I B&M P rof. Dr. ERDENER YURTCAN Yargıtay Kararlarının Işığında KAMU YÖNETİMİNE KARŞI SUÇLAR Ocak 2008
II Yay n No : 1883 Hukuk Dizisi : 863 1. Bas Ocak 2008 - STANBUL ISBN 978-975 - 295-780 - 0 Copyright Bu kitab n bu bas s n n Türkiye deki yay n haklar BETA Bas m Yay m Da t m A.fi. ye aittir. Her hakk sakl d r. Hiçbir bölümü ve paragraf k smen veya tamamen ya da özet halinde, fotokopi, faksimile veya baflka herhangi bir flekilde ço alt lamaz, da t lamaz. Normal ölçüyü aflan iktibaslar yap lamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur. Dizgi : Beta Bas m A.fi. Bask -Cilt : Kahraman Ofset Ba c lar/ stanbul (0-212) 629 00 01 Kapak Tasar m : Gülgonca Çarp k Beta BASIM YAYIM DA ITIM A.fi. Himaye-i Etfal Sokak Talas Han No. 13-15 Ca alo lu - STANBUL Tel : (0-212) 511 54 32-519 01 77 Fax: (0-212) 511 36 50 e-mail: betakitap@betakitap.com www.betakitap.com
III Önsöz Kamu yönetimi, Devletin yasama, yönetme ve yargı fonksiyonlarının dışında kalan, fakat buna rağmen, bir toplumun kamusal hayatına etki yapan bazı faaliyetledir. Devlet ve idare bu hizmeti, idare hukuku terminolojisi ile, ajanları aracığıyla görür. Bu kişiler, yasalardan aldıkları erk ve yetki ile, devlet çarkının dönmesinde önemli bir işlev görürler. Bunun sonucu olarak, toplumda kamusal düzeni kurma iddiasında olan ceza hukuku, koyduğu normlarla, kamu yönetiminin düzgün, yasalara uygun, bir seviyede görülmesine hizmet eder. Ceza hukukunun geleneksel yaklaşımı içinde, kamu yönetimine karşı suçlar memur suçları olarak adlandırılır. Bu suçların failleri kamu yönetimi erkini kullanan görevlilerdir. Bu kişilerin fiilleri, yanı nitelikteki fiillerin başka kişiler tarafından işlendiğinde öngörülen cezalara oranla, çok daha ağır biçimde cezalandırılırlar. Bunun iki nedeni vardır. İlkin, bu suçların failleri kamunun verdiği erkin barındırdığı kolaylıklardan yararlanırlar. Bu noktada, adeta bir görevin kötüye kullanılması söz konusudur. İkinci olarak, bu kişilerin gördükleri göreve toplumda yaşayan bireylerin güven duymalarını sağlamak için de, kamu görevlisinin işlediği görevinden doğan bir suç, çok ağır yaptırımla karşılanır. Bu noktada tipik bir örnek, kamu görevlisinin işlediği zimmet suçudur. Bu suç, niteliği bakımından güvenin kötüye kullanılmasıdır. Bu tür bir fiil, birey tarafından da işlendiğinde cezalandırılır. Fakat aradaki fark, zimmetin çok daha ağır bir suç olarak kabul edilmesidir. Kitabın konusu, TCK nın 2. Kitabının, 4. Kısmının, 1. Bölümü ile sınırlıdır. Bu bölümde kamu idaresinin güvenilirliğine ve işleyişine karşı işlenen suçlar yer almaktadır. Önsöz ün bundan sonraki satırları, kısa süre içinde sizlere ulaştırdığım, Malvarlığına Karşı İşlenen Suçlar kitabımın önsözündeki satırlarla örtüşmektedir. Bu kitaptaki çalışma yönteminin temel niteliğini belirtmem uygun olur. Kitapta bilinenleri tekrarlamadım, yeni TCK nın yaklaşımlarını ve tartışmalı noktalarını öne çıkarmaya çalıştım.
IV Bu noktada, çalışmamın temelini oluşturan bir hususu açıklamam gerekir. Elinizdeki kitapta, uygulamacı dikkate alınmıştır. Bu nedenle, konuyla ilgili temel kavramların açıklanmasından mümkün olduğunca kaçınılmıştır. Ayrıca, önceki dönemlerin aksine, madde gerekçelerinde bilimsel bir yaklaşım sergilenmektedir. Bu nedenle, bu açıklamalardan da yararlandım. Hatta bazen yalnızca yollama yapmakla yetindim. Doğru ve yeterli açıklamaları tekrar etmeye hiç gerek yoktu. Kitabı zenginleştiren elbette Yargıtay kararlarıdır. Bu kararlara iki kaynaktan ulaştım. Yargıtay Kararları Dergisi, bu kaynaklardan ilkidir. İkinci kaynak ise, www.adalet.org başlığını taşıyan web sitesidir. Bu Site, genç yargıç Aydın Başar ın öncülüğünde kurulmuştur; siteye, yargıçlar, Cumhuriyet savcıları, avukatlar, öğretim üyeleri ve diğer hukukçular ile hukuka hizmet eden bürokratlar üyedirler. Site, Türk uygulamacısına hukukun tüm kaynakları ile hizmet vermektedir. Bu hizmet ve Sitenin üyeleri arasındaki dayanışma inanılmaz boyuttadır. Sitenin yaş ortalaması gençtir. Beni de aralarına almış olmaları, benim için mutluluk kaynağıdır. İşte bu Sitede yer alan, birincil kaynaktan buraya aktarılmış olan kararları alarak kitaba işledim. Aynı sahneyi paylaşan kişiler olarak, temel amacımız, AB ye giriş sürecinde yasalarını yeniden yapan bir Türkiye de, tüm hukukçulara ve topluma en iyiyi verebilmektir. Hukukçular, toplumun vazgeçilmezleri arasında en öndeki yerini alan adalet hizmetinin birer nefer i olduklarına göre, bu hizmetin her türlü özveri ile görülmesinden başka bir amaç olabilir mi? Bu arada bir sevincimi sizlerle paylaşmak isterim: Bu kitap benim 98. kitabımdır. Yakın gelecekte dalya demek ne güzel olacak. Yeni çalışmalarda buluşmak dileğiyle. Tarabya, Aralık 2007
V İçindekiler KAMU İDARESİNİN GÜVENİLİRLİĞİNE VE İŞLEYİŞİNE KARŞI SUÇLAR Önsöz...III Giriş...1 Zimmet suçu (Madde 247)...5 Etkin pişmanlık (Madde 248)...15 Daha az cezayı gerektiren hâl (Madde 249)...21 İrtikâp suçu (Madde 250)...23 Denetim görevinin ihmali (Madde 251)...31 Rüşvet suçu (Madde 252)...36 Tüzel kişiler hakkında güvenlik tedbiri uygulanması (Madde 253)...46 Etkin pişmanlık (Madde 254)...49 Yetkili olmadığı bir iş için yarar sağlama (Madde 255)...52 Zor kullanma yetkisine ilişkin sınırın aşılması (Madde 256)...55 Görevi kötüye kullanma (Madde 257)...58 Göreve ilişkin sırrın açıklanması (Madde 258)...107 Kamu görevlisinin ticareti (Madde 259)...111 Kamu görevinin terki veya yapılmaması (Madde 260)...113 Kişilerin malları üzerinde usulsüz tasarruf (Madde 261)...116 Kamu görevinin usulsüz olarak üstlenilmesi (Madde 262)...118 Kanuna aykırı eğitim kurumu (Madde 263)...120
VI Özel işaret ve kıyafetleri usulsüz kullanma (Madde 264)...122 Görevi yaptırmamak için direnme (Madde 265)...125 Kamu görevine ait araç ve gereçleri suçta kullanma (Madde 266)...134 3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu na göre görev suçlarında soruşturma.135