Ekonomi Bülteni, Sayı: 23 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ercan Ergüzel Ali Can Duran 1
DenizBank Ekonomi Bülteni Yurt Dışı Gelişmeler Dünya Bankası büyüme tahminini düşürdü. Dünya Bankası global büyüme tahminini %2.4 den %2.2 ye revize etti. Dünya Bankası özellikle deflasyonla savaşmak ve ekonomisini desteklemek için agresif para politikası uygulayan Japonya nın büyüme tahminini iki kat arttırmasına karşın bazı gelişmekte olan ülkelerde beklenenin üzerinde yaşanan yavaşlama ve Avrupa daki resesyonun daha da derinleşmesi nedeniyle bu yıl ekonominin daha yavaş büyüyeceğini belirtti. Dünya bankası ayrıca son yıllarda global büyümeye öncülük eden bazı büyük gelişmekte olan ülkelerin en son finansal krizden sonra yaşadıkları hızlı büyüme oranlarını yakalayamayacağını ve büyümeyi devam ettirmek için yapısal reformlara odaklanmaları hususunda uyarıda bulundu. Büyüme tahminlerine ek olarak yapılan açıklamada hisse senedi, tahvil ve döviz piyasalarındaki dalgalanmaların ciddi bir sorun olmadığı, kriz sonrası iyileşme sürecinde görülen kısa vadeli düzeltmeler olduğu belirtildi. FED in varlık alım programını ne zaman azaltacağına yönelik belirsizliğin yarattığı endişelerin ardından Dünya Bankası nın özellikle büyük gelişmekte olan ülkeler için aşağı yönlü revize ettiği büyüme tahminleri risk iştahı üzerindeki baskının artmasına neden oldu. BOJ para politikasında bir değişiklik yapmadı. Japonya Merkez Bankası gerçekleştirdiği para politikası toplantısında ekonomiyi desteklemek ve piyasalardaki volatiliteyi azaltma amacıyla ek önlem almayacağını açıkladı. BOJ un devlet tahvillerindeki problemlere değinmemesi yatırımcılar tarafından negatif karşılandı. Büyümeyi desteklemek ve deflasyonla mücadele etmek için Nisan ayında açıklanan para tabanını iki katına çıkarma planına (yıllık 6-7 trilyon Yen varlık alımı) sadık kalan BOJ, toplantı açıklamasında Japonya ekonomisinin toparlanmaya başladığını söyledi. BOJ un bu toplantıda tahvillerdeki volatiliteye yönelik bir hamle yapmamış olmasına karşın bir sonraki gün yayınlanan toplantı tutanaklarında bir üyenin tahvil piyasasındaki beklentilerin istikrara kavuşması ve dolayısıyla volatiliteyi azaltması için varlık alımlarının 2 yıllık bir süre ile kısıtlanması gerektiğini savunduğu belirtildi. Veriler ABD de toparlanmaya işaret ediyor. ABD de haftalık işsizlik maaşı başvuruları 9 Haziran ile son bulan haftada 12 bin kişi gerileyerek 346 bin olan beklentilerin altında 334 bin adet olarak açıklandı. Mayıs verisinin ardından en düşük değer olan başvuru sayıları ayrıca kriz öncesi seviyelerine yaklaşmış durumda. Ayrıca bir hafta geç açıklanan işsizlik maaşı almaya devam eden kişi sayısı Mayıs ın son haftasında hafif bir artış göstermiş olsa da krizde yükseldiği seviyenin %55 altına 2.9 milyon kişiye kadar gerilemiş durumda. Bunun yanında perakende satışları Nisan ayındaki %.1 lik sınırlı artışın arından Mayıs ayında % olan beklentileri aşarak %.6 lık bir artış sergiledi. Açıklanan veriler ABD de artan konut fiyatları ve düzelen istihdam piyasasına bağlı olarak artan tüketici güveninin tüketimin harcamalarının artmasına ve dolayısıyla yine istihdama destek veren verimli bir döngünün başladığına işaret etmiş oldu. Euro Bölgesi Sanayi Üretimi pozitif sinyaller veriyor. Euro Bölgesi nde Nisan ayına ait sanayi üretimi verisi mevsimsellikten arındırılmış olarak bir önceki aya göre değişim göstermesi beklenmemesine karşın % lük artış kaydetti. Son 3 aydır sırasıyla %.3, % ve % artış kaydeden sanayi üretim endeksi bölge ekonomisinin uzun süredir yaşadığı resesyondan çıkabilmesi için umut verici bir gelişme oldu. Bir önceki yılın aynı göre ise bir süredir sert bir daralmayı işaret eden sanayi üretimindeki yıllık bazdaki daralma hızı ise %.6 ya kadar gerilemiş durumda. Bir önceki hafta açıklanan üretim PMI verileri de imalat sanayiinde daralmanın yavaşladığına işaret etmişti. Euro Bölgesi nde enflasyon halen düşük. Euro Bölgesi nde Mayıs ayı enflasyon oranı ilk tahminde tarihi düşük seviyesi olan %1.2 den %1.4 e yükselmişti. Nihai değeri de %1.4 olarak teyit edilen enflasyon oranı halen %2 lik hedefin altında kalarak ECB nin ekonomik aktiviteyi canlandırıcı adımları arttırması için elini rahatlatan bir seviyede kalmaya devam etti. ECB en son toplantısında para politikasında bir değişikliğe gitmezken bölge ekonomisinin bu yıl sonuna doğru resesyondan çıkmadığı taktirde bazı politika araçlarını devreye sokabileceklerini belirtmişti. Endonezya Merkez Bankası Faizi Arttırdı. Brezilya nın yavaşlayan ekonomisine karşın enflasyon oranının düşürmek için politika faizini 5 baz puan arttırmasının ardından Endonezya Merkez Bankası da politika faiz oranını sürpriz bir şekilde 25 baz puan arttırarak %6 seviyesine yükseltti. Merkez bankasının sürpriz faiz kararının arkasında yükselen enflasyon beklentileri ve finansal piyasalardaki istikrarı sağlama isteği etkili oldu. Merkez bankası ek olarak kendi para biriminde istikrara kavuşturmak için piyasaya büyük miktarlarda dolar sürebileceğini de belirtti. S&P ABD nin kredi görünümünü negatiften durağana çevirdi. 211 yılında ABD nin en yüksek not olan AAA kredi notunu bir basamak aşağıya indirerek AA+ olarak belirleyen kredi derecelendirme kuruluşu Standard & Poor s ülkenin kredi notunun görünümünü revize ederek negatiften durağana çıkardı. S&P yakın dönemde kredi notunun düşürülmesi ihtimalinin %33 azaldığını belirtti. Görünümün değiştirilmesine gerekçe olarak ise azalan dış borç yükü ve mali politikanın etkinliği gösterildi. 2
DenizBank Ekonomi Bülteni Yurt İçi Gelişmeler Ekonomik Büyüme, 213 1.Çeyrek Türkiye ekonomisi 1.çeyrekte geçen yılın ilk çeyreğine göre %2.3 olan piyasa beklentilerinin üzerinde %3. lük bir büyüme kaydetti. Böylece yıllık büyüme oranı %2.2 de sabit kaldı. Bir önceki çeyreğe göre değişimi gösteren mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış endeks ise son 2 çeyrektir kaydettiği %.1 lik sınırlı büyümenin arından % lık bir güçlü bir büyümeye işaret etti. Üretim yöntemiyle GSYH incelendiğinde, ilk çeyrekte ekonominin %26 sını oluşturan imalat sektörü geçen yılın aynı çeyreğine göre %2.8 lik büyüme ile ilk çeyrek GSYH büyümesine.72 puan katkı yaparken, en büyük katkının.78 puan ile Mali aracı kuruluşların faaliyetlerinden geldiği gözlemleniyor. 15% 1% 5% % -5% -1% -15% -4.4% -2.8% -6.9% -7.8% -14.7% GSYH Büyümesi (Çeyreklik ve Yıllık) -7.9% 8.3% 9.2%9.2% 9.% 9.9% 8.8% 6.7% 5.1% 12.6% 1% 5.9% 9.3% 12.4% 3.2% 9.3% 8.7% 2.2% 2.2% 5.9% 5.3% 5.3% 3.3% 2.9% % 1.4% 3.% -4.8% 1.3% Çeyreklik Yıllık 1Ç9 3Ç9 1Ç1 3Ç1 1Ç11 3Ç11 1Ç12 3Ç12 1Ç13 GSYH harcamalar yöntemi ile incelendiğinde, ekonominin yaklaşık %7 ini oluşturan Hanehalkı harcamalarının son 4 çeyrektir bir önceki yılın aynı çeyreğine göre gerilemesinin ardından ilk çeyrekte %3 lük bir artış kaydettiği görülüyor. İç talebin hareketlenmeye başladığının göstergesi olan hanehalkı tüketimi böylece 211 in son çeyreğinden bu yana ilk kez 2.1 puan ile GSYH ye pozitif bir katkıda bulundu. Ayrıca son 5 çeyrektir daralan yatırım harcamaları da ilk çeyrekte %.2 artış kaydetti; fakat bu artışın %9.1 oranında azalan özel sektör yatırım harcamalarına karşın %82 oranında artan kamu yatırım harcamalarından kaynaklı olduğu dikkat çekti. İlk çeyrek büyüme rakamları incelendiğinde büyümenin ihracattan yavaş yavaş iç tüketime doğru kaymaya başladığı söylenebilir. Son dönemde bankacılık sektöründe kredilerdeki artışın iç talebi desteklediği dikkat çekerken 2.çeyreğe ait veriler de kredi artış hızının artmaya devam ettiğine işaret ediyor. Merkez Bankası nın referans değerinin üzerinde seyreden kredi artış hızını yavaşlatmak için otoriteler tarafından sert makro ihtiyati önlemler alınmadığı taktirde kredilerin iç talebe güçlü desteğinin devam edeceğini ve %4. lük OVP hedefinin yakalanabileceğini düşünüyoruz. Ödemeler Dengesi, Nisan 213 Nisan ayında Cari açık 8.1 milyar $ olan piyasa beklentilerinin hafif üzerinde 8.2 milyar $ olarak açıklandı böylece 12 aylık cari açık da Nisan ayında 3.6 milyar $ artarak 51.3 milyar $ seviyesine yükseldi. Bu artışta daha önce açıklanan dış ticaret verilerinin işaret ettiği gibi ithalatlardaki artışın önemli rol oynadığı gözlemleniyor. Yılın ilk 4 ayında verilen açık ile yıl sonu için 6.7 milyar $ olan OVP hedefinin %4 ı kadar açık veriliş durumda. (Milyar $) 2-2 -4-6 -8 Finansman tarafı incelendiğinde, kaynağı belli olmayan 27 29 211 213 döviz hareketlerinin yer aldığı Net Hata Noksan kaleminin Nisan ayında da 1.4 milyar $ lık önemli miktardaki çıkışa işaret etmesi ile yılın ilk 4 ayında 5.6 milyar $ lık bir çıkış gerçekleşmiş oldu. Bankacılık sektörünün net kredi kullanımı Mart ayında yıllık rakamlarla Şubat ayına göre %87 artış kaydetmesinin ardından Nisan da %2 lik bir gerileme ile 11.9 milyar $ seviyesinde gerçekleşti. 12 aylık verilerde Doğrudan Yatırımlar geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre %33 oranında gerileyerek Cari Açığı karşılama oranı %16 ya geriledi. Portföy yatırımları tarafında ise Nisan ayında bir önceki yıla göre %8 artış göstermesinde 6 kat artan tahvil portföyleri önemli rol oynadı. Cari Denge'nin Kompozisyonu Enerji Dışı Cari Açık Enerji Açığı - -51.3-5 Cari Açık 3
H. Senedi Piyasaları Para Piyasaları Haftalık ve Aylık Getiri DenizBank Ekonomi Bülteni Emtia End. Altın 5 Günlük Değ (%, $ Bazında). -.1 Emtia End. Altın 1 Aylık Değ (%, $ Bazında) -3. TL-Basket.5 TL-Basket -3.9 EURO/$.8 EURO/$ 3.1 MSCI TR -2.3 MSCI TR -17. MSCI EM MSCI EM -9.8 -.8-4 -3-2 -1 1-17 -15-13 -11-9 -7-5 -3-1 1 3 Hafta genelinde risk iştahında düşüş etkili oldu. 1.4 1.2.8.6 USD Libor 1 ay, 3 ay ve 12 ay (%) 12 Aylık USD Libor 3 Aylık USD Libor 1 Aylık USD Libor %.68 1.2.8 3 Aylık Libor Faizi (%) USD JPY EUR %.27.2 %.19. Ocak 1 Ocak 11 Ocak 12 Ocak 13 Ocak 1 Ocak 11 Ocak 12 Ocak 13 %.27 %.15 %.13 Libor faizleri çok sınırlı aşağı yönlü hareketine devam etti Endonezya-JCI Kore-Kospi Hindistan-Sensex Çin-Shangai TR- BIST1 Mac-Bux Rus-Micex Cz-Prague Pol-WIG Br-Bovespa Meks-Bolsa MSCI Emerging Jp-Nikkei225 Ger-Dax Fr-Cac4 UK-FTSE 1 EU-DJ Stoxx 5 ABD-DJ Indus G-7 Ortalama MSCI Global -14. 5 Günlük Değ (%) -6.3-2.1-4. -1.8-2.7-4.9-2.5-14..3 -.3-8.3-2.1-5.5-7.8-4.7-5.8-2.7-9.8-1.5-2.2-1.4-5.2-1.1-4.2-1.7 -.3 -.8-5. -2.8 - -14-12 -1-8 -6-4 -2 2 4 6 4.7 5.7 Hisse Senedi Endeksleri (Ocak 211=1) 14 13 12 MSCI Türkiye Endeksi 11 1 9 8 7 MSCI GOÜ Endeksi 211 212 213 Neredeyse bütün hisse senedi endeksleri gerilerken, BIST diğerlerinden pozitif ayrıştı Not: Tüm veriler raporun çıktığı Cuma günü saat 12: itibarı ile güncellenmiştir. 4
Emtia Piyasaları Döviz Piyasaları Değer Kaybediyor Değerleniyor Tahvil Piyasaları DenizBank Ekonomi Bülteni 14 12 1 8 6 Gösterge Tahvil Faiz Oranı MB Haftalık Repo Faizi Politika Faiz Oranları (%) 4 3 2 GOÜ CDS'leri ve Ratingler (5 Yıl; Fitch, LT FX) TR, BBB- Poland, A- Rus, BBB Bra, BBB 4 2 Gecelik Borç Alma ve Borç Verme Faiz Koridoru MB Ağırlıklı Ortalama Fonlama Faizi Ocak 11 Ocak 12 Ocak 13 1 Ocak 11 Ocak 12 Ocak 13 Haftanın son gününde GOÜ tahvillerine geri dönüşe paralel Gösterge Tahvil %6.15 e kadar geriledi USD'ye Karşı Değişim (%, Pozitif Değerler= $'a karşı değerleniyor) BRL -5.3 MXN -3.5 CZK.2 3.8 PLN 1.8 1.3 HUF 2.5 4.3 ZAR -6.4 KRW -1.8 -.8 TRY -2.2 JPY 7.7 2.6 GBP 2.7 5 Günlük Değ (%) EURO 3.1.7-7 -5-3 -1 1 3 5 7 GOÜ Para Birimleri ($'a Karşı) Ocak 11 Mayıs 11 Eylül 11 Ocak 12 Mayıs 12 Eylül 12 Ocak 13 Mayıs 13 9 1 11 12 TL GOÜ Ortalaması 13 Gelişmekte Olan Ülkelere girişler nedeniyle GOÜ para birimleri de değerlendi Emtia Endekslerinde Değişim (%) -1.3 Tarım - -3.5 Tem. Maden -4.9-4.6 Değ. Maden -3. Enerji Top. Endeks 5 Günlük Değ (%). -5-4 -3-2 -1 1 2 Endişe (VIX) Endeksi 5 45 4 35 3 25 2 15 1 21 211 212 213 Özellikle GOÜ başta global büyüme tahminlerinin düşürülmesi Emtialar üzerinde baskı oluşturdu Not: Tüm veriler raporun çıktığı Cuma günü saat 12: itibarı ile güncellenmiştir. 5