KOAH lı Hastalarda Salmeterol ve Formoterolün Etkinliklerinin. karşılaştırıldı. Ali TUNÇ*, Teyfik TURGUT, Mehmet Hamdi MUZ ÖZET SUMMARY

Transkript

1 KOAH lı Hastalarda Salmeterol ve Formoterolün Etkinliklerinin Karşılaştırılması Ali TUNÇ*, Teyfik TURGUT**, Mehmet Hamdi MUZ** * Elazığ Devlet Hastanesi Göğüs Hastalıkları Kliniği, ** Fırat Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı, ELAZIĞ ÖZET Parsiyel reverzibilite gösteren kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) olan 19 erkek hasta üzerinde, uzun etkili inhaler beta-2 agonist olan formoterol (F) (12 µg) ve salmeterol (S) ün ( µg) oluşturdukları bronkodilatör etkiler, 7 dakika (12 saat) boyunca birbirleriyle ve plasebo ile karşılaştırılarak araştırıldı. Test ilaçlarının etki dereceleri FEV 1, FVC, FEF %2-7 ve PEFR spirometrik parametreleri üzerinde oluşturdukları değişiklik düzeyleriyle karşılaştırıldı. F ve S, FEV 1 üzerinde bazal değerlere ve plaseboya göre, 12 saat boyunca tüm zaman dilimlerinde anlamlı artışlar oluşturdu (p<.1). F in başlangıç değerlerine göre en az %1 düzeyinde artış sağlayan bronkodilatör etkisi 1. dakikada, S nin ise 3. dakikada başladı. F uygulanmasında pik bronkodilatasyon 6., S de ise 1. dakikada oluştu. F, FVC ve PEFR parametrelerinde 7. dakika hariç tüm zaman dilimlerinde anlamlı artış oluştururken; S, tüm zaman dilimlerinde anlamlı artış oluşturdu (p<.1). Küçük hava yollarındaki hava akımı göstergelerinden biri olan FEF %2-7 de her iki ilaç ile anlamlı artışlar elde edildi (p<.1). Bu bulgular ışığında uzun etkili inhaler beta-2 agonistler olan F ve S nin parsiyel reverzibl KOAH lı hastalarda benzer seviyelerde etkili ve uzun süreli bronkodilatasyon sağladıkları, F in etkisinin ve pik bronkodilatör etkisinin daha hızlı geliştiği sonucuna varıldı. ANAHTAR KELİMELER: KOAH, salmeterol, formoterol SUMMARY THE COMPARISON EFFECT OF SALMETEROL AND FORMOTEROL IN PATIENTS WITH CHRONIC OBSTRUCTIVE LUNG DISEASE In this study, bronchodilator effects of formoterol (F) and salmeterol (S) (which doses were given 12 µg and µg respectively) that are known as long acting beta-2 agonists were investigated in 19 male patients with partial reversible chronic obstructive lung disease (COLD) in 7 minutes (12 hours) and compared with placebo. Effective levels of these test drugs and changing on the spirometric parameters of FEV 1, FVC, FEF 2-7% and PEFR were compared. F and S had better significant increasing levels on FEV 1 in during 12 hours when compared with basal levels and placebo (p<.1). Bronchodilator effects of F which was providing at least 1% increasing levels as initial levels, begun at 1 th minutes whereas this beginning of S was at 3 th minutes. Peak bronchodilation of F and S were in 6 th minutes and 1 th minutes respectively. 19

2 KOAH lı Hastalarda Salmeterol ve Formoterolün Etkinliklerinin Karşılaştırılması While F made a significant increasing on the parameter of FEV and PEFR except 7 th minutes, S made a significant increasing on these parameters (p<.1). There was a significant increasing effect on FEF 2-7% which is parameter of airflow of small airways, with both test drugs (p<.1). This results shows that F and S which are known as long-acting inhaler beta-2 agonists has an effective on similar levels and provided long-acting bronchodilatation on patients with partial and reversible COLD, the effectivity and bronchodilator effect of F was faster than S. KEY WORDS: COPD, salmeterol, formoterol GİRİŞ Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH), erişkin yaş grubunda önemli düzeyde mortalite ve morbiditeye yol açan, maksimum ekspiratuvar akım hızlarında azalma ve akciğerlerden havanın boşaltılma güçlüğü ile karakterize bir hastalıktır. Hava akımı sınırlanması genellikle progresiftir, bronkodilatörlere minimal cevap tespit edilir (1-3). KOAH hastalarının birçoğunun bronkospastik komponenti vardır. Bronkodilatör tedavide; beta adrenerjik reseptör agonistleri, antikolinerjikler ve teofilin tek başlarına veya kombine olarak kullanılabilirler. KOAH tedavisinde genellikle kısa etki süreli beta adrenerjik reseptör agonistleri kullanılmaktadır. Uzun etkili beta adrenerjik reseptör agonistleri bronşiyal astmada, özellikle nokturnal ve sabah şikayetlerinde belirgin azalma sağlaması gibi olumlu etkileri iyi bilinmesine rağmen, KOAH taki etkileri ve optimum doz belirlenmesi ile ilgili çalışmalar oldukça sınırlıdır (4-6). Bu çalışmamızda; değişik solunum fonksiyon testi parametrelerini kullanarak, KOAH tanısı almış hastalarda, uzun etkili inhaler selektif beta-2 adrenerjik reseptör agonistleri formoterol (F) ve salmeterol (S) ün kuru toz inhaler (KTİ) şekillerinin bronkodilatör etkilerini plasebo ile karşılaştırmalı olarak araştırmayı planladık. GEREÇ ve YÖNTEM Çalışma Eylül 1997 ile Nisan 1998 tarihleri arasında Fırat Üniversitesi Fırat Tıp Merkezi Göğüs Hastalıkları Kliniği nde yapıldı. 199 ATS KOAH konsensus raporundaki kriterlere göre, klinik ve radyolojik olarak KOAH tanısı alan ve hikayelerinde sigara içme öyküsü olan, ancak en az 4 aydır sigara içmeyen, son 4 hafta içinde öksürük, balgam ve nefes darlığı şikayetlerinde alevlenme belirtileri olmayan, atopik hastalık öyküsü bulunmayan, başlangıç FEV 1 i beklenen değerin % sinin altında olan, ancak ml den az olmayan, oral veya inhaler kortikosteroid almayan, ölçülü doz inhalatör (MDI) ile µg salbutamol verilmesinden 1 dakika sonra, FEV 1 değerlerinde oluşan maksimum reverzibiliteleri başlangıca göre en az % veya 16 ml den daha fazla artış gösteren yani kısmen reverzibl KOAH ı olan, ancak bronkodilatör sonrası FEV 1 veya FEV 1 /FVC değerleri normalin altında kalan, hipertansiyon, iskemik kalp hastalığı, kardiyak aritmi, kor pulmonale, hipertiroidi, diyabet gibi başka bir ciddi hastalığı olmayan 19 hasta çalışmaya alındı. Çalışmaya başlamadan önce hastaların aldığı oral bronkodilatörler en az 24 saat, kısa etki süreli inhaler bronkodilatörler ise en az 12 saat öncesinden kesildi. Çalışmadan hemen önceki saatlerde ve çalışma sırasında hastaların çay, kahve ve kola gibi içecekleri almamaları sağlandı. Çalışma süresince hastalara test ilaçlarından başka bir ilaç verilmedi. Bütün olgular çalışmaya sabah 8. de alındı. Hastalara test ilaçları olan formoterol fumarat 12 µg, salmeterol ksinofoat µg ve plasebo 48 er saat ara ile 3 ayrı günde uygulandı. Test ilaçları hastalara verilmeden önce, her test gününde 3 dakikalık bir istirahat periyodunu takiben bazal SFT değerlerinden FEV 1, FVC, FEF %2-7 ve PEFR elde edilerek kaydedildi. Ardından hastalara test ilaçlarından biri verildikten sonraki;, 1, 3, 6, 1, 18, 24, 36, 48, 6 ve 7. dakikalarda aynı parametreler tekrar ölçüldü. Her bir zaman diliminde elde edilen değerlerin bazal değerlere göre değişim miktarı % olarak hesaplanarak kaydedildi. Aynı işlemler her 3 test ilacı için, 3 ayrı günde yapıldı. SFT ölçümleri mikrokompüterize (SPIROSIFT, Fukuda Denshi, Japan) spirometri cihazı ile, yapıldı ve her ölçüm 3 kez tekrarlanarak en iyi değerler seçildi. 191

3 Tunç A, Turgut T, Muz MH. Test ilaçlarının inhalasyonu ile, değerlendirmeye alınan SFT parametrelerinde zaman dilimlerinde bazal değerlere göre meydana gelen değişikliklerin % ortalamalarının farkları paired Student s t-testi; test ilaçları ile zaman dilimlerinde oluşan değişikliklerin biribirleriyle karşılaştırılması ise tekrarlayan ölçümlerin varyans analizi (ANOVA) istatistiksel yöntemleri ile değerlendirildi. Bu amaçla IBM uyumlu bilgisayarda SPSS version 6. paket programından yararlanıldı. SONUÇLAR Ondokuz hastanın tümü erkek olup, ortalama yaşları 61 ± 6.87 ve maksimum % reverzibilite değerleri ise ortalama 27 ± 7.7 idi. Hastalarda F ve S inhalasyonunun uygulandığı günlerde, FEV 1 değerlerinde bazal değerlere göre oluşan % değişikliklerin ortalamalarında tüm zaman dilimlerinde anlamlı artışlar tespit edildi (p<.1). Plasebo inhalasyonunun uygulandığı günlerde ise, 1 ve 3. dakikalarda FEV 1 değerlerinde bazale göre anlamlı artışlar tespit edilirken (p<.1), daha sonraki zaman dilimlerinde oluşan % değişikliklerin hiçbiri bazal değere göre istatistiksel olarak anlamlı değildi (p>.). FEV 1 de en azından %1 lik artış, F kullanılan günlerde 1. dakikada başlarken, S kullanılan günlerde 3. dakikada başladığı tespit edildi. F ile FEV 1 değerlerinde maksimum artış 6. dakikada (%2.6 ± 4.2) oluşurken, S ile 1. dakikada (%23.34 ±.) gerçekleşti. Tüm zaman dilimlerinde F ve S arasında istatistiksel olarak anlamlı fark yoktu (p>.) (Şekil 1). Hastalarda F inhalasyonundan sonra, bazal değere göre oluşan FVC değişikliklerinin % ortalamalarında,. dakikadan 6. dakikaya kadar olan zaman dilimlerinde istatistiksel olarak anlamlı artışlar tespit edilirken (p<.1), 7. dakikada bazal değere göre arasındaki fark istatistiksel olarak anlamsızdı (p>.). S inhalasyonu verilen günlerde ise FVC de oluşan değişikliklerin bazal değerlere göre % ortalamaları tüm zaman dilimlerinde istatistiksel olarak anlamlı artış saptandı (p<.1). F ile S arasında 7. dakika hariç tüm zaman dilimlerinde anlamlı istatistiksel fark tespit edilmezken (p>.), 7. dakikada S lehine anlamlı fark mevcuttu (p<.). Plasebo inhalasyonunun kullanılması ile ilk 48 dakikalık zaman diliminde istatistiksel olarak anlamlı artışlar tespit edilirken, 6 ve 7. dakikada oluşan değişiklikler anlamsız bulundu (p>.) (Şekil 2). F ve S inhalasyonunun uygulandığı günlerde hastalarda bazal değerlere göre oluşan FEF %2-7 deki değişikliklerin % ortalamalarında tüm zaman dilimlerinde istatistiksel olarak anlamlı artış tespit edilirken (p<.1), plasebo inhalasyonu uygulanan günlerde 6 ve 7. dakika hariç diğer zaman dilimlerinde istatistiksel olarak anlamlı fark tespit edilemedi (p>.). 6 ve 7. dakikalarda ise bazal değere göre anlamlı azalma vardı. F ile S arasında; 6 ve 48. dakikalarda F lehine, 18. dakikada ise S lehine istatistiksel olarak anlamlı fark tespit edilirken (p<.), diğer zaman dilimlerinde iki ilaç arasında anlamlı fark yoktu (p>.) (Şekil 3). 3 2 FEV 1 deki % değişim Şekil 1. Test ilaçlarının inhalasyonundan sonra FEV 1 deki ortalama % değişiklikler. 192

4 KOAH lı Hastalarda Salmeterol ve Formoterolün Etkinliklerinin Karşılaştırılması FVC deki % değişim Şekil 2. Test ilaçlarının inhalasyonundan sonra FVC deki ortalama % değişiklikler. 1 FEF %2-7 teki % değişim Şekil 3. Test ilaçlarının inhalasyonundan sonra FEF %2-7 teki ortalama % değişiklikler. Hastalarda bazale göre PEFR değerlerinde oluşan % değişikliklerin ortalamaları S inhalasyonunun uygulandığı günlerde, tüm zaman dilimlerinde ve F inhalasyonun uygulandığı günlerde. dakikadan 6. dakikaya kadar anlamlı artış gösterirken (p<.1), 7. dakikada ise bazal değere göre oluşan fark istatistiksel olarak anlamsızdı (p>.). F ile S arasında 7. dakika hariç bütün zaman dilimlerinde istatistiksel olarak anlamlı fark tespit edilmezken (p>.), 7. dakikada S lehine anlamlı bir fark elde edildi (p<.). Plasebo inhalasyonu uygulanan günlerde. dakikadaki PEFR değişikliklerinin % ortalamaları bazal değere göre istatistiksel olarak anlamlı artış (p<.1), 7. dakikada istatistiksel olarak anlamlı azalış gösterirken (p<.1), diğer zaman dilimlerindeki farklar ise anlamsız olarak elde edildi (p>.) (Şekil 4). TARTIŞMA KOAH ın farmakolojik tedavisi astmanınkine benzemekle birlikte, bronkodilatör ilaçlar hava akımı obstrüksiyonunu astmadaki kadar düzeltemezler; bronkodilatöre cevap daha az olarak gerçekleşir. Bronkodilatör ilaçların sürekli kullanımı ile KOAH progresyonunun önlendiği konusunda yeteri kadar bulgu yoktur. Ancak bronkodilatörler hastanın semptomlarını gidererek egzersiz toleransını arttırabilirler. Bu nedenle ve mevcut daha iyi tedavi se- 193

5 Tunç A, Turgut T, Muz MH. PEFR deki % değişim Şekil 4. Test ilaçlarının inhalasyonundan sonra PEFR deki ortalama % değişiklikler. çenekleri olmadığından, KOAH tedavisinde ilk seçenek olarak kullanılmaktadırlar (7,8). Obstrüktif akciğer hastalıklarında bronkodilatör amaçla kullanılan inhaler beta-2 agonistler temel ilaçlardandır. Kısa etkili beta-2 agonistler semptomatik tedavide akut ihtiyaç halinde kullanılırlar. Kullanım sıklıkları hastalığın şiddetinin göstergelerinden biridir. Uzun etkili beta-2 agonistler olan S ve F, kısa etkililere göre daha selektif ve daha güçlü beta-2 adrenerjik reseptör agonistidirler (11). Kısa etkili beta-2 agonistlerin etkilerinin 4-6 saat sürmesi nedeni ile sık kullanımlarının gerekmesi, gece ve sabah erken saatlerde oluşan semptomları engelleyememeleri gibi nedenlerle astmatik hastalarda uzun etkili inhaler beta-2 agonistlerin kullanılmasının avantaj sağladığı birçok çalışmayla gösterilmiştir (,). KOAH ta uzun etkili beta-2 agonistlerinin etkisi ile ilgili yayınlar ise, yaptığımız literatür taramalarında sınırlı sayıda bulunmuştur. Naline ve arkadaşları, insan bronşundan izole edilmiş dokuda beta-2 agonistlerin etkilerini araştırdıkları bir çalışmada, salbutamolün bronkodilatör etkisinin 1.9 dakikada, F in 2.14 ve S nin ise 6.4 dakikada başladığını, pik bronkodilatör seviyelerin ise salbutamol, F ve S için sırası ile dakika olduğunu bildirmişlerdir (9). F in S ye göre daha güçlü ancak, S nin daha uzun süreli bronkodilatör etki yaptığı, her iki ilacın etkisinin salbutamole göre belirgin derecede uzun olduğu gösterilmiştir. Cazzola ve arkadaşları, 1994 yılında 16 orta ve ağır KOAH lı hastada µg salbutamol, 24 µg F ve µg S nin etkilerini, 7 dakika boyunca karşılaştırdıkları çalışmalarında uzun etkili beta-2 agonistlerin hava akımı sınırlanmasını düzeltmede oldukça etkili olduklarını tespit etmişlerdir. Araştırmacılar salbutamol ile 3, F ve S ile. dakikada bronkodilatör etkinin başladığını, FEV 1 deki pik etkinin ise salbutamol inhalasyonundan sonraki 6, F den sonra 24 ve S den sonra ise 3. dakikada oluştuğunu bildirmişlerdir. FEV 1 de bazal değere dönüş süresi salbutamol verilen günlerde 36. dakika iken, F ve S verilen günlerde 7. dakikada bile salbutamol verilen günlere göre anlamlı artışların devam ettiğini tespit etmişlerdir. FVC de tüm zaman dilimlerinde F ve S ile anlamlı artışlar tespit etmişlerdir. Aynı araştırmacılar 199 te yaptıkları ikinci bir çalışmada, parsiyel reverzibl KOAH lı 12 hastada 12, 24, 36 µg F ile 2,, 7 µg S nin etkilerini 12 saat boyunca plasebo ile kontrollü olarak karşılaştırmışlar, S ve F ün FEV 1 de %1 lik artış olarak değerlendirilen bronkodilatasyon başlatma sürelerinin 1. dakikada oluştuğunu tespit etmişlerdir. FEV 1 deki pik değerler F verilen günlerde 6. dakikada, S verilen günlerde ise 1. dakikada elde edilmiş olup, tüm zaman dilimlerinde plaseboya göre anlamlı artışlar elde edildiği bildirilmiştir. S ile 48. dakikadan itibaren FEV 1 de oluşan artışlar F ile oluşan artışlardan istatistiksel olarak anlamlı dere- 194

6 KOAH lı Hastalarda Salmeterol ve Formoterolün Etkinliklerinin Karşılaştırılması cede yüksek bulunmuştur. Veriler neticesinde S nin F ile eşit derecede etkili ve daha uzun etki süresine sahip olduğu sonucuna varılmıştır. Tüm zaman aralıklarında F ve S ile plaseboya göre FVC değerlerinde anlamlı artışlar tespit edilmiştir (13). Çelik ve arkadaşlarının 22 parsiyel reverzibl KO- AH lı hastada 12 µg F ile µg S yi 12 saat boyunca plasebo kontrollü karşılaştırdıkları bir çalışmada, FEV 1 deki %1 lik artışın F ile. dakikada, S de ise. dakikada başladığı bildirilmiştir (14). FEV 1 deki en belirgin artış F ile 6. dakikada, S ile 1. dakikada tespit edilmiştir. S nin. dakika değeri dışında her iki ilaçla tüm zaman aralıklarında plasebo ve bazale göre 12 saat süreyle anlamlı artışlar gözlenmiştir. Bronkodilatör etki kapasiteleri her iki ilaçta da eşit olarak tespit edilmiştir. Çalışmacılar FVC de de FEV 1 benzeri sonuçlar almışlar, ancak 7. dakika değerlerinin bazalden farksız olduğunu belirlemişlerdir. FEF %2-7 ve PEFR nin 7 dakika boyunca bazalden farklı olmadıkları bildirilmiştir. Ramirez ve arkadaşları, 6 parsiyel reverzibl KOAH lı hastada yaptıkları çalışmada, S nin (42 µg) etkisini plasebo ile karşılaştırmışlardır (1). FEV 1 ve FVC, bazal değerleri elde edildikten sonra ilaç inhalasyonundan 3 dakika, 1 ve 24 dakika sonra tekrar ölçülmüştür. FEV 1 ve FVC değerlerinde bütün zaman aralıklarında plaseboya göre anlamlı düzeyde artışlar tespit edilmiştir. Her iki parametrede de 3. dakikada %1 ten fazla artış olduğu belirtilmiştir. FEV 1 de 1 ve 24. dakikada %22 lik, FVC de ise aynı zaman aralıklarında %1 lik artışlar tespit edilmiştir. Sonuçta inhaler S nin semptomatik KOAH lı hastalarda 24 dakika boyunca dispneyi azalttığını, hava akımını arttırdığını ve hiperinflasyonu düşürdüğünü belirtmişlerdir. Vollmer ve arkadaşları, KOAH lı hastlarda µg fenoterol, µg salbutamol ve µg S nin etkilerini araştırmışlar ve her üç ilacın da FEV 1 üzerindeki anlamlı bronkodilatör etkisinin 1. dakikada başladığını ve maksimum etkilerinin her üç ilaçta da 6-1 dakika arasında oluştuğunu bildirmişlerdir (16). Salbutamol ve fenoterol ile bronkodilatör etkinin en az % sinin dakikada kaybolduğu, S ile ise dakikalarda bu etkinin kaybolduğu bildirilmiştir. Sonuçta S nin diğer iki kısa etkili bronkodilatörle eşit derecede etkili ve onlardan etki süresinin en azından iki kat uzun olduğu sonucuna varmışlardır. Matera ve arkadaşları, µg salbutamol, 4 µg ipratropium (İPR), µg S ve plaseboyu 16 KO- AH lı hastada karşılaştırmışlar ve sonuçta S nin etkisinin İPR ve salbutamole göre daha geç başladığını, bronkodilatör etkisinin İPR den daha güçlü olduğunu bildirmişlerdir (17). S nin etki süresi açısından diğer ilaçlardan anlamlı derecede uzun etki gösterdiğini (7 dakika) tespit etmişlerdir. Çalışmamızda, F (12 µg) ve S ( µg) kuru toz inhalatörü ile uygulanmalarından sonraki ile 7. dakikalar arasındaki tüm zaman dilimlerinde FEV 1 de bazale göre anlamlı artışlar oluşturdular. S ve F in bronkodilatör kapasiteleri arasında anlamlı fark tespit edilememiştir. İlaç inhalasyonundan sonra FEV 1 de oluşan en az %1 lik artışın, F le 1. dakikada, S le ise 3. dakikada oluştuğu, S nin etkisinin F e göre geç başladığı tespit edilmiştir. FEV 1 deki en yüksek düzeyler (pik bronkodilatasyon) F de 6. dakikada, S de ise 1. dakikada oluşmuştur. Çalışmamızda belirgin bronkodilatör etkinin başlama süresinin F de S den daha kısa olması, Naline ve arkadaşlarının in vitro çalışması, Von Noord ve arkadaşlarının astmalı hastalarda, Çelik ve arkadaşlarının ise KOAH lı hastalarda yaptıkları çalışma ile uyumlu bulunmuştur. Cazzola ve arkadaşlarının yaptıkları iki çalışmada ise KOAH lı hastalarda bronkodilatör etki başlama süreleri eşit bulunmuştır. Çalışmalarda farklı etki başlama hızlarının elde edilmesi, bu ajanların beta-2 adrenerjik reseptörleri uyarma şekilleri ve ilaçların hastalarda farklı farmakokinetik özellikler gösterebileceği gözönünde bulundurularak izah edilebilir. Her iki ajanın bronkodilatör etki kapasiteleri çalışmalarda genellikle eşit bulunmuşken, Cazzola ve arkadaşlarının ikinci çalışmasında S, 48. dakikadan sonraki zaman aralıklarında F e göre daha etkili bulunmuştur. Bizim çalışmamızda da tüm zaman aralıklarında her iki ajan da bazale ve plaseboya göre benzer düzeyde anlamlı bronkodilatör etki göstermiştir. Elde ettiğimiz pik bronkodilatasyon süreleri her iki ilaç için Cazzola ve arkadaşlarının ikinci çalışması ve Çelik ve arkadaşlarının çalışmalarıyla da uyumluydu. Cazzola ve arkadaşlarının birinci çalışmasında pik bronkodilatasyon süresinin F için 24, S için 3. dakikada oluşması bizim ve diğer çalışmaların sonuçlarıyla büyük farklılıklar göstermiştir. Bunun nedeni bu çalışmadaki hastalar ile diğer çalışmalardaki hasta popülasyonunun nispeten farklı olması 19

7 Tunç A, Turgut T, Muz MH. olarak yorumlanabilir. Bu çalışmada hastaların çalışma öncesi beklenen FEV 1 düzeyleri %1-69 iken diğer çalışmalarda ve bizim çalışmamızda; nin altında idi. Çalışmamızda ve genel olarak diğer çalışmalarda F ve S, bazale göre plasebodan 7 dakika boyunca anlamlı bronkodilatör etki göstermişlerdir. Sadece Vollmer ve arkadaşları KOAH lı hastalarda S nin etkisininin 48-7 dakika sürdüğünü bildirmişlerdir. FVC parametresi Çelik ve arkadaşları ile Cazolla ve arkadaşlarının iki çalışmasında değerlendirmeye alınmış, tüm zaman aralıklarında her iki ilacın da bazale ve plaseboya göre anlamlı artış gösterdiği bildirilmişken, bizim çalışmamızda her iki ilaç da F in 7. dakika değeri dışında anlamlı artış göstermiştir. FEF %2-7 ve PEFR parametrelerini sadece Çelik ve arkadaşları değerlendirmeye tabi tutmuşlar ve 7 dakikalık değişikliklerin plasebodan farklı olmadığını bildirmişlerdir. Biz ise PEFR için F in 7. dakikası dışında, FEF %2-7 için tüm zaman aralıklarında her iki ilaçla bazale ve plaseboya göre anlamlı artışlar olduğunu tespit ettik. FEF %2-7 ve PEFR parametrelerinin değerlendirildiği çalışmaların az olması bu sonuçların yorumlanmasını güçlendirmektedir. Yaptığımız çalışmanın sonucunda, parsiyel rezerzibl KAOH lı hastalarda F ve S nin kuru toz inhaler formlarının uzun süreli ve etkili bronkodilatasyon sağladıkları, F in etkisinin ve pik bronkodilatasyon süresinin daha çabuk başlaması nedeni ile S ye göre daha avantajlı olabileceği sonucuna varılmıştır. Devamlı semptomları olan hastalarda, kısa etkili beta-2 agonistlerin yeterli bronkodilatasyon oluşturamamaları, sık ve daha yüksek dozlarda kullanılmalarının gerekmesi, uzun etkili beta-2 agonistlerin, bu yöndeki çalışmaların artması ile KOAH tedavisinde etkili bir konuma gelebilecekleri düşünülmüştür. KAYNAKLAR 1. Keatings VM, Barnes BJ. Comparison of inflammatory cytokines in chronic obstructive pulmonary disease, asthma and controls. Eur Respir Rev 1997;7: Siafakas NM. Pathology and pathophysiology of COPD: Introduction. Eur Respir Rev 1997;7: Jeffery PK. Pathology of asthma and COPD. Eur Respir Rev 1997;7: Siafakas NM, Vermeire P, Pride NB et al. Optimal assesment and management of chronic obstructive pulmonary disease. Eur Respir J 199;8: Tutluoğlu B, Gürbüz N, Şahin S et al. Effects of short term usage of formoterol on six minute walking tests in COPD patients. Eur Respir J 1997;(Suppl 2):6. 6. Tattersfield AE. Long acting ß 2 agonists. Clin Exp Allergy 1992;22: Ziment I. Pharmacologic therapy of obstructive airway disease. Clin Chest Med 199;11: George RB, San Pedro GS. Chronic obstructive pulmonary disease: Clinical course and management. In: Fishman AP, ed. Pulmonary Disease and Disorders. 3 rd ed. New York: McGraw-Hill Companies, 1998: Naline E, Zhang Y, Qian Y et al. Relaxant effect and durations of action of formoterol and salmeterol on the isolated human bronchus. Eur Respir J 1994;7: Boyd G, Morice AH, Pausford JC et al. An evaluation of salmeterol in the treatment of COPD. Eur Respir J 1997; : Rabe FK, Chung KF. The challenge of long acting ß adrenreceptor agonists. Respir Med 1991;8: Cazzola M, Stangelo G, Piccolo A, et al. Effect of salmeterol and formoterol in patients with chronic obstructive pulmonary disease. Pulm Pharmacol 1994;7: Cazzola M, Matera MG, Stangelo G et al. Salmeterol and formoterol in partially reversible severe chronic obstructive pulmonary disease: A dose response study. Respir Med 199;89: Çelik G, Kalaycıoğlu O, Beder S ve ark. Effects of formoterol and salmeterol in partially reversible chronic obstructive pulmonary disease. ERS Annual Congress; 1996 September 7-11; Stockholm: Eur Respir 1996;9(Suppl 23): Ramirez AV, Ward J, Lentine T et al. Salmeterol reduces dyspnea and improves lung function in patients with COPD. Chest 1997;112: Vollmer M, Schmidt EW, Ulmer WT. Effect duration and treatment effectiveness of salmeterol, fenoterol and salbutamol in severe forms of respiratory tract obstruction. Pneumologie 199;49: Matera MG, Cazzola M, Vinciguerra A et al. A comparison of the bronchodilating effects of salmeterol, salbutamol and ipratropium bromide in patients chronic obstructive pulmonary disease. Pulm Pharmacol 199; 8: Yazışma Adresi Teyfik TURGUT Fırat Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı Fırat Tıp Merkezi ELAZIĞ 196