ÜSTEL VE Kİ-KARE DAĞILIMLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN SİMULASYON İLE ÜRETİLEN RANDOM SAYILARLA GÖSTERİLMESİ



Benzer belgeler
LOGİSTİC DAĞILIM VE RANDOM SAYI ÜRETİMİ

Bağımsızlık özelliğinden hareketle Ortak olasılık fonksiyonu (sürekli ise

2016 YILI I.DÖNEM AKTÜERLİK SINAVLARI RİSK ANALİZİ VE AKTÜERYAL MODELLEME. aşağıdaki seçeneklerden hangisinde verilmiştir? n exp 1.

Ki- kare Bağımsızlık Testi

5. Ders. Dağılımlardan Rasgele Sayı Üretilmesi Ters Dönüşüm Yöntemi

EME 3117 SİSTEM SIMÜLASYONU. Girdi Analizi Prosedürü. Dağılıma Uyum Testleri. Dağılıma Uyumun Kontrol Edilmesi. Girdi Analizi-II Ders 9

SIMÜLASYON DERS SORUMLUSU: DOÇ. DR. SAADETTIN ERHAN KESEN. Ders No:5 Rassal Değişken Üretimi

MONTE CARLO BENZETİMİ

BİYOİSTATİSTİK İstatistiksel Tahminleme ve Hipotez Testlerine Giriş Dr. Öğr. Üyesi Aslı SUNER KARAKÜLAH

NİĞDE İLİ RÜZGAR ENERJİSİ POTANSİYELİ WIND ENERGY POTENTIAL OF NIGDE PROVINCE

İşlenmemiş veri: Sayılabilen yada ölçülebilen niceliklerin gözlemler sonucu elde edildiği hali ile derlendiği bilgiler.

AKT201 MATEMATİKSEL İSTATİSTİK I ÖDEV 6 ÇÖZÜMLERİ

ISF404 SERMAYE PİYASALARI VE MENKUL KIYMETYÖNETİMİ

7. Ders. Bazı Kesikli Olasılık Dağılımları

İŞLETİM KARAKTERİSTİĞİ EĞRİSİ VE BİR ÇALIŞMA THE OPERATING CHARACTERISTIC CURVE AND A CASE STUDY

Yatırım Projelerinde Kaynak Dağıtımı Analizi. Analysis of Resource Distribution in Investment Projects

İstatistik ve Olasılık

WEIBULL DAĞILIM PARAMETRELERİNİ BELİRLEME METODLARININ KARŞILAŞTIRILMASI

TAHMİNLEYİCİLERİN ÖZELLİKLERİ Sapmasızlık 3.2. Tutarlılık 3.3. Etkinlik minimum varyans 3.4. Aralık tahmini (güven aralığı)

ˆp x p p(1 p)/n. Ancak anakütle oranı p bilinmediğinden bu ilişki doğrudan kullanılamaz.

HİPOTEZ TESTLERİ. İstatistikte hipotez testleri, karar teorisi olarak adlandırılır. Ortaya atılan doğru veya yanlış iddialara hipotez denir.

İSTATİSTİK 2. Tahmin Teorisi 07/03/2012 AYŞE S. ÇAĞLI.

Tahmin Edici Elde Etme Yöntemleri

İSTATİSTİKSEL TAHMİNLEME VE HİPOTEZ TESTİ

İSTATİSTİK DERS NOTLARI

DÖNEM I BİYOİSTATİSTİK, HALK SAĞLIĞI VE RUH SAĞLIĞI DERS KURULU Ders Kurulu Başkanı : Yrd.Doç.Dr. İsmail YILDIZ

İstatistik ve Olasılık

EME 3117 SİSTEM SİMÜLASYONU. Rassal Sayı ve Rassal Değer. Üretimi. Rassal Sayı Üretimi

İSTATİSTİKSEL FORMÜLLER VE TABLOLAR

İSTATİSTİKSEL TAHMİN. Prof. Dr. Levent ŞENYAY VIII - 1 İSTATİSTİK II

Bir Rasgele Değişkenin Fonksiyonunun Olasılık Dağılımı

POLİNOMLAR. reel sayılar ve n doğal sayı olmak üzere. n n. + polinomu kısaca ( ) 2 3 n. ifadeleri polinomun terimleri,

Hipotez Testleri. Parametrik Testler

Yrd. Doç. Dr. Neşet Demirci, Balıkesir Üniversitesi NEF Fizik Eğitimi. Parametrik Olmayan Testler. Ki-kare (Chi-Square) Testi

ANA NİRENGİ AĞLARINDA NİRENGİ SAYISINA GÖRE GPS ÖLÇÜ SÜRELERİNİN KURAMSAL OLARAK BULUNMASI

ÖRNEKLEME TEORİSİ VE TAHMİN TEORİSİ

Tümevarım_toplam_Çarpım_Dizi_Seri. n c = nc i= 1 n ca i. k 1. i= r n. Σ sembolü ile bilinmesi gerekli bazı formüller : 1) k =

HALL ETKİLİ AKIM TRANSFORMATÖRÜNÜN SPEKTRAL VE İSTATİSTİKSEL ANALİZİ

AFYONKARAHİSAR İLİ YENİLENEBİLİR ENERJİ POTANSİYELİ. Ziya DEMİRKOL 1 Mehmet ÇUNKAŞ 2

IE 303T Sistem Benzetimi L E C T U R E 6 : R A S S A L R A K A M Ü R E T I M I

İçindekiler. Ön Söz... xiii

İleri Diferansiyel Denklemler

İSTATİSTİKSEL HİPOTEZ TESTLERİ (t z testleri)

f n dµ = lim gerçeklenir. Gösteriniz (Bu teorem Monoton yakınsaklık teoreminde yakınsaklık f n = f ve (f n ) monoton artan dizi

Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi. Pamukkale University Journal of Engineering Sciences

KALİTE VE SÜREÇ İYİLEŞTİRME İÇİN MÜŞTERİ GERİ BİLDİRİMLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

İstanbul Göztepe Bölgesinin Makine Öğrenmesi Yöntemi ile Rüzgâr Hızının Tahmin Edilmesi

ANADOLU ÜNivERSiTESi BiLiM VE TEKNOLOJi DERGiSi. SZASZ TIPI OPERATORlERlE poıinom AGIRUKU UZAYLARDA YAKLAŞıM. Nurhayat ispir 1

BÖLÜM 3 YER ÖLÇÜLERİ. Doç.Dr. Suat ŞAHİNLER

3. Ders Parametre Tahmini Tahmin Edicilerde Aranan Özellikler

T.C. PAMUKKALE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ MATEMATİK ANABİLİM DALI

(3) Eğer f karmaşık değerli bir fonksiyon ise gerçel kısmı Ref Lebesgue. Ref f. (4) Genel karmaşık değerli bir fonksiyon için. (6.

Rassal Değişken Üretimi

İstatistik ve Olasılık

İstatistik ve Olasılık

ANADOLU ÜNİVERSİTESİ. ENM 317 MÜHENDİSLİK İSTATİSTİĞİ İYİ UYUM TESTİ Prof.Dr. Nihal ERGİNEL

EME 3105 SİSTEM SİMÜLASYONU. Sürekli Dağılımlar (2) Sürekli Rassal Değişkenlerin Modellemesinde Kullanılan Dağılımlar.

Galois cisimleri ve en yüksek çözümlü 2 k-1 tasarmlarnn oluturulmas

EME 3105 SİSTEM SİMÜLASYONU. Girdi Analizi Prosedürü. Dağılıma Uyum Testleri. Dağılıma Uyumun Kontrol Edilmesi. Girdi Analizi-II Ders 9

ALTERNATİF SİSTEMLERİN KARŞILAŞTIRILMASI

6. Uygulama. dx < olduğunda ( )

MONTE CARLO BENZETİMİ

AYRIK DALGACIK DÖNÜŞÜMÜ İLE GÜRÜLTÜ SÜZME

İstatistik ve Olasılık

EME 3117 SISTEM SIMÜLASYONU. Üçgensel Dağılım. Sürekli Düzgün Dağılım. Sürekli Rassal Değişkenlerin Modellemesinde Kullanılan Dağılımlar

Diziler ve Seriler ÜNİTE. Amaçlar. İçindekiler. Yazar Prof.Dr. Vakıf CAFEROV

Termik Üretim Birimlerinden Oluşan Çevresel-Ekonomik Güç Dağıtım Probleminin Genetik Algoritma Yöntemiyle Çözümü

Yatırım Analizi ve Portföy Yönetimi 4. Hafta. Dr. Mevlüt CAMGÖZ

ISF404 SERMAYE PİYASALAR VE MENKUL KIYMETLER YÖNETİMİ


İSTATİSTİKSEL TAHMİNLEME. Örneklem istatistiklerinden hareketle ana kütle parametreleri hakkında genelleme yapmaya istatistiksel tahminleme denir.

OKUL ÖNCESİ DÖNEM İŞİTME ENGELLİLERDE MÜZİK EĞİTİMİ İLE ÇOCUKLARIN GELİŞİM ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE TERAPÖTİK BİR ÇALIŞMA

KÖKLÜ İFADELER. = a denklemini sağlayan x sayısına a nın n inci. Tanım: n pozitif doğal sayı olmak üzere kuvvetten kökü denir.

Olasılık ve İstatistik (IE 220) Ders Detayları

5. Ders Yeterlilik. f(x 1 ; x 2 ; :::; x n ; ) = g (T (x 1 ; x 2 ; :::; x n ); ) h(x 1 ; x 2 ; :::; x n )

Değişkenler: Bir problemin modeli kurulduktan sonra değeri hesaplanacak olan bilinmeyen simgelerdir.

Stokastik Süreçler (MATH495) Ders Detayları

ALTERNATİF SİSTEMLERİN KARŞILAŞTIRILMASI

SIRA İSTATİSTİKLERİ VE UYGULAMA ALANLARINDAN BİR ÖRNEĞİN DEĞERLENDİRMESİ

İstatistik ve Olasılık

Ki- Kare Testi ANADOLU ÜNİVERSİTESİ. ENM 317 MÜHENDİSLİK İSTATİSTİĞİ İYİ UYUM TESTİ Prof.Dr. Nihal ERGİNEL

BİR ÇUBUĞUN MODAL ANALİZİ. A.Saide Sarıgül

SAYISAL ÇÖZÜMLEME. Sayısal Çözümleme

4/16/2013. Ders 9: Kitle Ortalaması ve Varyansı için Tahmin

SPEARMAN SIRA KORELASYONU KATSAYISINDA TEKRARLANAN DEGERLER VE BİR UYGULAMA

EME 3117 SİSTEM SİMÜLASYONU. Üçgensel Dağılım. Sürekli Düzgün Dağılım. Sürekli Rassal Değişkenlerin Modellemesinde Kullanılan Dağılımlar

TEMEL KAVRAMLAR GİRİŞ

FİBER BRAGG IZGARA TABANLI OPTİK SENSÖRÜN ANALİZİ

İÇİNDEKİLER. BÖLÜM 1 Değişkenler ve Grafikler 1. BÖLÜM 2 Frekans Dağılımları 37

DENEYĐN AMACI: Bu deneyin amacı MOS elemanların temel özelliklerini, n ve p kanallı elemanların temel uygulamalarını öğretmektir.

Vektör bileşenleri için dikey eksende denge denklemi yazılırak, aşağıdaki eşitlik elde edilir. olarak elde edilir. 2

3 KESİKLİ RASSAL DEĞİŞKENLER VE OLASILIK DAĞILIMLARI

ON THE TRANSFORMATION OF THE GPS RESULTS

GaAs-TABANLI FİBER GLAS VE LAZERLERDE KILAVUZLANMIŞ ELEKTROMANYETİK ALAN MODLARININ ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ

: Boş hipotez, sıfır hipotezi : Alternatif hipotez

Diferansiyel Gelişim Algoritmasının Termik Birimlerden Oluşan Çevresel Ekonomik Güç Dağıtım Problemlerine Uygulanması

Programlama Dilleri 1. Ders 3: Rastgele sayı üretimi ve uygulamaları

İÇİNDEKİLER. Ön Söz Polinomlar II. ve III. Dereceden Denklemler Parabol II. Dereceden Eşitsizlikler...

DOĞRUSAL PROGRAMLAMA İLE PORTFÖY OPTİMİZASYONU VE İMKB VERİLERİNE UYGULANMASI ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA

METAL MATRİSLİ DAİRESEL DELİKLİ KOMPOZİT LEVHALARDA ARTIK GERİLMELERİN ANALİZİ

Transkript:

C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 4, Sayı, 3 97 ÜSTEL VE Kİ-KARE DAĞILIMLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN SİMULASYON İLE ÜRETİLEN RANDOM SAYILARLA GÖSTERİLMESİ Yalçı KARAGÖZ Cumhuriyet Üiversitesi İİBF, İşletme Bölümü Özet Bu çalışmada üstel ve Ki-Kare dağılımları hakkıda geel bilgiler verilmiş ve aralarıdaki ilişki teorik olarak icelemiştir. Bu dağılımlar içi bilgisayar ortamıda simülasyo tekiği ile radom sayı üretimi yapılmıştır. Bu amaçla, üstel ve Ki-Kare dağılımlarıı programları, delphi programlama dili kullaılarak yapılmıştır. Herbir dağılım içi adet radom sayı üretilmiştir. Bu radom sayılar arasıdaki ilişkii belirlemesi içi Ki-Kare uyguluk testi yapılmıştır. Aahtar Kelimeler: Olasılık, Dağılımlar arasıdaki İlişki, Radom Sayılar, Simülasyo, Radom Sayı Üretimi Abstract Demostratio of Relatioship betwee Expoetial ad Chi-Square Distributios With Radom Numbers Produced by Simulatio I this study, the geeral iformatio about expoetial ad Chi-Square distributios have bee give ad relatio betwee them have bee examied theoretically. For these distributios radom umbers have bee geerated by the simulatio method i computer. For this purpose, programmes of expoetial ad Chi-Square distributios have doe by usig delphi programmig laguage. For each distributios radom umbers have bee geerated. For determiatio of relatio betwee this radom umbers the Chi-Square goodess-of-fit test have bee doe. Keywords: Probability, Relatio Betwee Distributios, Radom umbers, Simulatio, Radom Numbers Geeratio GİRİŞ Üstel ve Ki-Kare dağılımları arasıdaki teorik ilişkiyi, üretilecek radom sayılarla da göstermek içi, bu dağılımları belirli parametrelerie göre üretilecek ola radom sayı değerleri arasıdaki uyguluk iceleecek ve %5 öem seviyeside Ki-Kare uyguluk testi yapılacaktır.. ÜSTEL VE Kİ-KARE DAĞILIMLARI VE ARALARINDAKİ İLİŞKİ İÇİN TEORİK BİLGİLER a) Üstel Dağılım Üstel Dağılımı Olasılık Yoğuluk Foksiyou:

98 KARAGÖZ X radom değişke ve α > olmak üzere, λe, x > içi f (x) =, diğer durumlarda foksiyoua, üstel dağılımı olasılık yoğuluk foksiyou deilir. Foksiyodaki λ skala parametresidir. Üstel Dağılımı Birikimli Olasılık Yoğuluk Foksiyou: Üstel dağılımı birikimli foksiyou, olasılık yoğuluk foksiyouda x x x λt λt λt F(x) = λe dt = λ e = e = ( e e ) = e λ olarak elde edilir ve e F(x) = biçimide yazılır. b) Ki-Kare Dağılımı,, x x < içi içi Ki-Kare Dağılımıı Olasılık Yoğuluk Foksiyou: X radom değişke ve tamsayı olmak üzere, f (x) = Γ( / ) / x e x /,, < x < x foksiyoua, Ki-Kare dağılımı olasılık yoğuluk foksiyou deilir. dağılımı serbestlik derecesii göstere şekil parametresidir. Ki-Kare Dağılımıı Birikimli Olasılık Yoğuluk Foksiyou: Ki-Kare dağılımıı birikimli foksiyou, olasılık yoğuluk foksiyouda x t.e e F(x) = P(X x) = dt = - / Γ( / ) biçimide yazılır (Aytaç 999: 38). t k= c) Üstel ve Ki-Kare Dağılımları Arasıdaki İlişki f (x) = λe -x (x) k! k, x >

C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 4, Sayı, 3 99 üstel dağılım foksiyouda λ = / alıdığıda, serbestlik derecesi = ola x χ (x) = e Ki-Kare dağılımı meydaa gelir (Leemis 986 43-44).. RANDOM SAYI ÜRETİMİ Bu çalışmada, radom sayı üretimi içi simülasyo tekiği kullaılacaktır aralığıda düzgü (üiform) olarak dağılmış, her birii seçilme olasılığı diğerie eşit ve meydaa geliş sıraları birbiride bağımsız ola sayılardır (Sarıasla, 998: 74). Radom sayılar; [,] Simülasyo; gerçek sistemi modelii tasarımlaması ve bu model ile, sistemi işletilmesi amacıa yöelik olarak, sistemi davraışıı alayabilmek veya değişik stratejileri değerledirebilmek (ölçütler kümesii verdiği sıırlar içide) içi deeyler yürütme sürecidir (Erkut 99: ). Dağılımları Algoritmaları a) Üstel dağılım: Üstel dağılımı,, x < içi F(x) = e, x > içi birikimli olasılık yoğuluk foksiyoua, ters döüşüm metodu uygulaarak, ( U) l - U = F(x) = e e = - U λx = l( - U) x = λ buluur. -U ifadeside U radom sayı olduğua göre U(.) de radom sayıdır. Dolayısıyla, l U x =, x <, λ > λ yazılır (Şahi : 64;Pfeiffer 99: 57; Keedy-Getle 98: 77; Tuckwell 988: 84; Bajpaı-Calus-Fairley 986 3 7; Kheir 988: 8; Ripley 987: 59; Rice 988: 58; Pritsker 986: 73; Hoower-Perry 99: 66). Radom sayı üretimi:. U = U(,) üretilir.

KARAGÖZ l U. x = olarak hesaplaır ve souç dödürülür. λ b) Ki-Kare Dağılımı: Z, i, Z,..., Z i =,..., olmak üzere, tae bağımsız stadart ormal dağılım içi Z toplamı ile, serbestlik dereceli Ki-Kare dağılımı elde edilir ve χ i= Z i biçimide yazılır (Ross989: 49; Matloff 988: 95,8-9; Sobol 984: 8-8). i değeri arttıkça, stadart ormal dağılım, ki-kareye yaklaşmaktadır (Dagpuar 988: 8-9). Radom sayı üretimi:. Z i, i =,..., bağımsız stadart ormal dağılımı üretilir.. χ Z i olarak hesaplaır ve souç dödürülür. i= 3. DAĞILIMLAR ARASINDAKİ İLİŞKİNİN BELİRLENMESİ Üstel dağılım ile Ki-Kare dağılımı arasıdaki ilişkiyi, üretile radom sayılarla da göstermek içi, olduğu durumlarda güçlü bir test ola (Halaç, 998: 5) Ki-Kare uyguluk testi uygulaacaktır. a) Üstel Dağılım ile Ki-Kare Dağılımı Arasıdaki İlişki.3 de, üstel dağılım içi λ = / alıırsa; = serbestlik dereceli Ki- Kare dağılımı elde edildiği teorik olarak izah edilmiştir. Burada, λ = / parametresie göre EK 3 de üretilmiş ola üstel dağılımı radom sayı değerleri ile, = parametresi kullaılarak EK 4 de üretilmiş ola Ki-Kare dağılımıı radom sayı değerleri arasıdaki uyguluğu tespiti içi Ki-Kare uyguluk testii uygulaması aşağıda yapılmıştır.. Hipotezler. H : λ = / içi üretile üstel dağılımı radom değerleri ile = içi üretile Ki-Kare dağılımıı radom değerleri arasıda ilişki vardır. H : λ = / içi üretile üstel dağılımı radom değerleri ile = içi üretile Ki-Kare dağılımıı radom değerleri arasıda ilişki yoktur.

C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 4, Sayı, 3. Test İstatistiği Her iki dağılım içi elde edile değerleri birbirie uygu olup olmadığıı tespit etmek içi Ki-Kare testi uygulaırsa, Tablo: Ki-Kare ve Üstel Dağılımları içi Ki-Kare Uyguluk Testi Üstel içi radom sayı aralıkları.3.3.6.6 3.9 3.9 5. 5. 6. 5 6.5 7.8 7.8 9. 9..4.4.7.7 3 3 8 Üstel içi aralıklara düşe radom sayı miktarı 46 79 5 63 38 7 7 3 3 Ki-Kare içi radom sayı aralıkları.3.3.6.6 3.9 3.9 5. 5. 6. 5 6.5 7.8 7.8 9. 9..4.4.7.7 3 3 8 Ki-Kare içi aralıklara düşe radom sayı miktarı 484 47 9 73 33 8 9 Ki-Kare uyguluk testi.9 4.5.3.37.76.76.3 4...5. Toplam χ = 3. 6 χ = 3.6 soucu buluur. 3. Karar Modeli ve Karar Üstel ve Ki-Kare dağılımlarıda tahmi edile parametre sayısı bir olduğuda m = alıır (Akyol-Gürbüz : 4) ve kritik değer χ tablosuda, s.d = r -- m = -- = 9 χ α =.5 olarak buluur..5; 9 = 6.9 χ = 3.6 < χ.5; 9 = 6.9 olduğuda H hipotezi kabul edilerek λ = / içi üretile üstel dağılımı radom değerleri ile, = içi üretile Ki- Kare dağılımıı radom değerleri arasıda ilişki olduğua %5 öem seviyeside karar verilir. SONUÇ Bu çalışmada, teorik olarak aralarıda ilişki bulua üstel ve Ki-Kare dağılımları içi simülasyo tekiği ile radom sayı üretimi yapılmıştır. Her iki

KARAGÖZ dağılım arasıdaki teorik ilişkii, üretile radom sayılar arasıda da, buluup bulumadığı icelemiştir. Bu amaçla; radom sayıları üretimi içi delphi programlama dili ile programları yapılarak her iki dağılım içi adet radom sayı üretilmiştir. Üretile bu radom sayılar arasıdaki ilişkii varlığıı tespit etmek içi; EK 3 de üretilmiş ola λ = / parametreli üstel dağılımı radom sayı değerleri ile, EK 4 de Ki-Kare dağılımıı = parametresi içi üretilmiş ola radom sayı değerleri arasıdaki ilişkii tespiti içi Ki-Kare uyguluk testi yapılmış ve %5 öem seviyeside uygu olduğu gözlemiştir. Kayaklar Akyol, Mehmet ve Fikret Gürbüz (), Üç Yölü Tablolarda χ İstatistiğii Kullaılması, İstatistik Araştırma Dergisi, DİE Yayıları, Cilt, No:, 3-7 Aytaç, Mustafa (994), Matematiksel İstatistik, Uludağ Üiversitesi Basımevi, Bursa. Bajpai, A. C., I. M. Calus ad J. A. Fairley (986), Statistical Methods for Egieers ad Scietists, Joh Wiley ad Sos, New York. Dagpuar, Joh (988), Priciples of Radom Variate Geeratio, Cleredo Press, Oxford. Erkut, Haluk (99), Yöetimde Simulasyo Yaklaşımı, İrfa Yayımcılık, İstabul. Halaç, Osma (998), İşletmelerde Simülasyo Tekikleri, 3.Baskı, Alfa Basım Yayım Dağıtım, İstabul. Hoover, Stewart V. ad Roald F. Peery (99), Simulatio, Addiso-Wesley Publishig Compay, Lodo. Keedy, William Jr. ad James E. Getle (98), Statistical Computig, Marcel Dekker, Ic. New York. Kheir, Naim D. (988), Systems Modellig ad Computer Simulatio, Marcel Dekker, Ic. New York. Leemis, Lawrace M. (986), Reliatioships Amog Commo Uivariate Distributios, The America Statisticia, Vol. 4, No:, -3; 43-46 Matloff, Norma S. (988), Probability Modelig ad Computer Simulatio, PWS- KENT Publishig Compay, Bosto. Pfeiffer, Paul E. (99), Probability for Applicatios, Spriger-Verlag, New York. Pritsker, A. Ala B. (986), Itroductio to Simulatio ad Slam II, Joh Wiley ad Sos, New York.

C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 4, Sayı, 3 3 Rice, Joh A. (988), Mathematical Statistics ad Data Aalysis, Califoria. Ripley, Bria D.(987), Stochastic Simulatio, Joh Wiley ad Sos, New York. Ross, Sheldo M. (989), Itroductio to Probability Models, Academic Press, Ic., New York. Sarıasla, Halil (998), Simulasyo Tekiği, Turha Kitabevi, Akara. Sobol, I. M. (975), The Mote Carlo Method, (Çevire ve Uyarlaya: V.I. Kisi), Mir Publishers, Moskow. Şahi, Süleyma (), İstatistiksel Kalite Kotrolüde Üstel ve Weibull Dağılımları X-Kotrol Grafiklerie Uygulaması Üzerie Teorik Bir Yaklaşım, Basılmamış Doktora Tezi, Sivas. Tuckwell Hery C. (988), Elemetary Applicatio of Probability Theory, Chapma ad Hall, Lodo. EKLER EK : Üstel Dağılım İçi Radom Sayı Ürete Delphi Programı procedure TForm.ustel_dagilim; var i,adet:logit; Lamda,u,x:real; f:textfile; dosya:strig; begi adet:=strtoit(edit5.text); Lamda:=strtofloat(edit.text); dosya:=edit4.text; assigfile(f,dosya); rewrite(f); writel(f,'üstel Dağılım',' ','Lamda=',Lamda:5:,' ','radom sayı adeti=',adet); radomize; for i:= to adet do begi u:=radom; x:=-l(u)/lamda; if x> the

4 KARAGÖZ writel(f,x::); ed; closefile(f); ed; EK : Ki-Kare Dağılım İçi Radom Sayı Ürete Delphi Programı procedure Tform.ki_kare_dagilim; var,i,j,adet:logit; u,u,x,x:real; f:textfile; dosya:strig; begi :=strtoit(edit.text); adet:=strtoit(edit5.text); dosya:=edit4.text; assigfile(f,dosya); rewrite(f); writel(f,'ki-kare Dağılımı',' ','Serbeslik derecesi=',,' radom sayı adeti=',adet); radomize; for i:= to adet do begi x:=; for j:= to do begi u:=radom; u:=radom; x:=sqrt(-*l(u))*si(*pi*u); x:=x+x*x; ed; writel(f,x::); ed; closefile(f); ed;

C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 4, Sayı, 3 5 EK 3: Üstel Dağılım (λ =.5, radom sayı adeti = ).8.9..73.95.9.47.5 5.34.6 3.7.65.4.66 6.73.4.. 3.8.5.55.54.63.43.3.5.53.3.46.38.48..8.7.3..3 3.85.88.8.4 3.4.3 3.8. 6.5.57.83.86.96.78.94.86 3.88.5 6.7.6 3...4.47.8.4.6.3..4.49.7.5.4.84.97.9 4.39.9.46.3.8.9 4.4.5.5.3.8.78.4.53.4 4.9.6.6.47.44.3.4 5.46.37.47. 4.8..4 3.55.4.9.7.54.38.35.89 6.7.74.69.86.66.66 3.87.3..98.86.6.7 5.6..89 3.43.7..95.66.49.94..39.3.87.4.4.33.8.74.89 4.84.4.3.44 5.88 3.67.53.6.88.9...49.56 3.9 4.96.8.56.6.3.97 4.34.83 3.4.6.3.5 3.64 6.76 3.4.38.99.5 4.3.7.45.57.3.64.9 4.7.5.68.5.96.65.33...89..48 4.48 4.9.43.56.63.89.86.73.37 3.33.8.8.97..5 3.53 4.4 3.6 3.36.47.8.4 5.63.37.7.77.68 6.7.9.6.85.6.6.3.5.38..6.4.4..4..5..4.84.66. 3.7.6.93..5.54.57.67 3.4.35.4.55.86.36.7.93.3.74.43.56.4.37.3. 4.63.89 5.43 5.8.76.4.59.37.34.6 3.9.56.66.94.6.8.73.33.54 4.88 3.6.86.3.5 3.6.4.38.4.97.8.83 4..37.33.54 5.37.77.3.58.3 3.55.93.8.76 3.58.3 7.8.6.53 3.6.88.8.97.66.48.8 3.8.5.4.4 3.34.75 3.43 3.3 3.4.35.8.7.8.43.4 6.7 3.9.4.6.74.8.5.4.33.65 5..7. 4.57.6.75..7.46 4.68.53.5.49 5.35 5.3 3.9.53.9.9. 5.5 4.44.33.84. 4.9.3.85.3.33.57.89.4.6 3.89.45 4.43 3.6 3.59.3. 5.8.63.4 3.6.6.37.66.69.79 5.88.9 6.3.36.87.87.37.5

KARAGÖZ 6.4.94..79.58 5.5.97.8.93.8.6.35.39.79 3.4 3.7.89.56 5.4.77 3.45 7.44.5.58.8.4.57. 8.5.4.86 3.9.6.43.9.6.5.57.8.4 3.8 3.7 5.6.48.65.44.6 3.3.8..4 7.5..5.8.7 3.56.39.98.85.53 8.6.76.56.68.34 3.85.5.69 5.39.35.8 4.64 3.3.3.63 3.35.5.68.44 5. 3.95.3 3.66.3.93.4 3.47.4.46.64.5 7..33 6.53 3.5.93.6.46.76.54.45 4.4.93 4.35 7.4.3 6.4.34.9.57.94.3 7.5.3.4..4 6.4.5.59.4.48..66.48 7.86 3.33.7 4.8.44.5 3.46.8.37 4.5.9..95 3.56 8.67..78.4.74.38 3.39.33.86..6.98.39 3.3.74.44.66.9 3.95.65 5..5.6 4.6 9.59.8.3.6.97 4.9.. 3.3..9.88.8.53.6.95.4.6.38.8.35 3.56.4 3.8 5.5 4.45.3.73.8.88 3.88.8.7 3.45...88.5..4.4.99.7.4.4.4.46.9.3..8.55.77.8.3.9.34.8.73.5.7.9.3 3.98.54.6.69.6 3.98.64.58.4.6.55.3.39.5.57.8.6.36.8 4.46 5.57.53.77 4.8.5 5.7.9.69.5.6 3.98.7.8.5.93.9 9.5.45.96.6.6 6.78.54.9.7.3 4.56.3.7.37.5. 3..9 3.4.5.4.45.77.45.3.64.7.35.34 4.6.9 3..48.6.4.4 3.38.5 5.45.64.5.7.47.56. 3.37 4.8 3.47.8.47.97 3.4.9.9 5.6..3.8.66.8 4.5.5..3.7.5.46.64.56.88 6.93 5.79.7.5.9.9..8.8.85.87 6..3.67...8 8.86.76.8.4.33.46.3.4.8.63.6.87.67 4..7.7..44 9.95 8.9.77.77 3.68.56.88.4.3 6.6.6.8. 3.49 4.88 4.5.7.34.56 6.6..86.5 3.. 6.77.5 5.4 3.59.7 6.8.99.46.7.8 6.36 5.6.3.5.4.6.54.8.6.4..67.4.56.3. 3.8 3.49.8.77.4.6

C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 4, Sayı, 3 7 6.43.36. 7.65.97.55..77.64.37 3.89 4..56.64.9.57 4.47.3.9.93.74 4.6.83.9.75.66.4.93.99.89.7 3.73.6 4.3.8.75.36 6. 6.49.3 5..67.8.48.9.4.37.75.4.7.5.93.85 7.55 5.9 4.49.34.74.99 4.7.59 9.59.9.7.8.3.86.67.8.7.4.38.88.35.43..7.93.6.5.99.7.48.4. 4.47.3.55.7..88.79.6 5.3 4..4.37 3.3 4.73.5.49.33.64..79. 3.7 3.36.9.7.93.78..6.7.4 3.63..47 3.83.7.3.35.98 3.9..47 5.4 4.4.94.5.8.4.85.73.6.56.8.33.3.74 3.4.4.64.45.9.47 3.73.8.57.6.9.5.53.59 5.39.54 3.3 EK 4: Ki-Kare Dağılımı ( =, radom sayı adeti = ) 4.84.74.3.99.66 4.7.78.4.53.76.6.73.89 3.7.6 3.5.43.7.96 6.6 5.6.3.5.8.5.36.77 4.63.4.9.3 3.38.3.3. 3.5.84.3 3.9.7.3.3.3.3 4.74..55 3.9 3.7.8 6.49.85.35..54..6.4 4.9 3. 3.6 3.6 5. 3...56.5.5.8.37.3.5.98.73.6.7 5.44.39.6 3.85.44.3 4..5. 6.58.79 3.59.97.6.7.36.7.89. 3.48.56.54.4.39.6.58..4 4.8.5.56.45.47.63.5.6.85.8.97.58.6.3.47.9..89.9.59..54.9 3..96.68.34 4.93..65 3.7.7 9.65.57.3 3.6.7.69.8.7.57.4.9 5.94 3.97.53.8.67.6.34.7 3.33 4.8 6.5..3 9.77 4.68 3.33.83 3.7.77.5..8.6.4.64 6.46.8.74.54.5 4.48.33 4. 5.54.7.94 6.7 7.56.6.7.9.65 3.7.9.3.44.8.6.73.7.7.7..6 5.5 6.35.87.4 3.34.3.75.85 4.88.4.3..43 3.66.36.47.35.37.69.3.83. 5.3 5.59.4 5.5.8 3..44..9.48.8.57 4.37 5.48..6.9.6.9.6.98.74

KARAGÖZ 8.7.46.66.3.59 4.5 3.8.5.48.6.77 3.3.33.5 3.59 5.5.77 7. 6.9.7.5. 3.3 4.46.8.9 5.53.45.77.83.87.83.73.64...35.99.9.93...9.3.4.53 4.3..93.3..38.83.76.8.4.94.49.4.8.66.48.4.84 3.59.3.94 3.43.8.69.4.4.3.5 3.44.58 4.99.4.53..57 3..4.4.5.9.6.9.44.3.57.33..85 4.3.35.5 3.4.65.57 7..3 8.4 3.39.33.3..38.73.9.7 4.64.3.95..98..95..85 6. 7.4.8..45 7.3.8 4.9 3.4.4 3.4.6 3.66.5.84.75 8.46.39.48.8.53.3.5 3.36 5.35.36.59.64 3.3.67 4.46.66.4.97.84.48.6 5.79.3.67.7.7.9 4.8.78.34.96.9.7.67.89.58..6.5.89 3.6.9.47 4..83.83.39.44.69 4.48.64.98.97.69.3.57.75.63 9.96.6.4 3.4.5.66.4.7.3.86.3 4.4.86.56 3. 6.55 6.4.. 3.4 5.7.44.6.59.4.39 5.6.58 6. 4.8 3.3.53.3 3.65 4.6 3.6.55 3.34..8...73 6.83 7.5 3.9.7.3.74.4.38.85.7.3.6.39.38.7.6..58.33. 5.47 5.8.94.53.5.53. 3.67.8.8.84..7.79 4.38.33..97.33.6. 5.9.8.7.8 4.7.4..6.67.46.79.83 6.6.44.66.66 6.73.9 8.98 3.86.7 3.6 3.94.55 4.36.79.3.64.39.3.84.53. 7.5.53.4.38.73.4.47.79.7.88.5.44.46.87.6..4.4 3.87.87.4.6 3.8.9.93.7.67.3 4.83.7 5.78.97.9.58.54.49.8.63 3.9 3. 3.8.9.59.3.7.67.64 3.43.8.8..3. 7.46.78.3 3.7.69.39.97 4.85.3.6.8.4 7.8.36 4.56..9 7.7.7.4 3.99.77.4.9.3.79.9 4..7.67.4.6.48.45.64.79.3.5.5.47 6.3 4.8 3.73.4.7.56.37.86.4..3.45.9..75.47.7.93.45.59.39

C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 4, Sayı, 3 9.45. 3.53..9.34.63 3.98.37.85 3..64.65 5.98 3.75 6.75.3.65..3.86 4.79.9.96.6.5.56.94 7.4.55 9.43.9 5.73.3 4....47.7.69 4.7..4.8 5.9.77 4.9.7.6.36.5..74 4.95.4.78.96 3.38 4.77.8.58..49 4.47.5.6.9.48 3.96.9.48.67 3.79.7.33 5.99 5.85..88.35.9.6.86.98.9.4 3.63.56.3.6 4.84 3...77.59.7.54.5.87.4.6.3.9.39.35.9 3. 4.55.7.7.55.3.45.5 6.88 3.6 4 3.6.35 4.58.4.7.55.3.37.4.97.59.9.73.5 5.3.7.44.69.78 3.66 5.9 6.3 5.5.7.98.64 5. 3.5 3.94.46 6.5.39.8.4.4.78.49.84 3.47.48 3.3 5.36.94..66.76.86.6.74.48.4.3.53 3.67.3.5..4. 3.5.8.45 7.88.3.5.5.6.69.35.86.77.6 5.98.3.35 7.89 8.56.6.5.6.87 5.9.49.8 7.3.37.3.4 3.88.9.89 5.84..8 5.87.9 9.36.7.57 4.48.9.8 3.37 4.5.4.8.93.6.58.7.55.54.38.77.53.7.3.74 5. 8.6.44 4.6.46 3..74.5.5. 3.99.5.7.83.47.98.4..3 8.4.7.76 9.47.77.4.77.74.47.78.99.6 6.89..77.3.9.49.74.39 9.8 3.57.8.35.4.87.74.56.4.4.74.3.9 4.76.5 3.76 4.67.5 4.9.4.4.33..34.69.3.83.8 3.3.94 3.45.9.3.67.34.3..3.3.5