ARAŞTIRMA Sağlık Meslek Lisesi So Sııf Öğrecilerii Hemşirelik Mesleğie İlişki Düşüceleri* Opiios of Seior Studets of a Vocatioal Health High School about Professio of Nursig Gül Dikeç 1, Siem Karakurt 2, Ayli Bayram 3, Büşra Zeybek 4, Dilek Dağlı 5 1 İstiye Üiversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Hemşirelik Bölümü, İstabul 2 Özel Tıaztepe Hastaesi, İzmir 3 Özel Ket Hastaesi, İzmir 4 Güre Yaşlı Bakım Merkezi, Balıkesir 5 Haliç Üiversitesi, Hemşirelik Yüksekokulu, İstabul ÖZ AMAÇ: Bu çalışma, İzmir ilide sağlık meslek lisesi öğrecisii hemşirelik mesleğie yöelik düşücelerii belirlemek amacıyla yapıldı. YÖNTEM: Araştırmaı verileri 20 Mart-10 Nisa 2016 tarihleri arasıda, İzmir ilide bulua üç Mesleki ve Tekik Aadolu Liseside topladı. Araştırmaya toplam 246 sağlık meslek lisesi so sııf öğrecisi katıldı. Verileri toplamasıda araştırmacılar tarafıda literatür taraarak hazırlaa öğrecileri sosyodemografik özelliklerii ve hemşireliğe ilişki düşücelerii belirleye toplam 32 soruda oluşa aket formu kullaıldı. BULGULAR: Araştırmaya katıla öğrecileri 66,4 üü sağlık meslek lisesii isteyerek seçtikleri saptadı. Öğrecileri hemşirelik mesleğii seçme edeleri icelediğide, 45,3 üü iş olaığı, 9,3 üü mesleği sağlık alaıda olması, 7,3 üü pua durumuu uygu olması, 7,7 sii isalara yardımı sevme, 6,5 ii çevre öerisi 6,1 ii gelişime açık meslek olması edeiyle mesleği seçtiklerii görüldü. Öğrecileri 38,9 uu ilerde hemşirelik mesleğii yapmak istemediği, 34,8 ii kararsız olduğu, 42,9 uu lisas eğitimie devam etmek istemediği saptadı. Öğrecileri mesleğii sevme durumları icelediğide, 49 uu mesleği sevdikleri, 17 sii sevmediği, 34 üü kararsızım yaıtıı verdiği görüldü. SONUÇ: Araştırma soucuda, hemşirelik mesleğii seve öğrecileri hemşirelik mesleğie yöelik daha olumlu düşücelere sahip oldukları, mesleği daha profesyoel buldukları ve bu alada gelecekte eğitim ve çalışma ile ilgili plalarıı olduğu belirledi. Aahtar kelimeler: Hemşirelik, sağlık meslek lisesi, öğreci ABSTRACT AIM: This study was coducted i order to determie the opiios of seior studets of the ursig departmet of a vocatioal health high school i İzmir about the ursig professio. METHODS: Research data were collected from three vocatioal ad techical aatolia high schools i İzmir from March 20 to April 10, 2016. I total, 246 seior studets took part i the research. I the collectio of the data, the questioaire form which cosists of 32 questios cocerig the socio-demographic features of the studets ad their opiios about the professio of ursig ad were developed by the researchers. RESULTS: It was determied that 66.4 of the studets participatig i the research chose the vocatioal health high school itetioally. The reasos of the studets for choosig ursig professio were as follows employmet opportuities (45.3), preferece for the health sector (9.3 ), the score suitability (7.3), desire to help people (7.7), suggestios of the people i their itimacy (6.5) ad because ursig professio was ope to developmet (6.1). It was determied that 38.9 of the studets did ot wat to pursue the professio of ursig, 34.8 of them were hesitat ad 42.9 of them were reluctat to cotiue with the udergraduate educatio. It was determied that 49 of them liked the professio, 17 of them did ot like, while 34 of them were hesitat. CONCLUSION: As a result, it was determied that the studets who like ursig had more positive thoughts about the ursig, they foud ursig more professioal, ad had future plas for educatio ad workig. Keywords: Nursig, vocatioal health high school, studet *Bu çalışma 2. Ulusal Hemşirelikte Yöetim Kogresi de (8-10 Aralık 2016) sözel suum olarak suulmuştur. Geliş Tarihi / Arrival Date: 21.12.2016 Kabul tarihi / Date of Acceptace: 03.10.2017 İletişim / Correspodig author: Yrd. Doç. Dr. Gül Dikeç, İstiye Üiversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Hemşirelik Bölümü. Edire Çırpıcı Yolu, Maltepe Mah. No:9, Cevizlibağ - Zeytiburu - İstabul E-posta / E-mail: guloba@hotmail.com Sayı / Number: 3 Cilt / Volume: 4 Yıl / Year: 2017 e-issn:2149-018x doi:10.5222/shyd.2017.127 127
GİRİŞ Meslek, bireyleri yaşamlarıı kazamak içi yaptıkları, kuralları toplumca belirlemiş ve belli bir eğitimle kazaıla bilgi ve becerilere dayalı etkilikleri tümü olarak taımlamaktadır. Meslek seçimi, bireyi tercih ettiği meslekler arasıda birii seçmesi ve bu meslek içi çaba göstermesidir (Sarıkaya ve Khorshid, 2009; Kardaş Özdemir ve Akgü Şahi, 2016). Meslek seçimi bireyi kimlik karmaşası yaşadığı ergelik döemide gerçekleşmektedir. Bu döemde erge, kedi istekleri, aile bekletileri, yeteekleri ve fiziksel özelliklerie göre veya üiversite sıavı sorası rastlatısal olarak mesleğie karar vermektedir (Şiri ve ark. 2008; Koç ve Sağlam, 2009). Hemşirelik; birey, aile ve toplumu sağlığıı koruması, geliştirilmesi, hastalık durumuda iyileştirme ve hastalık sorasıda bireyi rehabilitasyoudaöemli sorumluluklara sahip bilim ve saatta oluşa bir meslektir (Koç ve Sağlam, 2009; Birol, 2011). Bu sorumlulukları yerie getirilebilecek bireyleri, hemşirelik mesleğii isteyerek seçmesi, eğitimi süresice aldığı bilgi ve geliştirdiği becerilerii e iyi şekilde uygulamasıa temel oluşturmaktadır (Özpacar ve ark., 2008). Ülkemizde 2007 yılıda düzelee Hemşirelik Kauu da hemşirelik mesleğii uygulayabilmek içi e az lisas mezuu olmak koşulu yer almaktadır. Acak, üiversiteleri hemşirelik programlarıda ülke gereksiimii karşılayacak yeterli koteja oluşturulmak üzere beş yıl süre ile sağlık meslek liselerie hemşirelik ve hemşireliğe eşdeğer sağlık memurluğu programlarıa öğreci alımasıa devam edilmesi ve bu programlarda mezu olalara hemşire uvaı verilmesi kararıa yer verilmiştir (Hemşirelik Kauu, 2007). Milli Eğitim Bakalığıa bağlı sağlık meslek liseleri hemşirelik bölümlerie alıa öğreci sayılarıı fazla olması ve buu yaı sıra özel sağlık meslek liselerii açılması edeiyle ülkemizde hemşire açığı kapamış, hatta gereksiim duyula bu sayıı aşıldığı belirtilmektedir. Bu bağlamda, Sağlık Bakalığı 2014 yılıda, meslek liselerii hemşirelik bölümleride mezu olalara hemşire uvaı verilmeyeceğii, bu okullarda mezuları hemşire yardımcısı uvaı alacağıı açıklamıştır (Kocama ve Yürümezoğlu, 2015). Böylece, 2007 yılıda gücellee Hemşirelik Kauu u uygulamaya geçirilmesi plalamıştır (Hemşirelik Kauu, 2007). Acak sağlık meslek liseleri sayısıı her geçe gü artması, hemşirelik eğitimii iteliğii olumsuz yöde etkilemekle birlikte, mezuları hemşire uvaı ile çalışmaları hemşirelik mesleğii uygulayaları farklı eğitim düzeylerie sahip olmalarıa ede olmuştur (Kocama ve Yürümezoğlu, 2015). So yıllarda arta sağlık hizmetleri ve sağlık persoeli gereksiimi edeiyle (Diç ve ark., 2007) ülkemizde hemşirelik mesleğie ola ilgi ve hemşirelik lisas programlarıı sayısı ve kotejaları da artırılmıştır (Kocama, 2004). Yapıla çalışmalarda, üiversitede hemşirelik mesleğii seçe öğrecileri iş bulma olaaklarıı fazla olması, mesleğe duyula ilgi, aile ve yakılarıı isteği, puaıı düşük olması, kişii meslekte özgür olması ve eğitimi kolay olması gibi edelerle mesleği yeğledikleri belirtilmektedir. Buu yaı sıra öğrecileri, ailelerii ekoomik durumları, öğretme ve arkadaş öerisi ve kariyer sahibi olma isteği gibi edelerle de bu mesleği seçtikleri belirtilmektedir (Sarıkaya ve Khorshid, 2009). Sağlık meslek lisesi öğrecileri meslek seçimie yöelik kararlarıı daha erke yaşlarda ve hemşirelik alaıdaki hukuki düzelemeleri bilmeksizi almaktadırlar. Literatürde ülkemizdeki hemşirelik lisas öğrecilerii, mesleği seçme edelerii belirlemeye yöelik çalışmalar mevcutke (Ta ve ark., 2007; Şiri ve ark., 2008; Çıtak Tuç ve ark., 2010, İlha Erkal ve ark., 2012; Gözüm ve ark., 2014), sağlık meslek lisesi öğrecilerii hemşirelik mesleğie yöelik düşücelerii belirlemeye yöelik çalışmaya rastlaılmamıştır. Bu edele çalışmaı amacı, İzmir ilideki sağlık meslek lisesi hemşirelik bölümü so sııf öğrecilerii hemşirelik mesleğie yöelik düşücelerii belirlemek şeklide ortaya komuştur. YÖNTEM Araştırmaı amacı ve türü: Bu çalışma, İzmir ilideki sağlık mesleki ve tekik aadolu liseleri hemşirelik bölümü so sııf öğrecilerii hemşirelik mesleğie ilişki düşücelerii belirlemek amacıyla, taımlayıcı ve kesitsel türde gerçekleştirildi. Araştırmaı yapıldığı yer ve zama: Araştırmaı verileri, 20 Mart-10 Nisa 2016 tarihleri arasıda, İzmir i Koak, Buca ve Karşıyaka ilçeleride yer ala üç mesleki ve tekik aadolu liseside topladı. Araştırmaı evrei ve öreklemi: Araştırmaı evreii 2015-2016 eğitim ve öğretim yılı bahar yarıyılıda İzmir deki o dokuz sağlık mesleki ve tekik aadolu lisesi hemşirelik bölümüde kayıtlı so sııf öğrecileri (1672) oluşturdu. Araştırmaı öreklemi ise evrei bilimesi edeiyle = (Nt*2pq) / (d*2(n-1)+t*2pq (t:1,96, p:0,5, q: 0,5,d:0,05) formulüile hesaplaarak, 313 öğreci olarak buludu. İzmir de bulua Sağlık Mesleki ve Tekik Aadolu Liselerii isimleri yazılarak kura çekildi ve kurada seçile okullarda üçüü öreklem sayısıı karşılaması edeiyle üç okul belirledi. Acak 247 öğreciye ulaşılarak, hedeflee öreklemi 78,91 ie ulaşıldı. Çalışmaya 128
sağlık meslek lisesi so sııf öğrecilerii seçilmesii edei, bu öğrecileri mezuiyet aşamasıda olmaları ve hemşirelik mesleği hakkıda gelecek plalarıı belirleme durumuda olmalarıdır. Çalışmaya dahil edilme kriterleri, 15-20 yaş aralığıda olmak, Mesleki ve Tekik Aadolu Lisesi hemşirelik bölümü so sııf hemşirelik öğrecisi olmak, çalışmaya katılmayı kabul etmek ve verileri topladığı gü okulda olmak olarak belirledi. Verileri toplaması: Araştırma verileri, araştırmacılar tarafıda literatür taraarak (Sa Turgay ve ark., 2005; Ta, ve ark., 2007; Şiri ve ark., 2008; Tüfekci ve Yıldız, 2009; Koç ve Sağlam, 2009; Çıtak Tuç ve ark., 2010; İlha Erkal ve ark., 2012;) hazırlaa, öğrecileri sosyodemografik özelliklerii ve hemşireliğe ilişki düşücelerii belirleye toplam 32 soruda oluşa aket formu ile topladı. Araştırmaı etik yöü: Araştırmaı etik kurul izi, İzmir Üiversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Araştırmalar Etik Kuruluda 16.01.2016 tarihide 2016/05 protokol umarası ve kurum izi ise İzmir İl Milli Eğitim Müdürlüğüde12018877-604.01.02-E.1615657 umaralı valilik oayı ile alıdı. Etik Kurul ve kurum izileri alıdıkta sora, okul yöeticilerie ve sııf rehber öğretmelerie araştırma hakkıda bilgi verildi. Öğrecileri eğitim ve öğretimii aksamamasıa öze gösterilerek veriler topladı. Araştırma verilerii aalizi: Verileri değerledirilmeside SPSS 22.0 paket programıda taımlayıcı istatistik yötemleride ortalama, miimum, maximum, stadart sapma, yüzdelik dağılımlar ve ki-kare kullaılarak yapıldı. Souçlar 95 güve aralığıda değerledirildi ve p değeri 0,05 te küçük ise alamlı olarak kabul edildi. Araştırmaı sıırlılıkları: Araştırmaı küçük öreklemle ve tek bir ilde yapılması, bu edele araştırma bulgularıı geelleememesi, araştırma verilerii stadardize form ve ölçek ile toplaamaması araştırma sıırlılıklarıı oluşturmaktadır. BULGULAR Tablo 1: Çalışmaya Katıla Öğrecileri Bireysel Özellikleri (N:247) Özellikler Ort. SD Yaş Cisiyet Kadı Erkek E uzu yaşadıkları yer İl İlçe Köy 17,58 232 15 202 33 12 1,23 93,2 6,07 81,8 13,4 4,9 Çalışmaya katıla öğrecileri yaş ortalaması 17,58±1,23 olup 93,2 si kadı, 6,07 si erkektir. Öğrecileri e uzu yaşadığı yerler icelediğide, 81,8 ii ilde yaşadığı saptadı (Tablo 1). 129
Tablo 2: Çalışmaya Katıla Öğrecileri Hemşirelik Bölümüü Seçmeye Yöelik Düşüceleri (N:247) Özellikler Hemşirelik bölümüü isteyerek mi tercih ettiiz? İsteyerek İstemeyerek Hemşirelik bölümüü tercih etme edeleriiz elerdir? * Puaım yettiği içi İş olaığı edeiyle İsalara yardımı sevdiğim içi Sağlık alaıda olduğu içi Çevre öerisiyle Gelişime açık bir meslek olduğu içi Diğer Aileizde sağlık persoeli var mı? Sağlık meslek lisesi kaçıcı sırada tercih ettiiz? Birici İkici Üçücü Diğer Sizce toplumu hemşireliğe yöelik tutumu asıldır? Olumlu Olumsuz *: Birde fazla seçeek işaretlemiştir. 166 81 18 112 19 23 16 15 44 142 105 158 25 26 38 129 118 67,2 32,8 7,3 45,3 7,7 9,3 6,5 6,1 17,6 57,5 42,5 64 10,1 10,5 15,4 52,2 47,8 Sağlık meslek lisesii isteyerek yeğleme gerekçeleri Tablo 2 de verildi. Öğrecileri 45,3 üü iş olaağı, 9,3 üü mesleği sağlık alaıda olması, 7,3 üü pua durumuu uygu olması, 7,7 sii isalara yardımı sevme, 6,5 ii çevre öerisi 6,1 ii gelişime açık meslek olması edeiyle mesleği seçtiklerii belirttikleri belirledi. Öğrecileri sağlık meslek lisesii yeğleme sırası icelediğide, 64 üü ilk sırada, 10,1 ii ikici sırada ve 10,5 i üçücü sırada yeğledikleri saptadı. Öğrecileri aileleride bu kararlarıı etkileyebilecek sağlık çalışaı olup olmadığı icelediğide, 57,5 ii aileside sağlık çalışaı olduğu, 42,5 ii aileside ise sağlıkçalışaı olmadığı saptadı. Öğrecileri Toplumu hemşireliğe tutumu sizce asıl? sorusua, 52,2 si olumlu, 47,8 i olumsuz olarak yaıt verdikleri saptadı (Tablo 2). Tablo 3: Çalışmaya Katıla Öğrecileri Hemşirelik Mesleği Hakkıdaki Düşüceleri (N:247) Hemşirelik mesleğii seviyor musuuz? 121 49 42 17 84 34 Sizce hemşirelik profesyoel bir meslek midir? 169 68,4 51 20,6 27 10,9 Sizce hemşirelik her iki cisiyeti yapabileceği bir meslek midir? 213 86,2 21 8,5 13 5,3 Sizce hemşirelik mesleği içi cisiyet öemli midir? 28 11,3 210 85 9 3,6 Mezu olduğuuzda hemşirelik mesleğie devam etmek istiyor musuuz? 65 26,3 96 38,9 86 34,8 Hemşirelikte lisas eğitimi almak istiyor musuuz? 65 26,3 106 42,9 76 30,8 Sağlık meslek lisesi sorasıda iş bulmak kousuda edişe yaşıyor musuuz? 60 24,3 143 57,9 44 17,8 Öğrecileri hemşirelik mesleğie yöelik düşüceleri Tablo 3 te icelediğide, 49 uu mesleği sevdikleri, 17 sii sevmediği, 34 üü kararsızım yaıtıı verdiği belirledi.öğrecileri, 68,4 üü hemşirelik mesleğii profesyoel bir meslek olarak buldukları, 86,2 sii hemşirelik mesleğii hem kadılar hem de erkekler tarafıda yapabileceklerii düşüdükleri, 85 ii hemşirelik mesleği içi cisiyeti öemli olmadığıı düşüdükleri 130
belirledi. Öğrecileri hemşirelik mesleğie devam etme ve lisas eğitimii alma isteği icelediğide, 26,3 üü lise sorası hemşirelik mesleğie devam etmek istediği, 38,9 uu ise devam etmek istemediği ve 34,8 ii kararsız olduğu; lise sorası lisas eğitimie devam etmek isteyeleri 26,3 ve devam etmek istemeyeleri 42,9 oraıda olduğu saptadı. Öğrecilere, Lisas eğitimi almak istememe edeleriiz elerdir? sorusu sorulduğuda, 39 uu karakterleriyle örtüşmediği, 16,2 sii stajlarda fikrii değiştiği, 8,1 ii hemşireleri olumsuz yaklaşımlarıda dolayı, 2,8 ii de dört yıl daha hemşirelik okumak istemediği, gece öbeti olması, zor bir meslek olduğu, puaı yetmeği içi, dört yıl okuduğu içi gerek duymadığı, ayı dersleri bir daha görmek istemediği, bölüm değiştirmek istediği, kazacıı az olduğu, sistemi çok kötü olduğu gerekçeleriyle lisas eğitimi almak istemedikleri saptadı. Öğrecileri sağlık meslek lisesi sorasıda iş bulma kousuda edişeleri olup olmadığı icelediğide, 57,9 u edişelerii olmadığı, 24,3 üü edişelerii olduğu, 17,8 ii kararsızım yaıtıı verdiği görüldü (Tablo 3). Öğrecileri mezuiyet sorası çalışmak istediği kurumlar icelediğide, 78,5 ii devlet hastaeside, 16,6 sıı devlet üiversiteside ve 2,4 üü özel hastaede çalışmak istediği belirledi. Tablo 4: Sağlık Meslek Lisesi Hemşirelik Bölümüü Yeğleme Nedeleri (N:247) Sağlık meslek lisesi hemşirelik bölümüü isteyerek mi yeğlediiz? X 2 p Hemşirelik mesleğii seviyor musuuz? 94 16 56 27 26 28 22,19 0,000 Aileizde sağlık persoeli var mı? 95 71 47 34 0,01 0,90 Sizce toplumu hemşireliğe yöelik tutumu asıldır? Olumlu Olumsuz 91 75 38 43 1,36 0,24 Sağlık meslek lisesi kaçıcı sırada yeğlediiz? Bir İki Üç Diğer 118 16 13 19 40 9 13 19 12,72 0,005 Sağlık meslek lisesi sorasıda iş bulmak kousuda edişe yaşıyor musuuz? 34 98 34 26 45 10 5,16 0,07 Öğrecileri sağlık meslek lisesi hemşirelik bölümüü yeğleme durumları ve hemşirelik mesleğie ilişki düşüceleri arasıdaki ilişkiyi belirlemek amacıyla yapıla ki-kare aalizide, hemşirelik mesleğii isteyerek yeğleme ile hemşirelik mesleğii sevme (X 2 =22,19, p=0,000) ve hemşirelik mesleğii isteyerek yeğleme ile tercih sıralaması (X 2 =12,72, p=0,005) arasıda alamlı bir ilişki saptadı. Öğrecileri sağlık meslek lisesi hemşirelik bölümüü tercih etme ile aileleride sağlık persoeli varlığı, toplumum hemşirelik mesleğie yöelik tutumu ve öğrecileri sağlık meslek lisesi sorası iş bulma edişeleri arasıda alamlı ilişki saptamadı (p>0,05) (Tablo 4). 131
Tablo 5: Öğrecileri Hemşirelik Mesleğii Sevme ve Meslekle İlgili Gelecek Plaları (N:247) Sizce hemşirelik profesyoel bir meslek midir? Hemşirelik mesleğii seviyor musuuz? 99 14 8 20 15 7 50 22 12 X 2 22.69 p 0.000 Mezu olduğuuzda hemşirelik mesleğie devam etmek istiyor musuuz? 57 23 41 1 37 4 7 36 41 90,62 0,000 Hemşirelikte lisas eğitimi almak istiyor musuuz? 51 30 40 3 35 4 11 41 32 56,73 0,000 Çalışmaya katıla öğrecileri hemşirelik mesleğii sevme ile hemşirelik mesleğii profesyoel bir meslek olarak düşümeleri (X 2 =22,69, p<0,000); sağlık meslek lisesi eğitimi sorası hemşirelik mesleğie devam etme (X 2 =90,62, p<0,000); hemşirelik alaıda lisas eğitimi alma (X 2 =56,73, p<0,000) arasıda alamlı ilişki saptadı (Tablo 5). TARTIŞMA Ülkemizde sağlık meslek lisesi öğrecilerii hemşirelik mesleğie yöelik düşücelerii belirlemek amacıyla yapıla bu çalışmaı bulguları, sağlık meslek liseleri öğrecileri ile bezer bir çalışma olmaması edeiyle yükseköğretimde hemşirelik lisas öğrecileri ile yapıla çalışmalar ile tartışıldı. Bu çalışmaya katıla öğrecileri yarısıda fazlasıı sağlık meslek lisesii isteyerek seçtiği belirledi. Tüfekçi ve Yıldız ı (2009) üiversite öğrecileri ile yaptıkları çalışmada, öreklemi yarısıda fazlasıı hemşirelik bölümüü isteyerek seçtiği; Çıtak Tuç ve arkadaşlarıı (2010) hemşirelik ve sağlık memurluğu öğrecilerii meslek seçimlerii etkileye faktörleri belirlemek amacıyla yaptıkları çalışmada, öğrecileri yarısıda fazlasıı bölümlerii isteyerek seçtikleri saptamıştır. Çalışma bulguları lisas öğrecilerii bulguları ile bezerdir. Hemşirelik mesleği, üiversite tercihi yapacak öğreciler içi tercih sıralarıda ilk yerleri almaktadır. Bu çalışmada da sağlık meslek lisesii yeğleme sırası icelediğide, yarısıda fazlasıı birici sırada yeğledikleri, hemşirelik bölümüü isteyerek yeğleme ile öğrecileri bu okulları tercih etme sırası arasıda alamlı ilişki saptadı. Çıtak Tuç ve arkadaşlarıı (2010) yaptıkları çalışmada, hemşirelik ve sağlık memurluğu öğrecilerii yarısıda fazlasıı yükseköğretime geçişte bölümlerii ilk o içide yeğledikleri saptamıştır. Çalışma bulguları literatürle paralellik göstermektedir. Öğreciler pua uyguluğu, bir yükseköğretim kurumua devam edebilmek, açıkta kalmamak, zorululuk, iş güvecesi, iyi bir gelir kayağı sahibi olmak, isalara yardım etme isteği, aileleri mesleğe olumlu bakması, meslek hakkıda kısme bilgi sahibi olmaları, hemşireliği ideal meslek olarak görmeleri, mesleği toplumdaki imajıı olumlu olması ve hasta sayısıı artmasıyla geleceği ola bir meslek olduğuu düşümesi edeiyle hemşirelik mesleğii yeğlemektedirler (Sarıkaya ve Khorshid, 2009). Bu çalışmada, sağlık meslek lisesii yeğleme edeleri icelediğide, sırasıyla iş olaağı, mesleği sağlık alaıda olması, öğrecileri pualarıı yetmesi, isalara yardımı sevme, çevre öerisi gelişime açık meslek olması edeiyle mesleği seçtiklerii belirttikleri görüldü. Çalışma souçlarıa bakıldığıda, ülkemizde sağlık alaıda iş olaaklarıı olması, devlet memuru olmaı iş garatisi olduğuu aileleri sık dile getirmesi gibi edeleri, sağlık meslek lisesii yeğleme edeleri arasıda olabileceği belirtilebilir. İlha Erkal ve arkadaşlarıı (2012) ebelik ve hemşirelik bölümlerii yeğleme edelerii belirlemesi amacıyla yaptıkları çalışma verileri, 1999-2002 ve 2005-2008 yılları arasıda toplamıştır. Çalışmaı 1999-2002 verileride öğrecileri üiversite sıavı pualarıı uygu olduğu ve bir üiversiteye kaydolabilmek içi hemşirelik bölümüü seçerke, 2005-2008 verileride mesleği taıtımı ve iş olaaklarıı artması gibi edelerle bu mesleği seçtiklerii belirtmişlerdir. Adsoy ve arkadaşlarıı (2012) hemşirelik öğrecilerii hemşirelik mesleğii yeğleme edeleri ve mesleği geleceği ile ilgili görüşleri belirlemek amacıyla yaptıkları çalışmada, hemşirelik öğrecilerii 72 sii iş bulma kolaylığı edeiyle mesleği yeğlediğii ve 64 üü mesleği seçmede ailesii olumlu etkisi olduğuu saptamıştır. Mevcut çalışmada da öğrecileri hemşirelik bölümüü tercih ederke iş edişesi yaşamadıkları belirlemiştir. Bu souç ülkei ekoomik koşulları ve sağlık hizmetlerideki gelişmelerle paralellik gösterdiğii ve hemşirelik mesleğie yöelik ilgii so yıllarda arttığıı ortaya koymaktadır. 132
Bu çalışmada, öğrecileri yarısıda fazlasıı, toplumu hemşirelik mesleğie yöelik tutumuu olumlu buldukları belirledi. Adsoy ve arkadaşlarıı (2012) yaptıkları çalışmada, öğrecileri yarısıda fazlasıı hemşirelik mesleğii toplumdaki imajıı olumlu buldukları belirlemiş ve öğreciler hemşireliği gelecekte ülkemizde her geçe gü arta hasta sayısı edeiyle her zama yeğlee bir meslek olacağıı vurgulamışlardır. Hemşirelik mesleğii tercih ede adayları, hemşirelik mesleğie yöelik istek ve ilgilerii değerledirilmesi gerekir (Sa Turgay ve ark., 2005). Bu çalışmaya katıla öğrecileri mesleğii sevme durumları icelediğide, yaklaşık yarısıı mesleği sevdiği ve sağlık meslek lisesi hemşirelik bölümlerii isteyerek seçme ile hemşirelik mesleğii sevme arasıda alamlı bir ilişki olduğu görülmüştür. Şiri ve arkadaşlarıı (2008) yaptıkları çalışmada, hemşirelik yüksekokulu so sııf öğrecilerii 84,1 ii hemşirelik mesleğii sevdiği saptamıştır. Lisas öğrecileride bu oraı daha yüksek olması, meslek seçimleride daha biliçli olmalarıyla ilişkiledirilebilir. Taşkı Yılmaz ve arkadaşlarıı (2014) ebe ve hemşirelerle yaptıkları çalışmada ise hemşireleri 69,7 sii mesleklerii severek yaptığı belirlemiştir. Bu çalışmaya katıla öğrecileri hemşirelik mesleğii profesyoel bir meslek olup olmadığıı hakkıdaki düşüceleri icelediğide, yarısıda fazlasıı hemşirelik mesleğii profesyoel bir meslek olarak buldukları belirtilmiştir. Adsoy ve arkadaşlarıı (2012) yaptıkları çalışmada, öğrecileri 64 üü hemşireliği ideal meslek olarak gördükleri saptamıştır. Koç ve Sağlam ı (2009) geel liselerde öğreim göre öğrecilerle yaptıkları çalışmada ise, çalışmaya katıla öğrecileri yarısıda fazlasıı hemşireliği profesyoel meslek olarak gördükleri saptamıştır. Çalışma bulguları literatür ile bezerlik göstermektedir. Ülkemizde yapıla bir diğer çalışmada, geel lisede öğreim göre öğrecilerii çoğuluğuu hemşireliği öemli bir meslek olarak kabul ettikleri (51,5), acak hemşireliği yeğlemeyi düşümedikleri (77,4) vurgulamıştır. Bu souçlar üzeride ülkemizdeki sağlık politikalarıı ve hemşirelik eğitimii istee düzeyde olmamasıı etkili olabileceği düşüülmüştür (Koç ve Sağlam, 2009). Mevcut çalışmada öğrecileri hemşirelik mesleğide cisiyete yöelik düşüceleri icelediğide, büyük çoğuluğuu hemşirelik mesleğii hem kadılar hem de erkekler tarafıda yapılabilecek bir meslek olduğuu ve meslekte cisiyeti öemli olmadığıı düşüdükleri belirledi. Çıtak Tuç ve arkadaşlarıı (2010) hemşirelik bölümü öğrecilerii tamamıı kız öğrecileri, sağlık memurluğu bölümüü de tamamıa yakııı erkek öğrecileri oluşturmasıı toplumda cisiyetle ilgili meslek imajıı devam ettiğii bir göstergesi olduğuu vurgulamıştır. Çıtak Tuç ve arkadaşlarıı (2010) yaptıkları çalışma bulguları, so döemde hemşirelik alaıda yapıla yasal düzelemeler öceside toplamış olacağı varsayılmış ve değişe kau ve yöetmelikler edeiyle bulguları literatürle uyumlu olmadığı görülmektedir. Çalışmada öğrecileri lise mezuiyeti sorasıda hemşirelik mesleğie devam etme istekleri sorulduğuda, büyük bir kısmıı hayır veya kararsızım yaıtıı verdikleri saptadı. Adsoy ve arkadaşlarıı (2010) yaptıkları çalışmada, lisas öğrecilerii 88 ii mezu oldukta sora mesleklerii sürdürmek istedikleri, 78 ii gelecekte iş bulma kaygısı yaşamayacaklarıı belirtilmiştir. Korkmaz ve Görgülü ü (2010) lisas mezuu hemşireler ile yaptıkları çalışmada, hemşireleri 70 ii hemşirelik mesleğie devam etmeyi düşüdükleri belirlemiştir. Bu çalışmadaki öğrecileri lisas öğrecilerie göre daha olumsuz düşümelerii edei çok erke yaşlarda mesleğe yöelik tercihler yapmaları ve birkaç yıl içide düşücelerii değişmesi ya da öğrecileri belirttikleri uygulama alalarıda yaşadıkları sorular olabilir. Bu çalışmada sağlık meslek lisesi öğrecilerie lisas eğitimie devam etmek isteyip istemedikleri sorulduğuda büyük bir çoğuluğuu devam etmek istemediği saptamıştır. Buu edeleri arasıda uygulamaı olumsuz etkisi, hemşireleri öğrecilere olumsuz yaklaşımları, öğrecileri dört yıl daha hemşirelik okumak istememesi, mesleği gece öbetii olması, hemşireliği zor bir meslek olması, dört yıl okuduğu içi gerek duymamaları sıralamaktadır. Ülkemizde lise mezularıı hemşire uvaı ile çalışabilmeleri lisas eğitimie gereksiim duymamalarıa ede olmakta ve bua bağlı olarak sağlık meslek lisesi öğrecileri dört yıl daha okumak istememektedirler. Buu yaı sıra öğrecileri erke yaşlarda liselerde aldıkları eğitime güvemeleri ve isa sağlığıı koruma, geliştirme ve iyileştirme sorumluluklarıa sahip böylesie öemli bir mesleği çok iyi yapabileceklerii düşümeleri, meslek açısıda öemli bir soru olarak değerledirilmelidir. Öte yada çalışmaya katıla öğrecileri hemşirelik mesleğii sevme ile hemşirelik mesleğii profesyoel bulma, sağlık meslek lisesi sorası lisas eğitimie ve hemşirelik mesleğie devam etme istekleri arasıda alamlı bir ilişki belirlemiştir. Bu bulgular ışığıda sağlık meslek lisesi öğrecileri hemşirelik mesleğie yöelik olumlu tutumlar oluşturması ve lisas eğitimie devam etme kousuda teşvik edilmeleri öerilebilir. Bu çalışmada öğrecileri iş bulma kousuda edişeleri olup olmadığı sorulduğuda, öğrecileri yarısıda fazlasıı iş bulma kousuda edişelerii olmadığıı belirtmişlerdir. Tüfekci ve Yıldız ı (2009) üiversite öğrecilerii hemşireliği yeğleme gerekçeleri ve gelecekleri ile ilgili görüşlerie yöelik yaptıkları çalışmada, yarısıda fazlasıı işe yerleşme kousuda edişeli oldukları saptamıştır. Lisas öğrecilerii mezuiyet sorası iş edişelerii olmasıa karşı lise öğrecilerii olmaması çarpıcı bir bulgudur. Bu durum, sözü edile çalışmaları yapıldığı tarihlerde Türkiye de sağlık alaıda yaşaa değişimler, yaşlı üfusu artması ve sağlık hizmetlerie ola gereksiimi de artmasıda kayaklaabileceği gibi ülkemizdeki kau ve yöetmelikleri tam olarak uygulama- 133
masıda ve de lise öğrecilerii ergelik döemide olmalarıa yöelik bilişsel düşüceleride kayaklaabileceğii düşüdürmektedir. Öğrecileri mezuiyet sorası hemşirelik mesleğide çalışmaya yöelik düşüceleri icelediğide, öğrecileri büyük çoğuluğuu devlet hastaeside ve çok az bir kısmıı özel hastaede çalışmak istediği saptadı. Tüfekçi ve Yıldız ı (2009) yaptıkları çalışmada öreklemi yarısıda fazlasıı devlet kurumuda çalışmak istediği saptamıştır. Gözüm ve arkadaşlarıı (2014) yaptıkları çalışmada, bu çalışmaya paralel olarak Atatürk Üiversitesi Hemşirelik Yüksekokulu mezularıı mezuiyet sorası profilleri icelediğide, mezuları 84,4 üü kamu hastaeleride çalıştıkları saptamıştır. Bu çalışma bulgularıı literatür ile bezer olmasıı edei, özel hastaelerdeki iş yükü, düşük ücretler veya devlet memurluğuda görüle iş garatisi olabileceği düşüülmektedir. SONUÇ ve ÖNERİLER Araştırma soucuda, hemşirelik mesleğii seve öğrecileri hemşirelik mesleğie yöelik daha olumlu düşücelere sahip oldukları, mesleği daha profesyoel buldukları ve bu alada gelecekte eğitimlerie devam etme ve çalışma plalarıı oldukları belirledi. Bu bulgular ışığıda ülkemizde özellikle meslek seçimie yöelik girişimleri ve bilgiledirmeleri ortaokulda başlaması ve hemşirelik mesleğie ilişki gerek yasal gerekse eğitim koularıda gereke düzelemeleri tekrar gözde geçirilmesi ve kabul edile yasaları uygulaması öerilebilir. KAYNAKLAR Adsoy, I.I., Gügör, T., Bayburtluoğlu, T. (2012). Karabük Üiversitesi Sağlık Yüksekokulu öğrecilerii hemşireliği tercih etme edeleri ve mesleği geleceği ile ilgili görüşleri. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi, 1:124-130. Diç, S., Kaya, Ö., Şimşek, Z. (2007). Harra üiversitesi sağlık yüksekokulu öğrecilerii hemşirelik mesleği hakkıdaki bilgi, düşüce ve bekletileri. Atatürk Üiversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 10,1-9. Birol. L. (2011). Hemşirelik Süreci Hemşirelik Bakımıda Sistematik Yaklaşım, Etki Matbaacılık, İzmir, 21-92. Eskimez, Z., Öztuç, G., Alparsla, N. (2008). Lise so sııfta okuya kız öğrecileri hemşirelik mesleğie ilişki görüşleri. Hacettepe Üiversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi, 15(1): 58-67. Gözüm, S., Güdücü Tüfekçi, F., Çapık, C. (2014). Hemşirelik yüksekokulu mezularıı okulları ve meslekleri ile ilgili görüşleri ve mezuiyet sorası profilleri. Aadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 17(1):32-39. Hemşirelik Kauuda Değişiklik Yapılmasıa Dair Kau (2007). T.C. Resmi Gazete. 26510. http://www.resmigazete.gov.tr/mai.aspx?home=http: //www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2007/05/20070502. h t m & m a i = h t t p : / / w ww. r e s m i g a z e t e. g o v.t r / eskiler/2007/05/20070502.htm (Erişim 2.05. 2007). İlha Erkal, S., Yalçı, A.S., Sacar, B. (2012). Akara üiversitesi sağlık bilimleri fakültesi öğrecilerii ebelik ve hemşirelik bölümlerii seçme edeleri. Akara Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(1): 73-89. https://doi.org/10.1501/asbd_0000000006 Kardaş Özdemir, F., Akgü-Şahi, Z. (2016). Hemşirelik bölümü birici sııf öğrecilerii meslek seçimii etkileye faktörler. Acıbadem Üiversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 1:28-32. Kocama, G., Yürümezoğlu, H. (2015). Türkiye de hemşirelik eğitimii durum aalizi: Sayılarla hemşirelik eğitimi (1996-2015). Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 5(3): 255-262. Kocama, G. (2004). Türkiye de hemşirelik eğitim soruları. Hemşirelikte Araştırma Dergisi, Özel Baskı. 119-150. Koç, Z., Sağlam, Z. (2009). Lise so sııf öğrecilerii hemşirelik mesleğie ilişki görüşleri ve mesleği seçme durumlarıı belirlemesi. Aadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 12(3): 1-11. Korkmaz, F., Görgülü, S. (2010). Hemşireleri, meslek ölçütleri bağlamıda hemşireliğe ilişki görüşleri. Hacettepe Üiversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi, 1-17. 134
Özpacar, N., Aydı, N., Akasel, N. (2008). Hemşirelik birici sııf öğrecilerii hemşirelik mesleği ile ilgili görüşlerii belirlemesi. Cumhuriyet Uiversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12: 9-17. Sa Turgay, A., Karaca, B., Çeber, E., Aydemir, G. (2005). Hemşirelik öğrecilerii mesleği algılayışları. Atatürk Üiversitesi Hemşirelik Dergisi, 8(1): 54-62. Sarıkaya, T., Khorsid, L. (2009). Üiversite öğrecilerii meslek seçimii etkileye etmeleri icelemesi: Üiversite öğrecilerii meslek seçimi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7, 393-423. Şiri, A., Öztürk, R., Bezci, G., Çakar, G., Çoba, A. (2008). Hemşirelik öğrecilerii meslek seçimi ve mesleği uygulamaya yöelik görüşleri. Dirim Tıp Gazetesi, 83:69-75. Ta, M., Yucu, S., Şetürk, Ö., Yıldız, Ö. (2007). Üiversite öğrecilerii hemşireliğe bakış açıları. Atatürk Üiversitesi Hemşirelik Dergisi, 10(1): 22-29. Taşkı Yılmaz, M., Tiryaki, Şe., Demirkaya, F. (2014). Hemşireleri ve ebeleri mesleklerii algılama biçimleri ve gelecekte bekletileri. Sağlık ve Hemşirelik Yöetimi Dergisi, 3(1): 130-139. Çıtak Tuç, G., Akasel, N., Özdemir, A. (2010). Hemşirelik ve sağlık memurluğu öğrecilerii meslek seçimlerii etkileye faktörler. Maltepe Üiversitesi Hemşirelik Bilim ve Saatı Dergisi, 3: 24-31. Tüfekci, F.G., Yıldız, A. (2009). Öğrecileri hemşireliği tercih etme gerekçeleri ve gelecekleri ile ilgili görüşleri. Atatürk Üiversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12: 31-7. 135