ki De i kenli statistik Tekni i ile Heyelan Duyarl l k Haritas n n Üretimi: Niksar Re adiye (Tokat, Türkiye) Örne i

Transkript

1 Takn ve Heyelan Sempozyumu / Ekim 2013, Trabzon ki Deikenli statistik Teknii ile Heyelan Duyarllk Haritasnn Üretimi: Niksar Readiye (Tokat, Türkiye) Örnei Yrd.Doç.Dr. Gökhan DEMR 1, Prof.Dr. Mustafa AYTEKN 2, Yrd.Doç.Dr. S. Banu KZLER 3, Doç.Dr. Aykut AKGÜN 4, Yrd.Doç.Dr. Zekai ANGIN 5 1 Ondokuz Mays Üniversitesi Mühendislik Fakültesi naat Mühendislii Bölümü Samsun, Tel: gokhandemir61@gmail.com 2 Bahreyn Üniversitesi Mühendislik-Mimarlk Fakültesi Isa Town, Kingdom of Bahrain, Tel:(+973) Fax: (+973) maytekin1@gmail.com 3 Karadeniz Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi naat Mühendislii Bölümü Trabzon, Tel: Fax: banuh@ktu.edu.tr 4 Karadeniz Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendislii Bölümü Trabzon, Tel: Fax: aykut.akgun@ktu.edu.tr 5 Karadeniz Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi naat Mühendislii Bölümü Trabzon, Tel: Fax: angin@ktu.edu.tr ÖZET Kuzey Anadolu Fay Zonuna yakn bölgedeki heyelan zararlarn en aza indirmek amacyla; bu çalmada, Frekans Oran yöntemi kullanlarak, Kuzey Anadolu Fay Zonuna yakn Tokat ili Niksar ilçesinin güneydousu ve Readiye arasnda kalan bölgenin heyelan duyarllk analizi gerçekletirilmitir. Çalmada 1/ ölçekli toporafik haritalar temel veri grubu olarak kullanlmtr. Heyelan envanter haritalar arazi çalmalar ile tespit edilen heyelan verileri ve Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüü nden alnan heyelan verileri kullanlarak hazrlanmtr. Toporafik haritalar saysallatrlarak elde edilen saysal yükseklik modelinden yükseklik, yamaç eimi, yamaç yönelimi verileri üretilmitir. Toporafik verilerden de yararlanlarak faya yaknlk, yola yaknlk, akarsuya yaknlk, drenaj younluu ve fay younluu verileri elde edilmitir. Çalmada yükseklik, yamaç eim deeri, yamaç eim yönü, akarsuya yaknlk, yola yaknlk, faya yaknlk, drenaj younluu, fay (krk) younluu veri parametreleri frekans oran yöntemi ile deerlendirilerek heyelan açsndan duyarl alanlar belirlenmi, heyelan duyarllk haritas elde edilmitir. Elde edilen duyarllk haritas, çok az duyarl, az duyarl, duyarl, yüksek duyarl ve çok yüksek duyarl olmak üzere 5 farkl duyarllk snfna ayrt edilmitir. Yaplan analizler neticesinde frekans oran yöntemine göre heyelanl alanlarn yaklak %62 si yüksek ve çok yüksek duyarl snflarna dümütür. Bu veriler nda, üretilen duyarllk haritasnn arazi planlamalarnda kullanlabilir olduu sonucuna varlmtr. Anahtar Kelimeler: Frekans oran, Niksar, Heyelan, Kuzey Anadolu Fay ABSTRACT In this study, in order to minimize landslide damages in the region close to the North Anatolian Fault Zone, using the frequency ratio method, landslide susceptibility analysis was performed in the region between southestern part of Tokat-Niksar, which is near to The North

2 Takn ve Heyelan Sempozyumu / Ekim 2013, Trabzon Anatolian Fault Zone, and Readiye. Scale 1/ topographical maps were used as the basic data group. Landslide inventory maps were prapered by using the data from the field studies and the data from General Directorate of Mineral Research and Exploration. Altitude, slope gradient,slope direction data were produced from digital altitude model obtained by digitizing topographical maps. Data such as proximity to the fault,proximity to the road,to river, drainage density and fault density were obtained by using topographical data.in this study,altitude,slope gradient asset,slope gradient direction,proximity to rivers,to roads, to fault, drainage density,fault(broken)density were evaluated with the data parameters frequency ratio, the areas that are sensitive to landslide were identified and lanslide susceptibility map was obtained. Obtained susceptibility map was distinguished into 5 different susceptibility calasses like; much less sensitive,less sensitive, sensitive, highly sensitive, very high sensitive. At the end of the analysis, according to the method of the frequency ratio,about 62% of the landslide areas are in high and very high sensitive classes.based on the data, It was concluded that the susceptibility map can be used in land planning. Keywords: Frequency ratio, Niksar, Lanslide, North Anatolian Fault 1.GR Dünya genelinde meydana gelen doal afetler sonucunda yaanan can ve mal kayplar büyük boyutlara varnca, insanlar benim oturduum alanlar güvenilir mi yoksa tehlikeli mi? diye sorgulamaya balamlardr. Türkiye de yaanan doal afetler içerisinde verdii kayplar açsndan depremler % 53 ile ilk srada yer alrken, heyelanlar % 18 ile ikinci sray almaktadr. Heyelanlardan kaynaklanan zararlar en aza indirmek amacyla; heyelan tehlike boyutlarn, hasar veren heyelanlardan etkilenen bölgeleri belirlemek ve heyelanlarn tekrarlanma olaslnn da deerlendirilmesi gerekmektedir. Genellikle dier doa olaylarnda (deprem, takn vb.) olduu gibi heyelan oluumu için de kesin bir zaman aral vermek zor olduundan, heyelan olas tehlike (hazard) haritalar genellikle heyelan duyarllk haritalar olarak isimlendirilerek belirli bir heyelan tipinin olma olasln ifade ederler. Heyelan duyarll ile ilgili aratrmaclarn son 20 yldaki eilimleri ve heyelan duyarllk analizinde kullanlan yöntem ve seçilen parametrelere ilikin genel bir deerlendirme van Westen (1993) (Tablo 1) ve Carrara ve Guzzetti, 1991; Ermini vd., 2005 tarafndan verilmitir. Tablo 1. Heyelan duyarllk analizinde kullanlan yaklamlar (Van Westen, 1993; Carrara ve Guzzetti, 1991; Ermini vd., 2005) Analiz Tipi Dalm Analizi Niteliksel Analiz Niceliksel Analiz Deterministik Analiz Sklk Analizi Genel çerik En basit yöntemlerden birisi olup, dorudan heyelanlarn haritalanmasn içerir. Haritalanan alanlar geçmite meydana gelmi heyelan alanlardr. Kullanlan en genel yöntemdir. Daha çok, saysal veri eksikliinin olduu ve niceliksel yöntemlere dolay tercih nedeni olup, bir veya iki haritann arazi tecrübeleriyle arlklandrlmas esasna dayanr. Akademik ve aratrma enstitüleri çevrelerince en çok benimsenen dolayl metot olup, heyelan ve heyelana neden olan faktörler arasndaki ilikiye daha kapsaml deinen ve dier ilk iki yönteme göre çok daha az subjektif olan yöntemdir. Dolayl metot olan bu yöntem, yamaç stabilitesi çalmalarn içerir ve güvenlik faktörünün deerlendirilmesini amaçlar. Bu yöntemin doru uygulanabilmesi için detayl jeoteknik ve hidrolojik dataya ihtiyaç vardr. Daha çok küçük alanlara uygulanabilen bu yöntem, veri elde edilmesi mümkün olmayan büyük alanlar için uygulanmas zordur. Dolayl metot olan bu yöntemde, deprem ve ya kaytlaryla heyelan günlerinin korelasyonu yaplr, sklk için eik deer elde edilir.

3 Takn ve Heyelan Sempozyumu / Ekim 2013, Trabzon Duyarllk analizleri için kullanlan yöntemlerde, olas heyelanlarn tespit çalmalar veya meydana gelme ihtimalinin fazla olduu alanlarn tahmini, geçmite meydana gelmi yamaç durayszlklarna bal olarak gerçekletirilmektedir. Bundan dolay, heyelanlarn belirlenmesinde ve tahmininde, yamaç durayszlna neden olan özelliklerin mekansal dal ile meydana gelmi heyelanlarn dalnn kombinasyonu kullanlmaktadr (Carrara vd., 1991). Heyelan duyarllk analizinin temel amac, tehlikeli ve riskli alanlar tespit ederek heyelann etkilerini azaltmaktr. (Varnes, 1984). Heyelan duyarllk haritalar ise, genel anlamda herhangi bir bölge içerisindeki alanlarn göreceli olarak heyelana olan hassasiyetinin snflandrlmasdr. Heyelan duyarllk haritalarnn hazrlanmasnda gelien teknoloji ile birlikte çok önemli deiiklikler meydana gelmitir. Corafi Bilgi Sistemleri CBS (Geographical Information Systems-GIS) ve Uzaktan Alglama UA (Remote Sensing-RS) teknikleri bu tür haritalarn hazrlanmasnda çok büyük avantajlar salamtr. Corafi Bilgi Sistemleri kullanlarak gerçekletirilen heyelan duyarllk deerlendirmesi üzerine literatürde çok sayda çalma bulunmakta olup, çalmalara bakldnda, büyük çounluunun olaslk yaklam modelleri kullanlarak yapld görülmektedir (Lee ve Min, 2001; Çevik ve Topal, 2003; Gökçeolu vd., 2005; Komac, 2006; Clerici vd. 2006; Akgün ve Bulut, 2007; Akgün ve Türk, 2010, Demir vd.2013). 17 Mart 2005 tarihinde meydana gelen Kuzulu (Koyulhisar) heyelannn Kuzey Anadolu Fay Zonuna yakn olmas, bu tür fay zonlarnn üzerinde gelien genç yüzey ekillerinin deprem potansiyelinin yan sra, bata heyelan olmak üzere deiik doal afetlerin oluumuna yaptklar etkiler açsndan da incelenmesi gerektii düünülmütür. Bu amaçla bölgede yeni yerleim alanlar ve yaplacak yeni yaplamalar için uygun yer seçiminin belirlenmesi için heyelan duyarllk analizi çalmalar farkl yöntemlere göre yaplm ve sonuçlar irdelenmitir. 2.NCELEME ALANI nceleme alan Türkiye nin önemli fay zonlarndan olan Kuzey Anadolu Fay Zonu üzerinde yer almakta ve Tokat ili, Niksar ilçesinin güneydousu ile Readiye arasnda kalan yaklak 725 km 2 lik bir alan kapsamaktadr(ekil 1). KAFZ en batda Saroz körfezinden balayp, ülkemizin kuzeyinden geçerek en douda Karlova (Bingöl) civarnda son bulmaktadr (ekil 2). Bu noktada ise ülkemizin bir baka önemli aktif fay zonu olan Dou Anadolu Fay Zonu ile birlemektedir. Jeolojik ve GPS verileri ile ylda 2.5 cm hareket ettiini bildiimiz km uzunluundaki KAFZ boyunca kayalar çok youn bir deformasyonla kar karyadr. Bu deformasyon sonucu özellikle kireçta, kumta gibi kayalarda ezik ve parçalanm zonlar meydana gelmekte ve heyelan için potansiyel tehlike oluturmaktadr (Tatar, 2007). nceleme alannda hüküm süren iklim koullar Karadeniz ve ç Anadolu iklimine ait özellikleri yanstr nitelikte olup, yazlar scak ve kurak klar ise souk ve kar yaldr. nceleme alannda yalarn büyük ksm ilkbaharda gerçekleir. Bölgesel verilere göre yllk ya ortalamas inceleme alan ve çevresinde Devlet Meteoroloji leri Genel Müdürlüü tarafndan 44,9 mm olarak ölçülmütür. 3.VER VE YÖNTEM Heyelan duyarllk deerlendirmelerinin en önemli aamas, heyelan envanterinin ve heyelan oluumunda etkin olduu düünülen parametrelere ilikin veri tabannn oluturulmasdr. Üretilen heyelan duyarllk haritalarnn güvenilir olmasnda, elde edilen verinin miktar ve kalitesi önemli bir rol oynamaktadr. Bu dorultuda heyelan envanteri ve parametre haritalarndaki hatalar, sonuç duyarllk haritasna yansmaktadr (Van Westen, 1994). Heyelan envanteri, bir bölgedeki heyelanlarn konumu, türü, aktivitesi ve fiziksel özellikleri gibi konulara iliskin bilgileri içeren, çounlukla bir harita ve bununla iliskilendirilmi bir veri tabanndan oluan veri topluluu olarak tanmlanmaktadr (Fell vd., 2008). Heyelan envanter haritas, arazi çalmalar srasnda belirlenerek 1/25000 lik toporafik haritalara ilenen heyelan lokasyonlar ve Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüü (MTA) nden alnan heyelan verileri ile birlikte toplam 251 adet heyelan verisi kullanlarak üretilmitir(ekil 3).

4 Takn ve Heyelan Sempozyumu / Ekim 2013, Trabzon ekil 1. nceleme alannn yer bulduru haritas Bu heyelanlarn toplam alan km 2 dir. Üretilen heyelan envanter haritasndaki heyelan lokasyonlarndan rastgele seçilen 170 adet heyelan model oluturulmasnda, dier 81 heyelan verisi ise duyarllk haritalarnn güvenilirliinin, doruluunun tespitinde kullanlmtr. nceleme alanndaki heyelanlarn, dairesel kayma, toprak akmas türünde olutuklar gözlenmi ve yamaç eimine bakldnda genelde eime sahip yamaçlarda dairesel kaymalar, eime sahip yamaçlarda toprak akmalar belirlenmitir. Bu çalmada öncelikle inceleme alann kapsayan 1/25000 ölçekli toporafik paftalar taranarak bilgisayar ortamna aktarlmtr. Daha sonra bilgisayar ortamnda Corafi Bilgi Sistemi (CBS) yazlmlar kullanlarak eyükseklik erileri 10 m aralkla saysallatrlmtr. Resim koordinatlarnda elde edilen vektörel veriler, afin dönüümü ile UTM (Universal Transverse Mercator) koordinat sistemine dönütürülmütür. Daha sonra bu erilere yükseklik deerleri girilerek

5 Takn ve Heyelan Sempozyumu / Ekim 2013, Trabzon TIN (Triangulated Irregular Network) veri yapsnda çalma alannn üç boyutlu saysal yükseklik modeli (SYM) elde edilmitir (ekil 4). Eim deeri, bir yüzeyin diklik durumunun bir ölçüsü olup yatay düzlemle olan aç deerinin derece olarak ifade edilmesiyle gösterilir (Akgün, 2007). Yamaç ya da evlerin eimi, heyelanlarn oluumunda direk etkili olup stabilite çalmalarnn esasn oluturmaktadr. Yamaç eimi kayma yüzeyindeki kayma ve normal gerilmeleri etkileyen asl stabilite faktörüdür. Ayrca, bu parametrenin kolaylkla haritalanabilir nitelikte olmas, eim açsnn duyarllk çalmalarnda skça kullanlan bir özellik olmasnn balca nedenlerindendir. nceleme alanna ait yamaç eimi, yamaç eim yönü (bak) ve yükseklik parametrelerine ait haritalar CBS yazlm ArcView9.1 kullanlarak saysal yükseklik modelinden, yola, akarsuya ve faya yaknlk haritalar CBS yazlm ArcView9.1 içerisinde bulunan DISTANCE arayüzü yardmyla üretilmitir. Drenaj younluu, birim alana düen akarsu uzunluu olarak tanmlanmaktadr (Bayazt, 1999, 2001). Drenaj ve fay younluu haritas ArcGIS 9.1. yazlmndaki DENSITY komutuyla oluturulmutur. Younluk (Density) kavram, nokta veya çizgi biçimindeki verilerin, bir birim alan içerisindeki saylarnn, o birim alann toplam alan deerine oran olarak ifade edilmektedir (ESRI, 2002). ekil 2. Kuzey anadolu fay zonunun görünümü ekil 3. nceleme alan heyelan envanter haritas

6 Takn ve Heyelan Sempozyumu / Ekim 2013, Trabzon 4.Yöntem ki Deikenli statistik Deerlendirmesi Heyelanlarn oluumunu tahmin etmek için, geçmite, heyelana neden olduu düünülen faktörlerden dolay meydana gelmi bir heyelan, gelecekte ayn fakörlerden dolay yeni heyelanlarn meydana gelmesi konusunda k tutacaktr (Chung ve Fabbri, 1999). Bu yaklama bal olarak, heyelann meydana geldii alanlar ile bu alanlardaki heyelana neden olan faktörler arasndaki iliki, geçmite heyelan olmam alanlar ile heyelana neden olan faktörler arasndaki ilikilerden belirlenebilir (Lee, Choi ve Min, 2004). Bu nedenle, geçmi heyelan konumlar ile heyelan etkileyen her bir faktör arasndaki ilikiyi (korelasyonu) ortaya koymak için Frekans Oran Yöntemi kullanlmaktadr. Frekans oran yöntemi, anlalr ve uygulamas çok kolay olan bir olaslk modeline sahiptir ve bu özellii nedeniyle de literatürde yaygn olarak kullanlmaktadr. Frekans oran, bir olayn gerçekleme olaslnn gerçeklememe olaslna oran eklinde tanmlanmaktadr (Erener, ebnem ve Düzgün 2010, Demir 2013). Frekans oran hesab için asadaki formül kullanlmtr. PLO FR (1) PIF ekil 4. nceleme alan saysal yükseklik modeli(sym) Burada PLO, heyelan etkileyen bir faktörün her bir alt kategorisi içinde heyelan varlnn yüzdesi, PIF ise heyelan etkileyen bir faktörün her bir kategorisinin yüzdesidir(tablo 2). Hesaplanan bu frekans oran deerleri ilgili olduklar alt parametre snflarna arlk deeri olarak atanarak frekans oranlarna göre parametre haritalar yeniden snflandrlm ve yeni parametre haritalar birbirleri ile toplanarak heyelan duyarllk indeks haritas elde edilmitir. Heyelan duyarllk indeks haritas, inceleme alanna ait heyelan duyarllnn yorumlanabilmesi için eit aralk yöntemiyle yeniden snflandrlm ve sonuçta çok az duyarllk derecesinden, çok yüksek duyarllk derecesine kadar be heyelan duyarllk snf ayrt edilmitir(ekil 5). Duyarllk haritasna göre inceleme alannn % si çok az duyarl,

7 Takn ve Heyelan Sempozyumu / Ekim 2013, Trabzon % ü az duyarl, % u orta derece duyarl, % i yüksek duyarl ve % i ise çok yüksek duyarl snfnda olduu görülmektedir. Tablo 2. Frekans oran deerleri ve hesaplamada kullanlan parametre ilikileri PARAMETRE DEER PKSEL SAYISI HEYELANSIZ ALAN ORAN(%) (PIF) PKSEL SAYISI HEYELANLI ALAN ORAN(%) (PLO) FREKANS ORANI (FR) Yükseklik Snflar (m) , ,727 0, , ,434 0, , ,374 0, , ,454 0, , ,320 1, , ,432 1, , ,513 1, , ,070 0, , ,061 0, , ,631 0,641 Eim Snflar ( ) , ,162 0, , ,969 1, , ,810 1, , ,459 1, , ,117 0, , ,067 0, , ,994 0, , ,065 0,552 > , ,372 0,475 Bak Snflar DÜZ , ,339 0,758 KUZEY , ,946 1,117 KUZEYDOU , ,678 1,111 DOU , ,634 0,810 GÜNEYDOU , ,488 0,867 GÜNEY , ,553 0,958 GÜNEYBATI , ,367 1,065 BATI , ,982 1,158 KUZEYBATI , ,029 1,127 Akarsuya Yaknlk Snflar(m) , ,197 1, , ,562 1, , ,185 1, , ,857 1, , ,726 1, , ,366 1, , ,738 1,120

8 Takn ve Heyelan Sempozyumu / Ekim 2013, Trabzon Yola Yaknlk Snflar(m) Faya Yaknlk Snflar(m) Drenaj Younluu Snflar Fay (Krk) Younluu Snflar , ,894 1, , ,461 1,134 > , ,999 0, , ,841 0, , ,089 0, , ,677 0, , ,734 0, , ,642 0, , ,464 0, , ,425 0, , ,576 0, , ,534 0,653 > , ,976 1, , ,803 0, , ,859 1, , ,387 0, , ,842 0, , ,119 0, , ,694 0, , ,291 0, , ,484 0, , ,246 0,740 > , ,712 1,057 Az Youn , ,393 0,943 Orta Youn , ,792 1,404 Çok Youn , ,814 1,202 Çok Az Youn , ,467 0,981 Az Youn , ,436 1,030 Yüksek Youn , ,072 1,449 Çok Yüksek Youn , ,025 0,170 Yaplan analiz sonucu model uyumluluunu test etmek ve baarsn deerlendirmek için Göreceli Çaltrma Özellikleri (Relative Operating Characteristic (ROC) yöntemi kullanlmtr. Genel anlamda bu deer mevcut heyelanlarn olduu harita (envanter) ile olaslk haritasn karlatrmaktadr. ROC erisi altnda kalan alana ilikin deer 0 ile 1 arasnda deimekte olup, 1 deeri mükemmel, 0.5 deeri de rastgele bir uyumu belirtmektedir. Bu deer 0.5 ile 1 arasnda baml ve bamsz deikenler arasndaki ilikiyi belirtmektedir. ROC erisi altnda kalan alan deeri ne kadar büyük olursa aradaki uyumda o kadar iyidir. ROC erisi altnda kalan alan, heyelan olmas muhtemel alanlarla, heyelan olmamas beklenen alanlar ayrt edebilme baarsnn en iyi göstergesi olarak kabul edilir (Ayalew ve Yamagishi, 2005; Lee, 2005). ROC erisi çizimi için, heyelan duyarllk haritalarnn her bir snfna düen toplam ve heyelanl pixellerden yararlanlmtr. ROC deerlendirmesinden elde edilen AUC (area under curve-erinin altndaki alan) deeri iki deikenli istatistik bazl heyelan duyarllk haritas için olarak bulunmutur (ekil 6).

9 Takn ve Heyelan Sempozyumu / Ekim 2013, Trabzon Bu deerlere göre üretilen haritann performanslarnn kabul edilebilir seviyede, güvenli ve doru olduu belirlenmitir. ekil 5. ki deikenli istatistik yöntemle elde edilen heyelan duyarllk haritas 1 ROCErisi 0,8 0,6 0,4 AUC=0,744 0, ,2 0,4 0,6 0,8 1 ekil 6. ROC erisi

10 Takn ve Heyelan Sempozyumu / Ekim 2013, Trabzon 5. SONUÇLAR Bu çalma kapsamnda Kuzey Anadolu Fay Zonu üzerinde bulunan Niksar (Tokat) güneydousu ile Readiye(Tokat) arasnda kalan bölge heyelan duyarll açsndan incelenmi ve aadaki sonuçlar elde edilmitir. 1. nceleme alan için 251 adet km2 alana sahip heyelan tespit edilmi ve heyelan envanterleri oluturulmutur. Yaplan arazi çalmalar ve gözlemleri neticesinde, inceleme alannda gerçekleen heyelanlarn dairesel kayma ve toprak akmas eklinde gelitii belirlenmitir. 2. Yaplan heyelan duyarllk analizinde inceleme alan için heyelanlarn olumasnda tetikleyici faktörler yükseklik, fay younluu, yola yaknlk, bak, akarsuya yaknlk, drenaj younluu olarak belirlenmitir. 3. Heyelan duyarllk haritas elde edilmi ve harita heyelan duyarll açsndan çok az duyarl, az duyarl, duyarl, yüksek duyarl, çok yüksek duyarl olmak üzere be snfa ayrlm ve alansal dalmlar aadaki gibi belirlenmitir. ki deikenli istatistik yaklam, Frekans oran yöntemi ile hazrlanan duyarllk haritasnda, inceleme alannn % inin heyelana çok az duyarl, % unun heyelana az duyarl, % ünün heyelana orta derece duyarl, % snn heyelana yüksek duyarl, % inin ise heyelana çok yüksek duyarl olduu tespit edilmitir. 4. Heyelan duyarllk haritasnn dorulanmas için modele katlmayan heyelan lokasyonlar ile uyumlar karlatrlmtr. Buna göre oluturulan heyelan duyarllk haritasndaki orta, yüksek ve çok yüksek duyarl alanlarn, modele katlmayan heyelan lokasyonlar ile uyumlu olduklar, dolaysyla üretilen heyelan duyarllk haritasnn baarl olduu sonucuna varlmtr. 5. Ayrca heyelan duyarllk haritasnn güvenilirliini test etmek için ROC (Relative Operating Characteristic) deerlendirmesinden elde edilen AUC (area under curve-erinin altndaki alan) deerlerinden yararlanlm ve inceleme alan için AUC deeri 0,744 olarak tespit edilmitir. Bu deerlere göre frekans oran yönteminin heyelan duyarllk analizinde kullanlabilir olduu ve elde edilen heyelan duyarllk haritasnn güvenli ve baarl olduu tespit edilmitir. 6. Elde edilen heyelan duyarllk haritalarna göre, inceleme alannnda yerleim yeri olarak Arpnar, Geyikgölü, Kabakboaz, Gölaya ve yakn çevrelerinin çok yüksek heyelan duyarllnda olduu tespit edilmitir. 6. KAYNAKLAR Afifi, A.A. ve Clark, V., Computer aided multivariate analysis, Chapman- Hall, London, 455p. Akgün, A., Heyelan duyarllk haritalarnn hazrlanmasnda Çok Ölçütlü Karar Analizi (ÇÖKA) yönteminin kullanm: Ayvalk (Balkesir) Örnei, Geosound, 48-49, Akgün, A. ve Bulut, F., GIS-based landslide susceptibility for Arsin-Yomra (Trabzon, North Turkey) region, Environmental Geology, 51, Akgün, A. ve Türk, N., ki ve Çok Deikenli statistik ve Sezgisel Tabanl Heyelan Duyarllk Modellerinin Karlatrlmas: Ayvalk (Balkesir, Kuzeybat Türkiye) Örnei, Jeoloji Mühendislii Dergisi 34, 2. Atkinson, P.M. ve Massari, R., Generalized Linear Modelling of Susceptibility to Attributes, Engineering Geology, 32, Ayalew, L., ve Yamagishi, H., The Application of GIS-Based Logistic Regression for Landslide Susceptibility Mapping in the Kakuda-Yahiko Mountains, Central Japan, Geomorphology, , 15-31

11 Takn ve Heyelan Sempozyumu / Ekim 2013, Trabzon Bayazt, M., Hidroloji, Say:1605, 7. bask, ,Teknik Üniversitesi Matbaas, stanbul. Bayazt, M., Hydrology, , Birsen Yaynevi, stanbul. Carrara, A, Cardinalli, M., Detti, R., Guzetti, F., Pasqui, V. ve Reichenbach, P., GIS techniques and statistical models in evaluating landslide hazard, Earth Surf. Process. And Landforms, 16, Chung, C.F. ve Fabbri, A.G., Probabilistic prediction models for landslide hazard mapping. Photogrammetric Eng. And Remote Sen.,65 (12), Clark, W.A.V. ve Hoskin, P.L., Statistical Methods for Geographers, John Wiley and Sons., New York. Clerici, A., Perego, S., Tellini, C. ve Vescovi, P., A GIS-Based Automated Procedure for Landslide Susceptibility Mapping by the Conditional Analysis Method: The Baganza Valley Case Study (Italian Northern Apennines), Environmental Geology, 50, Çevik, E. ve Topal, T., GIS-based landslide susceptibility mapping for a problematic segment of the natural gas pipeline, Hendek (Turkey), Enviromental Geology, Demir G., Aytekin M., Akgün A., kizler S. B., Tatar O., 2013, A comparison of landslide susceptibility mapping of the eastern part of the North Anatolian Fault Zone (Turkey) by likelihood-frequency ratio and analytic hierarchy process methods, Nat Hazards, 65: Eastman, J.R., IDRISI Kilimanjaro: Guide to GIS and Image Processing. Clark Labs, Clark University, Worcester, USA, pp 328. Erener, A., ebnem, H. ve Düzgün, B., Improvement of statistical landslide susceptibility mapping by using spatial and global regression methods in the case of More and Romsdal (Norway), Landslides, Volume 7, Ermini, L., Catani, F. ve Casagli, N., Artificial Neural Networks Applied to Landslide Susceptibility Assessment, Geomorphology, 66, Gökçeolu, C., Sönmez, H., Nefesliolu, H.A., Duman, T.Y. ve Can, T., The 17 March 2005 Kuzulu landslide (Sivas, Turkey) and landslide susceptibility map of its near vicinity, Eng. Geol., 81, Hosmer, D.W. ve Lemeshow, S., Applied regression analysis, Wiley, New York. Komac, M., A Landslide Susceptibility Model Using the Analytical Hierarchy Process Method and Multivariate Statistics in Perialpine Slovenia, Geomorphology, , Lee, S. ve Min, K., Statistical analysis of landslide susceptibility at Yongin, Korea. Environmental Geology, 40, Lee, S., Application of Logistic Regression Model and Its Validation for Landslide Susceptibility Mapping Using GIS and Remote Sensing Data, Int. J. Remote Sensing, 26, Lee, S., Choi, J. ve Min, K., Probabilistic landslide hazard mapping using GIS and remote sensing data at Boun, Korea. Int. J. Remote Sens., 25, Tatar, O., Gürsoy, H., Koçbulut, F. ve Mesci, L., Aktif Fay Zonlar ve Doal Afetler: 17 Mart 2005 Kuzulu (Koyulhisar-Sivas) Heyelan, TÜ Jeofizik Mühendislii Bölümü, Seminerler Serisi, stanbul. Tatar, O., Türk, T., Gürsoy, H., Hastaolu, K., Ayazl, E., Poyraz, E., Gürsoy, Ö., Zabc, C., Demir, G., Dikmen, Ü., Akn, M., Mesci, L., Koçbulut, F., Kavak, K.., Sezen T.F. ve Polat, A., Kelkit vadisi afet bilgi sistemi (kabis) altyapisinin oluturulmasi, Ulusal corafi bilgi sistemleri kongresi, K.T.Ü, Trabzon

12 Takn ve Heyelan Sempozyumu / Ekim 2013, Trabzon Van Westen, C.J., Application of geographic information systems to landslide hazard zonation, ITC Publication no: 15. International Institute for Aerospace and Earth Resources Survey, Enschede, The Netherlands, 245 pp. Van Westen, C.J., Remote Sensing and Geographic Information Systems for Geological Hazard Mitigation, ITC-Journal, 4, Varnes, D.J., Landslide Hazard Zonation: A Review of Principles and Practice, UNESCO Pres, Paris, 63. Yetkil, V., Gölova (Sivas) Güneydousunda Kuzey Anadolu Fay Zonu nun Neotektonik Özellikleri, Yüksek Lisans Tezi, C.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Sivas.