyut, hacim, müzik gibi işlevlerden sorumludur. Bilgiyi bir bütün olarak ve resimle işler. Görerek ve duyarak öğrenir. Geometrik şekilleri, cisimleri uzaysal anlamda formları bir bütün olarak anlayıp kavramaktadır. Sol beyin Konuşma, matematiksel işlemler, diziler, sayılar ve analiz gibi işlevlerden sorumludur. Mantıksal ve doğrusal çalıştığı tespit edilmiştir. Problemleri parçalayarak çözer. Sol beyin, özellikle konuşma, kelimeleri tanıma, mantık akıl yürütme, analitik düşünme becerisi ve detaylara konsantre olma özellikleri ile öne çıkmakta, ancak bütünü kavramakta zorlanmaktadır. İnsan beyni sağ ve sol lob olarak ikiye ayrılmıştır. Bu iki lobu yoğun sinir ağı bulunan corpus kollozum birleştirir. 6
7
AMAÇ: Hemodiyaliz hastaların öğrenme tarzları ve öğrenme tarzlarına etki eden faktörleri belirlemek. 8
ARAŞTIRMANIN EVREN VE ÖRNEKLEMİ ARALIK.2014 - ŞUBAT.2015 Özel bir diyaliz merkezindeki 24 hasta TOPLAM HASTA SAYISI:108 Alınma kriterleri: Gönüllü olan,diyaliz günü dışında gelmeyi kabul eden Pilot çalışma 9
Gereç-Yöntem
VERİ TOPLAMA ARAÇLARI Sosyodemografik özellikleri içeren soru formu (N:16) Öğrenme tarzı formu Toplam 16 sorudan oluşmaktadır. Her bir sorunun a,b,c şıkları kendine özel ifadeler içermektedir. Toplamda A :Görsel öğrenme B:İşitsel C: Dokunsal şeklinde değerlendirilmektedir Sağ ve sol beyin fonksiyonel değerlendirme formu Toplam 18 sorudan oluşmaktadır. Her bir sorunun a,b şıkları kendine özel ifadeler içermektedir. Toplamda A: Sağ beyin B:Sol beyin 11
VERİLERİN ANALİZİ SPSS-20 paket programında sayı,yüzde dağılımları İstatistiksel analizlerde ki-kare, t- testi ve varyans analizleri kullanıldı. 12
BULGULAR
Grafik 1:Hastaların Yaş Gruplarına Göre Dağılımı 100,0 90,0 80,0 70,0 60,0 50,0 %37,5 40,0 30,0 %16,7 %16,7 %25,0 20,0 % 4,2 10,0 0,0 18-29 30-39 40-49 50-59 60+ yaş grup 14
Grafik :2 Hastaların Cinsiyetlerine Göre Dağılımı 100,0 90,0 80,0 70,0 % 54,2 60,0 % 45,8 50,0 40,0 Kadın Erkek Cinsiyet 15
Grafik 3:Hastaların Eğitim Durumuna Göre Dağılımı 100,0 90,0 80,0 70,0 % 54,2 60,0 50,0 % 37,5 40,0 30,0 20,0 % 8,3 10,0 0,0 İlköğretim Ortaöğretim Yüksek Okul Eğitim Durumu 16
BULGULAR: %41.7 si ev hanımı, %87.5 i evli, %33.3 3-5 yıldır diyaliz tedavisinde 17
Hastaların Hastalıklarına İlişkin Bulguları
Grafik 4:Hastaların Eşlik Eden Hastalıklarına Göre Dağılımı Eşlik Eden Hastalıklar 100,0 90,0 80,0 70,0 60,0 % 41,7 50,0 40,0 30,0 % 25,0 % 25,0 20,0 % 4,2 % 4,2 10,0 0,0 Yok Hipertansiyon Diyabet Kanser Diğer Başka bir kronik hastalığınız var mı? 19
Grafik 5:Hastaların İlaç Sayısına Göre Dağılımı % 91,7 100,0 90,0 80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 % 8,3 10,0 0,0 1 ilaç > 1 ilaç İlaç 20
Grafik 6:Hastaların Öğrenim Tarzlarına Göre Dağılımı Hastaların öğrenme tarzları Öğrenim Tarzları %70.8 inin görsel %12.5 i işitsel %12.5 i dokunsal 70,0 görsel derin duyusal isitsel 21
Tablo 1: Hastaların Öğrenim Tarzları ile Bağımsız Değişkenlerin İlişkisi. Değişken X² p Yaş grubu 9.31 >0.05 Cinsiyet 1.23 >0.05 Eğitim durumu 1.13 >0.05 Ailede hastalık olma durumu 4.08 >0.05 Diyalize girme yılı KW:2.40 >0.05 İlaç kullanma 15.27 <0.05 Öğrenme tarzları ile ; Yaş Cinsiyet Eğitim durumu Ailede hastalık olması Diyalize girme yılı İstatistiksel anlamlı olmayan ilişki tespit edildi (p>0,05). Öğrenme tarzı ile ilaç kullanımı arasında istatistiksel anlamlı ilişki tespit edildi(p<0,05). 22
SONUÇ 23 hasta sağ beyinle öğrenirken----görsellik ön planda 1 hasta sol beyinle öğrendiği saptanmıştır. Hastaların büyük çoğunluğunun görsel olmasını destekleyen bir sonuçtur. 23
SONUÇ Hastaların %75 i hasta eğitiminin önemli olduğunu ifade etti. Hastalar eğitimde; Aynı hastalığa sahip bireylerle görüşme, Yazılı bilgilendirme, Broşür kullanımının önemli olduğunu belirttiler. 24
SONUÇ Hastaların büyük çoğunluğu görsel öğrenme tarzına sahip, yaş, cinsiyet, eğitim durumu, ailede hastalık olma, diyalize girme yılının etkili olmadığı İlaç kullanmanın etkili olduğu saptanmıştır. Bu sonuçlar doğrultusunda; İlaç kullanan hastaların ilaçları, sayısı ve yan etkileri açısından değerlendirilmeleri Hasta eğitiminde yazılı ve görsel materyaller ile desteklenmesi, Eğitim içeriğinin ve materyallerin geliştirilmesinde öğrenme tarzlarının göz önüne alınması önerilmektedir. 25
TEŞEKKÜRLER