Halloween Etkisinin İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında Geçerliliğinin Testi. The Validity of the Halloween Effect in the Istanbul Stock Exchange

Benzer belgeler
İstanbul Menkul Kıymetler Borsası nda haftanın günü etkisi ve Ocak ayı anomalilerinin ARCH-GARCH modelleri ile test edilmesi

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Sayı: / 24 Mayıs 2010 EKONOMİ NOTLARI

TCMB FAĐZ KARARLARININ HĐSSE SENEDĐ PĐYASALARI ÜZERĐNE ETKĐSĐ

White ın Heteroskedisite Tutarlı Kovaryans Matrisi Tahmini Yoluyla Heteroskedasite Altında Model Tahmini

Yaz Saati Uygulaması Anomalisinin İMKB 100 Endeks Getirisine Etkisinin Test Edilmesi

PETROL FİYATLARININ BORSA İSTANBUL SANAYİ FİYAT ENDEKSİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

ULUSAL HİSSE SENETLERİ PİYASASI NDA ETKİNLİK

Borsa Getiri Oranı ve Faiz Oranı Arasındaki İlişkinin Doğrusal Olmayan Yöntemlerle Analizi: Türkiye Örneği

Dolar Kurundaki Günlük Hareketler Üzerine Bazı Gözlemler

HİSSE SENEDİ PİYASALARINDA SÜRÜ DAVRANIŞI: BİST TE BİR ARAŞTIRMA HERDING IN STOCK MARKETS: A RESEARCH IN BIST Bahadır ERGÜN Hatice DOĞUKANLI

KONYA İLİ SICAKLIK VERİLERİNİN ÇİFTDOĞRUSAL ZAMAN SERİSİ MODELİ İLE MODELLENMESİ

İMKB NİN LATİN AMERİKA BORSALARIYLA İLİŞKİSİ ÜZERİNE ÇOK DEĞİŞKENLİ GARCH MODELLEMESİ

THE CAUSALITY RELATION BETWEEN CONSUMER CONFIDENCE AND STOCK PRICES: CASE OF TURKEY. Abstract

İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASI NDA EŞHAREKETLİLİK VE ASİMETRİK AYARLAMA

Dokuz Eylül Üniversitesi Yayın Geliş Tarihi:

İMKB de Fiyat-Hacim İlişkisi - Asimetrik Etkileşim

TÜRK & AMERİKAN ENERJİ PİYASALARI NDA PİYASA ETKİNLİĞİNİN TEST EDİLMESİ

Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Sayı 36 Nisan 2013

Çift Üstel Düzeltme (Holt Metodu ile)

DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıtılmış Gecikme ve Otoregresiv Modeller

Hisse Senedi Fiyatlarıyla Yabancı İşlem Hacmi Arasında Nedensellik:

Long memory and structural breaks on volatility: evidence from Borsa Istanbul

İŞSİZLİK VE İNTİHAR İLİŞKİSİ: VAR ANALİZİ Ferhat TOPBAŞ *

İMKB 100 endeksindeki kaldıraç etkisinin ARCH modelleriyle iki alt dönemde incelenmesi

eyd Ekonomik Yaklaşım Derneği / Association

Tüketici Güveni ve Hisse Senedi Fiyatları Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği (2004: :01)

Global Finansal Krizde Kredi Marjı: Japon Tahvil Piyasası Örneği

Türkiye nin Kabuklu Fındık Üretiminde Üretim-Fiyat İlişkisinin Koyck Yaklaşımı İle Analizi

Reel Kesim Güven Endeksi ile İMKB 100 Endeksi arasındaki dinamik nedensellik ilişkisi

BRIC Ülkeleri ve Türkiye Arasındaki Sermaye Piyasaları Entegrasyonunun Parametrik ve Parametrik Olmayan Eşbütünleşme Testleri ile Analizi

NET YABANCI İŞLEM HACMİ İLE HİSSE SENEDİ GETİRİLERİ ARASINDA UZUN DÖNEMLİ İLİŞKİ VAR MIDIR? Cüneyt AKAR (*)

C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 11, Sayı 2,

SORU SETİ 02 (REVİZE EDİLDİ) FİNAL KONULARI

Birim Kök Testleri. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök Testleri, Eşbütünleşme, Hata Düzeltme Modelleri

BİRİM KÖK TESTLERİNDE YAPISAL KIRILMA ZAMANININ İÇSEL OLARAK BELİRLENMESİ PROBLEMİ: ALTERNATİF YAKLAŞIMLARIN PERFORMANSLARI

Box-Jenkıns Modelleri ile Aylık Döviz Kuru Tahmini Üzerine Bir Uygulama

PETROL FİYATLARININ İMKB ENDEKSLERİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ IMPACT OF OIL PRICES ON ISE INDICES

ÇOKLU DOĞRUSAL BAĞLANTI

KOŞULLU DEĞİŞEN VARYANS MODELLERİ İLE TÜRKİYE ALTIN PİYASASI ENDEKSİ VOLATİLİTELERİNİN TAHMİN EDİLMESİ

Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök Testleri, Eşbütünleşme, Hata Düzeltme Modelleri

Dağıtılmış Gecikme ve Otoregresiv Modeller. Mehmet Vedat PAZARLIOĞLU

BİR YATIRIM ARACI OLARAK ALTIN İLE HİSSE SENEDİ ENDEKSİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ANALİZİ: TÜRKİYE ÜZERİNE AMPİRİK UYGULAMA 1

BANKA KREDİ PORTFÖYLERİNİN YÖNETİMİNDE ÖDEMEME RİSKİ ANALİZİ: KALMAN FİLTRESİNE DAYANAN ALTERNATİF BİR YÖNTEM ÖNERİSİ

TÜRKİYE DE FAİZ, DÖVİZ VE BORSA: FİYAT VE OYNAKLIK YAYILMA ETKİLERİ

DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıtılmış Gecikme ve Otoregresiv Modeller

Birim Kök Testleri 3/24/2016. Bir stokastik sürecin birim kök içerip içermediğini nasıl anlarız? Hatırlarsak aşağıdaki AR(1) sürecinde

AVRASYA Uluslararası Araştırmalar Dergisi. Cilt : 6 Sayı : 15 Sayfa: Kasım 2018 Türkiye. Araştırma Makalesi

TÜRKİYE DE EKONOMİK BÜYÜME VE DÖVİZ KURU CARİ AÇIK ÜZERİNDE ETKİLİ MİDİR? BİR NEDENSELLİK ANALİZİ

HİSSE SENEDİ FİYATLARI, ALTIN FİYATLARI VE HAM PETROL FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİNİN ANALİZİ

598 INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES 2016

RASSAL YÜRÜYÜŞ TEORİSİ ve İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASI NDA SINANMASI

YABANCI HİSSE SENEDİ YATIRIMCILARI TÜRKİYE DE DÖVİZ KURU VOLATİLİTESİNİ ŞİDDETLENDİRİYOR MU?

Anahtar Kelimeler Harvey Testi, Doğrusallık, Finansal Piyasalar, Etkin Piyasa Hipotezi.

Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi Cilt:22 Sayı:2, Yıl:2007, ss:49-66

Birim Kök Testleri. Random Walk. Bir stokastiksürecin birim kök içerip içermediğini nasıl anlarız? Hatırlarsak aşağıdaki AR(1) sürecinde

Enflasyonun Borsa Performansı Üzerindeki Etkisi

İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASINDA DEĞİŞKENLİĞİN (VOLATİLİTENİN) ARCH-GARCH YÖNTEMLERİ İLE MODELLENMESİ

Türk Sermaye Piyasasında Fiyat ve İşlem Hacmi İlişkisi: Zamanla Değişen Asimetrik Nedensellik Analizi

Türkiye nin İthalat ve İhracat Bağımlılığı: Seçilmiş Ülke Örnekleri Üzerine Ampirik Bir Uygulama

REEL DÖVİZ KURLARINDA UZUN DÖNEM BAĞIMLILIK THE LONG-TERM DEPENDENCE IN REAL EXCHANGE RATES Emre ÜRKMEZ *

Vadeli İşlem Piyasasında Optimal Hedge Rasyosunun Statik ve Dinamik Teknikler Yardımıyla Hesaplanması

ALTIN FİYATLARINI ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN TESPİTİ ÜZERİNE: MGARCH MODELİ İLE BİR İNCELEME

Rasyonel Beklentiler Hipotezinin Testi: Enflasyon, Faiz ve Kur 1

C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 11, Sayı 1,

A Study on the Estimation of Supply Response of Cotton in Cukurova Region

ENFLASYON BELİRSİZLİĞİ İLE PAY SENEDİ GETİRİSİ VE VOLATİLİTESİ ARASINDAKİ İLİŞKİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Türkiye Ekonomisinde Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme

Likidite Azlığı Priminin Menkul Kıymet Getirileri Üzerinde Etkileri ve Avrasya İçin Önemi

Mevsimsel Kointegrasyon Analizi: Güney Afrika Örneği. Seasonal Cointegration Analysis: Example of South Africa

YAPISAL KIRILMALI BİRİM KÖK TESTLERİNİN KÜÇÜK ÖRNEKLEM ÖZELLİKLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

KAR KALİTESİ VE HİSSE SENEDİ GETİRİLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İMKB DE TEST EDİLMESİ *

İMKB İLE GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERİN HİSSE SENEDİ PİYASALARININ ETKİLEŞİMİ: EŞBÜTÜNLEŞME VE NEDENSELLİK YAKLAŞIMI

FİNANSAL KIRILGANLIKLAR: TÜRK BANKACILIK SEKTÖRÜ ÜZERİNE UYGULAMA

THE IMPACT OF EXCHANGE TRADED FUNDS ON THE LONG TERM RELATIONSHIP OF INDEX MARKETS: AN EMPRICAL ANALYSIS ON THE ISE-30 INDEX

HURST ÜSTEL KATSAYISI ARACILIĞIYLA FRAKTAL YAPI ANALİZİ VE İMKB DE BİR UYGULAMA

Konut Primi ve Kira Getiri Büyümesinin Varyans Ayrıştırması. Celil Zurnacı 1, Eray Akgün, Murat Karaöz Akdeniz Üniversitesi

Bölüm 3 HAREKETLİ ORTALAMALAR VE DÜZLEŞTİRME YÖNTEMLERİ

VOB-BİST Endeks Sözleşmeleri İşlem Hacminin BİST Endekslerine Etkisi

GÖSTERGE FAİZ ORANI DALGALANMALARI VE BİST ENDEKSLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN EŞANLI KANTİL REGRESYON İLE ANALİZİ

16 17 Denetim Firmasının Büyüklüğü ve Kâr Yönetimi İlişkisi: İMKB Şirketleri Üzerinde Ampirik Bir Araştırma

Murat MAZIBAŞ Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) ÖZET

Reel ve Nominal Şokların Reel ve Nominal Döviz Kurları Üzerindeki Etkileri: Türkiye Örneği

Prof. Dr. A. Ayşen Kaya - Berna Canlı

İMKB Dergisi İÇİNDEKİLER. Yıl: 9 Sayı: 36. Finansal Bilgi Manipülasyonunun Tespitinde Yapay Sinir Ağı Modelinin Kullanımı

Bankaların Hisse Senedi Getirilerinde Faiz Oranı Riski: Dalgacıklar Analizi ile Türk Bankacılık Sektörü Üzerine Bir Uygulama

Sabit Sermaye Yatırımları ve Ekonomik Büyüme: Ampirik Bir Analiz

İŞSİZLİK VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNDE ASİMETRİ ASYMMETRY IN THE RELATIONSHIP BETWEEN UNEMPLOYMENT AND ECONOMIC GROWTH

HİSSE SENEDİ FİYATLARI VE DÖVİZ KURU İLİŞKİSİ

Türkiye de Tüketim Eğilimi ve Maliye Politikası

ÜCRET-FİYAT SPİRALİ: TÜRK İMALAT SANAYİ ÖRNEĞİ

-ENFLASYON ROBUST ESTIMATION OF THE VECTOR AUTOREGRESSIVE MODEL: AN INVESTIGATION OF THE RELATIONSHIP BETWEEN ECONOMIC GROWTH AND INFLATION

Teknolojik bir değişiklik veya üretim arttırıcı bir yatırımın sonucunda ihracatta, üretim miktarında vs. önemli artışlar olabilir.

Şeyma Çalışkan Çavdar Yildiz Technical University ISSN : scavdar@yildiz.edu.tr Istanbul-Turkey

Türkiye de Kırmızı Et Üretiminin Box-Jenkins Yöntemiyle Modellenmesi ve Üretim Projeksiyonu

REEL DÖVİZ KURU VE DIŞ TİCARET DENGESİ İLİŞKİSİ:

DOI: /isarder Öğrencileri Sempozyumu nda sunulmuş, geliştirilerek makale formatına getirilmiştir.

Finansal İstikrarın Bankacılık Sisteminin Borç Verme Politikaları Üzerindeki Etkisi: 2008 Küresel Krizi Çerçevesinde Türkiye Üzerine Bir İnceleme

MEVSİMSEL EŞBÜTÜNLEŞME TESTİ: TÜRKİYE NİN MAKROEKONOMİK VERİLERİYLE BİR UYGULAMA

Reel Döviz Kuru Endeksinin Otoregresif Koşullu Değişen Varyanslılığının Analizi: İki Eşikli Tarch Yöntemi İle Modellenmesi

Transkript:

Halloween Ekisinin İsanbul Menkul Kıymeler Borsasında Geçerliliğinin Tesi Öze Halloween Ekisinin İsanbul Menkul Kıymeler Borsasında Geçerliliğinin Tesi Dr. Veli YILANCI İsanbul Üniversiesi İkisa Fakülesi Ekonomeri Bölümü yilanci@isanbul.edu.r Bu çalışmada, Kasım-Nisan döneminde gerçekleşen hisse senedi geirilerinin Mayıs- Ekim döneminde gerçekleşen geirilere göre daha yüksek olduğunu ifade eden ve ilk kez Bouman ve Jacobsen (2002) arafından incelenen Halloween ekisinin varlığı Ocak 1990-Aralık 2010 dönemi için İsanbul Menkul Kıymeler Borsası nda (İMKB) en küçük kareler yöneminin yanı sıra aykırı değerlere karşı güçlü ahminciler veren Huber in M-ahminci ekniğiyle araşırılmışır. Elde edilen sonuçlar İMKB de Halloween ekisinin olmadığını, Bouman ve Jacobsen (2002) arafından İMKB de bulunan ekinin esas sebebinin aykırı değerler olduğunu gösermekedir. Anahar Sözcükler: Halloween Ekisi, Ocak Ayı Ekisi, Aykırı Değer, Ekin Piyasa. The Validiy of he Halloween Effec in he Isanbul Sock Exchange Absrac In his sudy, we analyze he validiy of Halloween effec in Isanbul Sock Exchange (ISE) beween January 1990 - December 2010 which implies sock reurns are lower during he May-Ocober period versus he November-April period. As well as he Leas Squares Mehod, we use Huber s M-esimaor which is a robus esimaor agains o ouliers, and conclude ha here is no Halloween effec in he ISE which shows he finding of Bouman and Jacobsen (2002) is due o disregarding ouliers. Keywords: Halloween effec, January effec, oulier, marke efficiency. Jel Classificaion Codes: C220, G100, G140. 21 Siyase, Ekonomi ve Yöneim Araşırmaları Dergisi, 2013, Yıl:1, Cil:1, Sayı:1

V. YILANCI Giriş Menkul kıyme fiyalarının üm olası bilgiyi amamen yansıığını, dolayısıyla her yeni bilginin fiyaları değişirdiğini öne süren ekin piyasa hipoezine göre haberler çok hızlı şekilde yayılır ve ekisi gecikme olmadan fiyalara yansır. Bu nedenle, örneğin yarın gerçekleşecek fiya değişimleri bugün ki fiya değişimlerinden bağımsız olarak sadece yarın ki haberlerden ekilenecekir, haberler ise anım iibariyle ahmin edilemez olduğundan yarın ki fiya değişimleri ahmin edilemez ve rassal olacakır. Bu nedenle gerek eknik, gerekse emel hiçbir analiz ürü, porföyündeki menkul kıymeleri rassal olarak seçen yaırımcıdan daha fazla kar eiremeyecekir (Malkiel, 2003: 59). Fama arafından lieraüre kazandırılan ekin piyasa hipoezi ilk kez 1960 larda Samuelson ın menkul kıyme fiyalarındaki rassal yürüyüş eorisiyle gelişirilse de, eorinin aslı Dimson ve Mussavian (2000) da da belirildiği üzere 1900 yılında yayınlanan Bachelier un ezine dayanmakadır. Savunulduğu arihin maemaiksel finansın doğum arihi olarak kabul edildiği (bkz. Couraul vd., 2000) bu ez çalışmasında emel olarak geçmiş ve cari olayların piyasa fiyaları üzerinde ekisi olduğundan ve fiyaların rassal bir şekilde dalgalandığından bahsedilmişir. Bu rassal şablonu bozan her anomali ekin piyasa hipoezinin geçersiz olmasına neden olmakadır. Bu anomalilerden biri olan akvim ekileri, fiyaların yılın belli bir döneminde, diğer dönemlere göre daha yüksek olduğunu ifade emeke, fiyaların ahmin edilmesini mümkün kılmakadır. Lieraürde es edilen en önemli akvim ekileri; hafanın günü ekisi, ocak ayı ekisi, ail ekisi ve 2002 de Bouman ve Jacobsen arafından lieraüre kazandırılan Halloween ekisidir. Bu çalışmada Halloween ekisinin Türkiye de geçerli olup olmadığı sınanacakır. Çalışmanın izleyen bölümünde Halloween ekisi hakkında bilgi verilecek ve ekinin varlığını sınayan çalışmaların bir özei sunulacakır. İkinci bölümde yönem, üçüncü bölümde veri ve uygulama sonuçları verildiken sonra çalışma sonuç ve değerlendirme bölümünün yer aldığı dördüncü bölüm ile sonlandırılacakır. 1. Halloween Ekisi Halloween ekisini lieraüre kazandıran Bouman ve Jacobsen (2002) çalışmalarına finansal piyasada sıkça kullanılan bir deyiş olan Mayıs a sa ve gi (Sell in May and go away!) ile başlayarak Mayıs ayının, ayı piyasasının başlangıcı olduğunu ifade emişler, ardından ama Ekim de geri dönmeyi unuma şeklindeki deyişi de haırlaıp, finans dünyasında, Mayıs- Ekim döneminde Kasım-Nisan dönemine nazaran daha az geiri sağlanacağına dair bir görüş bulunduğuna ama bunun akademik camiada henüz incelenmediğine dikkai çekmişlerdir. Ocak 1970-Ağusos 1998 dönemi için 37 borsanın incelendiği çalışmalarında, Kasım-Nisan döneminde 36 borsada olağandışı geiri olduğu sonucuna varmışlardır. Bouman ve Jacobsen (2002), oraya çıkan bu durumun hisse senedi piyasasında var olan bir akvim ekisi anomalisi olduğunu belirip, bu 22 Siyase, Ekonomi ve Yöneim Araşırmaları Dergisi, 2013, Yıl:1, Cil:1, Sayı:1

Halloween Ekisinin İsanbul Menkul Kıymeler Borsasında Geçerliliğinin Tesi anomaliye Halloween ekisi adını vermişlerdir. Bu akvim ekisinin bu şekilde adlandırılmasının nedeni Maberly ve Pierce (2004) in deyimiyle 31 Ekim le 5 birlike yaırımcılar için korkunç bir dönemin sona ermesidir 6. Özellikle Mayıs-Ekim döneminde elde edilen hisse senedi geirilerinin Kasım-Nisan dönemine göre anlamlı bir şekilde daha az olduğunu ifade eden Bouman ve Jacobsen (2002), bu anomaliden yararlanmak için basi bir icare sraejisi önermişlerdir. Mayıs a sa ve gi deyişine bağlı olan bu sraeji, Kasım-Nisan döneminde değer ağırlıklı bir indekse, Mayıs-Ekim döneminde ise hazine bonoları gibi risksiz bir yaırım aracına yaırım yapmayı gerekirmekedir (Maberly ve Pierce, 2004:30). Bu ekiye dayanan bir saın al-u sraejisi diğer sraejilerden daha ekin olup, daha az risk içermekedir. Ayrıca sadece bir sene içerisinde gerçekleşiğinden işlem maliyeleriyle faydanın yok edilmesi diğer sraejilere göre daha zordur (Bouman ve Jacobsen, 2002: 1619). Halloween ekisinin yaırımcı davranışındaki değişikliklerden kaynaklandığını ifade eden dör farklı açıklama bulunmakadır: -Kamsra vd. (2003) arafından öne sürülen mevsimsel duygulanım bozukluğundan (Seasonal Affecive Disorder) 7 kaynaklanan riske karşı iseksizlike meydana gelen değişiklikler, -Cao ve Wei (2005) arafından ifade edilen sıcaklık değişimlerinden kaynaklanan ruh hali değişimleri, -Bouman ve Jacobsen (2002) arafından ileri sürülen yaırımcıların ail davranışlarından kaynaklanan likidie ve risk iseksizliğinde meydana gelen değişimler, -Doeswijk (2008) arafından öne sürülen iyimserliğin devri hipoezi 8. 5 Cadılar Bayramı (Halloween) her yıl 31 Ekim de kulanmakadır. 6 Ekim ayında elde edilen geirilerin diğer aylara göre daha çok düşük olması, Mark Twain ekisi olarak anımlanmakadır. Çünkü Mark Twain, Pudd'nhead Wilson adlı romanının 13. bölümünde Ekim ayının hisse senedi piyasaları için ehlikeli bir ay olduğunu şu şekilde belirmişir: Ekim. Hisse senelerinde spekülasyon yapmak için ehlikeli aylardan birisidir. Diğerleri ise; Temmuz, Ocak, Eylül, Nisan, Kasım, Mayıs, Mar, Haziran, Aralık, Ağusos ve Şuba ır. Lieraürde Mark Twain ekisini inceleyen birçok çalışma yapılmışır (bkz. Balaban, 1995). İlginç bir şekilde, önemli fiya düşüşlerinin birçoğu Ekim ayında gerçekleşmişir. 1929 daki Büyük Çöküş 24 Ekim (Kara Perşembe) ve 29 Ekim de (Kara Salı), 1987 Krizi 19 Ekim de (Kara Pazaresi) gerçekleşmiş, 2008 Krizi ise 6 Ekim arihinde (Kara Hafa) başlamışır. 7 Mevsimsel duygulanım bozukluğu, mevsimsel değişikliklerle oraya çıkan bir depresyon aağı olup, belirileri arasında ilgi kaybı, yorgunluk, amaçsızlık ve akivielerde görülen azalma bulunmakadır (Depresyon ve Panik Aak Merkezi, www.depam.com, 06.09.2012). 8 Bu hipoez, yaırımcıların yılın son çeyreğinde gelecek akvim yılını sabırsızlıkla beklediğini, başa ekonomik görünüm hakkında genellikle iyimser olduklarını ve bu 23 Siyase, Ekonomi ve Yöneim Araşırmaları Dergisi, 2013, Yıl:1, Cil:1, Sayı:1

V. YILANCI Bahsi geçen bu dör fakör dolayısıyla gerçekleşiği ifade edilen Halloween ekisi, diğer akvim ekileri gibi sadece gelişmiş piyasalarda değil, gelişmeke olan piyasalarda da gözlenmekedir. Bu ekinin isaisiksel açıdan anlamlı bulunması, yaırımcıların bu anomaliyi izleyerek yüksek geiriler elde emesini sağlayabilir (Siriopoulos ve Giannopoulos, 2006: 76). Finans dünyasında uzun süredir anınmasına rağmen, akademik camiada ilk kez 2002 yılında Bouman ve Jacobsen in çalışmalarıyla sınanmaya başlanan Halloween ekisini değişik ülke ve ülke grupları için analiz eden birçok çalışma bulunmakadır. Bu çalışmaların bir kısmı şu şekilde özelenebilir: Marquering (2002), Belçika, Almanya, Hollanda, İngilere ve ABD hisse senedi piyasalarında es eiği Halloween ekisinin ele alınan her piyasada geçerli olduğu sonucuna varmışır. Maberly ve Pierce (2003), ekinin varlığını Japon hisse senedi Nikkei-225 e es emişir. Hem Ocak ayı ekisinin hem de aykırı değerlerin dikkae alındığı bu çalışmada 1970-2003 arası aylık veri sei kullanılmışır. Çalışmada, Japon finansal piyasalarının 1986 ya kadar uluslararası arenaya açılmadığı ve Eylül 1986 da gerçekleşen küreselleşme yüzünden 1970 ve 1990 larda farklı geiri kalıplarının izlenebileceği belirilmiş, bu nedenle Ocak 1970-Aralık 2003, Ocak 1970-Aralık 1986 ve Ocak 1987-Aralık 2003 olmak üzere üç farklı dönemde ekinin varlığı incelenmişir. Elde edilen sonuçlar, diğer iki dönemde eki geçerli iken, Japon hisse senedi piyasalarının uluslararası arenaya açıldığı arihen sonra ekinin geçersiz hale geldiğini gösermekedir. Maberly ve Pierce (2004), ABD hisse senedi piyasası S&P 500 için Nisan 1982-Nisan 2003 arası Halloween ekisinin geçerliliğinin, aykırı değerler dikkae alındığında kaybolduğunu oraya koymuşlardır. Siriopoulos ve Giannopoulos (2006), Halloween ekisinin Yunanisan da geçerli olup olmadığını Ekim 1986-Aralık 2004 dönemi arasında Ocak ayı ekisini ve aykırı değerleri dikkae alarak es emişlerdir. Bahsi geçen ekiler için farklı modeller kurmuşlar ve Halloween ekisinin Yunan hisse senedi piyasasında ve sekör endekslerinde geçerli olmadığı sonucuna varmışlardır. Zarour (2007) çalışmasında Halloween ekisinin varlığını Ocak ayı ekisini de dikkae alarak 9 Arap ülkesinde (Abu Dabi, Bahreyn, Dubai, Mısır, Kuvey, Ürdün, Umman, Filisin ve Suudi Arabisan) Ocak 1991- Aralık 2004 aralığında sınamış ve bu ülkelerin yedisinde (Abu Dabi, Bahreyn, Mısır, Ürdün, Kuvey, Umman, Filisin) Halloween ekisinin var olduğu sonucuna varmışır. Lucey ve Zhao (2008), 1926-2002 döneminde aylık verilerle ABD finansal piyasasında, Ocak ayı ekisini de dikkae alarak Halloween ekisini incelemiş, bu ekinin var olmadığını, bu ekinin alında yaan asıl sebebin Ocak ayı ekisi olduğunu ileri sürmüşlerdir. iyimserliğin hisse senedi geirilerinde bir çekicilik yaraığını ama yeni yılda aylar geçip, yaırım ufukları azaldıkça köümser olduklarını varsayar. 24 Siyase, Ekonomi ve Yöneim Araşırmaları Dergisi, 2013, Yıl:1, Cil:1, Sayı:1

Halloween Ekisinin İsanbul Menkul Kıymeler Borsasında Geçerliliğinin Tesi 2. Yönem Halloween ekisinin varlığını es emek için Bouman ve Jacobsen (2002) çalışmalarında aşağıdaki modeli kullanmışlardır: g C e (1) 1 Bu modelde yer alan g göreceli fiyaın doğal logariması olarak anımlanan sürekli bileşik aylık indeks geirilerini, sabi erimi, e haa erimini, C ise Halloween ekisini es emek amacıyla kullanılan ve, Kasım-Nisan aralığında iken 1, Mayıs-Ekim aralığında iken 0 değerini alan kukla değişkeni gösermekedir. Bu modelde C nin kasayısının poziif ve anlamlı bulunması Halloween ekisinin varlığını gösermekedir. Aslında Bouman ve Jocabsen (2002) de de belirildiği üzere bu regresyon eşiliği kukla değişkenin spesifik yapısından öürü basi bir oralama esidir. sabi erimi Mayıs-Ekim aralığındaki aylık oralama geiriyi göserirken, 1 ise Kasım-Nisan periyodundaki aylık oralama geiriyi gösermekedir. Halloween ekisinin olası bir nedeni Ocak ayında hisse senedi geirilerinde gözlenen anormal arış olabileceğinden 9, Bouman ve Jocabsen (2002) çalışmalarında Ocak ayı ekisini de dikkae alarak Halloween ekisini göseren kukla değişkeni düzelerek, modele Ocak ayı ekisini göseren bir kukla değişken ilave emişlerdir. Maberly ve Pierce (2004) ise çalışmalarında Halloween kukla değişkenini düzelmeden (1) numaralı modele Ocak ayı kukla değişkenini ekleyerek aşağıdaki modeli elde emişlerdir: g C J e (2) 1 2 Burada yer alan C önceden anımlandığı gibidir. J ise Ocak ayı için 1, diğer aylar için 0 değerini alan kukla değişkeni gösermekedir. Maberly ve Pierce (2004), Bouman ve Jocabsen (2002) nin çalışmalarının veri seinde yer alan Ekim 1987 ve Ağusos 1998 aylarının, bu dönemlerde yaşanan krizler dolayısıyla birer aykırı değer olduğunu ifade emiş ve bu aykırı değerlerin Halloween ekisinin oraya çıkmasına neden olabileceğini ileri sürmüşlerdir. Maberly ve Pierce (2004) aykırı değerlerin Halloween ekisi üzerindeki olası ekilerini konrol edebilmek için, regresyon eşiliğine aykırı değerleri dahil edecek kukla değişkeni ekleyerek 3 numaralı modeli elde emişlerdir: 9 Ocak ayı geirilerin göreceli yüksek olması şeklinde ifade edilen Ocak Ayı ekisinin esas nedeni olarak, yaırımcıların vergi avanajı sağlamak için Aralık ayında zarar eikleri hisse senelerini saıp, zararlarını realize ederek fiyaların düşmesine, Ocak ayında yeniden alıma geçerek fiyaların yükselmesine neden olmaları ve finansal yöneicilerin yıl sonu porföy yapılarını daha iyi göserme isekleri göserilmekedir. 25 Siyase, Ekonomi ve Yöneim Araşırmaları Dergisi, 2013, Yıl:1, Cil:1, Sayı:1

V. YILANCI g C J A e (3) 1 2 3 Burada yer alan A, ayı aykırı değer olarak anımlandığında 1, diğer durumlarda 0 değerini alan kukla değişkendir. Wie (2010) ise çalışmasında aykırı gözlemleri kukla değişken vasıasıyla modele ekleme yerine, aykırı gözlemlerden ekilenmeyen ahmin ekniklerinin kullanılmasını önermişir. Bu çalışmada, öncelikle (1), (2) ve (3) numaralı modeller EKK yönemiyle, heeroskedasie ve ookorelasyona karşı uarlı sandar haalar veren Newey-Wes (1987) yönemi kullanılarak ahmin edilecekir. (3) numaralı modelde yer alan ve aykırı gözlemleri modele dâhil eden kukla değişkeni elde edebilmek için aykırı gözlemler Iglewicz ve Hoaglin (1993) arafından önerilen, değişirilmiş Z-skorları kullanılarak elde edilecekir: 0, 6745 gi g Mi medyan g g i Bu formülde yer alan g ifadesi serinin medyanını gösermekedir. Veri seinde değişirilmiş Z-skoru mulak değerce 3,5 en ( Mi 3,5 ) büyük olan gözlem, aykırı değer olarak ifade edilir. (1) ve (2) numaralı modeller aynı zamanda Wie (2010) nin önermiş olduğu gibi, güçlü regresyon yönemlerinden biri olan Huber (1964) in M- ahminci ekniği ile de ahmin edilecekir. 3. Veri ve Uygulama Sonuçları Bu çalışmada Ocak 1990-Aralık 2010 dönemi arası İMKB-100 Ulusal Endeksi serisinin aylık kapanış fiyaları kullanılacak olup, ilgili veri sei Türkiye Cumhuriyei Merkez Bankası Elekronik Veri Dağıım Sisemi nden alınmışır. f, anındaki fiyaı gösermek üzere, geiri serileri g ln f f 1 formülünden faydalanmak sureiyle elde edilmişir. İMKB-100 kapanış fiyalarından elde edilen geiri serisine ilişkin anımlayıcı isaisikler ve uygulanan birim kök es sonuçları Tablo 1 de görüldüğü gibidir. 26 Siyase, Ekonomi ve Yöneim Araşırmaları Dergisi, 2013, Yıl:1, Cil:1, Sayı:1

Halloween Ekisinin İsanbul Menkul Kıymeler Borsasında Geçerliliğinin Tesi Tablo 1: İMKB-100 Geiri Serisinin İsaisiksel özellikleri Ocak 1990- Dönem Aralığı Aralık 2010 Gözlem Sayısı 252 Oralama 0.0325 Medyan 0.0283 Maksimum 0.5369 Minimum -0.3527 Sandar Sapma 0.1247 Çarpıklık 0.3245 Basıklık 4.4327 Jarque-Bera Değeri ADF Birim Kök Tes İsaisiği 25.9736 I -7.9116 I No: I, %1 düzeyinde anlamlılığı gösermekedir. Tablo 1 de görüleceği üzere, geiri serisi %1 düzeyinde durağandır, ayrıca Jarque-Bera değeri serinin normal dağılmadığını gösermekedir. Basıklık değerinin 3 en, çarpıklık değerinin ise 0 dan büyük olması, geiri serisinin normal dağılıma göre daha kalın uçlu dağıldığını ve sola eğik olduğunu gösermekedir. Ocak 1990-Aralık 2010 0.06 0.05 0.04 0.02 0 Kasım-Nisan 0.02 Mayıs-Ekim Şekil 1. Dönemler Arası Oralama Geiriler Şekil 1 de İMKB-100 endeksi için incelenen dönem aralığında Kasım-Nisan ve Mayıs-Ekim dönemleri için elde edilen oralama geiriler görülmekedir. Bu şekilde, Kasım-Nisan döneminde elde edilen oralama geirinin, Mayıs-Ekim döneminde elde edilen oralama geiriye göre oldukça yüksek olduğu görülmekedir. İki dönem arasındaki görülen bu farkın isaiksel olarak anlamlılığını es emek amacıyla kurulan modellerin ahmin sonuçları Tablo 2 de verilmekedir. 27 Siyase, Ekonomi ve Yöneim Araşırmaları Dergisi, 2013, Yıl:1, Cil:1, Sayı:1

V. YILANCI Tablo 2. Halloween Ekisinin Tesi En Küçük Kareler Yönemi m-tahminci Yönemi Kasayılar Model 1 Model 2 Model 3 Model 1 Model 2 Sabi Terim 0.0160 0.0160 0.0160 0.0195 0.0194 Halloween 0.0330 X 0.0213 0.0213 0.0237 0.0128 Ocak Ayı - 0.0697 X 0.0482-0.0473 Aykırı Değer - - 0.4513 I - - No: I ve X sırasıyla %1 ve %10 düzeylerinde anlamlılığı gösermekedir. Tablo 2 de görülen EKK yöneminin sonuçları şu şekilde yorumlanabilir; sadece Halloween ekisini modele dâhil eden kukla değişken ile geiri serisi arasında regresyon kurulması halinde (Model 1) Halloween ekisinin var olduğu görülürken, Ocak Ayı ekisinin dâhil edildiği Model 2 de bu ekinin anlamlılığını yiirdiği, aykırı değerlerin ekisinin dikkae alındığı Model 3 e ise Ocak Ayı ekisinin de yok olduğu görülmekedir. EKK yönemine göre elde edilen bu sonuçlar Şekil 1 de görülen farkın nedeninin aykırı değerler olduğunu gösermekedir. Dolayısıyla incelenen dönem zarfında İMKB-100 indeksinde Ocak Ayı ekisi ve Halloween ekisi görülmemekedir. Tablo 2 de aynı zamanda aykırı değerlere karşın güçlü ahminciler veren M-ahminci ekniğine göre de elde edilen sonuçlara yer verilmişir. Elde edilen sonuçlar İMKB-100 indeksinde hem Ocak Ayı ekisinin, hem de Halloween ekisinin olmadığını gösermekedir. Elde edilen sonuçlar, Türkiye de Halloween ekisinin var olduğunu ileri süren Bouman ve Jacobsen (2002) nin çalışmasıyla çelişmekedir. Bunun emel nedeni olarak bahsi geçen çalışmada aykırı değerlerin ekisinin dikkae alınmaması göserilebilir. 4. Sonuç ve Değerlendirme Bu çalışmada, Kasım-Nisan döneminin, Mayıs-Ekim dönemine göre daha fazla geiri sağlayacağını ifade eden Halloween ekisinin varlığı Ocak 1990-Aralık 2010 döneminde İMKB-100 endeksinde es edilmişir. Bu amaçla hem Ocak Ayı ekisi, hem de aykırı değerlerin ekisi dikkae alınarak En Küçük Kareler yöneminin yanı sıra, aykırı değerlere karşı güçlü ahminciler veren M-ahminci ekniği kullanılmışır. En Küçük Kareler yöneminin sonuçları, Ocak Ayı ekisi dikkae alındığında Halloween ekisinin geçerliliğinin kaybolduğunu, aykırı değerler dikkae alındığında ise Ocak Ayı ekisinin de anlamsız hale geldiğini gösermekedir. M-ahmin ekniği sonuçları ise gerek Halloween ekisinin, gerekse Ocak Ayı ekisinin İMKB-100 endeksinde var olmadığını gösermekedir. Dolayısıyla Ocak Ayı ekisini veya Halloween ekisini dikkae alarak İMKB de normal üsü karlar elde edilemeyeceğini ifade emek mümkündür. Kaynakça Bachelier, Louis (1900), Théorie de la spéculaion, Annales Scienifiques de l École Normale Supérieure, 3(17), pp. 21-86. (Bu ez aynı sene içerisinde Gauhier-Villars (70 sayfa) yayınevinde kiap olarak da basılmışır), 28 Siyase, Ekonomi ve Yöneim Araşırmaları Dergisi, 2013, Yıl:1, Cil:1, Sayı:1

Halloween Ekisinin İsanbul Menkul Kıymeler Borsasında Geçerliliğinin Tesi hp://goo.gl/7cwlw, 21.10.2012. Balaban, Ercan (1995), January Effec, Yes! Wha abou Mark Twain Effec?, The Cenral Bank of he Republic of Turkey, Research Deparmen, Discussion Paper No: 9509. Bouman, Sven and Ben JACOBSEN (2002), The Halloween Indicaor, Sell in May and Go Away : Anoher Puzzle, American Economic Review, 92(5), p. 1618-35. Cao, Melanie and Jason WEI (2005), Sock Marke Reurns: A Noe on Temperaure Anomaly, Journal of Banking and Finance, 29(6), p. 1559-1573. Couraul, Jean-Michel, Youri Kabanov, Bernard Bru, Pierre Crepel, Isabelle Lebon and Arnaud Le Marchand (2000), Louis Bacheleier on he Cenenary of Théorie de la spéculaion, Mahemaical Finance, 10(3), p. 341 353. Depresyon ve Panik Aak Merkezi, hp://www.depam.com, 06.09.2012. Doeswijk, Ronald (2008), The Opimism Cycle: Sell in May, De Economis, 156(2), p. 175-200. Dimson, Elroy and Massoud Mussavian (2000), Marke Efficiency, The Curren Sae of Business Disciplines, 3, p. 959-970. Huber, Peer J. (1964), Robus Esimaion of a Locaion Parameer, Annals of Mahemaical Saisics, 35, p. 73 101. Iglewicz, Boris and David Hoaglin (1993), How o Deec and Handle Ouliers, ASQC Qualiy Press. Kamsra, Mark J., Lisa A. Kramer and Maurice D. Levi (2003), Winer Blues: A SAD Sock Marke Cycle, American Economic Review, 93, p. 324-343. Lucey, Brian M. and Shelly Zhao (2008), Halloween or January? Ye anoher puzzle, Inernaional Review of Financial Analysis, 17(5), p. 1055-1069. Maberly, Edwin Darrell and Raylene M. Pierce (2003), The Halloween Effec and Japanese Equiy Prices: Myh or Exploiable Anomaly, Asia-Pacific Financial Markes, 10(4), p. 319 334. Maberly, Edwin Darrell and Raylene M. Pierce (2004), Sock Marke Efficiency Wihsands anoher Challenge: Solving he Sell in May / Buy afer Halloween Puzzle, Econ Journal Wach, 1, p. 29 46. Malkiel, Buron G. (2003), "The Efficien Marke Hypohesis and Is Criics", Journal of Economic Perspecives, 17(1), p. 59-82. Marquering, Wessel (2002), Seasonal Predicabiliy of Sock Marke Reurns, Review of Business and Economics, 47(4), s. 557-576 29 Siyase, Ekonomi ve Yöneim Araşırmaları Dergisi, 2013, Yıl:1, Cil:1, Sayı:1

V. YILANCI Newey, Whiney K. and Kenneh D. Wes (1987), A Simple, Posiive Semidefinie, Heeroskedasiciy and Auocorrelaion Consisen Covariance Marix, Economerica, 55(3), p. 703-708. Samuelson, Paul (1965), "Proof ha Properly Anicipaed Prices Flucuae Randomly", Indusrial Managemen Review, 6, p. 41-49. Siriopoulos, Cosas and Panagiois Giannopoulos (2006), Marke Efficiency in he Greek Sock Exchange: The Halloween Effec, Spoudai, 56(2), p. 75-88. Twain, Mark (1894), The Tragedy of Pudd nhead Wilson, The American Publishing Company, Harford CT, hp://goo.gl/7xx6c, 25.09.2012. Wie, H. Douglas (2010), Ouliers and he Halloween Effec: Commen on Maberly and Pierce, Econ Journal Wach, 7(1), p. 91-98. Zarour, Bashar A. (2007), The Halloween Effec Anomaly: Evidence from Some Arab Counries Equiy Markes, Sudies of Business and Economics, 13(1), p. 68-76. 30 Siyase, Ekonomi ve Yöneim Araşırmaları Dergisi, 2013, Yıl:1, Cil:1, Sayı:1