Henüz Hasta Olmadan Hipertansiyon Uzm. Dr. Hülya Çiçekçioğlu
Hipertansiyon dünyadaki erişkin nüfusun %26.4 nü etkilemekte (972 milyon erişkin) Hipertansiyon yılda yaklaşık 7.1 milyon ölüme sebep olmaktadır.
1999-2000 Ulusal Sağlık ve Beslenme inceleme anketlerine göre: %30 Hipertansiyon hastası, farkında değil %11 Hipertansiyon hastası olduğunun farkında, tedavi almıyor %25 Tedavi alıyor,hipertansiyonu kontrol altında değil %34 Tedavi alıyor, hipertansiyonu kontrol altında (AKB <140/90 mmhg)
Türkiye de erişkin nüfusun % 33 ü (12 milyon erişkin) etkilenmekte TEK HARF çalışması, 31 yaş üzerinde 8.8 milyon kişide şiddetli hipertansiyona işaret etmekte Halen tedavi alan her 3 erkek ve 4 kadından 1 tanesinde kan basıncı kontrol altında
Gelişmiş batı ülkelerinde erişkin nüfusta %20-25 hipertansiyon prevalansı olduğu bildirilmektedir Yine gelişmiş ülkelerde bu hastaların yaklaşık yarısında tanı konabildiği sanılmaktadır Tanı konanların ABD de %27.4 ünde, Almanya da %22,5 inde yeterli etkinlikte tedavi yapılabildiği bildirilmektedir Hipertansiyon en sık Kuzey Japonya da, en az ise Hindistan da görülmektedir
Yüzde (%) Hipertansiyon *SIK *ARTMIŞ KV RİSK Dünyada her 3-4 erişkinden birisi hipertansif İnme ve KVH 3-4 kat fazla Artmış mortalite 50 40 30 31,8 27,5 36,1 *KONTROL ORANI DÜŞÜK JNC 7, %34 20 10 0 Tüm grup Erkek Kadın TEKHARF, %18 Türk HT Pre. Çalışması %20 (%8)
Hipertansiyon Toplumda Sık Görülür 30 29 29,2 29,6 28 27 26 25 26,4 26,6 26,1 Genel Erkek Kadın 24 2000 2025 972 milyon 1,56 milyar (2000) (2010) Lancet 2005:365:217
Kan Basıncı Sınıflandırması (JNC-7) KB sınıfı Sistolik KB Diyastolik KB Normal <120 <80 Prehipertansiyon 120-139 80-89 Evre 1 HT 140-159 90-99 Evre 2 HT 160 110
Normal Kan Basıncı (Tanım) Tanım için sayısal bir değer verilebilir mi? >140/90 = HT Zararlı 139/89 Zararsız mı? Kan Basıncı Tanımı Doku perfüzyonu sağlayacak kadar yüksek ama zarar vermeyecek kadar da düşük
HİPERTANSİYON BİRİNCİL HİPERTANSİYON İKİNCİL HİPERTANSİYON Nedeni belli olmayan HİPERTANSİYON Nedeni belli olan HİPERTANSİYON Hipertansiyonlu kişilerin %90-%95 İ OLUŞTURUR %5 -%10 U OLUŞTURUR
Sistolik (büyük) tansiyon (mmhg) Diyastolik (küçük) tansiyon (mmhg) Toplantı +20 +15 Çalışma +16 +13 Seyahat +14 +9 Yürüyüş +12 +6 Giyinme +11 +10 Ev işleri +11 +10 Telefon konuşması +10 +7 Yemek +9 +10 Konuşma +7 +7 Masa işi +6 +5 Okuma +2 +2 Televizyon izleme 0 +1 Uyku -10-8
Hipertansiyon Nedenleri Böbrekle ilgili sorunlar Hormonal sorunlar İlaca bağlı sorunlar Nörojenik sorunlar Hamileliğe bağlı sorunlar (Gebelik toksemisi) Aort koarktasyonuna bağlı sorunlar
Hipertansiyon Oluşumunu Kolaylaştıran Faktörler Kalıtım Aşırı tuz kullanma Yaş artışı (65 yaş üzeri) Irk (Siyah ırk) Cinsiyet (Erkekler) Stres
Hipertansiyon Oluşumunu Kolaylaştıran Faktörler Hava kirliliği Serum kolesterol yüksekliği Sigara Diyabet Şişmanlık
Kan Basıncı Ölçümü Uygun ayarlanmış ve geçerliliği gösterilmiş bir aletle Oturur pozisyonda, kol kalp hizasında, kolu bir yere dayanmış olarak 5 dakika dinlendikten sonra Ölçümden önceki 30 dakika içinde sigara, kahve içilmemeli
Kan Basıncı Ölçümü Uygun boyutta manşonla (manşonun şişirilen kısmı kolun en az % 80 i) En az 2 ölçüm yapılmalı Ölçülen ve hedef KB değerleri sözlü yazılı olarak hastaya bildirilmeli
HT & Hedef Organ Hasarı HT Atheroskleroz Vazokonstriksiyon Vasküler hipertrofi Endotel disfonksiyonu LV hipertrofisi Fibrozis Remodeling Apoptozis İnme Hipertansiyon MI Kalp yetmezliği Ölüm GFR Proteinüri Aldosterone sekr. Glomerüler skleroz Böbrek yetmezliği Adapted from Willenheimer R et al. Eur Heart J. 1999;20:997 1008; Dahlöf B. J Hum Hypertens. 1995;9(suppl 5): S37 S44; Daugherty A et al. J Clin Invest. 2000;105:1605 1612; Fyhrquist F et al. J Hum Hypertens. 1995;9 (suppl 5): S19 S24; Booz GW, Baker KM. Heart Fail Rev. 1998;3:125 130; Beers MH, Berkow R, eds. The Merck Manual of Diagnosis and Therapy. 17th ed. Whitehouse Station, NJ: Merck Research Laboratories; 1999: 1682 1704; Anderson S. Exp Nephrol. 1996;4(suppl 1):34 40; Fogo AB. Am J Kidney Dis. 2000;35:179 188.
Türkiye de Ölüm Nedenleri (DİE 1999) Ölüm Nedenleri Sayı Yüzde Kalp hastalıkları 66 851 41 Kanserler 19 106 12 Serebrovasküler hastalıklar 11 216 7 Pnömoniler 2 496 2 İshaller 961 1 Perinatal ölümler 7892 5 Kazalar ve diğer hastalıklar 40 899 25 Açıklanamayan nedenler 15 113 9 Toplam 164 534 100
Değişik çalışmalara göre Türkiye de erişkin nüfusta bazı kronik hastalıkların prevalansları Hastalık % Hipertansiyon (30 yaş + ) 12.0 38.0 İskemik kalp hastalıkları (30 yaş +) 3.0 6.6 Diyabetes mellitus (20 yaş+) 3.5 5.0 Depresyon (20 49 yaş) 23.0 27.0 Osteoartrit (50 yaş +) 25.5 38.8 Astma (20 yaş +) 5.2 10.5 Kronik bronşit (20 yaş +) 7.1 17.7
Hastalık Dağılımı 4500 4000 3896 3500 3000 2500 2295 2000 1813 1500 1327 1000 500 0 166 189 Diabet Hipertansiyon Astım Bronşit Kanser Akciğer Hastalığı Romatizmal Hastalıklar 917 461 34 Böbrek Hastalığı Kalp Tüberküloz
Hipertansiyon Sadece Yüksek Kan Basıncından Daha Fazlası Metabolik Sendrom Dislipidemi Hipertansiyon İnsülin direnci Sanayileşmiş popülasyonda, bireylerin %15-20 ni etkiler Kardiyovasküler mortalitede 2-4 kat risk Tip 2 diyabet gelişimi açısından 5-9 kat risk
Mortalite Kan Basıncı Kalp Hastalığına Bağlı Mortalite İlişkisi Sistolik kan basıncı Yaş 80-89 Diyastolik kan basıncı Yaş 80-89 70-79 70-79 60-69 60-69 50-59 50-59 40-49 40-49 Sistolik kan basıncı mmhg Lancet 2002; 360: 1903 13 Diyastolik kan basıncı mmhg
Mortalite Kan Basıncı İnmeye Bağlı Mortalite İlişkisi Sistolik kan basıncı Diyastolik kan basıncı Yaş Yaş 80-89 80-89 70-79 70-79 60-69 60-69 50-59 50-59 40-49 40-49 Sistolik kan basıncı mmhg Diyastolik kan basıncı mmhg Lancet 2002; 360: 1903 13
Kan Basıncı Kardiyovasküler Risk 5 4 4,1 3 2,33 2 1,81 1 1 0 <120 / 80 120-129 130-139 Am J Med. 2006;119(2):133
Prehipertansiyon & KVH Riski Normal KB <120/80 mmhg Pre-HT Yüksek KB 120-139/80-89 mmhg KVH risk? MI riski 3.7 kat fazla (10 yıllık izlem) >140/90 mmhg Artmış KVH riski The Framingham Study
Kan Basıncı Kardiyovasküler Risk 3 2,33 2 1,81 1 1 0 <120 / 80 120-129 130-139 Am J Med. 2006;119(2):133
Yıllık kreatinin artış sıklığı / 1000 Hipertansiyon ve Renal Hasar 12 9 6 3 0 90 104 105 114 >115 Diyastolik kan basıncı (mmhg) Whelton PK et al. J Hypertens 1992; 10(Suppl): S77 S84
Epidemik Sorunlar Konvansiyonel risk faktörleri KVH Irk Cinsiyet Hipertansiyon Diyabet Yeni faktörler homosistein CRP tromboz inflamasyon malnütrisyon anemi Ca/PO 4 basınç-volüm Kronik böbrek hastalığı Akselere ateroskleroz Myokard infarktüsü Kalp yetmezliği Serebrovasküler olaylar
Ülkemizde Mevcut Durum Her üç kişiden biri hipertansif Her dört kişiden biri obezite sınırlarında Diabeti de işin içinde katarsak Her yüz kişiden yedisi diabetli, yedisi diabete aday Bu durumda koruyucu hekimlik adına birinci basamakta yapmamız gereken çok iş var
Kan Basıncı Hedefi (JNC VII) Komplike olmayan HT Diabetes Mellitus Hedef Organ Hasarı Proteinüri > 1gr < 140/90 mmhg < 130/80 mmhg < 130/80 mmhg < 125/75 mmhg
Riskte Azalma (%) Sıkı Kontrol Kan basıncı vs Kan Şekeri 0 İnme Tüm Son noktalar Ölüm Mikrovasküler komplikasyonlar 10-20 - 30-40 - 50 - Sıkı şeker kontrolü Sıkı KB kontrolü *P < 0.05 UKPDS Group. BMJ. 1998:317;703 713.
Kan Basıncını Nereye Kadar Düşürelim 160/100 mmhg 140/90 mmhg 1 130/80 mmhg 2 115/75mmHg
Hipertansiflerin Ne Kadarında Kombinasyon Başlanmalı %25 Evre 1 HT 140-159/90-99 %75 Evre 2 HT 160/100 Türk hipertansiyon prevalans çalışması. J Hypertens 2005 Kombinasyon başlanmalı
Hedef KB değerlerine ulaşmak için birden fazla antihipertansif ilaç gerekmektedir Ortalama Antihipertansif İlaç Sayısı Hedef KB Çalışma (mmhg) 1 2 2 3 4 UKPDS DKB <85 ABCD DKB <75 MDRD OAB <92 HOT DKB <80 AASK OAB <92 IDNT SKB/DKB 135/85 UKPDS = United Kingdom Prospective Diabetes Study; ABCD = Appropriate Blood Pressure Control in Diabetes; MDRD = Modification of Diet in Renal Disease; HOT = Hypertension Optimal Treatment; AASK = African American Intervention Study of Kidney Disease; IDNT = Irbesartan Diabetic Nephropathy Trial. OAB: Ortalama Arteryel Basınç Bakris GL et al. Am J Kidney Dis. 2000;36:646-661. Lewis EJ et al. N Engl J Med. 2001;345:851-860.
Hipertansiyonu Önlemek İçin Fazla kilolardan kaçının Tuzu kısıtlayın Fiziki aktiviteleri artırın Stresten uzak durun Hayvansal besinlerden kaçının Bitkisel besinleri daha fazla tüketin Vitamin ve minerali yeterli alın
Tedavi Yaklaşık SKB Azalması Kilo verme Yeme alışkanlığı Tuz kısıtlaması Fizik aktivite Alkol 5-20 mmhg/10 KG 8-14 mmhg 2-8 mmhg 4-9 mmhg 2-4 mmhg
Alkol kullanmayın ya da en aza indirin Tuza dikkat edin Et suları, soslar, salamuralar gibi tuzlu ürünler yerine Taze sebze ve meyveleri tercih edin
Yağlar Konusunda Ölçülü Olun Bitkisel Yağlar ( Mısırözü, Ayçiçek, Zeytinyağı tercih edin) Yağsız süt ürünlerini tüketin (Yarım yağlı süt, yağsız yoğurt) Yağsız et ürünlerini tüketin (Yağsız et, tavuk eti, balık) Sosis, pasta gibi yağlı yiyecekleri yemeyin
Tedavi Hipertansiyonluların % 60 ı ideal vücut ağırlığından % 20 fazladır
Tedavi Aerobik egzersiz ve fizik aktivite: Her gün (mümkünse) yaş için önerilen maksimal aerobik kapasitenin % 80 ine ulaşan, 30 dak/gün, fizik aktivite Maksimal hedef kalb hızı : (220 yaş) Kan basıncını artırabilmesi nedeniyle izometrik egzersizden kaçınılmalıdır
KB nı arttıran ilaçların kesilmesi: Oral kontraseptifler Tedavi NSAİİ lar: Diüretikler, beta blokerler ve ACE inhibitörleriyle etkileşen ilaçlar Antihistaminikler, dekonjestanlar, fenilpropanolamin Kortikosteroidler, minerlaokortikoid ve anabolik steroid Sempatomimetikler ve amfetamin benzeri ilaçlar
Tedavi Karbenoksolon ya da meyan kökü Triskilik antidepressanlar Mono Amino Oksidaz (MAO) inhibitörleri Ergot alkaloidleri Diyet ve enerji hapları Toksinler: Kurşun, kadmiyum, talyum
Tedaviyi Zorlaştıran Faktörler Hastalığını kabul etmemekte veya kabul etmeleri oldukça zaman almaktadır Hastalığın ömür boyu süreceğini kabulde zorlanmaktadırlar İlaçların düzenli alınması gerektiğini kabulde zorlanmakta ve tansiyon normale inince ilaçları bırakmak istemektedirler İlaçların karaciğer böbrek gibi organlarına zarar vereceğini zannetmektedirler
Bir Öykü Meşhur öyküde olduğu üzere hasta doktoruna sorar: "Doktor bu hafta galiba benim ilacım değişti!" Doktor şaşırır "Evet" der, "Nereden bildin?" "Gayet kolay" der hasta: "Geçen hafta ilaçlarımı tuvalete attığımda hemen batıyorlardı, bu hafta ise suyun yüzünde kalıyorlar!"
Hipertansiyon Hastalarının Yaptıkları Hatalar Sarımsak, maydonoz gibi bitkilerin tansiyonu düşürdüğüne inanmak Hipertansiyon tedavisinin ömür boyu süreceğini bilmemek Komşuların ilacını kullanmak Her sorunun kaynağı kullanılan ilaç değildir Kullandığınız ilacı iyi tanımalısınız Doktorunuza danışmadan ilaç değiştirmeyin Benim bünyem tansiyona dirençlidir
Sigarayı bıraktım sıra sizde!
Beyin Göz Kalp Böbrek Damar