Cilt: Sayı: Volume: Issue: www.sosyalarastirmalar.com Issn: -9 AVRUA BRL UYUM SÜRECNDE TEK NUMARA ACL ÇARI SSTEM UYGULAMASINA AMBULANS ERSONELNN BAKII THE ERSECTIVE OF AMBULANCE STAFF TO THE SINGLE NUMBER EMERGENCY CALL SYSTEM IN THE ROCESS OF ADATATION TO THE EUROEAN UNION Ali EK* Gül Özlem YILDIRIM* * Öz Acil çarı hizmetleri, yaam hakkı ile dorudan ilikili önemli bir kamu hizmetidir. Türkiye de Avrupa Birlii (AB) uyum süreci ile balantılı olarak, hizmet alanında bir sistem deiiklii yaanmaktadır. Çalımada, u an mevcutta yaygın olarak kullanılan sistem ile pilot uygulama aamasında olan sistem deiikliinin, ambulans personeli gözünden deerlendirilmesi amaçlanmıtır. Mevcut çarı sistemi uygulamasında, acil yardım salayan kurumlar arası koordinasyon, acil çarı sisteminin teknik ve fiziki altyapısı yetersiz görülmektedir. AB uyum sürecinde uygulanan ve sistemin iyiletirilmesinde fırsat olarak görülen Tek Numara Acil Çarı Sistemi uygulamasında beklentiler genelde iyimser olmakla birlikte, pilot uygulamanın devam ettii Antalya da daha düüktür. Çalımadan elde edilen sonuçların, pilot uygulama aamasında olan deiim sürecine katkı salaması beklenmektedir. Anahtar Kelimeler: Avrupa Birlii, Tek Numara Acil Çarı Sistemi, Ambulans ersoneli, Kamu Hizmeti. Abstract Emergency call services, an important public service directly related to the right of life. In Turkey, a system change is experienced in the field of services in conjunction with the European Union (EU) harmonization process. In this study, we aimed to evaluate the widely used and currently available system and the pilot phase of system changes, from the point of view of ambulance staff. In the current call system, inter-agency coordination in providing emergency aid, technical and physical infrastructure of emergency call system seems insufficient. Single Number Emergency Call System applied in the EU integration process and seen as opportunity to improve the system applications, expectations are generally optimistic about the prospects but application is lower in the pilot project continued in Antalya. The results obtained from this study are expected to contribute to the process of change which is in the pilot phase. Keywords: European Union, Single Number Emergency Call System, Ambulance Staff, ublic Service. * Ör.Dr., Ege Üniversitesi Atatürk Salık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu, Bornova, ZMR ** Cilt: Sayı: Volume: Issue: www.sosyalarastirmalar.com Issn: -9
Giri Acil çarı sistemleri, acil durumlarda yardıma gereksinimi olan kiilerin yardım isteini iletebilmesi ve acil yardım hizmetlerinin organizasyonunun salanması amacıyla oluturulmutur. Yardım istemek için kiilerin merkez ile iletiim kurabilecei en kolay yol ise telefondur. Dünya nın her yerinde, acil çarı hizmetleri için kısa ve kolay akılda kalabilen numaralar kullanılmaktadır. Ülkeler acil yardım hizmetlerinin organizasyonunda, tüm acil yardım kurumları (ambulans, itfaiye, polis, sahil güvenlik vs) için ya ayrı ayrı numaralar kullanmakta ya da tüm acil yardım hizmetlerini tek numara ve merkezden yönettikleri ve tek numara acil çarı sistemi (TNAÇS) olarak adlandırılan sistemi kullanmaktadırlar. Türkiye de acil yardım hizmetlerinin organizasyonu, her acil birimin ayrı bir çarı numarası ve çarı merkezi (Ambulans;, tfaiye;, olis mdat; vs) olacak ekilde yapılanmıtır. Ancak AB uyum sürecinde tüm AB ülkelerinde kullanılan TNAÇS uygulaması için çalımalar yapılmı ve uygulama bazı illerde pilot uygulama seviyesinde balatılmıtır. AB uyum sürecinde, kamunun sunduu birçok hizmet alanında yenilikler, deiimler olumaktadır. Ancak çok azı, TNAÇS gibi vatandaın genelinin günlük hayatında önemli deiimler oluturmaktadır. Bununla birlikte acil çarı hizmetleri, dorudan yaam hakkı ile balantılıdır. Dolayısıyla sistemde yaanacak olan baarı ya da baarısızlıklar toplumun genelini ciddi ekilde etkileyecektir. Uygulamanın pilot aamada olması, sistemin yararlanıcıları üzerinde yani toplum üzerinde yapılacak çalımalarda, önemli kısıtlayıcı faktörler ortaya çıkarmaktadır. Bu açılardan bakıldıında TNAÇS pilot uygulamasında, sorun alanlarının tespiti ve çözüm önerilerinin oluturulması için sistem ve süreç hakkında bilgi sahibi olan, sistemin parçası profesyoneller üzerinde yapılacak çalımalar önemli görülmektedir (Eki, :). Çalımada, u an mevcutta yaygın olarak kullanılan sistem ile TNAÇS pilot uygulamasının, sistemin asli unsurlarından olan ambulans personeli gözünden deerlendirilmesi amaçlanmıtır. TNAÇS uygulamasının temel hedeflerinden olan, teknolojik altyapı ve organizasyon yapısının iyiletirilmesi ile salanması planlanan hizmetin hızlandırılması ve daha etkin hale getirilmesi konusunda, mevcut durum ve pilot uygulama deerlendirilecektir. Çalımadan elde edilen sonuçların, pilot uygulama aamasında olan TNAÇS uygulamasına ve konu ile ilgili daha sonra yapılacak olan bilimsel çalımalara katkı sunması beklenmektedir.. Kavramsal Çerçeve.. Acil Çarı Hizmetleri Acil durum; bir ii yapmak ya da önlem almak için kullanılabilecek sürenin kısıtlı olması, iin yapılmaması ya da önlemin alınmaması durumunda ölümcül bir riskin ortaya çıkabilmesini ifade eder. hizmetleri ise acil bir durumda, ek zararın olumaması ya da zararın daha kötü sonuçlar dourmaması için yapılması gereken hizmetlerin organizasyonudur (Eryılmaz :). Gelien teknolojinin de etkisiyle, vatandaın acil yardım hizmetlerinden beklentileri sürekli artmaktadır. Karılatıı güvenlik sorununun mümkün olduunca hızlı çözülmesini, acil salık hizmetine en kısa sürede ulamayı ve bir yangının mümkün olduunca hızlı söndürülmesini istemek vatandaın en temel haklarındandır. Acil durumlarda vatandaına yardım ulatırmak, yaam haklarını korumak modern devlet olmanın en önemli öelerindendir. hizmetlerinin deerlendirmesinde, vatanda tarafından birinci öncelik hizmetin mümkün olduunca kendisine hızlı ulaması üzerinedir. Oysa refah düzeyi yüksek ülkeler bile, acil yardım hizmetlerinin organizasyonunu sınırlı kamu kaynaklarını etkin kullanmak adına, belli bir corafi daılımda gerçekletirmektedir. Acil durum yönetiminde, elde bulunan sınırlı kaynaklarla mümkün olduunca fazla sayıda madura ulaabilmek önemlidir (Vatansever, :; Smith, :-). Hizmetin hiç kimsenin madur olmayacaı bir hız ve etkinlikte sunulması, kurulan haberleme sistemleri ile mümkün olmaktadır. Son yıllarda iletiim teknolojisinde ki gelimeler, hizmetin etkinliini salamak adına acil çarı hizmetlerini ön plana çıkarmaktadır. Acil durumlarda madur vatandaa ihtiyacı olduu hizmeti mümkün olduunca hızlı ve kaliteli götürebilmek, ancak iyi organize olmu ve çaın teknik altyapı gereksinimlerini karılayan bir acil çarı hizmetiyle mümkündür. Acil çarı hizmetleri, sistemin kalbi olarak kabul edilen bir acil çarı merkezinden yönetilmektedir. Acil çarı merkezleri sadece yardım taleplerini cevaplayan merkezler deildir. Bu merkezlerde acil yardımın nasıl yapılacaı planlanır ve yardım operasyonları yönetilir. Acil çarı sisteminin organizasyonunda, hizmetin yararlanıcı tarafından aktive edilmesi gerekir. Günümüz koullarında, acil yardım talebinde olan madurların ya da yakınlarının yardım isteyebilecei en önemli haberleme aracı telefondur. Vatanda ile acil yardım haberlemesini kolaylatırmak ve hızlandırmak adına acil çarı numaraları kullanılır. Acil durumlarda kullanılacak olan numaraların, kolay hatırda kalır, kısa bir numara olması gerekir (Kaplan, :). Cilt: Sayı: Volume: Issue: www.sosyalarastirmalar.com Issn: -9
.. Tek Numara Acil Çarı Sistemi (TNAÇS) Toplumlarda acil yardım gereksinimi olan insan sayısının artması ve hizmetin sosyallemesi ile acil yardım merkezlerinin müdahale etmesi beklenen olay sayılarında önemli artılar olmutur. Bu durum, her acil yardım hizmeti için farklı bir yönetim merkezi oluturan ve farklı acil çarı numaraları kullanan ülkeler için farklı acil birimlerin koordinasyonunu salamada ve hizmeti yeterince etkin sunmada sorunlar oluturmutur. Bununla birlikte, çok sayıda birbirinden farklı acil çarı numarasını vatandaın aklında tutması zorlamakta ve yardımların ulaım süresi olumsuz yönde etkilenmektedir. Hizmetin etkinliini ve acil yardım kurumları arasında ki koordinasyonu güçlendirmek adına, son yıllarda TNAÇS ülkeler tarafından daha çok önemsenmekte, tüm acil yardım kurulularının entegrasyonunun salandıı acil çarı merkezleri oluturulmaktadır (Terpstra, 9; Morandini, :- ). Avrupa Komisyonu 99 yılında AB vatandalarının serbest dolaım hakkından yola çıkarak, AB sınırlarında tüm acil durumlar için tek bir acil çarı numarasının kullanılmasına karar vermitir (European Commission, 99). yılında yayınlanan, Avrupa Komisyonu Kararı uygulamanın önemini ve gerekliliini pekitirmi, üye devletlerden acil çarı numarasını arayan kiilerin otomatik olarak yerlerinin belirlenebilmesi için gerekli çalımaların yapılmasını istemitir. Nisan e gelindiinde ise tüm üye devletler TNAÇS uygulaması geçi sürecini tamamlamılardır (European Commission, ; EENA, ). Türkiye, AB uyum sürecinde TNAÇS ile ilgili çalımalara, yılında Hollanda Hükümeti ve T.C. çileri Bakanlıı nın ibirlii ile yürütülen MATRA rojesi kapsamında balamıtır. Nisan de, Antalya ve Isparta pilot il olarak seçilmi, bu illerde pilot uygulama 9 yılında balamıtır. ilde TNAÇS geçiin salanması için çalımalar devam etmektedir. Geçi sürecinde acil yardım hizmetlerinde görevli personelin rol ve sorumluluklarında bir takım deiiklikler olmu, sistem deiiklii ile ilgili çeitli tartımalar yaanmıtır (Eki, :9). Uygulamanın temel gerekçelerinin içerisinde, acil çarı numarası aracılııyla tüm acil durumlar için yardım istenebilmesi ve dolayısıyla hizmetin ulaımının hızlanması, acil yardım organizasyonunun tek merkezden yapılması ile kurumlar arası koordinasyonun arttırılması, hizmetin sunumu için teknik ve fiziki altyapının iyiletirilmesi ve hizmetin etkinliinin arttırılması amaçlanmaktadır (European Union, 9; COCOM, ).. Materyal ve Yöntem Çalımada, TNAÇS pilot uygulama ili Antalya ile sosyo-ekonomik durum, turizm sektörü gelimilii konularında benzerlik gösteren, zmir ili kapsama alınmıtır. Çalıma evreni, Antalya ve zmir illerinde TC Salık Bakanlıı acil salık sistemi ve acil çarı merkezinde görev yapan ambulans personelinden oluturulmutur. Çalımanın örneklemini her iki ilden er kii olarak belirlenmi ve anket formları i adreslerine elden bırakılmıtır. zmir ilinden kii, Antalya ilinden kii olmak üzere toplam kii formları doldurarak aratırmacılara teslim etmitir. Çalıma, Mart Temmuz tarihleri arasında Ege Üniversitesi Bilim-Teknoloji Uygulama ve Aratırma Merkezi (EBLTEM) Bilimsel Aratırma rojesi Destei ile gerçekletirilmitir. Anket formunun ilk bölümünde katılımcıları tanımlayıcı bilgiler yer almıtır. kinci bölümde, ambulans personelinin mevcut acil çarı sistemi ve TNAÇS pilot uygulaması ile ilgili algılarını deerlendirmeye yönelik sorular yer almıtır. Çalımadan çıkacak sonuçlarda Türkiye geneli ile ilgili genellemeler ve deerlendirmeler hedeflenmemitir. Toplanan veriler SSS (Statistical ackage for the Social Sciences Chiago, III, USA), istatistik programı kullanılarak analiz edilmitir. Veri çözümlenmesinde frekans daılımı ve yüzdelerden yararlanılmı, deikenler arasındaki farkın belirlenmesinde ki-kare testi kullanılmıtır. <. istatistiksel olarak anlamlı kabul edilmitir.. Bulgular.. Katılımcıları Tanımlayıcı Bilgiler Çalımaya zmir ve Antalya ilinden (+) toplam kii katılmıtır. Katılımcıların % i (n=) kadın ve % i (n=) erkektir. %,9 u (n=) 9- ya, %, i (n=) - ya, %, i (n=) 9- ya, %, si (n=) - ya, %, si (n=) 9- ya, %, i (n=) - ya ve %, si (n=) 9 ve üzeri ya grubundadır. Ambulans hizmetlerinde görevli katılımcıların %, i (n=) - yıl, %, si (n=) - yıl, %9, ü (n=) -9 yıl, %, si (n=) - yıl ve %. i (n=) ve daha üzeri i deneyimine sahiptir. Katılımcıların, %9, i (n=) acil salık istasyonunda, %, i (n=) acil çarı merkezinde görev yapmaktadır. Katılımcıların, %, i (n=) TNAÇS ni olumlu bir uygulama olarak görürken, %, i (n=9) olumsuz bir uygulama olarak gördüünü, %,9 u da (n=) bu konuda fikrinin olmadıını belirtmitir. ABD ve Kanada da 9, Avustralya da, AB de gibi. MATRA rojesi: Türkiye nin AB uyum sürecinde, Hollanda Hükümeti ibirlii ile yürütülen bir hibe programıdır. roje kapsamında Türkiye de birçok farklı proje oluturulmu ve Hollanda Hükümeti ibirlii ile tamamlanmıtır. Cilt: Sayı: Volume: Issue: www.sosyalarastirmalar.com Issn: -9
.. Ambulans personelinin mevcut acil çarı sistemi ile ilgili algılarının deerlendirilmesi Katılımcılar, acil yardım salayan kurumlar arası (polis, itfaiye, ambulans hizmetleri) ibirlii ve koordinasyonun yeterliliine, %, (n=9) oranında kesinlikle yanıtını verirken, %, ü (n=) kesinlikle katılmadıını belirtmitir. Katılımcıların sadece %, i (n=9) mevcut acil çarı merkezlerinin teknolojik altyapısının yeterli olduu fikrine kesinlikle katıldıını belirtmi, bu oran acil çarı merkezlerinin fiziki altyapısının yeterli olduu görüünde %, (n=) ve acil çarı hizmetlerinde kullanılan iletiim araçlarının yeterli olduu görüünde % (n=) olarak bulgulanmıtır (Tablo ). Tablo : Ambulans personelinin mevcut acil çarı sistemi ile ilgili algıları veren kurumlar arası ibirlii ve koordinasy on Acil çarı merkezlerin in teknolojik altyapısı Acil çarı merkezlerin in fiziki altyapısı Acil çarı hizmetlerin de kullanılan iletiim araçları % n % n % n % n % n, 9,, 9,,,,,,,,.. Ambulans personelinin TNAÇS pilot uygulaması ile ilgili algılarının deerlendirilmesi Ambulans personelinin, %, ü (n=) TNAÇS uygulaması ile acil durumlarda vatanda tarafından aranabilecek acil çarı numarası karııklıının sona erecei görüüne kesinlikle yanıtını vermitir. Bu oran, hizmetinin olay yerine ulaım süresi kısalacaı görüünde %, (n=), acil yardım veren kurumlar arası ibirlii ve koordinasyonun artacaı görüünde %, (n=), acil,,, 9,, 9 9, yardım hizmetinin kalitesinin artacaı görüünde %, (n=) olmutur (Tablo ). Tablo : Ambulans personelinin TNAÇS uygulaması ile ilgili algıları Acil durumlard a vatanda tarafından aranabilece k acil çarı numarası karııklıı sona erer hizmetinin olay yerine ulaım süresi kısalır veren kurumlar arası ibirlii ve koordinasy on artar hizmetinin kalitesi artar % n % n % n % n % n,,,,, 9,,,, 9,,,9,,,, 9.. TNAÇS genel bakı açısını etkileyen durumlar TNAÇS genel deerlendirmesi ile cinsiyet, ya, görev süresi ve görev yeri arasında anlamlı istatistiksel iliki bulunmazken (p>,), TNAÇS genel deerlendirmesi ile görev yapılan il arasında istatistikî açıdan anlamlı iliki bulunmaktadır (p<,). zmir ilinde uygulamaya olumlu bakanların oranı %9, ken (n=), bu oran Antalya da %,9 (n=9) olmutur (Tablo ). Tablo : TNAÇS uygulamasına genel bakı ve görev yapılan ilin karılatırılması TNAÇS uygulamasına genel bakı? Olumlu Olumsuz Fikrim yok L zmir n % 9,,, Antalya n 9 %,9,, Toplam n 9 %,,,9,, 9,, p, Cilt: Sayı: Volume: Issue: www.sosyalarastirmalar.com Issn: -9
.. Ambulans personelinin TNAÇS uygulamasından beklentilerini etkileyen durumların deerlendirilmesi TNAÇS uygulamasından beklentiler ile cinsiyet, ya, görev süresi ve görev yeri arasında anlamlı istatistiksel iliki bulunmazken (p>,), TNAÇS uygulamasından beklentiler ile görev yapılan il arasında istatistikî açıdan anlamlı iliki bulunmaktadır (p<,). TNAÇS ile elde edilmesi planlanan kazanımlar ile ilgili tüm balıklarda, pilot uygulamanın devam ettii Antalya ilinde olumlu bakı açısı daha düük bulunmutur (Tablo ). Tablo : Ambulans personelinin TNAÇS uygulaması ile elde edilmesi planlanan kazanımları etkileyen durumların deerlendirilmesi Acil durumlarda vatanda tarafından aranabilecek acil çarı numarası karııklıı sona erer l zmir n 9 %,,,,, Antalya n %,,,,9 9, Toplam n 9 %,,,,, hizmetinin olay yerine ulaım süresi kısalır l zmir n %, 9,,, Antalya n %,,9,,9, Toplam n %, 9,,,, veren kurumlar arası ibirlii ve koordinasyon artar l zmir n 9 %,,,,, Antalya n 9 %,,,,, Toplam n %,,,9, 9,,,, hizmetinin kalitesi artar l zmir n %,9 9 9,,, Antalya n, %,,9 9,,, Toplam n 9. Tartıma %,,,,,, TNAÇS uygulaması ile birlikte önemli hedeflerden birisi, tüm acil durumlar için tek bir acil çarı numarasının kullanılabilir olması ve sistemde numara karııklıının sona ermesidir. Eki ve Torlak ın yılında yapmı olduu çalımada, ambulans numarasının bilinirlii %9 lar oranındayken, polis, itfaiye ve jandarma numaralarının bilinirlii anlamlı oranda dümektedir (Eki ve Torlak, :). Acil çarı numaralarının hatırlanabilirliinin düük olması, birbiri ile karıtırılabilmesi acil çarı hizmetlerinin etkinliini olumsuz etkilemektedir. Dolayısıyla, TNAÇS uygulaması sistemin hızının ve etkinliinin arttırılması adına önemli bir uygulama olarak görülmektedir (EENA, a). Bu çalımada yer alan katılımcıların yaklaık % ı, uygulama ile numara karııklıının sona ereceini düünmektedir. Ambulans personeli, mevcut sistemde acil çarı sisteminin teknik altyapısı ve iletiim araçlarını yaklaık % oranında, acil çarı merkezlerinin fiziki alt yapılarını da yaklaık % oranında yetersiz bulmaktadır. Avrupa Komisyonu TNAÇS uygulaması ile hizmetin hızını ve etkinliini arttırmak adına, bazı teknolojik altyapı yatırımlarını zorunlu kılmıtır. Bunlardan en önemlisi sayılabilecekler; yardım talebinde bulunan kiinin yerinin otomatik olarak belirlenmesi ve acil çarı numarasını kaza yapan aracın otomatik arayarak kazayı haber vermesi üzerine kurulmu olan HeERO rojesi dir (COCOM, ; HeERO, ). Bu çalımaya katılanların genel algısı TNAÇS uygulaması ile yaklaık % oranında acil çarı hizmetinin kalitesinin artacaı yönünde olmutur. TNAÇS uygulaması ile hizmetin etkinliinin ve hızının artacaı yönünde ki görülerde, sistemin pilot uygulamasının yapıldıı Antalya da görev yapan ambulans personelinin olumsuz düündüü görülmektedir. Uygulama ile hizmetin sunumunun hızlanacaını düünenlerin oranı zmir de % lardeyken, bu oran Antalya da % lara dümektedir. ilot uygulama ile oluan ilk yıl verilerine bakıldıında da ambulans personelinin görüünü Cilt: Sayı: Volume: Issue: www.sosyalarastirmalar.com Issn: -9
destekleyen bir sonuç çıkmaktadır. Antalya ilinde, TNAÇS uygulamasından önce, acil çarı merkezine çarı geldikten sonra ambulansın dakika içerisinde olay yerine ulama oranı %9 ken, pilot uygulama ile birlikte bu oran % lere dümektedir (AAHD, ). Bunun en önemli nedeni, Türkiye de tüm acil yardım kurulularının ortak görev yaptıı, entegrasyonunun salandıı acil çarı merkezinde, tüm acil durumlar için görev yapabilecek, özel yetimi personelin (Emergency Medical Dispatcher-Acil Tıbbi Yönlendirme personelinin) istihdamının olmamasıdır. TNAÇS Türkiye pilot uygulamasında, vatanda tek numaradan yardım talep edebilmektedir. Ancak telefonda ilk karısına çıkan ve santralist olarak adlandırılan görevli, kiinin talep ettii acil yardımın çeidine göre telefonu muhatabına aktarmaktadır. Dolayısıyla yardım isteme süresi kısalmamakta, tam tersi uzayabilmektedir (Eki, :). Acil çarı hizmetleri, kamu yararının en üst seviyede olduu hizmetlerdendir. Ortaya çıkabilecek acil durum sorunları, bireyleri etkiledii gibi zamanında müdahale edilmediinde, dier bireylere ve topluma da zarar verebilir, kamu güvenliini olumsuz etkileyebilir. Hatta bazı durumlarda Devlet otoritesinin tartıılmasına neden olabilir (Eki, :9). Acil çarı hizmetinin baarılı bir ekilde organize edilmesi, vatanda ile Devlet arasındaki güveni arttırmakta, kamu güvenliine katkı sunmaktadır. Acil çarı hizmetinin etkinlii için, özellikle büyük trafik kazaları, yangınlar gibi kitlesel olaylarda acil yardım salayan (ambulans, itfaiye, güvenlik) kurumların koordinasyonu son derece önemlidir. Türkiye de yaygın olarak kullanılan acil çarı sisteminde tüm acil yardım kuruluları farklı acil çarı numaraları ile aktive edilmekte ve farklı merkezlerden yönetilmektedir. Bu çalımada sistemde aktif olarak sorumluluk alan ve acil yardım operasyonlarında dier acil yardım kurumları ile birlikte görev yapan ambulans personelinin yarısından fazlasının mevcut sistemde, acil yardım salayan kurumlar arasındaki koordinasyonu yetersiz görmektedir. Eki ve arkadalarının yılında yapmı oldukları çalımada polis ve acil salık personelinden oluan örneklem grubu, acil yardım salayan kurumlar arasındaki koordinasyonu yüzde seksenin üzerinde yetersiz bulmutur (Eki vd., :). Türkiye nin mevcut acil yardım organizasyonunda kurumlar arası koordinasyon, sistemde görev yapan personel tarafından yetersiz görülmektedir. Bu aamada, AB uyum sürecinde yürütülen TNAÇS uygulaması sistemi iyiletirmek adına fırsat olarak kabul edilmelidir. TNAÇS uygulamasında, ambulans personelinin yaklaık % ı sistem deiiklii ile kurumlar arası koordinasyonu arttıracaını düünmektedir. Ancak bu oran sistemin pilot uygulama aamasında uygulandıı Antalya da % ler oranına dümektedir. TNAÇS uygulaması ile sistemde oluması beklenen iyiletirmeler deerlendirildiinde, tüm konularda iyileme beklentisi, uygulamanın pilot olarak uygulandıı Antalya da görev yapan personelde, uygulamanın henüz balamadıı zmir e göre daha düüktür. Acil çarı hizmetleri gibi birçok önemli kurumu ilgilendiren önemli bir kamu hizmetinde yaanan sistem deiikliinden sonra, bir takım sıkıntıların yaanması muhtemeldir. AB nin resmi aratırma irketi olan Eurobarometer yılında hazırlamı olduu raporda, TNAÇS geçi yapan üye devletlerde, teknik sorunlar bata olmak üzere hizmet kalitesini olumsuz etkileyen bir takım sorunların yaandıını ortaya koymaktadır (Eurobarometer, :). Türkiye de sistem deiiklii sırasında, bazı sorun alanlarının yaanması olaandır. Ancak bu sorun alanları, uygulamanın içerisinde yer alan profesyonellerin algısında, uygulamanın geneli hakkında olumsuz algı oluturmaması için önlemler alınmalıdır. Türkiye AB aday ülkesidir ve birçok hizmet alanında olduu gibi acil çarı hizmetlerinde de bir deiim yaamaktadır. TNAÇS uygulaması gibi insanların yaam hakkı ile dorudan balantılı bir deiimin, amacına ulaması için sistemin içerisinde yer alan personelin payda olarak kabul edilmeli, sorun alanlarının çözümü için ortak öneriler gelitirilmelidir.. Sonuç Acil çarı hizmetlerinin önemli bir unsuru olan ambulans personeli, mevcut çarı sisteminde, acil yardım salayan kurumlar arası koordinasyonu, acil çarı sisteminin teknik ve fiziki altyapısını yetersiz görmektedir. AB uyum sürecinde uygulanan ve sistemin iyiletirilmesinde fırsat olarak görülen TNAÇS uygulamasından beklentiler genelde iyimserdir. ilot uygulamanın devam ettii Antalya da sistem deiikliinden beklentiler ilk yılın sonunda, ambulans personeli tarafından olumsuz olarak deerlendirilmektedir. TNAÇS uygulaması, Avrupa Komisyonunun uygulamanın amacı çerçevesinde koymu olduu hedefler dorultusunda devam etmeli, pilot uygulamalardan çıkarılacak dersler iyi deerlendirilmeli ve uygulama ülke geneline yaygınlatırılırken fırsata dönütürülmelidir. AB uyum sürecinde, TNAÇS uygulaması gibi toplumun önemli bir kısmını dorudan ilgilendiren uygulamalarda, personel yapısı gibi ülkenin kendi dinamikleri de dikkate alınmalıdır. Sistem deiikliklerinin baarı ile gerçekletirilebilmesinde, en önemli etken mevcut sistemde görev yapan personel olabilmektedir. TNAÇS nin daha baarılı bir ekilde yaygınlatırılabilmesi için sorun alanlarına yönelik çözümler gelitirilirken, sistemde çalıanların önerileri dikkate alınmalıdır. Cilt: Sayı: Volume: Issue: www.sosyalarastirmalar.com Issn: -9
KAYNAKÇA AAHD (Acil Ambulans Hekimleri Dernei) (). Tek Numara ve Antalya Gerçei, http://www.aahd.org.tr/teknumara.html (eriim tarihi:..). COCOM (European Commıssıon- Communıcatıons Commıttee) (). Implementation of the European emergency number Results of the third data-gathering round, Working Document, http://www.eena.org/ressource/static/files/cocom_report.pdf (eriim tarihi:..). EENA (European Emergency Number Association) (), What is? http://www.eena.org/view/en/about/whatis.html (eriim tarihi:..). EK, Ali, KOLAÇ, Zülal, TÜLEK, Ayhan, ANIK, Nurcan, ÜNLÜOLU, lhami (). Tek Numara Çarı Sistemi le lgili Bir Anket Çalıması, Acil Tıp Dergisi, C., S., s.-. EK, Ali (). Kamu Hizmetinden Yararlanma Hakkı Çerçevesinde Acil Çarı Merkezlerinin Yönetimi, Yayımlanmamı Yüksek Lisans Tezi, Denizli: amukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. EK, Ali ve TORLAK, S. Evinç (). Avrupa Tek Acil Çarı Numarası Uygulama Sürecinde Acil Çaı Hizmetlerinden Yararlanma Durumu: Antalya ve zmir llerinin Karılatırılması, Türkiye Acil Tıp Dergisi, C., S., s.9-. ERYILMAZ, Mehmet (). Afet Tıbbı Terminoloji Sözlüü, Afet Tıbbı, Editörler; Mehmet Eryılmaz ve Ufuk Dizdar, Cilt:, s.-, Ankara: Ünsal Yayınları. Eurobarometer (). The European Emergency Number, Analytical Report, Wave, The Gallup Organızatıon, European Commission, http://ec.europa.eu/public_opinion/flash/fl en.pdf (eriim tarihi:..). European Commission (99). Council Decision, http://eurlex.europa.eu/lexuriserv/lexuriserv.do?uri=oj:l:99::: :EN:DF (eriim tarihi:9..). European Commission (). Your lifeline in the EU, http://ec.europa.eu/ information_society/doc/factsheets/-- bluerev-en.pdf (eriim tarihi:..). European Union (9). : Commission Says EU Single Emergency Number Must get Multilingual, http://europa.eu/rapid/pressrelease_i-9-_en.htm (eriim tarihi:..). HeERO (). ecall Hakkında, http://www.heeropilot.eu/view/tr/ecall.html (eriim tarihi: 9..). KALAN, M. Orhan (). GS, GRS ve GIS Teknolojileri Kullanılarak Acil Yardım Merkezi Otomasyon Merkezi Tasarımı, Yayımlanmamı Yüksek Lisans Tezi, Kayseri: Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. MORANDINI, O. aul (). in Europe A key factor against disability, Consensus Conference, eschiera del Garda, - 9 November, http://internazionali.ulss.verona.it/docs/projects/rdd/ppt/plenar y/eena.pdf (eriim tarihi:..). SMITH, hillip (). Emergency Call Management, Office of The Deputy rime Minister, The Commissioner of the London Fire, England. http://webarchive.nationalarchives.gov.uk//http:/w ww.communities.gov.uk/documents/fire/pdf/.pdf (eriim tarihi:..). TERSTRA, Tjerk (9). Slovak Roundtable on, November 9, 9, http://www.eena.org/ressource/static/files/tjerk_terpstra.pdf (eriim tarihi:..). VATANSEVER, Kevser (). Acil Salık Hizmetlerinin Organizasyonu, Afetlerde Salık Hizmetleri Yönetimi, Salık Bakanlıı Salık rojesi Genel Müdürlüü, Ankara: Takav Matbaacılık. Cilt: Sayı: Volume: Issue: www.sosyalarastirmalar.com Issn: -9