.4.26 5. HAFTA ISF44 SERMAYE PİYASALAR VE MENKUL KIYMETLER YÖNETİMİ Mekul Kıymet Yatırımlarıı Değerlemesi Doç. Dr. Murat YILDIRIM muratyildirim@karabuk.edu.tr 2 Temel Değerleme Modeli Mekul Kıymet Değerlemesi Değerleme, ilgili varlıkları fiyatlarıı tespit edilmesi olarak taımlaabilir. Mekul kıymetler değerlemeside kullaılacak temel değerleme modeli aşağıdaki gibi gösterilebilir: = ( ) Bu ifadede; P = mekul kıymeti değerii T= döemleri N= mekul kıymeti vade soua kadar döem sayısıı C t = t döemideki mekul kıymette elde edilecek akit girişii k = döemsel ıskoto oraıı k= Risksiz faiz oraı(r f )+ Sistematik risk primi + Sistematik olmaya risk primii ifade etmektedir. Hazie Boosu, Tahvil, Hisse seedi vb. mekul kıymetleri bugükü değerii tespiti yapılırke geel olarak bu mekul kıymetlerde vadesie kadar elde edilecek akitler (faiz, aapara ödemeleri, kar payları vs.) tespit edilir. Iskoto oraı olarak bu araçlarda yatırımcıları bugü istemiş oldukları getiri oraı kullaılır. Belli bir sürei her oktasıda, ayı riskli bütü mekul kıymetler ayı beklee getiri oraı sağlayacak şekilde fiyatlaır. 4 Tahvil Değerlemesi Tahvil Değerlemesi Tahvile yatırım yapalar folarıı ödüç verdikleri süre boyuca döemsel faiz geliri elde etmeyi ve vade souda tahvili omial değerii almayı amaçlarlar. Tahvil satı alıdığıda aoim şirkete doğru akit akışı, döemsel faiz ödemeleri ve vade souda aaparaı geri ödemesi durumuda yatırımcıya doğru akit akışı olmaktadır. Tahvili değerii yatırımcıı gelecekte elde edeceği akit akımlarıı bugükü değeri olarak ifade etmek mümküdür. Aahtar Kavramlar, İtibari değer, Nomial değer, Vade değeri: Firmaı ödüç aldığı ve gelecekte belli bir tarihte, vadeside, geri ödemeyi taahhüt ettiği para miktarı. Kupo Ödemesi: Tahvil sahiplerie her döem, geellikle her 6 ayda bir, yapıla faiz ödemeleri. Kupo Oraı: Vade değerii bir yüzdesi olarak yıllık faiz ödemesi. 5 6
.4.26 Kupolu Tahvil Değerlemesi Kupolu tahvili değeri, bu tahvillerde gelecekte elde edilecek faiz ve aapara geri ödemelerii cari faiz oraı ile bugüde iskoto edilmesi ile buluur. Ct FV PV = + t= +i +i (+i) - + FV PV = C (+i) x i PV Tahvili Fiyatı C = Yıllık Kupo Ödemesi FV = Tahvili Nomial Değeri = Vadeye Kadar Yıl Sayısı (+i) i= Faiz Oraı (Vadeye kadar getiri oraı) Tahvil Değerlemesi Tahvili değeri her devre elde edile faiz tutarı ile vade soudaki aaparaı belli bir iskoto oraıda bugüe idirgemiş değerlerii toplamıdır. İskoto oraı ile omial faiz oraı arasıdaki farklılık, tahvili piyasa değerii omial değeride farklılaştırır. Döemsel faiz getirileri ve vade souda ödeecek aapara tutarı belli olduğua göre, tahvili piyasa fiyatıı belirleyecek oladeğişke iskoto oraıdır. Uzakta Eğitim Uygulama ve 7 8 Tahvil Değerlemesi Biricil Piyasada Tahvil Değerlemesi Tahvillerde beklee akit akışları söz kousu tahvilleri özelliklerie göredeğişmektedir. Kupo faiz ödemeli bir tahvili akit akışı, vadesi boyuca ödeecek sabit faizleri ve vade souda aapara ödemesii bugüeidirgemiş değerleri toplamıdır. Değişke faizli tahvilleri faiz ödemeleri, faiz oralarıdaki değişikliklere bağlı olarak değişeceğide tahvili değeri de bu değişikliğe bağlıolarakdeğişecektir. Sıfır kupolu tahvillerde faiz ödemesi olmadığı içi, getiri, vade souda geri ödemesi gereke aaparaı bugükü değeriyle hesaplamaktadır. Örek: Vadesie yıl kalmış. TL omial değerli yılda bir kupo faiz ödemeli %2 faiz oralı bir tahvili; Piyasa faiz oraı %5 olması halide, Piyasa faiz oraı % 2 olması halide, Piyasa faiz oraı % 25 olması halide, Değerii hesaplayıız. **Piyasa faiz oralarıdaki değişmei tahvili değerii asıl etkilediğie dikkat ediiz.** 9 Piyasa Faiz Oraı %5 Olması Halide Piyasa Faiz Oraı %2 Olması Halide.Yıl 2. Yıl.Yıl Faiz 2 2 2 Aapara - -. Toplam 2 2.2.Yıl 2. Yıl.Yıl Faiz 2 2 2 Aapara - -. Toplam 2 2.2 (+i) - PV = C + FV (+i) x i (+i) PV =?, C = 2, FV =., i = %5, = yıl (+,5) - PV = 2 +. (+,5) x,5 (+,5) PV = 2 2,28 +.,658 PV =.4 TL (+i) - PV = C + FV (+i) x i (+i) PV =?, C = 2, FV =., i = %2, = yıl (+,2) - PV = 2 +. (+,2) x,2 (+,2) PV = 2 2,6 +.,579 PV =. TL 2 2
.4.26 Piyasa Faiz Oraı %25 Olması Halide.Yıl 2. Yıl.Yıl Faiz 2 2 2 Aapara - -. Toplam 2 2.2 (+i) - PV = C + FV (+i) x i (+i) PV =?, C = 2, FV =., i = % 25, = yıl (+,25) - PV = 2 +. (+,25) x,25 (+,25) PV = 2,952 +.,52 PV = 92 TL Tahvili Değerie Etki Ede Faktörler Tahvili değeri zama içide değişir. Tahvil içi öerile faiz oraları piyasa faiz oralarıdabüyükise tahvilideğeri vadeye kalasüre azaldıkça azalır. Tahvili değeri piyasa faiz oraları arasıda ters yölü bir ilişki vardır. Piyasa faiz oraları arttıkça tahvili değeri düşer. Piyasa faizoraları düştükçetahvili değeri artar. Tahvili vadesiekaladöemsayısıartıkça, tahvilifiyatıpiyasa faizoralarıda meydaa gele değişmelere dahaduyarlıolur. Piyasa faiz oralarıı tahvili değeri üzerideki etkisi tahvili vadesie kaladöem sayısıartıkça azalarakartar. Tahvili öerile faiz oraı ile tahvili değeri arasıda doğrusal birilişki vardır. Öerile faizoraıartıkça tahvili değeri artar. 4 Tahvil Değerlerii Değişmesi Eğer tahvili beklee getiri oraı, k d, kupo oraıa eşitse, tahvili değeri vade değerie eşittir. Faiz oraları düştükçe tahvil fiyatları yükselir (Primli Tahvil): Eğer tahviller çıkarıldıkta sora ekoomideki faiz oraları düşerse, k d kupo oraıda daha düşük demektir. Faiz ödemeleri ve vadede ödeecek meblağ ayı kalır acak PVIF ad PVIFA değerleri değişerek tahvil değerii artmasıa sebep olur. Faiz oraları yükseldikçe tahvil fiyatları düşer (İdirimli tahvil). Faiz oraları %, 5%, ve 2% olduğu zama 5% kupo oralı, $ vade değeri ola tahvili piyasa değerii zamala değişmesi. Firmaı iflas etmeyeceğii varsayarsak, bir tahvili piyasa değeri vadesi yaklaştıkça daima vade (itibari) değerie yaklaşacaktır. Yıl kd = % kd = 5% kd = 2% $.8, $., $766,2 $.68, $., $769,47 2 $.55,7 $., $77,7 $.4,68 $., $778,4 4 $.24,75 $., $78,65 5 $.7,2 $., $79,8 6 $.287,95 $., $798,45 7 $.266,75 $., $88,4 8 $.24,42 $., $89,77 9 $.27,76 $., $8,72 $.89,54 $., $85,47 $.58,49 $., $87,56 2 $.24,4 $., $894,68 $.86,78 $., $92,6 4 $.45,45 $., $958, 5 $., $., $., Tahvil Değerlerii Değişmesi Faiz Oraı Riski Faiz oraları %, 5%, ve 2% olduğu zama %5 kupo oralı, $ vade değerli bir tahvili piyasa değerii zamala değişmesi Tahvil Değeri $,5 K d < Kupo Oraı $,25 K d = Kupo Oraı $, $75 K d > Kupo Oraı $5 $25 $ 5 7 9 5 Yıl Tahvil Fiyatları Zama İçide Dalgalaır Tahviller ilk olarak ihraç edildikleri zama, kupo faiz oraı piyasadaki gücel faiz oralarıa göre belirleir. Zama geçtikçe, piyasa faiz oraları değişebilir, fakat kupo faiz oraı sabit kalır. Souç olarak, tahvili gerçek fiyatı değişir.
.4.26 Faiz Oraı Riski Tahvil Fiyatları Zama İçide Dalgalaır Ekoomideki faiz oraları değiştiğide, tahvillerde elde edilmesi gerekli getirirler de değişecek ve souç olarak yatırımcıı tahvili değerleme değeri ve piyasa fiyatı değişecektir. Faiz Oraı Riski Tahvil Fiyatları Zama İçide Dalgalaır Ekoomideki faiz oraları değiştiğide, tahvillerde elde edilmesi gerekli getirirler de değişecek ve souç olarak yatırımcıı tahvili değerleme değeri ve piyasa fiyatı değişecektir. Faiz Oraları V b Faiz Oraları V b Faiz Oraları V b Kuposuz (İskotolu) Tahvil Değerlemesi Bileşik faiz oraı verildiğide kuposuz tahvili bugükü değeri yadaki şekilde hesaplaır. PV: Kuposuz Tahvili Bugükü Değeri FV: Kuposuz Tahvili Nomial Değeri i: Yıllık Cari Bileşik Faiz Oraı : Vadeye Kala Yıl Sayısı PV= FV +i Kuposuz (İskotolu) Tahvil Değerlemesi %2 Faiz oraı ile ihraç edile. TL omial değerli 2 yıl vadeli kuposuz tahvili ihraç değeri kaç TL dir.. PV= +.2 2 PV=694,44 TL Uzakta Eğitim Uygulama ve 2 Uzakta Eğitim Uygulama ve 22 Devlet Borçlama Seetleri Devleti borçlama araçlarıa geel olarak Devlet İç Borçlama Seetleri adı verilir. Bu araçlar değişik açılarda şu şekilde tasif edilebilir. Vadeye göre Devlet Tahvilleri: yıl ve daha uzu vadeli Hazie Booları: yılda kısa vadeli Para cisie göre TL üzeride ihraç edile araçlar Döviz üzeride ihraç edile araçlar Dövize edeksli ihraç edile araçlar Kamu Mekul Kıymetlerii Çeşitleri İskotolu ve kupolu olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.. Kupolu mekul kıymetlere, her altı ayda bir faiz ve vade souda aa para ödemesi yapılmaktadır. 2. Iskotolu mekul kıymetler, vade souda, öcede belirlemiş sabit bir miktarı ödemeyi garati ede mekul kıymetlerdir. Hazie Boosu; Bir yıl veya bir yılda daha kısa vadeli ıskotolu olarakihraçedile mekulkıymetlerdir. Devlet tahvili; Hazie'i iki yıl veya daha uzu vadeli olarak çıkardığı kupolu mekul kıymetlerdir 2 24 4
.4.26 Hazie Boosu Değerlemesi Hazie Boosu Değerleme Hazie booları, yerel estrümalar olarak hükümetler tarafıda kısa vadeli fiasal ihtiyaçları karşılamak amacıyla çıkarıla mekul kıymetlerdir. Hazie booları, ihale yoluyla hamilie yazılı olarak ihraç edilmekte ve ıskotolu olarak satılmaktadırlar. Yai omial değeri altıda bir fiyatta satılır, vade souda omial değer ödeir. Hazie booları geellikle, 26 veya 52 haftalık olarak vadelerle ihraç edilmektedirler. Nomial değer ile ıskotolu değer arasıdaki fark kadar yatırımcıı faiz getirisi söz kousudur. Hazie boolarıı bugükü değeri tespit edilirke geellikle yatırımcıları bu araçta istemiş oldukları getiri basit faiz şeklide ifade edilir. Basit faiz oraı verildiğide bir Hazie Boosuu bugükü değeri şöyle buluur. PV: Hazie Boosuu Bugükü Değeri FV: Hazie Boosuu Nomial Değeri i: Yıllık Basit Faiz Oraı : Hazie Boosuu Vadesie (itfasıa) Kala Gü Sayısı FV PV= i. + 65 25 Uzakta Eğitim Uygulama ve 26 Örek: Örek 9 gü vadeli %8 getirili olarak ihraç edile hazie boosuu omial değeri TL dir. Yatırımcıı ihraç güü ödemek isteyeceği tutar e kadarolacaktır? % 2 faiz oraı ile ihraç edile. TL omial değeri 82 gü vadeli hazie boosuu ihraç değeri kaç TL dir.. PV=.2 82 gü + 65 PV=99,2 TL Uzakta Eğitim Uygulama ve 27 Uzakta Eğitim Uygulama ve 28 Repo / Ters Repo Repo, mekul kıymetleri geri alım taahhüdü ile satışıdır. Repo kısa vadeli birfo toplama tekiğidir. Ters repo ise mekul kıymetleri geri satış taahhüdü ile alımı alamıa gelmektedir. Tersrepo kısa vadeli fo satış tekiğidir. Bu işlemler, yetki sahibi aracı kuruluşlar tarafıda, kedi aralarıda veya gerçek ve tüzel kişilerle belirli bir vade ve belirli bir fiyatta gerçekleştirilir. Repo ve ters repo işlemleride vade: gecelik, gülük ve haftalık vadelerdir. Hazie boosu, devlet tahvili, ve gelir ortaklığı seedi gibi likidite derecesi çok yüksek mekul kıymetler karşılık olarak kullaılmaktadır. 29 Repo / Ters Repo Uygulamada repoya kou ola değerler, fiziki olarak müşterilere teslim edilmeyip, bilgisayar ortamıda, bu kıymetleri satıcıda emaette olduğu göstere emaet makbuzlar ile izlemektedir. Repo sözleşmesii vadesi dolduğuda müşteri makbuzu bakaya ibraz eder. Makbuz ibrazıda tutar kedisie akde ödeir. P P= Hazie boosuu bugükü değerii R=Geri satı alma ıskoto oraıı = Vadeyi G=Geri satı alma fiyatıı i= Faiz oraı 5
.4.26 Örek: 82 gü vadeli, TL omial değerli hazie boosu, %6 faiz oraı ile satılmaktadır. Söz kousu hazie boosu içi 8 gü sora %6 faiz işletilerek geri satı alma alaşması yapılmıştır. Bu verilere göre aşağıdaki soruları cevaplayıız Hazieboosuu satışfiyatıekadardır? Hazieboosuu gerialışfiyatıekadardır? Çözüm: 2 Hisse seedie yatırım yapmak isteye bir yatırımcı, satı almayı düşüdüğü hisse seedii piyasa fiyatıı takdir etmek zorudadır. Hisse seedii değerlemeside piyasa değeri ve gerçek değer kavramları öplaaçıkmaktadır. Piyasadeğeri, hisse seedii arzvetalebegöre oluşafiyatıdır. İşletmei varlıkları, karlılık durumu, dağıtıla kar payı, sermaye yapısı gibifaktörlere göre belirlee hisseseedii değeridir. Nomial Değeri; hisse seedii üzeride yazılı ola muhasebe kayıtlarıa geçirile değerdir. Nomial değer e az kuruştur ve bu acak er kuruş olarak artırılabilir. Eğer bir şirketi dolaımda milyo adet hisse seedi varsa ve hisse seetlerii omial değeri TL ise bu şirketi esas sermayesi Milyo TLolarakhesaplaır. Şirketi Esas Sermayesi HS. Nomial Değeri = Şirketi Hisse Seedi Sayısı.. TL HS. Nomial Değeri = = TL.. adet 4 Defter Değeri; İşletmei varlıklarıda borçlarıı çıkarılması suretiyle özkayaklar elde edilir. Defter değeri, özkayakları hisse seedi sayısıa bölümesiyle hesaplaır. Defter değeri, hisse seedi sahibii şirketi iktisadi varlıklarıı kayıtlı değeri üzerideki mülkiyet hakkıı gösterir. (V arlıklar -Borçlar) Özkayaklar H S. D efter D eğeri = Şirketi Hisse Seedi S ayısı Piyasa Değeri; daha öcede şirket tarafıda biricil piyasaya sürülmüş hisse seetlerii yatırımcılar arasıda arz ve talebe göreoluşafiyatıa piyasa fiyatıveya piyasa değeri deir. Eğer hisse seetleri belirli bir piyasada işlem görüyorsa, yatırımcılar arasıdaki arz ve talebe göre borsada oluşa fiyata borsafiyatı veya borsadeğeri deir. Örek: Yukarıdaki şirketi öz kayakları 5 Milyo TL olması durumuda defter değeri,5tlolarakhesaplaır. 5.. H S. D efter Değeri = =,5 TL.. 5 6 6
.4.26 Tasfiye Değeri; şirketi varlıklarıı belirli bir süre içide zorulu olarak satılması soucu elde edile meblağda borçlar düşüldükte sora geri kala tutarı hisse seedi sayısıa bölümesiyle hesaplaa değere tasfiyedeğeri deir. Tasfiye değeri hisse seedii piyasa fiyatı içi alt sıırı oluşturur. Çükü eğer piyasa fiyatı tasfiye değerii altıa düşerse, şirketi tasfiye edip, tasfiyedepayalmakortaklar açısıda dahamatıklı birdavraışolur. Şirketi Aktiflerii Satış Bedeli - Borçlar Tasfiye Değeri = Şirketi Hisse Seedi Sayısı Örek : Toplam aktifleri 25 Milyo TL, kısa ve uzu vadeli borçlarıı toplamı Milyo TL ola bir şirketi TL omial değerli Milyo adet hisse seedi bulumaktadır. Tasfiye ortamıda iktisadi varlıkları satışıda 5 Milyo TL tahsil edileceği tahmi edilmektedir. Bu durumda tasfiye değerii hesaplayıız. 5.. -.. T asfiye Değeri = =,5 T L.. 7 8 Hisse Seedi ve Türleri Hisse Seedi ve Türleri İşleye Teşebbüs Değeri; şirketi çalışır vaziyette bir bütü olarak satılması veya devredilmesi durumuda elde edile satış geliride borçları düşülmesi soucu kala meblağı hisse seedi sayısıa bölümesi suretiyle hesaplaa değere işleye teşebbüsdeğeri deir. İşleyeteşebbüs değeriietkileye faktörler, Ekstra kazaçgücü, Maddiolmayaduravarlıklar, Gelecekteki yatırımlarıdeğeri İşleyeteşebbüs değeripiyasafiyatı içiüstsıırı oluşturur. İşleyeTeşebbüs değeriiformülü aşağıdakigibi gösterilebilir: Şirketi Bir Bütü Satışıda Elde Edile Tutarı - Borçlar İTD = Şirketi Hisse Seedi Sayısı Normal şartlarda piyasa fiyatı işleye teşebbüs değeri ile tasfiye değeri arasıda biryerlerde oluşmaktadır. 9 4 Hisse Seedi ve Türleri Hisse Seedi ve Türleri Örek : Toplam aktifleri 25 Milyo TL, kısa ve uzu vadeli borçlarıı toplamı Milyo TL ola bir şirketi TL omial değerli Milyoadet hisseseedibulumaktadır. Bu şirketi5 Milyo TL ye başka bir şirket tarafıda satı alıması durumuda işleye teşebbüsdeğerii hesaplayıız: 5.. -.. İTD = = 2,5 TL.. Gerçek Değeri; yatırımcıları firma içi ödemeye razı oldukları değerdir. Gerçek değer işletmei bugükü varlıklarııı kazaç gücüevegelecekteki yatırımlarıı karlılığıa dayaır. Hisse seetlerii piyasa değeri ile gerçek değeri karşılaştırıldığıda üçdurumsözkousu olabilir: Karşılaştırma Souç Eylem PiyasaDeğeri>GerçekDeğeriseilgilihisseseediialımadüşmesiibekleveyaelde mevcutsabuhisseseetleri sat. PiyasaDeğeri=GerçekDeğer isedegepozisyou Koru PiyasaDeğeri<GerçekDeğerise ilgilihisseseediisatıalveyaeldemevcutsasatma yükselmesii bekle. 4 42 7
.4.26 Piyasadeğeri gerçek değerde farklıolabilir. Eğer hisseseedii piyasa fiyatı gerçekdeğeriialtıda ise, hisseseedii düşükdeğerlediği; Eğer hisse seedii piyasa fiyatı gerçek değerii üzeride ise, hisse seedii aşırıdeğerlediği ifadeedilir. Kuramsal olarak, piyasa değeri ile gerçek değeri birbirie eşit olmasıveya birbirie yakıolması gerekir. Hisse Seedi Değerleme Yötemleri Hisse seedi değerleme işlemi, hisse seedii gelecekte sağlayacağı tahmi edile döemsel kazaçlarıı belirli bir iskoto oraıile iskoto edilerek toplamaları işlemidir. Acak tahvili gelecekte sağlayacağı faiz tutarları ve ödeme zamaları belliyke; hisse seedi kazaçlarıı tutarıı ve buları ödemezamaıı öcede bilmek zordur. Şirketi kar elde etmesi ve dağıtması bir çok faktöre bağlı olduğuda, hisse seedie yatırım yapalar, tahvile yatırım yapalarda dahayüksekgetiri talepederler. Başkabirifadeyle hisseseedi yatırımları riskli yatırımlardır. 4 44 Kar Payı İskoto Modeli Kar Payı İskoto Modeli Hisse seedii değeri; hisse seedide gelecekte elde edilecek kar payı ı bugüe iskoto edilmesiyle elde edilir. Dıv Dıv2 Dıv Dıv PV = + + +...+ 2 +ke +ke +ke +ke PV = Bugükü Değer Dıv = Temettü Ödemesi k e = İskoto oraı, ayı risk düzeyie sahip hisse seetlerii getiri oraı Serdemir işletmesi hisse seedie yatırım yapa bir yatırımcı, bu yatırımda üç yıl boyuca hisse başıa,75 TL, 2,25 TL, ve, TL kar payı elde etmeyi beklemektedir. Yatırımcıı beklediği kazaç oraı ve kullaılacak iskoto oraı % 7 ise, bu hisse seedii piyasafiyatı kaçtl dir. Dıv Dıv2 Dıv Dıv PV = + + +...+ 2 +ke +ke +ke +ke PV =? Dıv =,75 TL, Dıv = 2,25 TL, Dıv =,TL, k = %7 2,75 2,25, PV= + 2 (+.7) (+.7) (+.7) 5 TL e Uzakta Eğitim Uygulama ve 45 Uzakta Eğitim Uygulama ve 46 Gordo Büyüme Modeli(Sabit Büyüme Modeli) Dağıtılacak temettü her yıl sabit olarak büyümekte ise hisse seedii piyasa fiyatı g<k olduğu sürece bugükü değeri söyle hesaplaır; PV = k - g e Dıv Dıv :Cari Döemde(şimdi) Ödee Temettü g : Ödeecek temettülerdeki büyüme oraı k : Hisse seedide beklee getiri oraı(iskoto oraı) Örek: Öümüzdeki yıl hisse başıa 2, TL kar payı dağıtılacağıı açıklaya Serdemir işletmesii kar payıı her yıl %8 büyüyeceği tahmi edilmektedir. Beklee getiri oraı ise % 2 ise, Serdemir i hisse seetlerii gerçek değeri kaç TL dir. 2 2 PV= = =6,66 TL (.2 -.8).2 Uzakta Eğitim Uygulama ve 47 Uzakta Eğitim Uygulama ve 48 8
.4.26 Beklee Getiri Beklee Getiri Her hisse seedide sermaye ve temettü kazacı olmak üzere iki türlü kazaç bekleir. Yatırımcıı bir döem içi hisse seetlerii elde tutmayı düşüdü varsayıldığıda hisse seedide elde etmeyi plaladığı getiri oraı aşağıdaki formülle hesaplaabilir: Dıv ( P P ) E(r) = P E(r) = Beklee Getiri, Dıv = Döem sou temettü tutarı, P = Döem Sou Fiyatı, P = Döem Başı Fiyatı, Serdemir işletmesi hisse seedie yatırım yapa bir yatırımcı, hisse seetlerii,75 TL de almış, döem souda ise 2,25 TL, olacağıı tahmi ettiğii ve yıl souda hisse başıa TL kar payı beklediğii varsayarsak; beklee getiriyi aşağıdaki gibi hesaplarız. D ıv ( P P ) E (r) = P E (r) =? D ıv = T L, P = 2,25 T L P =,75 T L, + (2,25-,75) E (R )= % 85,75 Uzakta Eğitim Uygulama ve 49 Uzakta Eğitim Uygulama ve 5 Fiyat / Kazaç Oraı Yaklaşımı Fiyat / Kazaç Oraı Yaklaşımı Bu yaklaşım hisse başıa et kar ile hisse seedi fiyatı arasıda uygubirkatsayıı bulumasıdır. Söz kousu katsayı, yatırımcıları işletmei vergi öcesi hisse başıakarıa karşılık, kaçlira ödemek istediklerii gösterir. Özellikle büyüme potasiyeli yüksek, geleceği iyi gözüke işletmeleri hisse başıa düşe karıa, yatırımcılar daha fazla ödeme yaparlar. Bu ora yatırımcııbirbirimkarbekletisiiçi hisseseedie e kadaryatırım yapmasıgerektiğii ifadeetmektedir. Hisse seedi satı alırke, ortalama fiyat kazaç oraıda faydalaarakhisse seedii fiyatı belirleebilir: PV = Hisse Başıa Net Kar x Ortalama Fiyat/Kazaç Oraı Fiyat Fiyat PV= = Kazaç Oraı Pay Başıa Kazaç 5 52 Fiyat / Kazaç Oraı Yaklaşımı Fiyat / Kazaç Oraı Yaklaşımı Serdemir işletmesii gelecek yıl içi hisse seedi başıa et karıı 9 TL olacağı tahmi edilmektedir. İşletmei geçmiş beş yıla ait verileri aşağıdaki tablodaki gibidir. Bua göre işletmei hisse seetlerii değerii buluuz. Yıl Ortalama Piyasa Fiyatı Hisse Başıa Kar F/K Oraı 27 6,,4 kr 5 28 7,2,7 kr,28 29 6,8,4 kr 7 2 5,2, kr 7, 2 6,6, 7 kr 9.4 Yıl Ortalama Piyasa Fiyatı Hisse Başıa Kar F/K Oraı 27 6,,4 kr 5 28 7,2,7 kr,28 29 6,8,4 kr 7 2 5,2, kr 7, 2 6,6, 7 kr 9.4 5+,28+7+7,+9,4 Ortalama Fiyat/Kazaç Oraı = =,8 5 P = 9 x,8 = 24,27 TL 5 54 9
.4.26 Sabit Kar Payı (İmtiyazlı Hisse Seedi) İmtiyazlı hisse seetleride her yıl sabit tutarda temettü dağıtılmaktadır. Sabit tutarda temettü dağıtılmakta ise hisse seedii bugükü değeri; D PV= k e Örek: Serdemir AŞ İmtiyazlı hisse seedie her yıl 5 TL temettü ödemektedir. Ortakları yatırımlarıda bekledikleri getiri oraı %8 ise hisse seedii fiyatı; 5 PV= = 27 TL %8 Uzakta Eğitim Uygulama ve 55 Uzakta Eğitim Uygulama ve 56 Çeşitli Mekul Kıymetleri Risk ve Getiri İlişkisi Faiz ile İlgili Diğer Kavramlar Piyasada gözlemlee faiz oraı omial faiz oraıdır. Oysa mekul kıymetleri fiyatlarıda meydaa gele değişmeler, ülkede yaşaa eflasyo oraıda meydaa gelecek değişmeler ve ödeecek vergi miktarıdaki değişmeler göz öüe alıdığıda farklı faiz kavramları ile karşılaşmak mümküdür. 57 58 Faiz İle İlgili Diğer Kavramlar Kayakça Getiri oraı bir mekul kıymeti sahibie sağlayacağı ödemeler ve değer değişiklikleride elde edile kazacı, bu mekulkıymetialış fiyatıa oraıdır. Reel faiz oraı, omial faiz oraıda eflasyou etkilerii giderilmesi soucueldeedile faiz oraıdır. Vergi sorası faiz oraı, omial faiz oraıı ödemesi gereke vergi oraıa göre düzeltilmesi sorasıda elde edilefaiz oraıdır. Bazı fiasal araçlarda elde edile faiz geliri mekul kıymet sermaye iradı adı altıda gelir vergisie tabidir. Öreği mevduatlarda ve repo işlemleride elde edile faiz geliri gibi. i(-t) Ahmet Aksoy, Ciha Tarıöve, Sermaye Piyasası Yatırım Araçları ve Aalizi, Gazi Kitabevi, Akara, 27. AliCeyla, Tura Korkmaz, Fiasal Tekikler, Eki Kitabevi, Bursa,2. GüveSayılga, SoruveYaıtlarıyla İşletmeFiasmaı, Turha Kitabevi, Akara,2. Kürşat Yalçıer, vd., Fiasal Tekikler vetürevaraçları, DetayYayıcılık, Akara,2. MehmetBahaKara, Yatırım Aalizi veportföy Yöetimi, GaziKitabevi, Akara,2. MuharremAfşar,AslıAfşar, Fiasal Ekoomi Detay Yayıcılık,Akara, 2. Turha Korkmaz, Ali Ceyla, Sermaye Piyasası ve MekulDeğer Aalizi,Eki Kitapevi, Bursa, 26. SadiUzuoğlu, ParaveDövizPiyasaları, Literatür Yayıevi, İstabul, 2. TSPAKB TemelLisaslama Sıavları Eğitim Notları İstabul. 59 6
.4.26 Teşekkür Ederim Sağlıklı ve mutlu bir hafta geçirmeiz temeisiyle, iyi çalışmalar dilerim 6