diyarbekre gırtigeha lıberx,vedana ~~~~ /ll:ı ~ Seroke belediya Diyarbekrr MEHDI ZANA u hevalen xwe dı mahkema leşkeri de..

Transkript

1 lıberx,vedana gırtigeha diyarbekre Seroke belediya Diyarbekrr MEHDI ZANA u hevalen xwe dı mahkema leşkeri de.. ~~~~ /ll:ı ~

2 \~--~---BERBnnG------~ HEJMAR l5 /83 M SAL. 2 KOYARA FEDERASYONA KOMEL.EN KURDİSTANE U SwED Lıbc:rxwedana N AV E.R O K Gntigelıa Dıyarbckrf... 3 Çend gotın lı ser bıngeh ii diroka senet... 7 Serburiyekjı şere Berude Kurteserguzeştey jıyani Goran Helbest Dımılki dı daçek Çente ,_ Namt!!n ~ndevanan serpebatıya berxt çavreş Şeva reş..., 21 Xaçerez MendalE MamoBte o Borpırsıyar A. RlZA ALAN Pergala Riıpelan A.M.GILLV Raxıstma N ı visaran SEVRAN iı GULBAHAR Redaksiyon KEVXUSRO SiPAN-MAHMUD LEWENDi-BENGIN BOTAN i ŞORIŞGER ESKERi-ROZA SEVRAN o BERBANG Kurdisk tidskri(t, utges av Kurdiska Riks{Örbundet-Ansvarill utgivare och Redaktör: A. Rıza Alan-Layout: A. M. Gilly--88tt ning: Seyran och Gulbahar. ADRESS Kurdiska Riksförbundet, Tunnelgatan. 14, 3 tr. lll 3 7 Stockholm/S W EDEN TEL : 08/ Prenumercıtion: Medlemmar 50. kr/dr. öuriga loo. kr/b. Postgıro: BIJILIBERXWEDANA GIRTIGEHA DlY ARBEKRE! Gırtiyen siyasi y~n gırtigeha leşkeri ya bajare Diyar be~ roja 2. ilone ketın greva bırçibtine. Ve care -ne wek car@n buhuri - lıberxwedan bı awayeki yekbuyi, bıhez u bı zaniıı hat domandın. Lıberxwedan lı dıji zor destiya karbıdesten faşist u jı bo bın daxwazen zelal fı berbıçav bfı. Deng fı olana we. dı demeke kurt de der ket derveye gırtigehe u lı çar aliyen dıne belav bu. Kar bıdesten faşist mecbiır man, bın daxwazen gırtiyan qebul kırın. Menven gırtiyan, hevaten wan u gele me bı tevayi dit ku dı bıngebe de, ye qels fı bızdok dujmın e; ne tekoşer iı pe şengen rızgariye ne! Jı her ku wan dı nav çar diwa ran de dujmın bı bın xıst. Jı ber ku wan dı bın çavderi u esareta dujnnn de tevgera xwe organize kınn iı bı ser ketın. BERBANG Kouarcı Kurdi. Xwedi : Federıuyona KoTMlin Kurdistan4 lı Swid. Bu ha : 6 K ro n, A bo na aaz..ki: 50 Kron, 30 DM. Bıla her bıji serketına wan! NA VNIŞAN BERBANG Berbang. Tunne/goton 14.3 tr. lll 3 7 Stockholm/ Sweden. Tel : 08 1 ll P o s t g i r o : o-8

3 ii gre-va pıştgıriya we lı göteborge r ' ı ı ı ı ı GIRTIYEN SIYASI YEN GIRTIGEHA LEŞKERI YA [)IYARBEKRE, ROJA DUDUYE ILONE DEST BI GREVA BIRÇIBÜNE KIRIN. LI GOR NÜÇEYEN KU GIHANE ME, GREVA GIRTIYEN DIYARBEKRE ve CARE ZAF RIND HATIBU ORGANIZE KIRIN, U HIN DAXWAZEN GIRTİYAN HA TlN OEBUL KIRIN. ı ROJA IS. ILONE, KOMELA KURDEN GöTEBORGE, BI AL1KARIYA HIN ı ı KES Ü HEZEN WELATPAREZ VE, JI BO PIŞTGIRIY A LIBERXWEDANA ı ı GIRTIYEN DIYARBEKRE DEST BI GREVA BIRÇIBÜNE KIR. GREY, DI DU 8 ı ı ROJAN DE GlHA ARMANCEN XWE Ü XELAS BU. ı, ı L ~

4 BERBANG, H. 15/83, R. 4 Dı roja 2,5,6, 7, u 8 e ll one de lı bajare Dıyarbekre mahkeme n hezen çep u welatparez. yen Kurdistane u Tırkıye domkınn. Dı van malıkeman de, gele k gırtiyan ilan kırın ku jı roja 2' ye llone ve. bı daxwazen jerin, dest bı greva bırçibune kınne. Daxwazen gırtıyan ev bôn: 1- Lı dıji işkence, 2- Lı dıji cezaye tecride ye re sinor, 3- Jı bo mare bı dest xıstına derman u alikariya doktor, 4- Jı bo mare ziyare' S- Jı bo ku weki gırtiyen siyasi. ren <J!bm kırın u lı gor ve statuye muamele bıbinın. Lı gor nuçeye n ku jı merıve n gırtıyan u parereren wan gihane me, hınekjı daxwazen gırtıyan bı ci halıne. Wek ku te zanin, beri ve greve ji çend greve n dm ji hatıbun kınn. U dı van grevan de gelek gırti şe hi d ji bôbun. Le, ev grev gış, oo i ku lı tevayiya gırtigehe belav bıbın u bıgıhijın annanren xwe,jı aliye karbıdeste n gırtigehe ve hatın teng kırın u venurandın. Le karbıdesten gırtigehe ve care nıkarıbôn lıberxwedana gırtiyan veşerın u vemırinın. Bı gumana me, hın jı sedemen serketına greve en ın: 1-Grev ve care gelek nnd hatıbo organize kırın. Her beşeki gırtigehe jı greve hatıbo agehdar kırm. Grev wulo hatıbo plan kırın, ku dıkarı bu demeke gelek dırej ji dom bıke, jı her ku her beş lı gor dora xwe dıket greve, ne ku hemu bı hevudu re.. 2- Gırtıyan ve care, nuçeya greve dı deme de u bı awayek gelek bı tesir derane n derve. Cara yeke min lı Tırkıye, w an mahkeme mecbfir kırın, ku gılıye n lı ser işkence derbasi protokolen xwe bıke. Ev protokol, dawiye ketın deste pare zeran u dı demeke kurt de gihan rojnarnevanen welare n Awrupa. 3- Merıv unasen gırtıyan ve care bı awayeke gelek aktiv alikarl u pıştgiriya gırtıyan kırın. Dı se roje n cejna Qurbane de, neziki hezar kesi lı dora gırtigehe cıviyan u bı xwe ji ketın greva bırçibune. Dawi ji hemu bı hevôdu re heta mala qıımandane idara orfi ya hererne meşiyan. 4- Lıberxwedana gırtiyan ne ziki hılbıjartıne n gışti hatıbo des!pckınn. Cunta faşist, lı nav welat u derveye welat propaganda "derbasbôna demokrasiye" geş kınbu. Eger lıberxwedana gırtiyan bı dare zore, bı şehid kırına gırtiyan - vemırandana, dıbu ku hukme propagandaya ''demokrasiye' kemtır bıbuna. Côntaye dızanıbu ku, dı dawiya meha llone de, rewşa Tırkıye u greven gırtiyen Ankaraye u lstanbole, we dı cıvina Konseya Awrôpaye de oon peyıvandın.

5 BERBANG, H. ı5/83, R. 5 GREVAUGöTEBORGE Dı 15' e llone de, bı inisiyativa Komela Kurden Goteborge, 24 peşverii u welatparez, lı meydana nive baje r "Brunnsparken", koneki gelek fıreh vegırtın. Bı vi awayi 24 welatparezan,jı bo pışt giriya greva gırtiyen Diyarbekrii, dest bı greva bırçibune kırın. Ev grev, dı du 8 rojan de gıhişt arman re ri xwe ii bı konferanseke gelek serketi ve xelas bu. Koınela Kurden Got~borge, jı bo idarekırın u meşandına greve, koıniteyek pıştgiriye pe k anibii. Ve Komite. beri destpii kırma greve beyaneki üı bo Radyo, TV ii rojnaman) ii belavokek belav kır: Lı gor van bey anan, daxwazen greve weha. hatıbiin formule kınn: " 1- Dıve h okumeta Swe d, der heq greva ku nıha lı gırtigeha leşkeri ya Diyarbekre te t ajotın, beyaneki vekıri ii resmi bıxwaze. 2- Dıve Xaça Sora Swed inisiyativ bıgre u bıxebıte da ku Xaça Sor a Merkezi, delegasyoneke bışine gırtigeha leşkeri ya Diyarbekre. 3- Dıve Radyo ii Televizyona Swed, niiçeya greva gırtıyen Diyarbekre bıweşinın ii lıberxwedana gırtiyan ta<jb bıkın. Het;ı ku ev her se daxwaze n me bı cih neye n em de greva xwe bıdominın. Yani greva me besinor e". Jı rojen seri ve jı hemii parti, sendika ii rexıstmen dm yen lı Swe d re name u telegraf hatın şandın. VPK (Partıya Komunist) jı Evren re riameyek şand ii doza bı cihanina daxwaze n gırtıye n Diyarbekrii kır. t) pıştgiriya xwe yajı greva Goteborge re nıvisand. Sereke FP (Partiya Gel) - ye we çaxe - Ola Olsten jı greve re mesajeke şand ii got "ez heta dawiye pıştgiriya daxwazen we dıkım ii hiin dıkann rojnamevanan jı ının re bışinın ". Gelek re xıstın ii partiyen dın en Swedi, Tırk, Kurd ii hwd. mesajen alikari ii pıştgıriye şandın. Bı bezaran nav ii imze hatın cıvandın ii jı sefareta Tırkıye re hatın şandın. Pıraniya rojnarneo Swe de lı ser greve bı ferehi nıvisandın. Radyoya Swed, 3 roj dı dii greve re muxa bıre xwe şan d Diyarbekrii. Niiçeyen vi muxabıri, direk jı Tırkıye, 5-6 caran dı radyoya merkezi de hat weşandın. Radyoya lokal, her roj nilçeye n greve bı bın reportja ii maliimatan ve belav kır. -

6 BERBANG, H. 15/83, R. 6 Radyoya FinlandL bı reporta jeke ve cihek fereh da greve.. Programen Tırki, yen Radyo 6 Televizyone n6çeya greve çend caran belav kırın. Televizyona Swed, lı cihe greve bı du kese n ku bere lı gırtigeha Diyarbekre razab6n 6 işkence ditıb6n re. reportaj kır 6 dı prograıne n6çeyan de (V!ist Nytt) cihek gelek fereh da greve. Xaça Sor a Swed soz da Komita Greve, ku ew de jı bo şandına delegasyoneki bıxebıtın. Hukumeta Swed, bı wesita Wezire derve ye welat ve, jı Komi ta Greve re mesajeki şand. Wezire derve ye Swe d bı kurti got, ku "Swe d jı z6 ve ye ku jı bo mare n mırovi lı Tırkıye dıxebıte (.. ) Agahdar e ku lı dıji maie n mırovi gelek s6cen hov ten kmn (...) Lew re, hukumeta Swed heta iro çewa lı Koma Netewan 6 lı Konseya Awr6paye xebıtibe jı nıha pe ve ji we xebata xwe bırlomine (...) 6 de ve biiyere ji bıbe Konseya Awr6paye (...)" Roja 22 İlone Konferansek hat pek anin 6 bı wesita Radyoya Lokal jı xelke bajer re, jı bo alikariya wan ya maddi 6 manewi hat spas kırın. Dı Konferansa roja dawin de 3 rojname, radyoya merkezi. rad yoya lokal 6 Televizyona Swedi 6 Tırki beşdar b6n. Lı ser ve pe şveç6ne, Ko mi ta Greve giha ditına ku grev gıhiştiye arınance n xwe 6 dı roja 8' an de bıryare xelaskırıne da.

7 BERBANG, H.!5/83, R. 7 D CEND GOTIN ' ~ LI SER BINGER U _._ DIROKA SENET i ve nlvliıara xwe de min xwest, ku ez bi kurtebiri çend gotinan li ser bin geh u diroka senet binivisim. Di he ku di rewşa iro de, nlvisen zanliıti, diroki u siyas"i ji ziınane kurdi re giran bin. U mana xwe ne ew e, ku eme desten xwe glre bidin u li bendi dewletek kurdi bisekinln. Mirov di peşdexistina tiştan de roleke mezin dllize. Hin kesen tuj wisa dibijin: ''Y ah o ma em e bi helbest ii çırokan xelas bibin, ii bi kurdi... Ma ki ji me ji kurıli fôhm dike, ku we zor daye nivisandlna kurdi? " Gelo ınirov çi hersivil bide van ınirovan? Ez ji wan mirovan dipirsiın: "Gelo hun ji geleki oo zirnan re çi di bijin? Geleki ku zimane vfı tune he, senet u kultura wl tune he, hun ji wi geli re çi dihejin? Geleki ku ziman, senet ii kultura wi tune he, ma gelo ew gel e? An wek aırokzan ii civatzanan rohni kirine, boyen (şerten) netewetiye çine? Ma yek jô ne zirnan e? Gelo ınirov kane ji civatek bi zirnan re, bi kultur ii senet re bôje netewe? Rast e, dibe ku tişten iro bi kurdi ti!n nivisandin ne weıaten xwedi dewlet bi peş de he. Le mana xwe ne ew e, ku ev xerab e U em, dev ji nivi sandina kurıli herdin. Her çiıps ne di dereca wan de he, ılisan ji aliki ne!cemi wan e. Gava ku em boyen xwe ii hoyen wan bidin her çav, em kanin oojin, ku weke en wan ii ji en wan bi peş de tire. Mayakovski wisa dibije: "Gava ku helbestkarekl Alaska a helbestkareki Yalta du helbesten weke hev binivlsin -u herdu helbest weke hev bin- i1 di de~ recak de bin, ez e helbesta ye ku Alaskaye nivısandiye ji helbesta ye Yaltayl baştir bibinim. Ji ber, gava ku yı1 Yaltayl di hoyen baş de il di doreke xweş de helbesti dinivisfne. yi Alaska yi ji serma diqefile U ji serman tiliyin wipenusô (qelem) nagire". (I) Gelo ev çend peyven Mayakvoski ji bo me kurdan jl derhas nahln? Niha ku em kurdan U tirkan, an kurdan, ere b u farisan bi din her hev, ma rewşa ne wisa ye? An bi gelemperi, em kurdan ii welatôn serbixwe fı xwedi dewlet bidin her bev... Gelo ku ew helhest, çirok, roman, dirok ii hwd. dlnivisin, ma di bin ç~w u tirsil de ne? Gelo ma ew af"ırandin@n xwe di bin saw ii tırse de dinlvisin? Na, ınirov tam kane herevajlya we bije. Ew bi alikariya dewlete, bi alikariya ekonomi u moral dinivlsin. Le em kurd?.. Li welôt ne nivisandina pirtiikan, ma gelo gengazen ("unkan) me u nivlsandina nameke kurıli heye? Ew kesen wisa """ti ii ziınandlrejtiye dikin, gelo bi dijwariya nivisandina kurdi zanin? Ji her ve yeke, jl bo ku hin heval rola senet ii edebiyate bô pt neomin ii bi çaveki niziın li ziınane xwe nenlherin, min bewcedariya nivlsandina çend gotinan dit. Bl gon nerineo civatzan ii dirokzanan, senet hebiinek ku bi diroka mlrovantiye re hatiye meydan. Senet çawa ku bi diroka ınirovantiye re hatiye meydane, wisa ji bi mirovan ve giredayi ye. Peşketina ınirovan ii xebata wan ya kolekılv reng u rewşeke nu da senet. Senet bi piişketin ii guhertina civatan re te guhertin u di her civateke roleke dileyize. Senet neynika (eynik, mirek) jme ye. (2) Ji bo ku em rola senet ya di civaten cihe cihe de blnin zirnan, dive ku em bi kurtebirirewşa civatan jibinin ziınan. CIVATAKEVNAR (KOMUNIZMA KEVNAR) Weke ku te zan'in, di civata kevnar de çek ii alet zede peş neketlbôn. Mirov ji bo ku xwe ll hemher debheyen (heywan) wehşi biparasta, dlva bu ku bi hev re kar blkirana. Gava ku binekan bixwestina, ku bi sere xwe kar bi kin ii bi sere xwe jiyana xwe bidoırıinin, nedibu, tu caran ii wan re li bev nedibat. Ew hertim hewcedari endamen civatô yen din dibun. Bi vi awayi mirov mecbur diman, her bl hev diklşiyaıı il bi hev re kar u xebat dikirin. heti tune bu, wisa senet jl ınaıe her ke Di hundlre xebata wan ya kolektıv de, seneteki kolektiv ji dest pekir. Derketin ii peşketina senet bi tiştôn ku mirov pe jiyana xwe bidomine ve giredayi bii. Wan jl bo ku bi besani dehbe bigirtana, welıeyen wan li şikef' tan ii li ser tebtan çemkirin. (3) Çawa ku di elvata kevnar de her tlşt ınaıe herkesi bu ô tlşteki kesan ye tay

8 BERBANG, H. 15/83, R. 8 si bii u di xizmeta civate de bil. Bl we neçkirin u hekel çekirinil senet p@ş ket. Naveroka wene ii hekelen wan hemii li ser rewş ii jiyana wan bii. Sedema ku wan ootlr wene ii biiket çe di kirin, an bôtlr cıimet didan wône ii he kelan ew bii, ku jina wene il bôkelan ji ya helbest, Çırok ii hwd. mrejtlr biin. Wan wilneyiin xwe li ser gome u zina ren mezin dixeritandin. Bi vi awayi li na wene ii hekelan direj bun. Ku lehi ı1 şeten avan ew li her xwe bibirana ji, di san winda nedibiin, tene cih diguhertin. Ji nlfşô webe re miras diman. An em kanin ~in, ku senete wan ji zaroken wan re miras dima. Ji her ku nivi sin tune bu il helbest, stiran, çlrok ii hwd. (her weki din) nedihatine nivlsan din, ew carna ii! zô winda dibiln. Ku sedsalek an dwıedsalek di nave de diçil, li her ciheki bi awaki dihatin gotin il cama ıe jl ji bin de winda dibiin. Pişti demeke alet hedi hem peş ke lin. Ji dar il keviran ateten nil hatine avaklrin. Weke mircefe, tirtevank u bi vir.. Gava ku aleten wisa hatine aflran din, fm fı bilsantir bii. Edi heweedariya mirovan zede hi hen neman. Karen ku bere bist si kesan dikirin, edi bl hilsa m du sil kesan kanllıi'ın bikirana. Piştl ku zede hewcedariya mirovan bi hev neman, edi' çavnebari Ü xweparastinl fı derkete meydane. Kesen ku alet xistin desten xwe, dest bi çavnebariye, stemkaii ii zilmil fı kirin. Ji aliye din, yiin ku ji aletan bepar, ketin bin zilm u zore. CİVATA KOLEDARlYE Weke me li jor jl qal kiriye, senet bl guhertina civatan re te guhertin ii di her clvateke de roleke dilim. Gava ku di elvata kevnar de senet male hernil ci vate bu, di elvata koledatiye de ji bin de hat guhertin. Yl!n ku aleten kar xistin desten xwe, çek 6. senet fı xistin desten xwe. Weke te zaılm, dewlet ji we çaxe ava dibe. Bl alikariya dewlete, koledar am, senet il felsefe ji jl ho dj. rejkirina emri\ xwe bi kar tinin. Ji xwe, ji bo diriljkirina emri\ koledaran ya hen girin din u dewlet bu. Sefıhlldan u li berxwedanen kolan bi zor u stema am ô dewlete dlhatin vemirandln ii şikes tan din. Bi cih guhertine u derketina bazir ganiye re nivise ji dest pe kir. Pirtiik ii!işten ku di wô deme de dihatine nivlsandin, tene di xizmeta koledaran de biin. Naveroka pirtiik iı nivisen wııiı, disa tişten ku jôıa wan bôtir bidoman da il pergala wan li ser lingan bihişta elh digirt. Weke!işten wisa: "Divô ku mirov li hemlıer peyayen mezin, miran iı berpirayaren din ranebe. Ku mirov li hemher van kesan rabe, ınana xwe ew e, ku mirov li hemher Xweda radibe". Ji ber ku nivis tenii di desten koledaran de hiı, tene koledaran ji nivıs8 tede di ditin. Ç"ırok, helbest, stran, tiyatro iı hwd. ji disa tenii ji bo kiif ii jiyana ko ledaran bii. Y ewnan ô Roma kevin ye k ji van minakan e. Bi wi awayi, koleda ran bi!tlr kole bi desten xwe dixistin ii bi kiif ô şayi jina xwe didomandln. Gelo ma di elvata koledatiye de tu tişteki kolan jl tune hô? Senet, kultur ô edebiyatak wan ji tunebô? Beie, ça wa ku kultur, senet ii edebiyata kole daran hehiı, wlsa ji kultur, senet il ede biyata k olan ji hehô. Ew ji xwedi sene teki taybetl hiin. ı.e senet, kultur ô edebiyata kolan jl ya koledaran cihe ii xwedi naverokek taybeli bil. Her çiqııs gengaziyen kolan il çapkirina ıüırandi nen wan tune bil fı, disan ji devan dlçô devan il ji guhan dlçô guhan. Bi wl awayi stran, çirok ô serpiihatiyii wan winda nedlbiln u her di nav gel de be lav dlbiin. Em kanin ~In, ku pir stran çhok, helbest ô serpiibatiyiin me kurdan jl xwedi dirokek wisa kevin e. Her çiqııs gengaziyen me u çapkirina atırandinen me çenebil be fı, disan winda nebône ii hatine heta bi iro. Le weke ku me qal kir, li her cihelu bi awaki te gotin. FEODALIZM Gava ku mirov elvata Feodaliyii ô ci va ta ko leelariye di de ber bev, civa ta feodaliye ji elvata koledariye baştır fı bi piişdetlr e. Gava ku di elvata koleda rlyii de mafe koledaran. ô kuştina ko lan hebil, ev di elvata feodaliye de ji orte rabil. Disa, gava ku di elvata kole dariye de kole weke dehban dihatin ki riiı ii firotin, di elvata feodaliye de ev bi awakl ji ortô rabfı. Lii icar bi awaki din sternkariye d om kir. Di feodalizme de gundi tene bi erdô ve giredayl bun. Li welaten ku hôı dema feodalizm di fın ev wisa ye. Ji axô pe de tu hatinen gundlyan tune. Ew tene bi axe ve gıre. dayl ne. Ew bi axô re tôn kirin ll flro tin. Le gava ku mirov dide ber elvata koledariye, bindik be ji dısa i@ baştır ô peşketitir xuya dike. Edi gundi ji kuştine u ji kirin u rırotina bi berçav az ad di bin. Le zllm fı stemkaii her dom dlke. Pergal disa di desten sternkaran de dimine. Y ııiıl gubertmen ku ç~biin, ne ku zum u stern ji ort rakir ô bemfı endamlln elvate kirin wek bev ii azad kirin. ZUm, stem ii xwôımijiye ber dom kir. Bi wl awayi berberiya di n av senet ii edebiyata gundl ô feodalan ji' dom kir. Tişten ku hatine belavkirin ii çapkirin ôısa bemô an piraniya wan li ser dirlli kirina emri\ tebaqa serdest biin. Nlviskar, helbestkar, dengbej (stranbej) ô hwd. her tim li ser dlrejklrina emıe te bacp serdest dlgotin u dlnivlsandin. Wan di helbest ii nivisen xwe de nespehlbfuı, nepa<jjtlun ii kofıbiina gun diyari iianôıe ziınan. Nemaze li Fransaye, di dema feodaliz~ de "Chanson de geste" yan di çfroken xwe de wisa digotin: Gundi b biçim.u ji hev de kefi ne Keseki wek wan ne xweşik U nespehi nine Qama wan zirav e, weke sirixan. Ruyen wan reş e, weke komire Li paş U peş qomilkin wan ~ene_ Kesekfwek wan nespehi nine. (5) Lii gava tebaqa serdest ev golinen han, yen nespehi jl tebaqa bindest re diki rin, tebaqa bindest ne razayi tıô. W an fı li gor hiiza xwe li hemher wan tôkoşin dldan Ô bersiva wan bi vi' awayi' didan: Em ji weke wan mirov in. Em ıl zanin jan çi ye weke wan. (6) Di vir de mirov dibine, ku gundlyan tu caran li hemher axa ii began sen nete wandine. W an ji bi goı:l gengazôn xwe li hemher wan tekoşiiı dane il dldin. Ji xwe senet ii edebiyat ne ji derveyi' po litikayii ye. (7) Gava ku mirov çô.ıan u herberiya di nava çôıan de buıe ziman, dlve ku mirov rota senet ô edebiyate ji bir neke. Şeren ku dinava çôıan de bu ye ii dibe, ne bi tene bi çek ii kuştine yıi. Her wisa bi senet ii edebiyatô ye ji. Rola senet ii edebiyate glrôıg e. Ji ber ve yekii tabaqön serdest pe şi erlşl se net ii edebiyata tebaqin bindest dlkin u senet fı folklora wan ji wan didizin ii ta1an dlkin. Gava ku senet il edebiyata geleki winda hibe, hingi' kultura wl ge If ji winda dibe. Ku kultura gelelu wln da hibe, mirovantl ji winda dibe u ji ortii radlbe. Hlngi armaneôn tebaqln serdest bi cih ten. Em di vir de çend môıakan (examp le) ji helbestkari\n kurd, yen ku di de ma Feodalizme de jiyan e bidin. Ji her ku problema me kurdan ne çôıi' bu, naveroka helbesten me ji' ne çôıl, biltır li ser problemô me yen netewetiy'il ye. Naveroka helbesten me li ser dijwariya me ii belengazi ii pôn)aniya me ya di bin desten iinparatcriln tirk ô eceman e. Yek ji belbestkaren me, ye ıııezin,

9 Ebmede Xani li ser vegirkeren ecem ıi tirkan wisa dibeje: Ayaji ezel Xwedi wisa kir Ev Rom ilecem li ser me rakir. Tebiyeti wan eger ii ar e E w ar e li xeıke namidar e... NamUs e li hakim U emiran Tavan çi ye şair ii fe<ffran 1 (8) Du ıe helbestkare me, ye mezin, ji bo yekıtı u hevkariya kurdan lıaııg dlke. Ji aliye din pesne kurdan vedide u wan hersdike: Ev pulzewı, Rom u Behrı Tacik Hindı ku bikin xuruc u tahrik Kurmanc di bin xwın mulleteh Wan jek vedikin misale berzeh. Metaye cıziri beri Ebmede Xani ye, le naw Ehmede Xanl ji ~ Melaye Cii'ıri, EliHerlrf, Feıjye Teyran ıi hwd. biltir re nas kirin. Nave wf ji ye wan biltir di nav gele Kurdistane de belav bu ye. Sedema ku ew wisa di nav gel de hatiye naskirin ıi nave wf belav bil ye ew e, ku wi biltir li ser vegirkeran nivlsandiye. Li,mana xwe ne ew e, ku Melaye Cii'ıri, Fe<Pye Teyran an Eli Heriri di nav gel de nebatine naskirln ô tişren wan nivisandine bil qlnıet in. Melaye Cizm di helbestek xwe de wisa dibilje: dil geh can diben terke te ten, Nikarin yexma U talanin xelet, Meşrebi tirkan furat U nile kir, Teşne le b çu terefi Osman i xelet. Rom U E cem ji her teref. Ceng U siwaşe wan bi xef Hindi U zengf sef bi sef, Hatne ber lfwaye zulf. Lazim e li sultan ü miran Pirski n li ha/ii e sira n. (9) Bi a min ev herdıi helbest@n van mamostan ji bo minakil rer dikin. Le ji aliye din min dixwest, ku ez ji helbestkaren tebaqa serdost hin minakan bi dim. Le min tu helbesten kurdan, ye tebaqa serdest, ku gundiyan nebaş u nespehi nişan didin bi desten xwe nexist. Weke me li jor ji qal kiriye, tişren ku me kurdan ji gelen din diqetine, mersela netewetlyii ye. Em kanin biljin, ku helbesınren me, ye kurdan, ye ku di sedsaliya nevi de jiya ne, piriln wan, ji tebaqa serdost ten. Le her çlqas ew ji tebaqa serdost bil ne ji', dilıa ew bi xwedl Ôedan derketine u ji bo welate xwe u azadiyii nlvısandine u şer kirine. KAPITALIZM Di kapitalizme de du heb çlııen niken. nıi derdikevin meydane. BurjuwııZı u proleterya. Ev ji elvata kolodarife de dost pe dike, ta bi eivata kapitalizme. Piştf komuııilı:ma kevnar, guhertinen ku di civatan de çe clibin, ne ji bo azadi u serbixwebıina mirovan e. Di civata koledariye de koledar (xwedi. kole) u kole. Di civata feodaıizme de feodal (axa, beg) 6 gundf. Di elvata kapitalizme ele jl burjuwazl u proleterya hene. Yani her tim du heb çmen ji hev clhe illi hembor bev bene. Le her civatek ji ya din baştir u bi ~ş de tir.e. Gava ku di elvata koledariye de kole weke dehban dihatin kuştin, mm ô rırotin, ev dicivata feodaf'ızme de ji orre rabu. Gava ku di elvata feodalilıme de gundfterıi>bl erde ve gireelayi bun ii tu azadiya wan tune bu, ev di elvata kapftaıizme de ji orıe rabu. Di elvata kapitalizme de, pişti berberlya sermaye, edi bi awaki azadiya karkeran çe bu. An em kanin biljin, ku demokrasiya burjuwazl ava bil. Karker u proleterya bindik be jl, di sa ji ve demokrasiya burjuwazi kareke dikin. Niviiıkari!n çiha karker kanin ji xwe ıe komele u sendfqan ava bikin. Ew kanin di hundir van komele u sen diqan de bi azadi bixebitin, binimm u tikoşlııe bidin. Le, mixabin, ev azadi pir dom nake. Gava ku burjuwazl çav li xebata wan, ya ji bo niirovantiye il civatek bii çini dikeve, dost dide ser xebata wan u azadiya wan ji deaten wan dlgire. Ji aliki gava ku helbestkar il ni viskııriln xwe xelat dikin, ji aliye din helbestkar a niviskaıiln çma karker digirin a arırandinen wan qedexe dikin. M"mak<ln wisa li hawildora me, li cihane tljene. Le, ya hefi n&ik em kanin ji Tirkl m1nakan bidin. Di sala 1975' an de hin pirtôken van nivlskaran hate qedexe kirin. Di vir de ne hewce ye, ku em naven pirtuken ku hatine qedexe klrin biniv'ilıin. Le nivlskariln ku pirtilten wan hatine qedexe kirin ev in: Çetin Altan, Refik Erduran, Fakir Baykurt, Orhan Kemal, Rıfat Ilgaz, Oktay Akbal, Miizaffer lzgü, Bekir Yıldız, Yaşar Kema~ Afet Mühterem oğlu, Halil Beyhangil, Cevat Fehmi Başkut, Mahmut Makal, Eflatun Cem Güney, Muharrem Zeki Korgunal, Sabahattin Ali, Kemal Tahir, Tarık Dursun, Aziz Nesin, lsa Ayhan. Kemal Bi/başar. (10) Hin pirtuken ku ji zimanl!ıı blyanl jl hatibune wergerandin hingl hatine qedexe kirin. Ew nivilıkar ev in: Jean Paul BERBANG, H. 15/83, R. 9 Sartre Ceııglz Aytmatov, Gogol, Maclean, Dostoyevski, Charles Diekens Vickie Collins G Albert Camus. Gava ku mirov baş bala xwe bide, mirov de bibôıe ku tirsa burjuwazi ya hen mezin rojname, kovar ıi pirtôken peşverô ne. Ji ber ku ji wan ditirsin, wan digirin, dişewitlnin u qedexe dikin. Le ew her çiqas pirtôk rojname ô kovaren me qedexe bikin ii bişewitinin ji, em tu caran seri xwe ll ber wan na~ tewiııin, desren xwe girilnadin il dev ji rekoşm ii nivısandine bernadin. Em di vir de çend minakan ji helbestkar u ni Viskariln dema me bidin. Em ~şi mi nakeke ji Cegerxwin bidin. Cegerxwin di ve helbesta xwe de wisa dibiije: Ey heval Robson! Karher U reneber catkar şiyar bün Reben, perişan bi hev re rabün Bi tanq Ü bi top diçin şer U ceng Li her der qirin, li her der hewar Li hawir bu deng Dixwazin azadt, serbestı~ wekheuf. (ll) Gava ku mirov bala xwe bide v@ malika joriıı, mirov oo xweş intemasnoyamme jl re de bibôıe. Ahmet Arif ji di ve helbesta xwe, ya bi nave "Li hun dur" wisa bang dlke: Haya te ii hey e dfware kevir? Deriy' hesın, paca kor, Behlffa min, ranza min, zincfra min, Ya ku ez xwe di ber de didim kuştin, wena min ya stftxwar u veşirti, Haya te ji hey e? Seredane min pwazin ş 'in şandiye, Bi h na qeranfile ji cigara m in te Bihar hatiye çiyayin welati min.. (12) Li! gava ku mirov ôıternasyonalist be mana xwe ne ew e, ku mirov df} dev ji netewa xwe ber de. Ancax bi riya netewetiye mirov kane bibe internasyonafıst. Gava ku Osman Sebrl ve malika j~r dibeje, mana xwe ne ew e, ku ew li hembor azadiya gelôn din e, an li hember xebata karkor ô gundiyen tirkan e ve tene bijim kurt u serpilki' Ku çawan tirkan xwüna me vexwar Ji h"rkan s kes xudan guneh b Un Kemal Atatürk, lsmet ü Bayar Min divi her tu bilind b'i Ala rengin kesku zer. (13) SOSYALIZM Piştl ku diktatorya proleterya ava dibe, bihişta burjuwazi ji destan re stendin, her tişt dikeve desre çma karkor, hingi rota senet ji te guhertin. Senet u edebiyat dibe male hernil kesan. D&.mahik b rupete 22. an e

10 BERBANG, H.!5/83, R.!O Serbfiriyek Ji Şer~ Berfrd~ Selalı Evarek ji roje n Temuze ye n dire j 1982 an de ez bi hevale n xwe re di Tabiye de bum. Li himher qiraxa derya Beruda Rojava çeken me bi dest bun. Ew cihe em le bun neılld (2 km) serkome he re n hevre ye n tevgera Niştiman1 Lubnanl - Filestinl - li gor biryar parastibun beze me. Li himher e rişa tsrait her weki eniya leşkeri hemi -7- parçe bu li ser çend hezan batibil belavkirin. Şev u roj em şiyar bun, desten me li ser quntaxe bun u dijmin bi hemi çeken -esman,erd,av -li me dida. Me gemiyen dijmin en leşkeri di av e de her dem diditin. Agire çeken me nedigaştin dijmin. li agire wl bi hesarn digeşt me, ji her tazetire n çeken impiryaliste n emn1d di dest da bu. Di we evare de çend bomben fosfon li ser me barin, ew bomb; Kuma Miletan bi biryar qedexe kiriye le israil wek rije rnek faşist di şere Berilde de hem! çeken qedexe bi kar am, wek fosforl, Napalm, inşitaô- irticac'i, Gazi, Mikrobi. Çendhevale n me birindar bun u şewitin. Em bi!ez li birindaran geriyan wan, civand bo bibin nexweşxane, dema ku bom be u rake t Ii c1ki dibarin xelk dicivin bo alikan bidin, oo ku bizanin birindar ki ne; ji her hevkari bi xurti hebu di nav gete Berilde de. Min xwe dı pişti lez u bez u çave n tirse di gel 3 hevale n birindar di clbek leşkeô de di rex min de leşkerek tevi şirer u li paş me hevale n birindar. Bere cloo li nexweşxane ye, di re de bere min li hevalan e, li ser jiyana wan bi tirs im u dizanim birine n wan kilr in, dilen wan xurttir dikim, nav di wan didim, di wi kati de leşkere rex min bere xwe da min u pirsl: -Hunkine? Min got. -Em ji Hezen hev re ne uji tevgera Niştimanl Lubnanl ne. Pirst u got: - Dizanim hun ji beze hevre ne, te ji kijan partiye ne? Min got. - Emji (...)ne. - yani hun Kurd in... - Bele em Kurd in. Min di ruwe wi de derxist ku bersiva min pe seyr bu u gelek ere b bu. Ew oo deng bu, wek yeki li himher pirsek oo bersiv raweste, yan ji şev le bigere u xwe winda bike. Di wi kati' de em gihan nexweş xane, me birindaren xwe derhas kirin u bi şer u qır wan bi cl kirin. Ji her ci ye n vale nemabun, binndar gelek bun, derman kem bu u Doktor pir ke mbun; birindare n ku ne li her mirine bu n bi ci n edikirin. li ji her heval birindare n fosfori bun, ji şense wani baş halin bicikirin. Tevi mesela cl hin e şe n din hebun; wek birina elekt rewşa hevalan kir, min xwest si rik u xwarin u karkere n nexweşxane. Piş ti bicikirina h evalan derketim. Li her dergebe xware min ew leşker li himher xwe dit, pirsa

11 BERBANG,H.15/83,R. Il pasi wi bikim u xatir je bixwazim, le ji min pirsi: -Bi ku ve? Min got. - Diçim ha hevalan, ser ıjrax~ behre. Got. - Fermo bi cıôe te bighınim. Siwan cıbe bum, min zanı ew leşker dixwaze dan u sitandina me a kevin ternam bike u dest pe kir u got: - Wek diyar e ji zarave te, tu xelke Sôri ye. - Bele ez Sôfı me u min eskefı ji mej de kiriye. - Tu li vir çi dike? - Ben e rlşa Israile min li karxaneki kar dikir. Ji destpeka şer ve kar nema u pir karkeren Llbnanl u Sôri çôn malen xwe. Pişô min hin dosten xwe dinji Partiya (... ), min zani ku ew Partiya kurd bir yar biriye ku li himher Israile şer b ike, li gel tevgera n iş timani u ş o reşa Filesôni u leşkeri Sun. Min jl biryar da ku bi wan hevale n Kurd re şer bikim u bi wan re bimınim. O wacib e xwe e niştimanı pek blnim, her weki min got ez dizanim çek bi kar binim ji her li eskeriye re r bôme. Cib ne ztki cihe h evalan bu' e w leşker bere xwe da min u got: - Fermo ez te dawa dikim cihe xwe, bo bi hev re çaye vexwin. Di pe şde min nedixwest pe re herim, le çôm. Pişti gihan rnekteha wi, ji bekçi u leşkeran min zani ku ew efser e (zabit) u herpirsiyar e. Pişti bixerthatine bi gerıni efser dest pe kir u got: - Pişti me hev nasi u bôn dost, ez kefxweş im, nemaze em hemi iro li himher yek dijmiôı radiwestin, u em zarwe n yek welati ne, dixwazim biriini u serahel be jim hin tişte n te gotin di sere min de cl negirtin u min nikaribfi te bigihem. Dixwazim bi zanim; çima hfin şere isratle dikin? Tu Kurd e S Url ye, hevale n te Kurcte n Lıbnan in u Kurden Torkiye ne ii belki' Kurden Iran u Iraqji di nav we de hebin, çi tekiliya we bi Ere be n Filesôn re heye? Yan ji Ereben Libnane? Bibôre ii mexeyde ku rejim tişte ez zanim u ji min re hatiye gotin: "Kurd parçebônxwaz in ii dije Erehan e u naxwazin yekl'tiya Erehan pe k be, ji her wisa ez mame şaş di navbera baweriye min l' kevn li ser Kurdan u tişten ku tu ji min re dibe je u bi çavan dibinim. He - vidar im ji, minre diyar biki bi ren ge ki fıreh tir. Tevl ez di hudire xwe de he rs bum le eşkerebuna (serahet) vi efsenhişt ez bejim: - Ez eşkerebôna te sipas dikim ii dizanirn tu ji dilek pak u bawen pirsen xwe dibe je u dizanim ji ku tu li baweriye n kevin bi şek ketiye, dixwazim be jim ku koledar ii imperyalizm ji mej ve hewl didim ku dilmaniyen navbera Kurd u Ereb gur bikin u li ser wan bikenin, bo hemiyan qels bikin u tu zani ku rije me n borciwazi kevneperest di destpeka azadbôna Sfiri ye de, di vi wari de pir gav ave tin. Yek ji wan gavan weşandina maren danişgehi ji Kurdan, u kembera Erebi(min bi direjayije re got) e w ji rije me kevneperist cidabônperist pe rabô ii baweriye n çewt ii derew li ser Kurdan belav kirin. Heya gotin Kurd israile dudi yan e. Heya iro ji mixabin hin xe zik u girup u kes li welate me hene di we baweriya geni de ne. Ew ji' kevneperest u şovenist in, dixwazin biratiya Kurd u Ereb hilweşinin her wek em dizanin dijmine n her du gelan yek e ii jiyana wan yek e, bi wan nerineo şovini u n\iadperbti diji Kurd dixwazin biratiye u hevkariye rakin. Gelo çima karker u co tkar u belengaze n kur d ji hem i mare n siyasi, civakl, kulturl, demukra tt ii çini be par in? Kurd li Libnan u li her cih u war dosten Ereb in u bi maren gele Filistin! re ne. Hezen Kurd e n Diştimani u pe şverô dos te n tevgera azadlxwazi Ere b in, li vir partiya (... ) endame di tevgera niştiman1 Libnani de ye, bi şoreşa Filistini re peywendiye n we en te koşini hene 'ev parti xebat dike u xwina xwe dire je bo yekiti u demokrasiya Libnan u ev welat birnine welatek Erebi. Li ve der parçeki Kurdistane nine, xebata Kurd Ii veder xebateke mili nine. U ji her xebata vecter li hemher imperyalizme, sehyonizme u kevneperestiy~ ye. Kurd te de ne. Bizane ku xebata me parçeke ji xebata peşverôyen Ereb e. Ew efser gotina min biri u pirs kir: - Hun Kurd bi Yekitiya Erehan re ne? - Bele em bi Yekitiya Erehan re ne, bi serektiya hezen pe şverô u demokrat, ji ber yeki'tik wisa hez e ii afikar e bo tevgera şoreşger li Rojhilata NaVin, em ne li gel Ereben Emen'ka ne, ez dixwazim ji te bipirsim: -Tu li gel irôbeta Fehid u Mubarek u qabiis u Sedarn i? Ye k ser wi got. - Na evana ne Ere b in, noker in, dost u no kere n Israile u Emerika ye ne, evana dijl şoreşa Filesti:n1 ne. Di'sa min got. h - Li aliye me ji kevneperest ii kompirator u duvik hene u em dijı wan in, pişti min bo te hin tişt diyar kirin, dive bi hev re xebat maren me pekbinin u biratiya xwe tvfiz bikin. Welate xwe biparezin di riya demokrasi de, h1n gotina min negihabô dawi denge çend bomhan ji ne zik derket cihe em le bôn hejiya xatir ji efser xwest. Pişti we me çend car hev dit u pişfi baweriyen me neziki hev bôn, bôn dost. Beri em hem! ji Beriide bikişin, me disa hev dit, dos te min got: - Ez bi gele w e re me, eze xebat bikim bo pekanina maren we. Me xatir ji hev xwest usoz da hev ku li welat hev bibinin.

12 BERBANG, H. 15/83, R. 12 KURTESERGUZEŞTEY. JIYANI e DDBAN~~ Goran, nawi Abdula Beg, Kuri Sıltirnan Beg, kuri Abdula Beg e. Le Şiıri. Helebce - ser be Parezgayi Sternani - le sali 1904 ya 1905 hatote dınyawe. Goran nek her xoy behrey edebi hebuwe, belku bawidşiw bapirişi behrey edebiyan hebuwe w be Z1- mani kurdi w farsi nusiwyane w w1tuyane. Be taybeti Bapiri, ke (Goran) i be nawewe nawnırawe, le z1man u edebi farsi da desteki balay hebuwe, we her boyeşe be (Nuseri Fars) le IJ)lem d1rawe. Le bınemaleyeki Mirani Beg (Begzade) buwe, le nawçey Meriwan. Bapire Gewrey Goran ke nawi "Eynayetulla Beg kuri Emanuwella Beg" buwe. Be xoy u xe zanekeyewe hatote nawçey Sıle nıani w le Qerax maweyek niştere ebın. Zori penaçe koçiduwayiy eka. Ebdulla Begi kuri (Bapiri Goran) be ZINDANİ EJDEHAK xawxe zanewe, ke pekbatıbii le bırayeki b1çuki, dayki, jınekey u mınalekani, ruwekene Helebce. Çunke xoyan be "Caf" zaniwe, her lew sefere da dayki w bırakey be nexoşi (sebero) emınn. Ewani hı- le Helebce niştere ebın. Ebdulla Beg xoy u ınınalekani ke emane bôn: Mıstefa Beg, NUri Beg, Nere Xan, Silernan Beg, Hebibe Xan. Le mane Nere Xan şuweka be Mecid Begi Ussrnan Paşa. Hebibe Xan şuweka be yeke le Şexani Xanecıay lay Pawe. Mıstefa Beg u N"uri Beg kesyan le duwa be çenamene. Belarn Silernan Beg em ınınalaney ere: Eli, Şemse, Muhemed, Ebdulla, Eli w Şemse be lawi mırdun. Bawki le sali 1919 da emıre w Muhemediş ke be nawbang buwe be "Heme Bege Ruşe". Le sali 1921 Ekujre. Bem çeşne lem bınemaleye her Ebdulla Gorani herdem zindu erne netewe. (bo bıtekani faşizm) Ey naştay maranıt be m~ık kırdu! Meşık derxward edey be mari newsın.. Ejdehak! Zındanıt qela qela ye; Ew mtşık tazaney zıncint kırdlln, Ta roje ew xuweney be naheq nştır, Diwari konkıret, dergay po la ye. Le l~i peçali marga racyırtgn, Eew birey wat zani ecgari kuştıt, Ejdehak! Kun bıre, sexte zindanıt, Çawereyi fonuanın bereyi hehata Taw eden tenurl demari Kawe, NaruşÔ' be bırbond bendi Gıranit! Bıb~ne ber tenaf le norew kata, Ew çekuş weşeney role kujrawe Hezi leş mırône kot Ü zıncirıt; Meşkıyan, amancıyan, hiwa w taseyan ExıroşÔ' w ecoşô' w Komel yek exa, Kariye le dernar napaki hint. Le peta bıt~ wek henaseyan! Her helsııy ebini zindanıt ruxa! Dıl reqit heıtawe çeşne sızaye Emane gışt eron, eyanrew$ne, Eew hele her lawele zindan ta mırd Bo bendi xawen hoş exate kaye. Hiç ne~ le benda eyannzô'nô':.. Eetıete amyey bex bo netewi Kurd; Hend çeşın serbır ~ zindanewanıt, Belarn to, Ejdehak, le helpey xorak Le bınkoy peykeriya enusrii'nawi Serxoş ın be xuweni gışt bendiyekanıt!. Natıwani bıkewi bomari napak, Le gel gışt Kırdewey pesend kırawi!.. Ejdehatk! Ey dô'wi le (bir) zırawçu, Her egıri, ekuji, edey le gerdın, L GORAN

13 IIERBANG, H. 15/83, R. 13 Goran lay bawki qııran u seretay xuwe ndıni xuwenduwe, le "Mizgewti Paşa" y Helebce buwe be fecji w tenanet maweyekiş be "Feqe Ebdulla" nasrawe. Le serdemi Tunk da ke yekem,)(wendmga 1 le Helebce kırawetewe le poli yekem wergirawe. Her weha le serdemi dagirkerani Engıliz da, poli Çuwaremi le Helebce tewaw kırduwe. Dewami le xwendıngayi Resmiş da pıçır pıçır buwe. Muhemed Begi bıray pe ş kıürani, Goran le gel xalozayeki da enere bo xuwendıngay Zanıstiy Kerkuk. Belarn paş kujranı bırakey derarneti guzeraniy xuwe ndıni xoy u jiyan1 day kı naoo. Le ber ewe dest le xuwendın heıegıre. Le salani 1922 ta 1925 jiyaneki oo deretan eçejet. Goran bo yekeın car le sali 1925 da be mamostayi le xuwendıngakani Helebce damezrawe w ta sali 1937 le xuwe ndıngakani ew nawçeye da mawetewe. Paşan guwe zrawetewe bo Eşxal - Beşi karubari Regawban. Mawey çend salek le gel çen Roşınbireki tıri Kurdda çawe bo YAFA, le Ezgey Raduwey "ROJHELATl NIZlK", beşi Kurdistan ekenewe, be mebesti beşdari xebat le dıji faşizm, her le Eşxal da erne ne te w e. Le Tışrini duhemi sali 1952 eoo be berpırsyari rojnarney JlN. Ta eyluli 1954 le ser em kare emenetewe. Le mangi eçete Bexda, çen rojck lewe le yeke le pıroje dewletiyekani xanôbereda eoo be lepırsrawi kırekaran. Le paşan mangi le gel Nuwe nerani Niştımani da ser le Yeketiy Sovyet u Çini Milli w Koryay Diınokrati eda. Le seretay 1959 da serperışti govari "Şefeq" i gırtote dest u be nawi "Beyan" deri kırduwe w le iskani Sıle maniş da emezre ta nawerasti 1960 karitiya kırduwe. Enca be bıyanuy ewey ke gıwaye W pırs karl bere he ştıwe le ser kar la ebıre "Kar bereheştınekey bo çôn bıwe bo Şeqlawe, bo beşdar bôn le Kongrey duweıni Mamostayani Kurd). Le nawerasti sali 1960 da de te Bexda w eoo be nıamosta. Le beşi Kuri Koleci Adabi Zankoy Bexda w eşoo be endami destey nôserani rojnarney AZADl. Le seretay sali 1962 da janesık zori bo ehe ne, Paşan derekewe ke Gedey tôşi nexoşi (şcrpence) fıuwe. Emeliyateki le Bexa bo em. Paşan le Nisan da eçe bo Mosko, se mang le nexoşxaney ( Kremlin) u Senetoriy ( Berve xe) besere ba w e gere - te\v~ bo Eraq. Paş geranewe be.tıı~weyeki kem nexoşiyekey heledatewe, tengi pe heleçine. Le ber ewe egere tewe bo sııe mani w le we lenaw re da ekewe, le katjımer 9,30 serlebeyani da çawi be yekcari ene tewe w koç i duwayi eka. Goran se car le jiyani da girawe. Bo yekem car, le sali 1951 ta tıştini duhemi 1952, bend ekrre. Le 17.ı O bo duhem car egire, le gel komele le aştixwazani Sıle mani, sızay sale zindan w sale xıstıne je rçawcte ri polisi be sera edrre, mawey zindaniyekey, le bendixanekani Sıle mani, Kerkuk, Kut, Baqube w Nugresehnan u mawey jerçawderiyekeşi le Bedre, besereba. Bo cari Sehemiş, le herışekey Miri da, boser niştımanperweran, be boney destddrejiye seqoliyekey ser Mısır ewe ~gire tewe le da, dadıgay ııifi le Kerkuk, sızay se sal bendi yan be barımte danani hezar Dinar u ta se sal wırtey way le dem neyate der u kırdewey way leneweşetewe, ke miri pey dılgıran be.. Goran ne hezar Dinarekey eoo w ne eşyewe gıfti wa be miri bıda, le ber erne exırete bendixanewe ta mawey em sızadaneşi le zindanekani Kerkuk u Ba<poo be ser bırduwe. Berhema Honıraweyiyekani Goran, ke takô esta kewtunete pe ş çawi xelki w bılawkırabınew, be tekrayi le Diwaneka be anwi (Diwani Goran) sercemi berhemi Goran da ko kırawnetewe w bılaw kırawnetewe tenha çuwar parçe honırawe neoo. Ke tekray Diwanekeş le ( 13) Komele pe khatuwe ke emaney xwarewen. 1- Beheşt u Y adıgar, seretay em Korneteye Mamosta Goran xoy nusiwyeti Hewter. Le seretay em Komeleye da Goran çend şte ki besndi ron kırdotewe - Le seretay helbestıni honırawekani da, be wezni Erôz şan be şani wezni Pence (Hica) Desti pe kirduwe. Belarn le kotayi da wazi le wezni Erôz he nawe w her be wezni Pence helibestun. Çunke be ray mamosta Goran wezni pence le gel danştıni zımanekeman zıyatir rek ekewe w wezni tay be ti ne teweyi ma ne, ta w e zni Erôz. 2- Fırınesk u Huner le gel Du Hawine Geşt. 3- Sıruşt u Derôn. 4- Lawık u Peyam. S- Le Kori Xebata. 6- Operet. 7- Piye s le yek perdey Korta. 8- Şiıri Gep. 9- Sırôd. 10- Şiır Bo Mınalan. ll- Wergerıraw. 12- Bo Zaxawi Meşk. 13- Hemecore.

14 BERBANG, H.ı5/83, R HELBEST LE BEND1XANE DA Axırin mali jıyanım kunci bendixane ye, Em kelepçe merlıemi zami dıli dl!wane ye. Zor demek e çawerwani zırzırey zmcir ekem, Sevri em zıncireken, wek zs'weri şahane ve. Buki azadim ew@, xwenım xenes bo dest ii pey, Helqe helqey pewenım, bo pılpıle w lerzane ye. Gerçi dujmın wa ezans mm be dili la\ ebım Baş hızane kunci zmdanım qutabixane ye. Biri azadiın le zindana fırawantır eb@, Qurr be ser ew dujmıne, hiway be bendixane ye. Gırtm u Jedan u kuştın 'anuli azadi ye, Top ô şestir G kelepçe, lam wekiı efsane ye. Çawerwani şonşek ım 'aleme nzgar bıka, Mılletım bo ew mebeste kırdewey şerane ye. Çeki şonşgeri mm, nilsin ô bir ô bawere e, Raperin e, helmefe, pır n' eretey Kurdane ye. Ger be azadi nejim, nnrdın xe\at e bo leşım, Nokeri w serdanewandm karinamerdane ye. 9an 'ı ım emro le zındana, be azadi ejiın, Sed hezar \ehnet \ewey wa nokeri b@gane ye.,.. SIN UR 9an'ı Ey ew kesey detperestım nlem wıni To xuda niy, to xoşewisti nu ni. Le asınan niy ta wetranega destım, Le qaf niy kaley asmt bo helbestım. Toy le nun wın kırd ii mmi le to dur, Ew bıstokey dujnnn nawi na smilr. BESTEY DILDAR Le j@r asmani şina, Le pal lutkey befrina, Kurdıs tan gerarn, Dolaw do\ pewarn, Ne le şar ô ne le de, Nemdi kes Hernın Ne bariki, ne goştin Ne kıçoley, ne şajin, Ne zor çaw reşi, Ne ecgar geşi, Belarn be nigay şirin, Nemdikes Wek to be tin, Toyt u bes. EWPERt TtNWETt Maçıt dekem Ey gıyani xom maçıt dekem. (ilorti çenaget maç dekem. Nennani gw~t. Goy memkekanıt maç dekem. Zor tinôtım Le gel ewey, çak dezanım, Memkekanıt wek tope xwe, Ta maçıyan kem, Nemarnİ zerdi tinw~ti Le es kım da pı tır derwe! Ey gıyani xom: Le yekem korsi ewin da Memkekanıt l!ryan kırdım, R@zi befri çıyakan bıgnm. Çawekanıt J!ryan kırdım, Rezi kaniy bınari şaxekan bıgınm. Demewe bıgeremewe Bo ser textey qutabxane: Çaweret kem, Le duwem korsi ewin da, Fenm bıkey memkekanıt bıpar~zım, Fenm bıkey çawekanıt bıparezım. A. Peşew W ek sereroy şwen arnanc, Ne Zaza ma ne Kırnıanc Gerarn Kurdistan, W ek to cıwan be Toyt ô bes. Kıçe kurdek dı\ pey şad be, Wek fırişte w perizad b@. Let b@ bızey mange şewi, Bejni rek u rewti kewi. 9Jbley ayin ô bawenm, Xway beheşti dıli tenm. Gennyan ii kwestan; Ne le şar u ne le de, Nemdikes, Wek to cıwan oo, Toyt ô bes. Kıçe kurdek wek gul wa ııe, Kordıstani pe awa b. Go ran

15 BERBANG, H. 15/83, R. 15 DlMILKI Daçek (preposition, herf-i izafe, edat, bemav): Dımılki (Zazaki) dı tay keliıney este kı xoser mana yini çma labre naman reydı şuxule ne ii kerdış yan zi bıyayişe naman nawnene, tıra daçek (preposition) vajıyeno. Daçeki dı gruô e A - Daçeke kı naman ra ver yan zi naman ra pey yene. Niy daçekan ra tay yew ketima ra vıraşte ye, tay zi dı keliınan ra vıraşte ye. ce ra ma niy daçeki ii mana yiniya Kurmanci (Kırdasi) nuşta ii ma heryew daçekı cumla ınıyan dı nawıta. 1) oo-: Kurmanci dı: oo-/ Be keye mend, 2) -oo : bı 1 Keynekı fekoo xo vato. 3) ooxeyja (ooxeyra): jı xeyni (jı xenc), jı... pe ve, jı bıl... 1 J!exiD'iıı. dı tıfıngan çiyde ma çme bı. 4) bı- (be-): bı- 1 Bı perane xo erinawo. 5) bına (bın ra): bın, jı bın, (jı bıni), dı bın... re / Vaştıri vaşi bın!l!. kerdı. 6) bın dı: lı bın, dı bın/ Dan bın dı mendo. 7) re ra (rer ra):jıjer, lıjer 1 ı;&.m, va ameyni. 8) coka. jı ber... (jı ber ku),jıbo,jıbona / Laje yay ame, coka keyf kerd. 9) cora (cuwera): jı ber... (jı ber ku), jıbo, jıbona 1 Neweş o, cuwera rakewto. 10) cora (cor ra).jıjor~jor de/ Dı xorti cora yene. 11) cor dı: jı jor 1 Dı xorti E!!!. dı yene. - 12) -de (-dı): lı, dı... de / Deştı de vaş yeno. 13) dernew (demewo kı): dı dema, dema ku 1 Demewo kı Heroo Şih Seidi bı, Eskere Tırkan dewa ma veşnay. 14) -de: jı, jı... re /Keyde xo ra nevejiya. 15) -dı (-de): lı, dı... de / Dewı ~ mend. DI DACEK ~ 16) dım, dıına: dii, pey, paş, paşi, pışt, pışti, dı paş, (dı pe), lı paş, lı dii,jı du /l.ajeki ı!ill!! keyneki arney. Lajekan, keynekan ~kay kerd. 17) dır (-der): lı, dı... de /Dewı dır estora ma bi. 18) ebı (eve, bı): bı-/ebı des peyan rayir kewt. 19) gaına (goma kı): gava / 2!!!!!! kı cendırmey arney, gedey tersay. 20) hemnda (herunda) : lı cı he..., dı cıhe, lı şuna / Herrında ını dı tı bıbiyni tı ka sekeri? 21) heta, hetana, hetani: ta, heta / Hetani şan waneno. 22) het. hetı (het dı): ba, bal, cem, rex, nık, lı ba, lı cem, lı nık, lı rex, lı tenışta... 1 Mı neweşi hetı pawıt. 23) het ra:jı cem.jı rex/ Kekoy hetgyeno. 24) heya, heyana, heyani: ta, heta, heya, heyani /Ez heyani Siweregı şona. 25} kiştı (kıştı), kiştı dı: lı cem, lı rex, dı tenışta... de, lı tenışta... / K.iştı dı weno, orte dı rokuweno. 26) kiştı ra:jı ce~ ;;x / Kiştı!1! gırewt, berd. 27) lewey (tey): ba, cem, rex, nık 1 Şı ~Y xale xo 28} mıyan, ıniyane (miyande): nav, dı nav, dı nav... de 1 Miyane dewıjan dı mend. 33) ne te da: ne te de,jıxeyni...,jı... pe ve (je pe 29} ıniyan ra (miyana): jı nav, dı nav re / Miyan!! şı. 30) ıniyan dı: dı nav... de / Bırayan xo mi~ an dı bgrı kerd. 31} -na: jı... ve, jı... vır de (jı... de) / Rew!!lL varan nevarawo. 32} -na (-an ra): jı, jı... ra (jı... -an re) / Ceniyaı:ııı. (Ceniy!!!!]) persa. -

16 BERBANG, H. 15/83, R. 16 ve) / Tı ~ ~ da, ez ay binan ne şınasneno. 34) nızdi (nıızdi): dı nezi...de, dı neziki... de, lı nezi (lı neziki) / ~ e dewı dı Roy Deşta Hajiyan esto. 35) pa: tevi, bı... ve, bı... re 1 Ey to zi pa, penres teney mede. - 36) pa bı: tevi, bı... ve, bı... re / Pa bı gay to ra, çeher gay w ey ca dı biy. 37) pey: paş, pışt, pışti, paşi 1 Pey bane ma dı yew tuyen bi. - 38) pey pey bı: bı, bı... ve / Pey bı peran gurey xo vıraşt. 39) pey dı (pey de): lı paş, lı pey, pey, dı paş... de / Pey dı mendo. 40) peyni, peyni dı (peyni de). lı paş, lı pey, dı paş... de 1 Berano wırde k p_!lyni dı şono. 41) pey ra:jı pey, dı pare/pey ra kaş kerd. 42) qande (qandi): bo, bon-;,-jıbona, jı ber... 1 Ez qande to vana. 43) qay (qayde): bona, jıbona, jıbo /(jlayde mı ri raşt vaje. 44) -ra:jı-/kam keye!!!_ame? 45) -ra re r: jı je r / Ko.!!!.. re r deşta dıızı bi. 46) -ra cor. lı jor, dı jore... de / Kergı aw wena, xo ra re r hewne na. 47) ra pey: pey... re, dı pe... re, pey /To ~pey kam yeno? 48) -ra ver. lı ber, beri, jı beri, lı pe ş / Bawo, dayi!!!_ V_IT şı. 49) reydı: bı, bı... re (pe re), dıgel, tevi 1 Kergı ha liçıkan reydı qut wena. 50) reyrn:dı gel, h gel, tevi / Wa to reyra re ro. 51) -re (ri):jı...re /Ma re vano. Ma ı:ı;;;do, 52) -ro. bı... de 1 Bırade mı~ bırra. 53) seba: seba, bo, bona 1 ~ çiy nerot? 54) sernede. seba, bo, bona, jıbona, semed 1 Sernede welete xo dekewt hefs. 55) semedo kı: jıbona ku, sernede ku 1 Semedo kı feqir bı, ne şina şiho mekteb. 56) semed ra, jıbona, jıbo, sernede / Çı ~!!!. vınderto? 57) ser, sere: ser /Ez veciyaya bani ~- 58) sera (ser ra).lı ser, dı ser... re, bı ser... de /Ser dı paçe xo Ieqna. 59) sere dı; dema, dı... deme, dema... de / Hemini ay sere dı wendini. 60) ;;,ew (serew kı, serewo kı): dema..., dı dema... 1 Serewo kı ceniyan kay kerdne, ye luli cenayni. 61) sero. ;-r,lı ser / B ani ~ romşto. 62) ser ra (sera): lı ser, dı ser... re / Awkı ~ ~ vındert. 63) seveta (seweta): bo, bona,jıbona, seba, sernede / Seveta ma ra newazeno. 64) tede: re de, dı... de, bı... re (pe re)/ Yew kerdiya çerkezı tede bi. 65) tedır (tede): te de, dı... de, bı... re (pe re) 1 To tedır qali kerdo? 66) tey, teyi, te : dı gel, dı... de, pe re 1 Tı zi tey şoni? 67) tıra (cıra):jı... ve, te re/ Derzinı tıra şiya. 68) tıro: dı...re, te re, te, pe 1 Deste xo tıro kerd. 69) ver: ber, lı ber, beri, lı pe şi / Ma ra!!!_ damı esta. 70) vera (ver ra).jı ber, dı ber... re 1 Ver!!!. viyart. 71) ver bı: ber bı, ber bı... ve /Ver bı hegay raymen d. 72) ver dı (ver de): ba, cem, lı ber, lı rex, lı ba, lı cem, lı nık. dı tenışta... de / 73) vemi, verni dı (vemi de): lı ber, lı pe ş, dı pe şi / Verni dı kam vınderte bı? 74) vemi ra: jı bere de, jı bere ve,jı seri 1 Verni ra heyani peyni cıtı kerdı ) vero (ver ro). bı... re, lı keteka / Vero şı kı qali bıkero. 76) zere, zerre, zerrey... : hundır, dı hundıre / Ramıt ~Y keyi. Zerrey keyi veng kerd. 77) zerre dı: dı hundrre... de, dı... de 1 Zerre dı mendo. 78) zerre ra: jı nav, jı hındrre... /Zerre!:!!. vejiya. B - DAçeke kı dı parçan ra vıraşte ye. Niy daçekan dı, parçew yew naıni ra ver (preposition), parçew bin zinarnira pey (postposition) yeno. 1) beynatey... dı: dı navbera..., nava... / Beynatey nun ii to dı çıesto? 2) beyntare (beyntarde )... dı: dı navbera, dı navbeyna 1 Beyntare deşt ii koy~gomey mawo rıjnaye bı. 3) bı... be: bı 1 Keynekı bı fekbc xo vato. 4) bı... dınu: lı pey, lı du 1 Bı golıkan dımı şı. 5)- bınde.. dı: dı bın... de 1 Bınde to dı doşek esto? 6) bıne... dı (bıne... de ) : dı bın... de 1 Bıne kerran ~ nıendo. 7) bıne... ra (bınde... ra): jı bın 1 Bıne vaşi ra vet. 8) bı... ya (be... ya), bı... ra: bı:;;, pe ve, bı... re /M'erdek~ yew ceniya amewo. 15) heto... ra: jı aliye...ve, lı aliye..., jı aliye-:::-. jı he 9) cade.. dı: dı cıhe... de, lı cıhe. lı şuna 1 Cade şıma dı yewema bıbiyni bemıayni. - 10) cawo... dı: lı cıhe (lı ciye) 1 Cawo berz dı vındert. 11) cay... dı: lı cıhe..., dı cıhe...de 1 Cay ma dı vınderto 12) dı... dı: dı... de, lı/ Dı verniya to dı ame. 13) Heta... ra: ber bı... / Heta embazan ra şo. 14) hete... ra (heti... ra): ber bı... / Here-;;;_. ra mey?

17 la 1 Heto yew ra qali keno, heto bin ra şono. 16) kişta... dı(kiştay... dı): dı tenışta... de, h tenışta, lı rex 1 Kişta hane şıma dı yew tuyen bi. 17) miyande... dı (miyonde... dı): lı nav 1 Miyande BERBANG, H. ı5/83, R. ı7 DlMILKI U HEWRAMANl (GORANl DI ÇEND DA ÇEK (PREPOSlTlON) 1 Dımılki ( Zazaki) Hewrami (Go ra ni) he gay ~ rona. 1) bii ) miyane... dı (miyone... dı): nav,lı nav, dı nav... 2) biixeyra (ooxeyja)... xeyrô 20) miyane... ra: jı nav, nav, jı nava 1 Miyane laje de. nav... de 1 Miyane bızan dı kelne mend. pey, pe kan ra, dı lajeki wenşti arney. 4) cer (cir), cero... çır, çir, çeru, çer 21) qanoo... re (ri): bona,jıbona,jıbo 1 Oande to re ame (Qande to ame) ) qay... ri ( qayde... ri): bona, jıbona 1 Qay şıma ri (Qayde şıma ri). 23) pey... ra (pe... ra): dı pışt... re, dı paş... re, jı paş 1 Pey beri ra vejiy a. 24[ pey... r-;; dı paş...re 1 Pey koy ro şı. 25) piya bı... ra, piya... ya:bı... ve /Plya bı keye w kulfeti ra wena şiy. 26) sernede... ra: bona, jıbona, jıbo, sernede... 1 Sernede ş ıma ra ne gırewt. 27) vere... dı, ;;.c:; verde... dı. verde...dı: lı peş... 1 Yere baiıe şıma dı çı esto? 28) verniya... dı: lı-be~, lı peşiya..., dı peşiye... de 1 Verniya bızan dı şono. 29) zerrey... dı: lı nav. dı h undtre... de 1 Zerrey k e yi dı rokerd. 30) zerrey... ra: jı nav, jı hundır 1 Zerrey de si.!!.. veciya. ç E N T E M.Lewendi Jınek cıwan dı dadgehe de gılıye mıroveki dıke. Hakım je dıpırse: - De ka ooje, gıhye te çı ye? Jınık - Hakım efendi ez vi menvi gıli dıkım. Lewra lı ber oto bose dest avih jı qırıka ının de dıkıra ez bıfetısandama u bıkuştama. Hakım vedıgere ser mırovi u je dıpırse: - Te çırna xwest ku ev jınıka bıfetısanda u bıkuşta, haa, de ka bıoo je sebeb(; we çı bu? Me nk radıbe pe u dest pe dıke dıoo je : - Hakım efendi, weleh rast nun dıkıra ew bıfetısanda u bıkuşta, ıe xelke dora me ew jı deste ının xelas kır an na mıne ew bıkuşta. Hakım şaş dıbe, metılınayi dımine ô disa dı bii je: - E de ka he la bıoo je jıbo çı? Me nk dest pe dıke: ;: Hakım efendi, seet pe nce 3) bı (be), pey be, ve, we, pene, 5) cer dı... ceriı.na 6) cor... çuar, çuor, aç uar 7) dı (de), dır (der) ce, le, cı 8) dıma... dıma, dımaw 9) ebı (bı, eve)... ebe we be, çeni 10) heta, hetana, hetani... ta ta ke 11)!ey, lewey la, lay laye 12) na (-an ra), ra na 13) nızdi, nuzdi... nızik, nıziku 14) -ra... cı-. cıh-, ce, 15) ser, sero seru. ser, ve ser, aser, çuar, açuar 16) ver, vero, vere, veroo.. ver, wer, wel, weru worô 17) ver bı. : be, we, pey 18) vere veri w ere ' w ere 19) zere, zerre, zerrey, zerede, miyan, miyan dı... dıli dıle, deleu, A 4 evare bu, ez jı kar derketım, ô seet dı pe ne ô nivan de ji mevanen nun we bıhatana malii. jı ber we yeke dıvıya ku ez lımeki zôtır bıçyama male. U ının!ez kır ez hatım ber sekmoka otobosan lı sekınoke em ketın re za bıle t kırine we gave ev jınık ji lı pe şiya ının bli.dor hat we. çô ber gişe( cıye bıre t fırotıne ı ez ji lı c dô we me, re ez geleki!ez dıkım ku ez zô bıle te bıkınm ô bıgıhijım male, jı ber ku mevaneil nun lı hevıya ının ın. ve jmıke deste xwe ave t jı çente xweye mezınde,deve çente mezın vekır,çenteki pıç iık je derxıst ii deve çenıe nıezın gırt, aeve çente pıçôk ve kır, jı çente pıçôk pere derxıst disa deve çente pıçôk gırt ô deve çente mezın vekır, çente pıçôk xıst hundure çente mezın ô deve çente mezın gırt ô dı pe re pere da b ıle t- adıli, deleu... na fıroş, bıre tfıroş bıle tek daye. ve jınıke disa dest pekır, deve çente nıezın vekır çente pıçôk je derxıst, ô deve çente mezın gırt,deve çente pıçôk ve kır, bırete xıst hundure çente pıçôk ô deve çente pıçôk gırt, disa deve çente mezın ve kır, çente pıçôk xıst hundure çente mezın ô deve çente mezın ji gırt. lcar bıle tfıroş pere mayi daye ve jınıke disa dest pe kır, deve çente mezın vekır, çente pıçôk jı hundıre çente mezın derxıst, deve çente mezın gırt,deve çente pıçôk vekır, pere jı ber mayi ku bıle tfıroş dabuye xıst hundure çente pıçôk u deve çente pıçôk gırt u disa deve çe n te nıezın vekır çente pıçôk xıst hundure çente mezın u deve çe n te mezın ji gırt. Hakım heına radıbe pe u dıooje: - Te çıma nekuşt, te çıma nekuşt...?

18 NAMEN J(WENDEVANAN BERBANG, H. 15/83, R. ı8 Jı Redaksıyona Berbange re! Birani tıeja u şerwerin Kovara Kurdiye BERBANG, Jı Redaksıyona Kovara Berbange ra Revale n He ja u Delal, Ez jı welate Yekitiya Sovyetistane gelek sılave n xweyi şoreşgeri lı w e dıkım u jı xebata weyi şo reşgerire pe şveçun u seriiraziye daxwaz dıkım. Hevalno, bı rasti derketına Berbange tışteki gelek xweş u pe şveçlinek mezm e dı xebata gele Knrdistane de. Dı bahweriya mm de pe vist e go her xorteki Kurd, welatparez, dımokrat u şoreşger kovara Berbange bıxwine u alikariye dı her hawayi de pe re bıke. Hevalno, ez xorteki Kurd, wela tpare z hazının go bı her imkane n xwe alikariya we dı ve xebata we de bıkım. Mm heta nıha du (2) hejamre n Berbange xwendın u ez gelek pe kefxweş bum go kovareke w ani ( Berbang) bı zıman~ kurdi te nıvisandın. Ev pe ş veçuneke mezm e. Be guman we ke masi çe bı bın u we rexi:ıe ( eleştiri) le oo kırm. Hevalno, ez disa dıxwazım bıbejım, gelek xorten Kurd lı Yekitiya Sovyet hene go dıxwazın Berbang bıghe je des te n wan u bıxwinın. Yek jı wan ji ez ırn. Jı ber ve yeke ez hevidarım go hune hejmare kovara Berbange jı ının re bışinın. Dı gel sılave n şoreşgeri lı we dıkım. Bıji Azadiya Kurdistan, - Bıji berxwedana peşmerge. yen Kahraman - Bımre Emperyalizm, Kolonyalizm u Faşizm - Bıla hılweşe diware faşizme! Şoreş F.ırat Heval@n delal pişta gelek silavan. Hejmarl!n 9,10 Berbang ji aliy@ hevaleki kewte dea!@ min. Ez bi xwendina van hejaııır@n pir kefxweş ü şa bum. Braylin delal, ez ji we dixwazirn ku ji bejmara yek (1) heta heyşt (8) ji bo min bişinin. Her wisa hejmaren piştl' deh (10) j! bo min her gavan bişihin. Eger nivfıiina min bi kurmanci u bi piten Latint p ır baş niye jt, ji ber riye ku zaravay@ min Soraniye u ez dixwazim ku zarava kurmanet ü nivfıiina Ladııt ler bibim. Eger dikaribin pirtük il kovar ii rojnarneye Latihi' - Kurdi' ji bo min biş!din, şadi ıl seniraziya we arnıanca min e. Her bijfn bo Kurd u Kurdistan@. Ahmed Şerifi' Revala delal u nazik Berbang! Biraye te Civane Gulan dixwaze ji tere ve helbeste diyart bike ji bo hatina sala te ya duyemln, u ji tere jiyaneke oo westandin he - vidare. Ev helbest ji li ser biraye te hatiye nivisandin u wina Iome dike. KEÇAMIN Xorto...! Keça mm guleke sore... Dıyarl te dıkım... fermo... Hevalno. Bı sılave n dı! u germi ji xebata we ya he ja ra serkewtın dixwazin u daxwaziya me her pe şta çuyina tekoşina gele Kurd dı hemu ware de gaven giring avetin e. Ez nivısa han ku Komela me ji w e ra bi re kiriye. nılna ku je ji te zanin li himher kirine n dewleta koloniyallst u nıjadperest ku yek ji li vi welate da pe k hat Li himher viya jl li cem xebaten dine na yek ji Komela me niviseki ji ve şan d. Ji hernil kovar ~ rojnaman ra şandiye. Ku imkane di Kovara BERBAG de jl hebi be em gele k ke fxweş dibin. N avnişana bine nivise bi nave "Aiikare ALA RİZGARİ ye AVÜSTİRYE' ye. Ku bi vi nave ku ne ve şandin anji şerte vi tunebe hfin dikarin bi nave "KO MELA ÇANDI KURDISTAN Lİ WIEN' jt bave Şin in. Bi hemu silaven hevalti u pişt girtibiiniye... Be hna we ç awa ye...? oo je mm x ort o..! Ez dızanım... xwin oohna we ye..! Keça xwe xweş nasdıkım hevalo..! Mm we dı nav stıriyan u bomhan de X wedikıriye... Ere hevalo... delalo... ma gunehe min çiye Bav ii kale mm wısa mm hin kırıne... Mm hi n kırıne oo pe!av bıre kevım... (} jı bo we ez leri stırıya bii me... Mın hinkınne dı zaroktıya xwe de Hılgırtına tıfınge... Xorto.! Tu hevıya çıjı ının dıke...? Dayıkek zarokan oo ne jı bo bazdın Jı bırlizke çıle, yan jı bo bıhare... Cıvane Gulan

19 BERBANG, H. ı5/83, R. ıg DU:ınahika rılpela 9. an ÇEPERAST 1- Beri, çol. - Vadi, natıe na du çiyan an ji çeme lnşk. 2- Din, mezheb.-biber. :Dı Elifba erebi de xwendına tipeki. 3- Jı bo helina kevroşkan te gotın. - Kulilkek. 4- Şfibe.- Ro, ro bar. 5- Awaz, gnfte. 6- Tewırek çuk, çıvik (berepaş). - Eşirek lı hererne Cızire ne. 7- Xatıre, yadkırın. 8- Xwedan nenasi. - Şohret, nav 6 deng. 9- Dı çiroka Mem 6 Zin de welate Memo.- Ne roni.- Cot, du heb 10- Xırabe, kavıl.- Loqıne. SERElER 1- Bı sorani vadi, newal. -Tepe, qo te çıye, gaz. - Be we jıyan nabe. 2- Xuyayi, şop.- Bı sorani "dıtıeje''. 3- Bıne çıye. 4 Kese ı:ıe av mayi. - Kevıre n mezın, zınar.- Bı erebi ez"q S- Noteyek (berepaş). - Kese ku jın an me re we ınıribe je re te gotın. 6- Tfij. har,jehati,jir. Hejmarek 7- Lı hererne Tırkiy 6 Kurdistan e dewletek kevn. - Xwediye kar an fabrikan (berepaş) 8- Dezi, ben. - Bı fa n si re. 9- Şax. koy, kwestan (berepaş). Dı hefte de rojelanliye wec (berepaş) Bı sorani "lı vır ". - Bı dınuli 'çu" (berepaş ). ll Dı kimyaye de kurte nıvisa Manganere (berepaş). - Alim, ronakbir (berepaş). 12 Dini, mezhebi. - Dı kirtıyaye de kurtenıvisa Nikele (berepaş). - W ek. 1\lina, hınek jı \>o rengpişe ango sıfate ji bı kartimn. An bi kurtebiri em kanin tıejin, ku se net ô edebiyat dibe male civatil. Em di vir de minakeke ji Mayakovskl bidin. Mayakovskı tu caran beri şoıeşe pesne dewleta Uris nedida. W ı her dem li hemher dewlete ii ji bo çina karker ô sosyalizme dinivfsand. Le pişti şoreşe, Mayakovski helbesteke bi nave "Paseporta Sovyet'' dinivisine. Helbest li ser gerek wl, ya welateld kapitalist e. Gava ku poliae wi welate kapitalist çav li paseporta wi ii das ii çakuçi li ser pa seporte dikeve, çaven wi beloq dibin ô 'ecibmayi dimine. Hemii r wiyen din, ye...,ı:oo, ingilizi, swedi ii hwd. berdide. 'Le tene Mayakovskl, ji bo ku ew ji welateki sosyalist e bernade. Deh panzdeb caran pelen paseporta wl di ser hev re di<j~lijima u baş re dinihôre. Mayakovskl pişti we gere ve helbesta bi nave "Paseporta Sovyet" dinivlse. Çend xezikiln dawi, ye belbeste wi san e: Baş ıe binihirin Ü bixwinin Ere Him ne şaş in E2 welatiyi Welateklsosyali'st ım. (14) 1 Mayakovskı, şiir nasıl yazılır (helbest çawa te nivisandin). 2- Pleha'nov, Sanat ve sosyalizm (Senet U sosyalizm). 3- Letters without address art and sociallife (nama bi edres, senet U iina sosyal). 5 Plehanov, sosyalist gözle sanat ve toplum (bı çavin sosyalızti senet i1 civat). 6- Plehanov, sosyalist gözle sanat ve toplum (bı çaven sosyalisti senet a civat). 7- V.l. Lenin, sanat ve edebiyat (se net u edebiyat). 8- Min ev helbesta Ehmede Xanf ji pir tuka Dr. Şivan, ya bi nave "Kiirt Millet Hareketleri ve Irak' ta Kiirdistan Ihtilali'' girt. Wi bi xwe ji kovara GuUstan, hejmar sisi girtiye. 9- ~anate Kurda, Tarixa Edebiyata Kurdi 10- Türkiye Yazarlar Sendikası, TopZatılan Kitaplar (pirtukin ku hatine hevdan). 11- Cegerxw'in, Sewra Azadi 12 Ahmet Arif, HasretindwıPrangalar eskittim (min ji hesreta te qeyd kevn kirin). 13- Osman Sebrl',' Apo 14 Milliyet Yayınları, tjike tjlke çagdaş dünya şiiri (jı welatan helbestten dinyay n modern).

20 BERBANG, H. 15/83, R. 20 o Reşo nixurye diya xwe bu. Bel wl çar bira u du ıl xwehe n wi hebun. Du bira u xwehek w'i ji ıniribun. Mala wan li bajareki Kurdistane i biçlik bu. Ere bajar biçlik bu, le gelek kevnare, şirin u hewqas ji xweşik bu. Xelken navçe (qeze) hemuyan hevfidu nas dikirin u bi pirani Jl meriven hev bun. Zarotiya Reşo li ve navçeya biçlik u şiı'in derbas bu. Piraniya xelken navçe u hemuyen Cıranen wan wl nas dikir u wek zaroken xwe ji, je bez dikirin. Ev yek, ji ber jlri u amlkiriya wi dihat. Wi, di heftsaliya xwe de dest bi xebate kiribu u ji de u have xwe re dibu alikar. Mirov dikare biooje, di vansalen zarotiye de dustana ( debara) male ketibu hustiye wl. Ji ber ku have wl him feqir u him Jl oo sinet bu. Bei ve yeke; li mal ji ne disekini, pir bi çola ra digeriya, yan jl kare qaçaxe dikir. Ev kar jl, him bi tallike u him Jl gelek dijwar bu. Yek caran dihat girtin (ya li ser xete yan li bin xete) u bi menav ve,bi salan ve di girtigehe de dima. Lewra ji di ve w an bi xwe kariba debara xwe bikra u devxwaii kesl ne buyana. Diya Reşo jinek pir bi qiret ujehati bu.jibona xwedikirina zaroke n xwe we, wek me ran li ber hale xwe dida u ne dihfşt ku zaroken we herin desten xwe li ber tu kesl vekin. Eve her sal buharan biçuya gund na va bavane n xwe. Li wir ji xwe re bizine n doşane dani u bi vi ha wl, pe debara zaroke n xwena dikir. Bi vi şikll, pene re sale, rune sale ji ji xwe re dida hev. Li gel van, arduye salt ji' ligund dida hev u bi xwe re danlbajer. Piştltemam kirina van hewcederiyan, we dawiya payize vegeriya bajer. Iibele li bajer ji tu cari vala ne disekini. Yan ji xelkere yan jl ji bo firotane gore, qazax u tevn çe dikirı Zinare Xamo Ew deme n ku diya Reşo diçu gund, ew pere ne diçu. Wi li baje r kar dikir u terniye n diya xwe yek bi yek bi ci dani'. Tu ji ta u derziye bigre, hetani xwe. hemu hewcedariye n mali beri ku di ya wi 00. we bikiriya u li mal danya. Ji ber ve xebatkariya Reşo, hemuyen Cıranan u nasan bi sere Wl SOnd dixwarin U ew bi tiliyan re hev didan. Ew di nav heval u hogircn xwedejipir dihat bez kirin. Reşo, jiyanek wisa derbas kir, bu xort u diserde Jİ bôbu xwedi sinet. LCbele kulek, keserek di dile wl de mabu ku, tu can nikarlbu jibir bikra u ji dile xwe derxista. Ew ji ev bu ku, wi ji' wek hevalen xwena ne xwendibu u rojen xwendevaniye weke wan ne burandibu. Dema ku wl, zaroken bi berdiiken reş, bi hustuvanek (jaxen) sipl u bi çenten dibistane didit, tavile hiskinl dikşand u he sir tije çavan dibu. U di dôreılev pigji xwe dikir: "Ma gelo çima ez ji weke wan ne bôm xwendevan u ne bum xwediye van tiştana? " Ev pirs her di sere wl de bu u tu cari jl nikari buji btr bikra. Bi Vi hawi' meh derhas bôn, sal derhas bun, xweh u birayen wina jl mezin bun u gihiştin dema xwendine. Ii bele ne ta have wan tunebu ku wan J1 bide xwendin. Yekcarna ji Reşo re wisa digot: "Ma we bixwıninji min re bi bin çi? Ya baştir ew e ku, ji xwe re sineteki ter bibin". U we dom bikra: "Sinet bazine zenne, hertim di dest meriya de ye". Reşo li hember ve dftina bave xwe derdiket u digot. "Na, dive bixwlnin u zana bibin. Zana bibin ku, karlbin rojeke bi keri tişteki' oon". we deme bave digot: "Wele ez nikarim kesl bidim xwendin. Ji ber ku di dest min

21 BERBANG, H. 15/83, R. 21 de tişt tuneye. Hetaılı ku li ba min hebe ez e ji we re bmim. le roja tunebii ji dive hiin karlbin debara xwe bikin ". Bi rasti Ji bave wan ne miroveki çikos bii; heta tu bigre 1 comerd bii. li pir mixabin di dest de tişt tunebii u hewcedariya wlbixwe ji alikariya wan re hebu. Ev raberizandin - bira bixwinin yan ji nexwmin -her di nareyna Reşo ii bave Wı de dom dikir. Dawiya dawiye, di rojeke ku bave wan ne li mal bii, Reşo, biraye xwe IFexro qeydi dibistane kir. Di pe re bave wan Jİ, ji ve yeke re tişt ne got. Reşo, ji bo xwendina biraye xwe çi ji dest dehat, qet derax ne dikir. Fexro di dibistane de xorteid.fır bu. E w her çiqas di sinifa xwe de, ne di nav rele n başan de bii Jl, le ne di nav re le n xeraban de.fı bii. Wi, her sal xwendina xwe bi başi diqedand u bi vi hawi ruye de u bave xwe, bi taybeti ji ruye birave xwe 1 Reşo dikenand. Reşo bi ve serkevtina biraye xwe ve gelek kcfxweş dibii u bi vi hawlkeseren dile xwe direvand. Her çiqas ye dixwend ii re lukumandin bi serdiket Fexro biijı, lebelfye bi ve yeke difiriya ii xwe wek xwendevaneki his dikir Reşo bii. Dema Reşo, biraye xwe bi berdilka reş, bi hustuvaneke sipi ii bi çenre dibistane didit, per tunebii ku pe bifire. Wexta peniis, pirttik u defter ji Fexro re dikiri, wek ku ji xwe re bikire pe şa di bii. Xwendevaniya Fexro bi vi reng'i dom kir, hetani ku dibistana pe ne sali qedand. Pişti ve dibistane Fexro we dest bi dibistana nabii yne (orta okul) bikra. Ev yek daxwaza Reşo ya ji dil bii. Ji ber ku wi dixwest ku biraye xwe di zaningehe (universite) de bibine. Bila ew ji weke hevalen xwena here bajaren mezin ii li wir bixwine. Bila bixwine ku, karibe bibe keseki zaııa ii regiş6'. Ya dinji Reşo, we bi saya ve yeke, jiyana xwendevaniye karibe bi Fexro re biji u pe kesera ji dile xwe derxe. Lewra ji Reşo, ji dil u can dixwest ku biraye xwe bide xwendin. Jibona pekallina ve yeke ji Reşo, kanöu her tişte xwe bida. U ev daxwaza xwe bi hawaki eşkere,ji Fexro re ji digot. Pişô ku ne ta Reşo ev bu, ev dilıat we mane ku we Fexro xwendina xwe bidomanda. Dibistan li Kurdistans di bin işgala Tirkiye de, di meha Ilone de vedibin. Ji ber ve yeke ji, ew kese n ku we herin dibistane beri we bi çend meha dest bi haziriya xwe dikin, tişren xwena dikirin. Dive Reşo ji wek hernil kesi tivdirek ji xwe ra bigeranda ii hewcedariyen biraye xwe beri ku dibistan veba, je ra hazir bikra. Bi roj an da berhev da serhev ii dawiye rabii ji buhar de berxek kiri. Bi kirina berx, Reşo wisa difikiri. we hetani meha Ilone li mal xwedi bikin ii di dii re jl we bi perakl baş bifroşin. Bi vi hawi jf we karibin kin re n F erxo ii pirtiikc n Fexro bii teıjireq je re bikirin. Lewra ji Reşo, ji ali peran de edi bii qisawet bii. Ma ewe çima wisa ne fikirya ge lo? Pişô ku berxe çavreş wek beraneid, di hewşc de giredayi ii roj bi roj goşt digirt. Edi we şayişa wlji çi heba? Nuha vatiniya her1 mezin ev bii ku, berxe çavreş baş xwedi bikin u le miqate bin. Ev yek fı ne geşek pire mezin bu. Bi v1 şikli, ji aliki de Re ş o, tenü li hernil dikandare n heval ii hogirc n xwena kiribu, ku ji berxe çavreş re qalike zebeşan ii petexan ii hişnayen din bidin hev. Ji aliye din de ji, hin Fexro ii him ji xweh u birayen wl yen di na, her roj e w di birin li n av bexçan di çe randin. Edi kcf kcfa berxe çavreş bii. u ser mezekirina berxe çavreş, tifaqek wisa di male de hatibiin danin ku, her kesi ji ali xwe de tiştek ji çavreş re da Ilin u heta tu bigre ji le miqate dibiin. Wiji heqe ve me zekirina di da ii wek heraneki kel bi roja dihat. Ere hemiiye mal ji berxe çavreş hezdikirin u le miqate bun, Iebele tu kes ne wek Reşo bii. Ya wl' edi ne hezkirin bii, bi serde dinbun bii. Te digot qey berxe çavreş ji, bi ve yeke dizanibii ii wi j1 bi vi rengi ji Reşo hez dikir. Dane evaran dema Reşo dihat mal, we çavreş berda u hetani ku her du ji hal de diketin, we bi hev re bilistana. Di dema ve listike de çavreş, li dor Reşo dida çindika, ew bi seriya ii Reşo ji bi her du destan wek du heranan dihatin hev. Edi wer biibii ku, dema çave çavreş bi Reşo keta, we tavile xwe le rakşanda u bi seriya buçuyaye. Van henekana dostaniya Reşo u berxe çavreş geleki xurt kiribii. Her çiqas her duyan ji zirnane hevudu fam ne dikirin fı, le cardin karibiin bibin heval ii bi hev ra wexre gelek xweş derbas bikin. Roje n buhare n bi vi hewi derhas biin ii me ha iıone hat. Bi hatina meha İlone re xem u kedereke Reşo girt, ku bi şevan nikar1bil xew bikra. Ew kiir ii hiir difikirı u ji xwe re mitale dikir, gelo we çawa karibe berxe çavreş bifroşe. libele tu re fı, ji ve yeke re ne didit. Dive berxe çavreş bifrota u bi peren Wl tezimiyen Fexro tekiiz bikra. Ji alıkı Reşo roje n xwe bi van mitalan derhas dikir ii ji aliye din de ji vebiina dibistani roj bi roj nezik dibii. Yan din jl, edi Fexro jl dest pe kiribii di ber keke xwe re davet ii digot: 'Ma ka tuye kinga çavreş bifroşe? Dive edi ez tezimiyen xwe na bistinim. Wane hevalen mina gişa tişren xwe na kirlne". Reşo we le guhdarfbikra Ôbigota: "Metirse, hin wext heye". Şeva şerniye cardin ev dalıke hate dan'in ii hemuyen maliya li ser firotina berxe çavreş, brr u baweriya xwe diyar kirin. Dawiya dawiye li hev kirin ku, we çavreş roja duşemiye bibin mazare ( ciye terş le re fırotin) ii bifroşin. Reşo sibe zu ji xew rabii. çii cem çavreş ii bistekc pe şa bu. Ev listika wan, ya dawiye bii. W an e careke din nikaribiiya bi hev re bilistana u wek du berana bilıstana hev. Ev ye k ji ali Reşo ve baş dihate zan'in. li be le berxe çavreş ji hernil tişô bii hay bu. Wı ji felekc be hay, cardin weke hertim ter da çindika ii bi seriya ha te hevale xwe. Reşo bisteke fikiriii di diire ban Fexro

22 BERBANG, H. 15/83, R. 22 u xweha xwe kir' "Ka werin, vi berxa blsteke bibin nav bexça". Li ser ve gotina Reşo, her du zarokan bene çavreş destke şi xwe kirin u ji cem Re ş o dane re' Dane evare, her du zarok u çavreş, bi hime zek gtha u çiloyon daran ve vegeriyan male. Berxe çavreş veke hertim bi nige text ve giredan u ew gtha u çiloyen anibun fı avetin ber. Diya wan sifre raxistibu il şiv hazir bu. Giş bi hev re çun li ser sifre rôniştin. Reşo diponiji u bc dile xwe xwarin dixwar. we yeke b ula di ya wi kişand u je pirsı: "Lawe min ma tu çima şiva x we naxwl, u iwsa diponi,ıi? " Reşo bi sere zimen: 'Na tiştek tuneye. Jixwe ez terim". Di pişti şive re demake ketin şewra u di du re ji her kes vekişiya ser ciye (niv'ine) xwe. Reşo, xew legeriya bu, dikir ne dikir nikaı'ibu raketa. Ew ji xwe re difikirl, gelo we sibe berxe çavreş çawa bi deste xwe hibe baveje bin keren qesaba. Ev pirs, weke kurmekl he tani nfve şeve di sete, wi' de geri ya u sekin!. Le bele ri yak din jl ne ôıt U dive wl bi deste xwe, berxe çavreş sibe bibra mazati. Bi ve mitale SE~\ RES ' ' Hey şeva reş! Şeva tari, Şevaldret! TifU, tifô Li we rôçike te ye gernar ô ıjrej. Te çawan em, xistin tariti, Te sisiken xwe berdan me, X wi'na me me tin h emi. Ez nizanim, Nizanim... Te çi ye, li me ev ldn u ev rik? Ku te deşt u çiya u newaren me, Bi reş degirtiye tev. Te ci yu war, Li me kiriye qerbend u zindan. Te gere me xistiye Korta xizanl, nezani. Te cila xwe ya reş Avetiye ser laş u çaven wan. Te w an ji hev xistiye Kiriye perçe, perçe. Ü wek kabôseki gemar, Tu daketi ser singen wan. U tu dixwazi Ku xwi'na sor, Biqerisfnf di te he n wan. Bi viyajl Tu ranawesti, Qima xwe nayni. Serda, bi dilbijokl Tu dixwazi ô dikl di xew re çu. Ku me di reşc xwe bipişcfi Wek hem! goriyen xwe Me ji wenda ki ü ji nave rak!. Tu xwe serkefti u bextiyar dibini Kef- xweş dibi, Dil- şa dibe bi ev yek. Ii te tire, Tu we kariöı; ve kira xwe wer bidomiıii timi. u bi ve hore Tu we bibi seri we rika xwe ya reş a bi tent Le tu ji li'ır diki; Ku tu oo him! Reşo, bi fjre ira xweha xwe ya Zeruge ve ji nav ciya holi ser xwe bu u wek gulake ji hundur pengi Zı. Zerôg li k e le k be ra ta (laşc, terme ) berxe ç avre ş sekinl bu, ji aliki de he sir (hestir) wek tave buhare dibarand u di bera ji diliband u digot: "Çavreş xwe bi dar de kiriye, çavreş xwe bi dar de kiriye... " Ruh ji Reşo kişiya bu, dinya wek firfirokek zarokan li dor doş di bu. Dewxa wl' diçu, dile wl' li hev diket. Ji wl wetne, erd dihejiya, hewş bubu helekan ô ew ji' wek tifaleki (zarok) heft mehl te de hej dibu. Demeke wisa mit u mat, di ser çavreş re sekiıii ô li temaşe kir. Dô re bi desteki lerizokl, bene li nige (linge) text geriyayi verşand u çavreş, wek diya ku zaroka xwe ya di xew re çôyı te ke derguşe, li erde direj kir, Taqet te nema bô ku li piya hisekinya he dıka xwe bera erde da ô dengekl gelen ıı'ızm, weke ku ji bine zerzemiyake be, ji berxe çavreş re got: "Eve te kir ne bext e! Ma Fexro we çawa dest bi dibistane bike?.." -Li ber tisek ruhni Tu we bilerizi u bikevi Ma tu nizani? Ku kin jiyan in şev Nikarin bidoıninin her u her. Bi derketina spide Ji nave radibin, dibin wen. U bi zan, baş bizan! Tu çiqas teri yu reş Dı Çenda tu wek Dil ô mejiye Evren bi. Le dfsa tu nikari Xwerabigri Li ber tava zer Tava bi tirej Ya li şaxen welate min Hi! bibe ô bibe geş. Tu we bi hejf, Ji hevkevl Ü bela wela bibi Wek mija li ber ba, Berfa li bin tavf. Zlnar Ştro

23 BERBANG, H. 15/83, R. 23 Tl$TEKı S\f!btM d., HUIII 6\ Ml tj NEKEIJltJ t-4l\\a 'lıie l.anı-., KE ~El.Et.ıc.~t, 1-\E.~c;.E partiyau YEK.' 2.-'\N \M \\ \l NI"A ~bı..ı C.ıMA 1 HUKMA"t j\ V.o '&\ M\L'fONAt.l PERA XERc. cuc.e. U D\ NA'l WAN DE TU FER(f)E.K GıRıtlG ~\ TUME'/E, G-\ ~\1 \\\L&\JA~TU~ KIRtN, E.'Nı2A'M \

24 BERBANG TUNNELGATAN. 14,3 tr STOCKHOLM MASSKORSBAND u JJııııe\: llamdi Barsc Forvllgeıı35nb NORSBORG greva g.öteborge