PETER CAREY 7 May s 1943 Avustralya do umlu Peter Philip Carey, Booker Ödülü nü iki kere kazanm fl iki yazardan biridir. lk ve ortaö renimini

Transkript

1 PETER CAREY 7 May s 1943 Avustralya do umlu Peter Philip Carey, Booker Ödülü nü iki kere kazanm fl iki yazardan biridir. lk ve ortaö renimini tamamlad ktan sonra devam etti i Melbourne deki Monash University, Kimya ve Zooloji Bölümü ndeki e itimini bir otomobil kazas sonucunda yar da b rakt ve 1962 y l nda reklamc l a bafllad. James Joyce, Samuel Beckett, Franz Kafka ve William Faulkner n eserlerini okuyarak geçen bir dönemin ard ndan yazmaya bafllad sonlar nda Avrupa ve Ortado u yu da içine alan uzun bir gezinin ard ndan Londra da bir süre tekrar reklamc l k yapt te yeniden Avustralya ya döndü de kendi reklam ajans n kurdu da Amerika ya tafl nd. Halen City University of New York a ba l Hunter Collage da yarat c yazarl k dersleri veren Peter Carey iki kez kazand Booker Ödülü nün yan s ra say s z baflka ödül de alm flt r. Romanlar d fl nda çok say da çocuk kitab, hikâye ve deneme yazm flt r. Romanlar : Bliss (1981); Illywhacker (1985); Oscar and Lucinda (1988); The Tax Inspector (1991); The Unusual Life of Tristan Smith (1994); Jack Maggs (1997); True History of the Kelly Gang (2000); Theft: A Love Story (2006); His Illegal Self (2008); Parrot and Olivier in America (2009).

2 Ayr nt : 546 Edebiyat Dizisi: 161 Bir Sahtekâr Olarak Hayat m Peter Carey Kitab n Özgün Ad My Life as a Fake ngilizce den Çeviren Handan Saraç Yay ma Haz rlayan Sevgi Serper Copyright Peter Carey 2003 Bu kitab n Türkçe yay m haklar Ayr nt Yay nlar na aittir. Kapak Düzeni Gökçe Alper Dizgi Esin Tapan Bask ve Cilt Mart Matbaac l k Sanatlar (0 212) (Pbx) Merkez Mah. Burcu Sok. 6/1 Ka thane- stanbul Birinci Bas m 2010 Bask Adedi 2000 ISBN SERT F KA NO.: AYRINTI YAYINLARI Hobyar Mah. Cemal Nadir Sok. No: 3 Eminönü - stanbul Tel.: (0212) Fax: (0212) & info@ayrintiyayinlari.com.tr

3 Peter Carey Bir Sahtekâr Olarak Hayat m

4 EDEB YAT D Z S GÜLÜNES AfiKLAR/Milan Kundera Ë KALEC N N PENALTI ANINDAK END fies /Peter Handke Ë YÜZBAfiI VE KA- DINLAR TABURU/Mario Vargas Llosa Ë B Z/Yevgeni Zamyatin Ë KES K B R BAfi/Iris Murdoch Ë YEN TANRILAR/Alberto Vasquez-Figueroa Ë NFAZA ÇA RI/Vladimir Nabokov Ë EVET AMA, B R LOKOMOT F BUNU YAPAB L R M BA- KALIM?/Woody Allen Ë ÇALI HOROZU/Michel Tournier Ë BANYO/Jean-Philippe Toussaint Ë BALKON/Jean Genet Ë GÜNEfi MPARATORLU U/J.G. Ballard Ë BEYAZ ZENC LER/Ingvar Ambjörnsen Ë S YAH MADONNA/Doris Lessing Ë KAPANDA ÜÇ KAPLAN/G. Cabrera Infante Ë ZAMANIN KIYISINDAK KADIN/Marge Piercy Ë ANARfi N N KI- SA YAZI/Hans Magnus Enzensberger Ë FOTO RAF MAK NES /Jean-Philippe Toussaint Ë GÜLÜN GÜNLÜ Ü/Ursula K. LeGuin Ë HOTEL DU LAC/Anita Brookner Ë AZ ZLER ve ÂL MLER/Terry Eagleton Ë VEDA YEME /Michel Tournier Ë ORLANDO/Virginia Woolf Ë UTANÇ B TT /Anja Meulenbelt Ë YAKIN GELECE N M TOSLARI/J. G. Ballard Ë KARANLI IN SOL EL /Ursula K. LeGuin Ë A /Iris Murdoch Ë WATT/Samuel Beckett Ë EKOTOPYA/Ernest Callenbach Ë GECEY ANLAT BANA/Djuna Barnes Ë NSAN POSTUNA BÜRÜNMÜfi KÖPEK/Ingvar Ambjörnsen Ë CU- MA/Michel Tournier Ë AFROD T N BAfiKALDIRISI/Lawrence Durrell Ë GÜNDEL K MUTLULU A ALIfiMA/Anja Meulenbelt Ë MURPHY/Samuel Beckett Ë MASAL MASAL Ç NDE/Khimaira/John Barth Ë ZEN VE MOTOS KLET BAKIM SA- NATI/Robert M. Pirsig Ë PARFÜMÜN DANSI/Tom Robbins Ë SINIRSIZ RÜYALAR D YARI/J. G. Ballard Ë FRANSIZ TE MEN N KADINI/John Fowles Ë BEYAZ OTEL/D.M. Thomas Ë MYRA/Gore Vidal Ë DALGALAR/Virginia Woolf Ë ATLANT K ÖTES /Witold Gombrowicz Ë HAYRANLIK/Anja Meulenbelt Ë FERDYDURKE/Witold Gombrowicz Ë ME- LEKLER ZAMANI/Iris Murdoch Ë PAULINA 1880/Pierre Jean Jouve Ë EfiEKARISI FABR KASI/Iain Banks Ë ROCK LA- NET /Iain Banks Ë KAYIP ZAMAN/Anja Meulenbelt Ë SEN Ç ME GÖMDÜM/Andrew Jolly Ë BAfiTAN ÇIKARICININ GÜNLÜ Ü/Søren Kierkegaard Ë KONFIDENZ/Ariel Dorfman Ë ALTIN DAMLA/Michel Tournier Ë B R GAR P VAKA: MATMAZEL P./Brian O Doherty Ë NIETZSCHE A LADI INDA/Irvin D. Yalom Ë KIZILA AÇLAR KRALI/Michel Tournier Ë A LEDE B R ÖLÜM/James Agee Ë KUTSAL BÖLGE/Carlos Fuentes Ë KALPS Z AMANDA/Jurek Becker Ë 62- MAKET SET /Julio Cortázar Ë ÇARPIfiMA/J.G. Ballard Ë ÜÇLEME-Molloy-Malone Ölüyor-Adland r lamayan/samuel Beckett Ë DUR B R MOLA VER/Tom Robbins Ë HIRSIZIN GÜNLÜ Ü/Jean Genet Ë KÜÇÜK DE fi MLER/Marge Piercy Ë LILA/Robert M. Pirsig Ë ERG NL K YAfiI/Michel Leiris Ë AfiKSIZ L fik LER/Samuel Beckett Ë ES RGEYEN GÖKYÜZÜ/Paul Bowles Ë YALANCI JAKOB/Jurek Becker Ë D VAN/Irvin D. Yalom Ë PORNOGRAF /Witold Gombrowicz Ë MERCIER LE CAMIER/Samuel Beckett Ë B R ERKE E NASIL TECAVÜZ ED L R?/Märta Tikkanen Ë BENDE- N Z VE MARCO POLO/Paul Griffiths Ë DO MAMIfi KR STOF/Carlos Fuentes Ë RÜYA SAK NLER /Iris Murdoch Ë H Ç Ç N MET NLER ve Uzun Öyküler/Samuel Beckett Ë DUYGU YOLCULU U/Laurence Sterne Ë BETTY BLUE/Philippe Djian Ë A AÇKAKAN/Tom Robbins Ë ANARfi ST/Tristan Hawkins Ë BAKAKA /Witold Gombrowicz Ë PORT- NOY UN FERYADI/Philip Roth Ë 10 1/2 BÖLÜMDE DÜNYA TAR H /Julian Barnes Ë SUN TENEFFÜS/Ricardo Piglia Ë MANfi ÖTES /Julian Barnes Ë ADA/Aldous Huxley Ë GÜLÜN MUC ZES /Jean Genet Ë MÖSYÖ/Jean-Philippe Toussaint Ë Ç ÇEKLER N MERYEM ANASI/Jean Genet Ë BAfiUCU O LANI/Alison Fell Ë YARATIK/John Fowles Ë SE- N SEVM YORUM/Julian Barnes Ë ZENC LER/Jean Genet Ë TÜNEL/Ernesto Sábato Ë KARA PRENS/Iris Murdoch Ë KARNINDAN KONUfiANIN ÖYKÜSÜ/Pauline Melville Ë TANRI NIN A ZINDAN EVREN N H KÂYES /Franco Ferrucci Ë HAYATIN VE AfiKIN YASALARI/Connie Palmen Ë KAHRAMANLAR VE MEZARLAR/Ernesto Sabato Ë KAYNAK VE ÇALI/Michel Tournier Ë CENNETE B R KOfiU/J.G. Ballard Ë D fi ADAM/Joanna Russ Ë FLAUBERT N PAPA A- NI/Julian Barnes Ë ALDATMA/Philip Roth Ë KOKA N GECELER /J.G. Ballard Ë ACABA NASIL?/Samuel Beckett Ë MANTISSA/John Fowles Ë KOLEKS YONCU/John Fowles Ë BENJAMIN: DAR GEÇ TTEK AYDIN/Jay Parini Ë ME- TEORLAR/Michel Tournier Ë ARKADAfiLIK/Connie Palmen Ë AfiK VESA RE/Julian Barnes Ë S R US TAN GELEN KURBA A/Tom Robbins Ë BAYAN GULLIVER CÜCELER ÜLKES NDE/Alison Fell Ë GELECEKTEN ANILAR/William Morris Ë BEN MLE TANIfiMADAN ÖNCE/Julian Barnes Ë NG LTERE NG LTERE YE KARfiI/Julian Barnes Ë Y fi/david Lodge Ë Y T K RUHLAR IRMA I/Connie Palmen Ë TERAP /David Lodge Ë ÖLÜRKEN/Jim Crace Ë GÜZELL K HIRSIZLARI/Pascal Bruckner Ë SÜPER KENT/J.G. Ballard Ë SISKA BACAKLAR/Tom Robbins Ë BETON ADA/J.G. Ballard Ë LK AfiK, SON TÖRENLER/Ian McEwan Ë GILLES LE JEANNE/Michel Tournier Ë B R KOMÜN STLE EVLEND M/Philip Roth Ë KIZILDER L N N fiarkisi/james Welc Ë S NEMA MÜDAV M /Walker Percy Ë KARANLIKLARIN EFEND S /Ernesto Sabato Ë METROLAND/Julian Barnes Ë B Z NEDEN TERK ETT N SAYIN BAfiKAN?/François Vigouroux Ë DÜfiÜNCE BALONLARI/David Lodge Ë M LENYUM NSANLARI/J.G. Ballard Ë MÜNECC M KRALLAR/M. Tournier Ë BEYAZDAK KARA/Maggie Gee Ë KAYBOLUfi/G. Perec Ë HINÇ AYLARI/P. Bruckner Ë L MON MASASI/J. Barnes Ë BÜYÜCÜ/J. Fowles Ë GÜNDO UMUNA YOLCULUK/J. Barnes Ë OKLUK RP /J. Barnes Ë FISKADORO/D. Johnson Ë HAYALETLER N GÖÇÜ/P. Melville Ë ÖLEN HAYVAN/P. Roth Ë SICAK ÜLKELERDEN DÖNEN VAHfi SAKATLAR/Tom Robbins Ë PASTORAL AMER KA/P. Roth Ë ABANOZ KULE/J. Fowles Ë ARTHUR VE GEORGE/J. Barnes Ë VAHfiET SERG S /J. G. Ballard Ë V LLA MEÇHUL/Tom Robbins Ë ASKER GRAMOFONU NASIL TAM R EDER?/Sas a Stanis ić Ë FARMAKON/D. Wittenborn Ë NE KADAR LER G DEB L RS N?/D. Lodge Ë GER YE UÇAN YABAN ÖRDEKLER /T. Robbins

5 O ullar m z Sam ve Charley için

6 Zavall y seyrettim, yaratt m sefil hilkat garibesini. Yata n perdesini kald rd ve gözlerini, e er onlara göz denebilirse, üzerime m hlad. Mary Shelley Frankenstein ya da Modern Prometheus, 1818

7 Eski Papaz Evi, Thornton, Berkshire, A ustos J ohn Slater hayat m boyunca tan rd m. Belki Dylan Thomas ile herkesin ortas nda cereyan eden a z dalafl n hat rlars n z; hatta belki flu meflhur edepsiz fliirler kitab ndan bile bir nüsha vard r sizde. E er Amerikan bask s ysa, iç kapakta yak fl kl sar fl n yazar n kar beyazlar içinde bir foto raf n bulacaks n z. fiebnem fiark s 1930 da yay mlanm flt. Slater o s rada 20 yafl ndayd yani hemen hemen bir harika çocuktu. Ayn y l ben Sarah Elizabeth Jane, güzel ve sab rs z bir Avustralyal anne ile ayn derecede yak fl kl ama oldukça da haval bir ngi- 7

8 liz olup genellikle Boofy olarak bilinen Lord William Wode-Douglass n çocu u olarak do mufltum. Slater n s n fsal kökeni hayli kar fl kt ama çekilmez bir züppe olan annem, bu tür söylentileri duymazdan gelirdi. Bildi im kadar yla Slater n muhteflem oldu unu düflünür, bu yüzden de onun bir Chester ilkokulu çocu unda bile ki asl nda öyleydi hofl görmeyece i afl r l klar na izin verirdi. Babam n otuzuncu yafl günü pastas n eliyle bölüfltüren, mutfa a bir at üstünde dalan, Unity Mitford u Buckingham Saray ndan mektup kâ tlar ve zarflar yürütüp o küçük sevimsiz da gelinci ini çantas nda sa a sola tafl d dönemde bize yeme e getiren hep Slater idi. Onun annemle babam n evlili indeki rolünü anlad m söyleyemem amma velakin annem flaflaal ve korkunç bir tarzda can na k yd zaman ortada bir terslik oldu undan kuflkulanm flt m. Hayat n n son dakikalar nda Slater n onu kollar na ald n görmüfl ve nihayet durumu anlam fl ya da anlad m sanm flt m. O andan itibaren Slater a dair her fleyden nefret etmifltim: benmerkezcili inden, insan alabora edici yak fl kl l ndan ama en çok da muhayyileme düzenbazl n somutlaflm fl hali olarak yerleflen o so uk mavi gözlerinden. Annem öldü ünde zavall Boofy darmada n oldu. çti, a lad, kükredi ve ikinci kez merdivenlerden düfltükten sonra beni hiç hofluma gitmeyen bir kararla Berkshire daki St. Mary s Wantage a sepetledi. Kaçt m, bir posta arabas yla geri götürüldüm, müdireyle çat flt m ve sol elimle yazmak gibi sapk n bir strateji benimseyerek neredeyse tüm okul ödevlerimi okunaks z hale getirdim. Kötü bir k z olmakla o kadar meflguldüm ki hiç kimse ayn zamanda bir beynim oldu unu da fark etmedi. Ama ngilizce den D ler al rken bile Slater n ünlü dizelerinin bir erkek taraf ndan seks tedariki için infla edilen kad n kabul odalar ndan fazla bir fley olmad n iyi kötü kavrayabilmifltim. Bu benim yegâne sezgim olmaktan uzakt ve düflündüklerimi Muhteflem Adam a harfi harfine bildirme konusunda hiç de gönülsüz de ildim. Yaz lar n n aras nda bir yerlerde hâlâ, Do u Oryantali ni didikleyerek okumam n izleri olabilir; elbette, h nz rca kendisine yard mc olabilece ini umdu umu belirterek iletti im 8

9 küstah düzeltmelerim ve yo un, iç içe geçirilmifl dizelerine iliflkin sorgulamalar mla birlikte. Sözün k sas, büyümüfl de küçülmüfl bir bafl belas yd m ve John Slater ile dost olmay fl mda da hayret edilecek bir fley yoktu. Ama Londra, Londra oldu u için y llarca hep ona rastlay p durdum; o fliir yazmaya devam etti i, ben de sonunda kendimi The Modern Review dergisinin editörü konumunda buldu um için birçok ortak tan d - m z oldu ve çok kez ayn masaya oturmak durumunda kald k. Zaman, iliflkiyi kolaylaflt rmad. Hatta ben büyüdükçe onun fiziksel varl giderek daha da rahats z edici olmaya bafllad. Onu bir saplant haline getirdi imi söylemeyece im ama ayn odadayken ona sürekli bakmaktan kendimi alam yordum; onu ayn anda hem çekici hem de itici buluyordum. Su kat lmam fl bir narsistti ve put k - ran fikirleriyle, ülkeyle ilgili coflkular yla öylesine kab ndan tafl yordu ki seçkinlerle h ncah nç dolu olsa da onun gitgide güçlenen ozansal varl ndan kaçabilece in tek bir yemekli davet bile yoktu. Kuflkusuz ona zavall mutsuz annemi düflünmeden bakam yordum. Aram zda böylesine deruni ba lar olmas na karfl n, birbirimizle nezaket icab konuflman n ötesine geçmemiz otuz y l m z ald. O zaman altm fl iki yafl ndayd ve muhtemelen daha çok romanlar yla tan n yor olsa da Amersham Satyricon müthifl bir çoksatar olmufltu genellikle kendisinden hâlâ fiair John Slater olarak söz ediliyordu. Zaten tam da öyle görünüyordu: Hayli vahfli ve rüzgâr yan yd, sanki fundal klarda serserice dolaflmaktan ya da Baflo nun * izini ta Ogaki ye kadar sürmekten henüz dönmüfl gibi. Slater, edebiyat n sosyal iliflkiler cephesinde s k çal flm fla benziyordu. Dostum diyemeyece i ya da bir zamanlar bir iyili inin dokunmad ngiliz flairi veya romanc s yok gibiydi. Özellikle Faber grubunun dostlu unu kazanmaya çal fl yordu ve nihayet birbirimizle konuflma noktas na geldi imiz yer de Charles Monteith in evindeki bir Faber partisiydi. Sohbetimizi bir yana b rak rsak, onur konu u Robert Lowell n, Slater n kim oldu unu bilmedi ini densizce aç klamas d fl nda akflamla ilgili pek bir fley an msam yorum. Bu da, * Baflo (Matsuo Kinsaku, ), gezgin haiku ustas d r. Son dura Ogaki de her kas m ay nda Baflo Festivali düzenlenir. 9

10 tahmin edilebilece i üzere, Slater in telaflla bana dönüp aileme ve High Wycombe Allenhurst teki tüm o kay p zamanlara ait olan Micks ad yla seslenerek konuflmaya bafllamas n n nedeniydi. Söyledikleri zerrece kiflisel de ildi ama takma ad m kullanmas beni etkilemiflti ve sesi, belki de o ünlü Amerikal n n, hayat hakk ndaki patavats z hükmünün sonucu olarak umulmad k biçimde dokunakl buldu um dalg n, yafll bir tona bürünmüfltü. Y llard r ilk kez ona yak ndan bak yordum: Yüzü flifl gibiydi, rengi her zamankinden farkl olarak biraz griye çal yordu. fiebnem fiark s n n ve onu izleyen eserlerinin büyük bir bölümünün köklerinin bulundu u ülke olan Malezya ya tekrar gitmekten söz etmeye bafllad nda, acaba oradaki gönül maceralar n yoluna koymay m düflünüyor diye merak etmekten kendimi alamad m. Benimle gel, dedi aniden. Haflin bir kahkaha att m. Elimi yakalay p o kahrolas gözleriyle beni m hlad ve tabii öylesine ünlü bir çapk nd ki utanarak gözlerimi kaç rd m. Gitmeliyiz, dedi. Sen de öyle düflünmüyor musun? -meli ve biz demekle ne kastetti ini tahmin etmek imkâns zd. Konuflmal y z, diye srar etti. Hiç konuflmam fl olmam z çok kötü. Bu ani samimiyet, arzuland kadar ürkütücüydü de. Param yok, dedim. Bende tonlarca var. Biraz daha flarap koyarken beni yak ndan izliyordu. Bir erkek arkadafl n var, diye tahmin yürüttü. Çok k skanç bir kedim var. Kedilere tapar m, dedi. Gelip onunla konuflurum. Bu arada ans z n taksisi geldi, John Lennon ile karfl laflmay umdu u flaflaal bir partiye gitmek üzere aya a kalkt nda genel bir vedalaflma u ultusu oldu ve anlad m ki sohbetimizin, onun Robert Lowell n ellerinde u rad mahcubiyeti örtmenin ötesinde, bir önemi yoktu. Ama ertesi sabah saat 8 de beni Old Church Caddesi ndeki evimden arad nda, bu seyahatin hiç de anl k bir dürtüden kaynaklanmad çabucak ortaya ç kt. Biletlerden birinin British Council tara- 10

11 f ndan al nmas n ayarlam flt bile, di erinin bedeli ise Nova için yaz lacak iki bin kelimeyle ödenecekti. Tüm masraflar m karfl lamaktan mutluluk duyacakt. Babam daha bir y l önce, koflullar n hiç de mutlu mesut olmad -, benim somurtuk ve so uk durdu um bir dönemde ölmüfltü ve John Slater n bu geziyi, konuflmam z ve benim kendi mutsuz ailemi biraz daha iyi anlamam için bir f rsat olarak önerdi ini düflünmek pek de aptalca say lmazd. Tabii ki asla böyle dememiflti ve bunca y l sonra flimdi bile onun en bafltaki niyetinin ne oldu undan emin olam yorum. Besbelli seks de ildi. Bunu derhal saf d fl b rakay m. Seksle ilgilenmedi im gayet iyi bilinirdi. John, dedim, ben berbat bir turistim. O lanet ormanda elimde dürbünle bin zahmet sürünerek dolaflmaya hiç niyetim yok. Ben editörüm. Tüm yapt m bu. Okurum. Baflka bir hayat m yok. Yemeye bay l yorsun, dedi. O köriyi nas l yalay p yuttu unu gördüm. Ama çok iyi bir köriydi. Öyleyse Kuala Lumpur senin için tam bir cennet. Sevgilim, o flehri neredeyse seni tan d m kadar uzun bir süredir tan yorum. Tabii ki beni hiç mi hiç tan m yordu! Olabilecek en kötü fley nedir? Sana as lacak m y m? Micks, Tanr aflk na, hayat n n tek bir lanet haftas bu. Çok yak nda hepimiz yerin alt nda çürüyor olaca z. Ne olur, gel. flte bu çürüme laf etkili olmufltu. Ö le yeme inden sonra kasam z aç p derginin ufak tefek harcamalar için ayr lan paralar ndan son kalanlar yürüttüm. King s Road dan k rk befl sterlinlik seyahat çeki, bir çift sandalet ve bir yazl k elbise ald m. Bu haz rl kla, on üç y l sonra bile ç kamad m o labirente girdim. O günlerde Londra dan Kuala Lumpur a uçufl otuz saat sürüyordu ama Dubai deki sis nedeniyle Tahran da uzun bir gecikme ve sonras nda Singapur da sonu gelmez bir bekleme çilesi çektik. Sohbetimize bafllamam z aç s ndan k rk iki saatin ikimiz için iyi bir f rsat olaca n düflünebilirsiniz ama görünüfle bak l rsa Slater uçaklarda uyumay seviyordu, üstelik müsekkin ve viskiyle öyle uyuflmufltu ki Singapur a vard m zda hostesler onun öldü ünü sand. 11

12 Slater, Malezya Göçmenlik Hizmetleri nden tekerlekli sandalyede geçti ve benim Kuala Lumpur a dair ilk izlenimim, iriyar bir adam önce taksiye, ard ndan da Merlin Otel in fevkalade zevksiz lobisine tafl man n güçlükleri oldu; ama çok flükür ki flöhreti oraya kendisinden önce ulaflm flt. Merlin in yald zl ekoseli korkunç dekoru d fl nda bu yabanc baflkente iliflkin izlenimlerim yaln zca s cak ve kokulardan olufluyor: la- m, çiçek esans, çürüyen meyve ve hem derimin içine s zan hem de klozetin yan na birinin gri kalemle Bats n Küçük Ördek yazd - genifl sade odam saran yayg n bir küf kokusu. Ertesi gün Slater telefonunu açmay nca gerçekten de ölmüfl olabilece ini düflünüp kayg land m. Sonra, belki bilen olur diye düflünüp resepsiyona sordu umda bavullar yla birlikte otelden ayr ld - n ö rendim. Hiç mesaj yoktu. Öylece gitmiflti. O anda kendimi tutkuyla bafltan ç kar lm fl, düzülmüfl ve terk edilmifl biri gibi hissettim. Bu, en parlak zamanda bile hofl bir duygu olmad ndan benim Slater a karfl olan eski kinim kabararak depreflti. Okuyamayacak kadar k zg n, uyuyamayacak kadar tedirgindim; bu yüzden de Batu Road üzerindeki Hintli çerçileri teftifle ç kt m. Kumafl almay severim ama buradaki hiçbir fley hofluma gitmedi. Hayli kaba ve fahifl fiyatl görünen batik kumafllar, Endonezya dokumalar n n yar s kadar bile incelikli de ildi; yine de turistlerin yapt gibi ben de bir parça ald m. Batu Road da hiçbir fleyi be enmeden vitrinlere bakarak yola devam ederken kendimi Çinlilerin dükkân-evleriyle dolu, Jalan Campbell gibi tuhaf bir ad olan gürültülü caddede buldum. Buray da pek be enmemifltim ama sandalyelerini, çekiçlerini ve plastik kovalar n anayola ç karan dükkânc lar n tacizlerine de ilse de binalar n aras ndaki sütunlu geçitteki gölgeye müteflekkirdim. flte burada, küçük bir dükkân n içine huysuz bir bak fl atarken karanl kta, karmakar fl k bisikletlerin aras nda parlak k rm z bal klar kepçeyle plastik torbalara dolduran Çinli bir kad n n yan nda, kirli bir saronga * sar nm fl orta yafll, beyaz bir erkek gördüm. Bir yana * Romanda geçen yerel dile ve di er dillere ait kelime ve ifadelerin anlam, kitab n arkas ndaki Sözlükçe de bulunabilir. (y.h.n.) 12

13 sarkm fl kafllar ve bana hem bir mahkûmu hem de bir keflifli düflündüren k sac k k rp lm fl saçlar vard. Ancak beni en çok çarpan fley, gürbüz bacaklar n n üzerindeki iltihapl, k z l yaralard. K r k bir plastik sandalyeye oturmufl dalg n dalg n d flar ya, caddeye bak yordu ve ben duraklad mda gözlerinde olsa olsa rksal ba diyebilece im türden bir fleyin en ufak fl lt s bile görünmedi. Yaralar n n tedavi edilmedi i bu yere nas l olup da geldi ini bir an merak etsem de s caktan öylesine bunalm fl, terlemifl, flu Asya ifli bal k ezmesi kokular ndan öylesine bizar olmufl ve öylesine huysuzlaflm flt m ki hiçbir fleyi pek fazla dert edemiyordum. Çamurlu Klang Nehri ni geçip kendimi az sonra yine küf kokulu, klimal Merlin de, yine yeterince yetenekli ngiliz flairlerinin eserleriyle ilgilenmeye çal fl rken buldum. Akflam n sekizinde hâlâ bu iflle meflgulken nihayet Slater arad. Micks, diye hayk rd. Harika bir flehir, de il mi? Ona bütün gün kendisini görmek için bekledi imi nas l söyleyebilirdim? Kendimi ac nas halde, bir çocuk gibi hissettim. Neler yapt n? Hepsini anlat bana. Biraz yürüdüm, diye itiraf ettim. yi, iyi, harika, dedi. Sevgilim, sal akflam birlikte yemek yeriz diye umuyordum ama burada biraz tak l p kald m. Beni çarflamba için yazabilir misin defterine? John, bugün pazartesi. Evet. Yani ben Kuala Kangsar day m. Asl nda henüz geldim. leri karakol, derler ya hani. Kuala ne? Kuala Kangsar a gidece imi biliyordun. Böyle bir yer hakk nda hiçbir fley söylememiflti. Biliyordum. Bu kelimelerin telaffuz edildi ini ilk kez duyuyordum. O zaman da emindim ve flimdi de hiç flüphem yok ki her zamanki gibi bir f rsat n peflinden gitmiflti ve üstelik düflünsel bir f rsat da de ildi bu. Pervas zl ve haz düflkünlü ü, ilk zamanlarda dehas n n motorunu atefllemifl olsa da ayn zamanda onun yarat c l na ihanet de etmiflti. Daha çok yazm fl ve biraz daha az zamparal k etmifl olsayd, Lowell onun kim oldu unu belki de tam tam na bilecekti. 13

14 Eh, dedi, çarflamba günü akflam yeme i için kesinlikle dönmüfl olaca m. Kuala Lumpur un tad n ç kar. Onu keflfediyor oldu un için sana sahiden g pta ediyorum. flte bu kadar. Özür yok. Halimi hat r m sormak yok. Telefonu kapat rken, alkol zehirlenmesiyle kendini St. Bart ta bulan ikinci kar s, zavall Lizzie Slater nihayet anlam flt m. Mesele flu ki, demiflti bana zavall, y k lm fl, güzel Lizzie, sevgili Johnno hakk ndaki mesele flu ki flekerim, o her zaman lanet olas keyfi ne isterse tam da onu yapar. Söyledi im gibi ben iyi bir turist de ilimdir ama o ikinci gece gülünç otelimde oturamayacak kadar öfkeliydim. Kendimi zorlay p Merlin den befl dakika yürüyüfl mesafesinde bir Malay mahallesi olan Kampong Baru da satay yemeye gittim. Ertesi gün de ayn flekilde homurdanarak d flar ç k p Batu Ma aralar na, Moorish tren istasyonuna, pis kokulu slak Çin pazarlar na bakmaya gittim. Kokular, turistik gezimin en zorlay c taraf yd ; yaln zca slak pazarlar de il, ayn zamanda duman, baharat, la m, iki zamanl motor egzozlar ve o genifl yaprakl tropikal otlar n tatl, küflü aromas n n yabanc kar fl m. Caddelerde seher serinli inde, Sih banka korumalar n n tatl barfi yiyip o sevgili ineklerinin sütünü içtikleri s ralarda yürümeyi tercih ediyordum. Ya mur a açlar güzeldi, Jalan Treacher n her yan, yeflil yapraklar ve sar çiçeklerle dolup tafl yordu. Ancak bir muz a ac n genifl a zl palayla kesen bir o lan n görüntüsü, üç y ldan az bir süre önce Kampong Baru nun yumuflak huylu, güler yüzlü sakinlerinin Çinli komflular n kasap gibi do ram fl oldu unu an msatt bana. fiimdi k y s nda yürüdü üm derin kanallarda o günlerde kan akmaktayd. Ço unlukla taciz edilmeden dolaflt m. Sonuçta 1972 y l ndayd k ve ete inin boyu ya da omuzlar n n ç plakl nedeniyle kolayca tedirgin olan insanlar bulabilmek için do u k y s na seyahat etmek gerekiyordu. Dahas, ngiliz sömürge geçmifli hâlâ afla yukar flimdiki zaman say l rd ve Batu Road dan Coliseum a geçiverdi inizde beyaz örtülü masalar n her birinin üzerinde bir flifle Worcestershire sosu bulabilirdiniz. Bunlar n tümü yeterince ilginçti ama yine de Slater a söyledi im fley do ruydu: Ben editördüm ve The Modern Review 14

15 benim hayat md. Sahiden de otel odamda oturup okumay, yaln zca dergiye teslim edilen fliirleri de il, ayn zamanda hayat m n neye adand n, Bay Leavis e ra men *, bana daima hat rlatan Paradise Lost u [Kay p Cennet: Adem ile Havva n n Cennetten Kovulufl Öyküsü] ** da okumay tercih ediyordum. Ö leden sonra, en önemli üç kurul üyesi olan Lord Antrim, Wystan Auden ve cömertli iyle dergiyi pek çok kez kurtarm fl olan Manchester sanayicisinin dul efli o harika Bayan McKay e uzun mektuplar yazarak yine söze hizmet borcumu ödedim. Her bir mektupta ödenmemifl matbaa faturam za de indim ama bundan bir fley ç kmas n da beklemiyordum. Geçmiflte defalarca durum ne gerektirdiyse onu fazlas yla yapm fllard ve hiçbir zaman hep birlikte umdu umuz gibi olamayacak bir derginin art k onlar tüketti inden kuflkulan yordum. Slater perflembe günü ortaya ç kt, beni derinden sarsacak görkemli fleyler söylemelerini umdu um içkiden al klaflm fl, k rm z suratl çiftçilerle karfl laflma beklentisi içinde Jalan Campbell a do ru yürüyerek köprüden geçti im anda, ad mlar n bana uydurarak beklenmedik biçimde yan mda bitiverdi. Üstünde yürüyüfl flortu, ayaklar nda kaba botlar vard ve hâlâ öylesine flen flakrak ve piflmanl ktan uzakt ki Faber yemek davetindeki sohbetimizi unutup unutmad n, benim buram buram tüten bir Asya flehrini tek bafl ma keflfetmekten gerçekten zevk alaca m düflünüp düflünmedi ini merak etmeye bafllad m. Micks, dedi, sana anlatmak istedi im bir fley var. Hah, dedim içimden; ama özür dilemeye de il de Anglofil bir Çinli flairle cang ldaki uzun ve çetin yürüyüflünün hayli ayr nt l hikâyesine bafllay nca hayal k r kl na u rad m. Dinlerken, korunmas z teninin çizikler içinde kalaca bir cang lda bir adam neden flortla dolafl r, diye düflünüyordum. Sadece bacaklar n göstermek için mi? fiunu gördün mü, diye sordu aniden. Hay r. Güzel, Di- * F.R. Leavis ve T.S. Eliot n elefltirilerine kadar John Milton en iyi ngiliz flairi olarak düflünülüyordu. (y.h.n.) ** Milton, John; Kay p Cennet: Adem ile Havva n n Cennetten Kovulufl Öyküsü, Çev.: Enver Günsel, Pegasus Yay nlar, st., (y.h.n.) 15

16 e Sonette an Orpheus un [Orpheus a Soneler] * 1923 Insel-Verlag bask s. Yüz sterlin de erinde olmal. Sat l k m? Gülünç olma. Hay r, flu gerideki i renç dükkânda. Gel. flte bak. Asl nda John Slater taraf ndan yönetilmek istemiyordum; ama koca pençesiyle kolumu yakalam flt ve pazartesi günü benim de dikkatimi çekmifl olan bisiklet tamirhanesine bakmaktan baflka çarem yoktu. Bacaklar nda yaralar olan o beyaz adam, k r k sandalyede oturuyor ve ç plak bir ampulün fl nda sahiden de Orpheus a Soneler i okuyordu. Gördün mü, dedi Slater. Bunu duyan adam yumuflak gözlerini kitaptan kald rd ve Slater a bir an bakt ktan sonra elini selam anlam nda yavaflça sallad. Tanr m, dedi Slater. Eli hâlâ k skaç gibi kolumda, beni tekrar caddeye do ru kuvvetle iteledi. Onu tan yor musun? Nahofl bir fleyi çi ner gibi oynayan koca çenesiyle dönüp, bana bakt. Tan mak m, dedi öfkeyle. Elbette hay r. flte, hikâye as l burada bafll yor; çünkü bana yalan söyledi i aflikârd. 2 Edebi dergilerin editörleri, kendilerini ruhban gibi görseler de asl nda mallar n n bir örne ini mutlaka çoraplar ve iç çamafl rlar yla birlikte bavula koyan f rça sat c lar gibi seyahat ederler; bu aç dan benim The Modern Review dergisinin birkaç say s n Malezya ya getirmifl olmam hiç de tuhaf de ildi. Bu dergilerden birinde Stefan George un, bir Rilke okurunun hayran olmas n bekledi im çok iyi bir çevirisi vard ; bu yüzden ertesi sabah alt buçukta, onu güzel bir kâ- da sar p Jalan Campbell a gitmek üzere yola ç kt m. Yaklafl k bir * Rilke, Rainer Maria; Orpheus a Soneler, Çev.: Yüksel Özo uz, Yap Kredi Yay nlar, st., (y.h.n.) 16