Endobronşiyal Brakiterapi Doç. Dr. Tuncay Göksel Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı
Brakiterapi Braki: Kısa mesafe (Yunanca) Radyoaktif kaynakların doğrudan tümör içine veya tümöre çok yakın mesafelere yerleştirilmesiyle uygulanan bir radyoterapi yöntemi
Endobronşial brakiterapinin tarihçesi 1920 Rijid bronkoskopla radon kapsülleri 1933 Radon seedleri 1983 Transbronşial olarak altın seedleri 1983 Fiberoptik bronkoskop yardımıyla bir tüp içinde Ir-192 kaynağı 1985-1988 Schray Ir-192 ile sonradan yüklemeli uygulama 1985 Seagren ilk HDR uzaktan kumandalı sonradan yüklemeli uygulama 1990 dan itibaren kullanımı yaygınlaştı
Doz hızına göre brakiterapi tipleri Radyasyon doz hızı: Biyolojik materyalde birim süre içinde absorblanan radyasyon dozudur. Birimi Gy/saat. Çok düşük doz hızlı : 0.01-0.3 Gy/saat Düşük doz hızlı (LDR) : 0.4-2 Gy/saat (sürekli) Orta doz hızlı (MDR) : 2-12 Gy/saat Yüksek doz hızlı (HDR) : >12 Gy/saat Günlük kullanımdaki HDR brakiterapi cihazlarının doz hızı genelde 100-300 Gy/saat
Ir 192 Radyasyon kaynağı 3.6 mm uzunluğunda 0.65 mm çapında Kaynak taşıyan kablo 0.9 mm çapında çelik İçi 0.7 mm çapında Yarılanma ömrü 74 gün
HDR brakiterapi cihazı
Etki alanı Kaynak ekseninden 10 mm (5-20 mm) perifere Lezyonun 1-2 cm proksimal ve distalini kapsayacak şekilde planlanmalı
Akciğer kanserlerinde brakiterapi Endobronşial/intraluminal İnterstisyel (I 125 ): İntraoperatif, perkutan, transbronşial
Endobronşial brakiterapi Küratif Amaç: Eksternal RT ile birlikte yan etki arttırılmaksızın doz yükseltilmeye çalışılır. Palyatif Amaç: Ekzofitik endobronşial tümörü olan olgularda semptom palyasyonu Eksternal RT ile kombine edilebilir Tekrarlanabilir
Endikasyonlar Tümör Endobronşiyal Santral havayolunda Trakea, ana bronş, lober bronş Ciddi semptom Dispne Hemoptizi Öksürük Obstrüktif pnömoni
Endikasyonlar-2 Eksternal RT sonrası endobronşial nüks Postop güdükte kalıntı veya nüks tümör Yetersiz solunum fonksiyonları nedeniyle cerrahi ya da eksternal RT yi tolere edemeyecek küçük tümörler Küratif amaçlı eksternal RT sonrası ek doz olarak Okült akciğer kanserleri Endobronşial metastazlar
Kontrendikasyonlar Bronkoskopiyi tolere edemeyecek durumda olanlar Fistülizasyon riski taşıyanlar trakeal-bronşial tutuluşla birlikte özofagus kanserleri Havayolu obstrüksiyonunun acilen açılması gerekenler Kataterle tümöre ulaşılamayacak olgular Kanama riski fazla olanlar, kanama diyatezi Dıştan bronş basısı
Uygulama
APC + Brakiterapi
Brakiterapi ile etki
Yan etkiler Bronkoskopi-kateter yerleştirilirken Pnömotoraks Bronkospazm Hemoptizi Pnömoni Kardiak aritmi Kardiak arrest Hipotansiyon
Yan etkiler Brakiterapi sonrası (Erken-geç dönem) Ciddi yan etki oranı %5-10 Akut radyasyon bronşiti Stenoz Özofajit Fatal hemoptizi
Radyasyon bronşiti APC + Brakiterapi
Fatal hemoptizi İnsidens %0-50 (medyan %8) Medyan görülme süresi 5 ay (9-12 ay) Hastalık progresyonu veya pulmoner artere komşu lezyonda pulmoner arterin yüksek doz alması (üst lob yerleşimli tümörler) Birden fazla EBBT uygulanması Daha önce yüksek doz eksternal RT uygulanmış olması Uzun segmente EBBT uygulanması
Lung Cancer 2001, 34, 253-9 Evre III, 30 hasta 60 Gy ERT, 3 X 5 Gy EBT Yanıt: %76.7 Medyan sağkalım: 11 ay 5 yıllık sağkalım :%10 Lokal nüks: %63,3
Küratif ERT+HDR-EBBT sonuçları Çalışmacı Olgu sayısı ERT (Gy) Doz/Derinli k (Gy/cm) Fx. sayısı Total HDR dozu (Gy) Medyan SK (ay) Komplikasyon Reddi 32 60 7.5/1 3 22.5 8 - Aygun 62 50-60 5.0/1 3-5 15-25 13 9 fatal hemop. Mehta 22 60 4.0/2 2 16 8.5 - Chang 54 20-70 7.0/1 3 21-2 fatal hemop. Cotter 65 55-66 2.7-10.0/1 2-4 6-35 8 9 nekroz, 4 stenoz, 1 fatal hemop, 3 fistül Huber 56 60 4.8/1 2 9.6 10 11 fatal hemop.
Küratif EBBT Sadece eksternal RT ye karşı gösterilememiştir Rutin önerilmiyor üstünlüğü EBBT tek başına bronş duvarına sınırlı okült akciğer kanserlerinde küratif amaçlı kullanılabilir
Lung Cancer 2008, 62(3), 326-33
Özkök, Çelik, Göksel, Moğulkoç, Yalman, Çok, Bölükbaşı Lung Cancer 2008, 62(3), 326-33
Özkök, Çelik, Göksel, Moğulkoç, Yalman, Çok, Bölükbaşı Lung Cancer 2008, 62(3), 326-33 Fatal hemoptizi Median zaman: 7. ay Prognostik faktörler: RT dozu, fraksiyonu, TM progresyonu
Öksürük palyasyonu Çalışmacı Olgu Sayısı % Kilkenny 57 58 Burt 33 50. Seagren 20 93. Schray 40 50 Tredaniel 51 85 Speiser 342 85 Stout 49 59 Ege Üniv. 158 57
Dispne palyasyonu Çalışmacı Olgu Sayısı % Mehta LDR 31 79 HDR 66 75 Kilkenny 57 65 Burt 33 63 Schray 40 50. Tredaniel 51 55 Speiser 342 86 Stout 49 78 Ege Üniv. 158 85
Hemoptizi palyasyonu Çalışmacı Olgu Sayısı % Mehta LDR 31 91 HDR 66 100. Kilkenny 57 81 Burt 33 85 Schray 40 79 Tredaniel 51 85 Speiser 342 99 Stout 49 85 Ege Üniv. 158 88
Sonuç HDR-EBBT eksternal RT yle beraber veya tek başına obstrüktif akciğer kanserinde palyasyon sağlar Hayat kalitesinde hızlı bir iyileşme görülür Özellikle yaşam beklentisi kısa olgularda iyi bir reirradyasyon yöntemidir Akut komplikasyonlar azdır Önemli geç komplikasyonlar ortaya çıkabilir Küratif olgularda ERT ye eklenmesinin lokal kontrol ve sağkalıma katkısı kesin değildir.