ÖĞRENCİ SEÇME SINAVI (ÖSS) 2002 SORU KİTAPÇIĞI

Transkript

1 ÖSYM T.C. YÜKSEKÖĞRETİM KURULU ÖĞRENCİ SEÇME VE YERLEŞTİRME MERKEZİ ÖĞRENCİ SEÇME SINAVI (ÖSS) 00 SORU KİTAPÇIĞI Bu soru kitapçõğõ 16 Haziran 00 ÖSS soru kitapçõklarõnda bulunan sorularõ içermektedir. Bu testlerin her hakkõ saklõdõr. Hangi amaçla olursa olsun, testlerin tamamõnõn veya bir kõsmõnõn Merkez'imizin yazõlõ izni olmadan kopya edilmesi, fotoğrafõnõn çekilmesi, herhangi bir yolla çoğaltõlmasõ, yayõmlanmasõ ya da kullanõlmasõ yasaktõr. Bu yasağa uymayanlar gerekli cezai sorumluluğu ve testlerin hazõrlanmasõndaki mali külfeti peşinen kabullenmiş sayõlõr.

2 DİKKAT! CEVAP KÂĞIDINIZI BAŞKALARININ GÖREMEYECEĞİ ŞEKİLDE TUTUNUZ. GENEL AÇIKLAMA 1. Bu kitapçõkta, "Sözel Bölüm" ve "Sayõsal Bölüm" olarak adlandõrõlan iki bölüm bulunmaktadõr. Bu bölümlerin her birinde ne tür sorular bulunduğu, bölüm başlarõnda belirtilmiştir.. Testin tümü için verilen cevaplama süresi 180 dakikadõr (3 saat). Eşit Ağõrlõklõ ÖSS Puanõnõzõn yüksek olmasõnõ istiyorsanõz, bu sürenin 90 dakikasõnõ "Sözel Bölüm"deki, 90 dakikasõnõ da "Sayõsal Bölüm"deki sorularõn cevaplanmasõna ayõrmanõz yararõnõza olacaktõr. Sözel Ağõrlõklõ ÖSS Puanõnõzõn yüksek olmasõnõ istiyorsanõz "Sözel Bölüm"e, Sayõsal Ağõrlõklõ ÖSS Puanõnõzõn yüksek olmasõnõ istiyorsanõz "Sayõsal Bölüm"e biraz daha fazla zaman ayõrabilirsiniz. Ancak, bu bölümlerin ikisinde de bir ölçüde başarõlõ olmanõz gerektiğini unutmayõnõz. 3. Sorularõ cevaplamada, hem doğruluk hem de hõz önemlidir. Bu nedenle size zor görünen sorular üzerinde fazla zaman harcamayõp başka sorulara geçiniz. Zamanõnõz kalõrsa, cevaplayamadõğõnõz sorulara yeniden dönebilirsiniz. 4. Cevaplamaya istediğiniz sorudan başlayabilirsiniz. "Sözel Bölüm"deki sorularla ilgili cevaplarõnõzõ, cevap kâğõdõnõzdaki "Sözel Bölüm"e, "Sayõsal Bölüm"deki sorularla ilgili cevaplarõnõzõ da cevap kâğõdõnõzdaki "Sayõsal Bölüm"e işaretlemeyi unutmayõnõz. 5. Bu kitapçõktaki her sorunun, sadece bir doğru cevabõ vardõr. Bir soru için birden çok cevap yeri işaretlenmişse o soru yanlõş cevaplanmõş sayõlacaktõr. 6. Cevaplarõnõzõ koyu siyah ve yumuşak uçlu bir kurşunkalemle işaretleyiniz. İşaretlerinizi cevap yerlerinin dõşõna taşõrmayõnõz. Tükenmezkalem veya dolmakalem kullanmayõnõz. 7. Cevap kâğõdõnõzõ buruşturmayõnõz, katlamayõnõz ve üzerine gereksiz hiçbir işaret koymayõnõz. 8. Değiştirmek istediğiniz cevabõ yumuşak bir silgiyle, cevap kâğõdõnõ örselemeden, temizce siliniz ve yeni cevabõnõzõ işaretlemeyi unutmayõnõz. 9. Bu test puanlanõrken her bölümdeki doğru cevaplarõnõzõn sayõsõndan yanlõş cevaplarõnõzõn sayõsõnõn dörtte biri düşülecek ve kalan sayõ o bölümle ilgili ham puanõnõz olacaktõr. Bu nedenle, hakkõnda hiçbir fikriniz olmayan sorularõ boş bõrakõnõz. Ancak, soruda verilen seçeneklerden birkaçõnõ eleyebiliyorsanõz kalanlar arasõndan doğru cevabõ kestirmeye çalõşmanõz yararõnõza olabilir. 10. Soru kitapçõğõnõzõn sayfalarõnda uygun gördüğünüz boşluklarõ müsvedde için kullanabilirsiniz. 11. Sõnavda uyulacak diğer kurallar bu kitapçõğõn arka sayfasõnda belirtilmiştir. İÇİNDEKİLER BÖLÜM ADI SAYFA SÖZEL BÖLÜM 1 SAYISAL BÖLÜM

3 SÖZEL BÖLÜM DİKKAT! BU BÖLÜMDE CEVAPLAYACAĞINIZ TOPLAM SORU SAYISI 90 DIR. İlk 45 Soru Son 45 Soru Türkçeyi Kullanma Gücü, Sosyal Bilimlerdeki Temel Kavram ve İlkelerle Düşünme Gücü ile ilgilidir. Eşit Ağõrlõklõ ÖSS puanõnõzõn yüksek olmasõnõ istiyorsanõz Sözel Bölüme 90 dakika ayõrmanõz yararõnõza olabilir. Sözel Ağõrlõklõ ÖSS puanõnõzõn yüksek olmasõnõ istiyorsanõz Sözel Bölüme biraz daha fazla zaman ayõrabilirsiniz. Bu bölümdeki sorularla ilgili cevaplarõnõzõ, cevap kâğõdõnõzdaki SÖZEL BÖLÜM e işaretleyiniz. 1. Zaman zaman anõlarla yaşamak güzeldir; eğer bu anõlar yaşanõlan günü renklendiriyorsa bir başka mutluluk verir insana. Bu cümlede geçen anõlarõn yaşanõlan günü renklendirmesi sözüyle anlatõlmak istenen aşağõdakilerden hangisidir? A) Eski günlere özlem duyulmasõ B) Dünün yargõlanõp değerlendirilmesi C) Geçmişin, içinde bulunulan zamanõ güzelleştirmesi D) Yaşananlarõn, karşõlaşõlan güçlükleri yenmede etkili olmasõ E) Eski günlerin daha anlamlõ olduğunun düşünülmesi 3. O, unutulmuş yazarlarõ hatõrlatmayõ, onlarõn yapõtlarõnõ yeniden gün õşõğõna çõkarmayõ değil, günümüz yapõtlarõnõ, birer birer, okurlara tanõtmayõ amaçlamõştõ. Aşağõdakilerden hangisi bu cümleye anlamca en yakõndõr? A) Yapõtlarõ değerlendirirken, geçmişin ürünlerini bugüne taşõma yerine, yeni yazõlmõş olanlarõ ele almayõ isterdi. B) Geçmişte ortaya konan yapõtlarõn öneminden değil, bugün nitelikli yapõtlarõn nasõl oluşturulacağõndan söz ederdi. C) Yõllar sonra yapõtlarõn değil, ancak yazarlarõn anõmsanabileceğini düşünürdü. D) Yõllar önce ortaya konmuş ürünlerin, bugün için büyük bir değer taşõmadõğõna inanõrdõ.. Bu şairimiz, sanat yaşamõnda gelmiş geçmiş, eski yeni bütün şiir akõmlarõndan, biçim denemelerinden, tekniklerden ustaca yararlanmasõnõ bilmişti. Yararlandõğõ kaynaklardan aldõğõ imgeleri, kendi şiir tezgâhõnda yeniden dokumuş; onlara, kendi boyasõnõ vurmuştu. Bu parçada geçen yararlandõğõ kaynaklardan aldõğõ imgeleri, kendi şiir tezgâhõnda yeniden dokuyarak onlara, kendi boyasõnõ vurmak sözüyle anlatõlmak istenen aşağõdakilerden hangisidir? A) Okurun dünyasõnõ düşünsel ve sanatsal yönden zenginleştirmek B) Bugüne değin yazdõklarõyla yetinmeyip sürekli yenilikler aramak C) Kimi yapõtlardaki eksiklikleri, kendi yapõtlarõnda gidermeye çalõşmak D) Okurlarõn, yapõtlardan daha çok tat almalarõnõ sağlamak E) Başkalarõndan aldõklarõnõ, kişisel ve özgün bir biçime dönüştürmek 4. E) Bugün ortaya konan yapõtlarõn da bir süre sonra eskiyeceğinin unutulmamasõ gerektiğini belirtirdi. I. Yapõtlarõnõ sõk sõk okuduğumuz bir şairin dilini, sözcüklere yüklediği yeni anlamlarõ çabuk kavrayabiliriz. II. Kendilerinden önceki şairlerden etkilenmeyenler, sürekli biçim ve içerik arayõşõ içinde olan şairlerdir. III. Kimi şairler zaman geçtikçe şiirlerinde, hep aynõ düşüncelere ve hayallere yer verirler. IV. Sürekli aynõ düşünceyi işleyen şairlerin şiirlerini anlamak daha kolaydõr. V. Bir süre sonra özgünlüklerini yitirerek kalõplaşan şairler de vardõr. Yukarõdaki numaralanmõş cümlelerin hangileri anlamca birbirine en yakõndõr? A) I. ve II. B) II. ve III. C) II. ve IV. D) III. ve V. E) IV. ve V. 1

4 5. İnsan, bazõ şeyleri söylemeyi seçtiği için değil, onlarõ belli biçimde söylemeyi seçtiği için yazar dõr. Bu cümle aşağõdakilerden hangisine anlamca en yakõndõr? A) İnsanlarõn, düşüncelerini söyleyiş biçimiyle söz dağarcõğõ arasõnda ilişki vardõr. B) Bir yazarõn neyi söylediğinden çok, nasõl söylediği önemlidir. C) İnsanõn, söyleyeceklerini seçerken çok özenli davranmasõ gerekir. D) Bir yazõnõn okuyucu üzerindeki etkisi, onun anlatõm biçimine göre değişir. 8. (I) Bu yapõt, romantik romanõn bütün özelliklerini taşõmaktadõr. (II) Romandaki olaylar bilinçli olarak seçilmemiştir. (III) Romancõ, olaylarõ istediği biçimde geliştirmek için rastlantõlardan büyük ölçüde yararlanmõştõr. (IV) Olaylarõ öyküleyişteki neden-sonuç kopukluğuna karşõn, kişilerin konuşmalarõnõ yansõtmadaki başarõsõ romanõn en güçlü yanlarõndan biridir. (V) Kişiler, kültür düzeylerine uygun biçimde konuşturulmuştur. Bu parçada numaralanmõş cümlelerin hangisinde, sözü edilen yapõtõn hem olumlu hem de olumsuz yönleri bir arada verilmiştir? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. E) Bir yazar, düşüncelerini sõnõrlamadan, özgürce yazmalõdõr. 6. Bir yazarõn çocukluğu, o yazarõn banka hesabõdõr. Bu cümlede öne sürülen görüş aşağõdakilerden hangisidir? A) Yazarõn sanatsal yaratõlarõ, çocukluk anõlarõyla, çocuklukta yaşadõklarõyla beslenir. B) Yazarlarõn çocukluktaki birikimleri, yaşlõlõk döneminde anlam kazanõr. C) Mutlu bir çocukluk dönemi geçirenler sonraki yõllarda yazar olabilir. D) Her yazar çocukluğunda, farkõnda olmadan, yazarlõğa hazõrlõk dönemi yaşamõştõr. 9. (I) Bir öykü ustasõ olarak girdi edebiyat dünyasõna. (II) Öykülerinde de romanlarõnda da hiçbir zaman kolaya kaçmadõ. (III) Bunda, sanata duyduğu sorumluluk kadar okuruna duyduğu saygõnõn da payõ vardõr. (IV) Yapõtlarõnõn hepsinde sanatsal ve kültürel gelişmeyi besleyici öğeler, ayrõca, okuru, düşünmeye yönelten özgür önermeler görülür. (V) Bu usta, biçimsel yeniliklere açõlmaktan hoşlanõr ve bunlarõ dener. (VI) Basmakalõp reçetelerden, alõşõlmõş nedensonuç ilişkileriyle oluşturulan yapay anlatõmlardan kaçõnõr. Bu parçada numaralanmõş cümlelerin hangisinde, II. cümledeki davranõşõn nedeni açõklanmaktadõr? A) I. B) III. C) IV. D) V. E) VI. E) Bir kimsenin yazar olmasõnda ilk adõm, çocukluğunu anlatmasõdõr. 7. (I) Türkçe öğretmenimiz, sõnõfa girdiği ilk gün bize yaşamöyküsünün ne olduğunu anlatõp kendi yaşamöykümüzü yazmamõzõ söylemişti. (II) O zaman, bu çalõşmanõn gerekçesini anlayamamõştõm. (III) Bugün, ben de öğretmen olduktan sonra, düşünüyorum da bu çalõşma, öğretmen ile öğrenci arasõnda kurulabilecek güçlü bir iletişimin başlangõcõ olabilir. (IV) Ayrõca öğrencilerin, kendilerini tanõmalarõnõ sağlayabilir. (V) Keşke tüm öğretmenler bu tür çalõşmalarla öğrencilerini, iç dünyalarõyla hesaplaşmaya yönlendirse, kendilerini tanõma konusunda cesaretlendirse. Bu parçada numaralanmõş cümlelerin hangisinde dilek söz konusudur? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. 10. (I) Eleştirmenler, şiirlerinin kolay kolay anlaşõlmayan, kapalõ bir yapõsõ olduğunu söyler. (II) Oysa onun yaşam serüvenini bir ölçüde biliyorsanõz o şiirler, sizin için hiç de kapalõ bir nitelik taşõmaz. (III) Onlarda toplumsal baskõlar altõnda ezilen insanlarõn sõkõntõlarõnõ, bilinçaltõ dünyalarõnõ bütün yönleriyle bulabilirsiniz. (IV) Bunlarõ yansõtan imgeler, yoğun anlamlar içerir. (V) Bu durum, şiirlerini her okuyuşunuzda onlarõn başka bir yanõnõn ayrõmõna varmanõzõ sağlar. Bu parçada numaralanmõş cümlelerin hangisinden, şiirlerinde, şairin yaşantõsõndan izler bulunduğu anlaşõlmaktadõr? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

5 11. Aşağõdaki yargõlardan hangisi kişisel düşünce içermemektedir? A) Bu kitap, duygularõ etkileyen betimlemelerden uzak, günlük konuşma dilinin inceliklerini içinde barõndõran bir dille yazõldõğõ için her yaştaki okurun beğenisini kazanõyor. B) Yazar, bu kitabõyla engin bir birikimi yapõtlaştõrarak okura farklõ bir dünyanõn kapõlarõnõ açõyor. C) Geçen yõl yitirdiğimiz romancõmõz adõna düzenlenen yarõşmada bu yazar, ilk romanõyla ödül aldõ. D) Bu yazar, gücünü çekici anlatõmõndan ve ilginç olaylardan alan, genellikle şaşõrtõcõ sonuçlarla biten öyküleriyle tanõnmõştõr. 13. Ünlü yazar, söyleşimiz sõrasõnda, Bu cümle aşağõdakilerden hangisiyle tamamlanõrsa, cümlenin öğeleri sõrasõyla özne, zarf tümleci, dolaylõ tümleç, nesne ve yüklemden oluşur? A) son yapõtõnõn ayrõ bir değer taşõdõğõnõ söyledi B) yitirdiğimiz sanatçõlardan söz ederken çok duygulandõ C) topluma yapõtlarõyla õşõk tutmaya çalõştõğõna değindi D) bana bugünlere nasõl geldiğini anlattõ E) sanatçõlarõn örnek alõnmasõ gereken kişiler olduğunu ayrõntõlõ bir biçimde açõkladõ E) Öyküde kahramanõn, güçlüklerle savaşmaktan yõlmayan, üretken ve yaratõcõ bir insan olduğu gösterilmek istenmiş. 14. Aşağõdaki cümlelerin hangisinde yan cümlecik temel cümleciğin belirtili nesnesidir? A) Havalarõn düzelmesini dört gözle bekliyorlarmõş. B) Sonunda, istedikleri gibi güzel ve ucuz bir eve taşõnmõşlar. C) Toplantõ salonunda bir köşeye çekilip uzun uzun konuşmuşlardõ. D) Okullar açõlõnca yine Ankara ya geleceklermiş. 1. (I) Bu zorlu uğraşta, kendimi hiçbir zaman şair olarak görmedim. (II) Bana şair diyenlere de içimden hep gülümsedim. (III) Ben, şiir yazma yolunda tutarlõ olduğunu sandõğõm bir biçimde yürüyen, sõradan bir şairim. (IV) Şiir yazma serüveninde, tüm yeteneğimi ortaya koyarak, ulaştõğõm düzeyi düşürmeden yol alõyorum. (V) Bu tutumum, işimi bir bakõma zorlaştõrdõğõ gibi az şiir yazmama da neden oluyor. Bu parçadaki numaralanmõş cümlelerin hangilerinden, konuşan kişinin alçakgönüllü olduğu anlamõ çõkarõlamaz? A) I. ve II. B) I. ve III. C) II. ve IV. D) III. ve V. E) IV. ve V. E) Tatillerinin bir bölümünü yaylada geçirmeye karar vermişler. 15. Anneleri yaramazlõk yapan çocuklara söylendi. Bu cümlenin yüklemiyle aşağõdaki cümlelerden hangisinin yüklemi arasõnda çatõ yönünden benzerlik vardõr? A) Toplantõda önemli kararlar alõndõ. B) Bayram bu yõl daha coşkulu kutlandõ. C) Okul arkadaşõnõ karşõsõnda görünce çok sevindi. D) Üyelere verilen kartlarõn tümü yenilendi. E) Törende çağdaş ozanlardan şiirler okundu. 3

6 16. İnsanlarõ eğitmeyi amaçlayan bu yazarõn öykü ve romanlar yazarak ulaşmaya çalõştõğõ nokta, çağdaş uygarlõğa uymayan düşünme ve yaşama biçimlerini değiştirmekti. Bu cümleyle ilgili olarak aşağõdaki yargõlardan hangisi yanlõştõr? A) Fiilimsiler kullanõlmõştõr. B) Birden çok sõfat tamlamasõ vardõr. C) Özne, birden çok sözcükten oluşmuştur. 19. Aşağõdaki cümlelerin hangisindeki altõ çizili sözcüğün yazõmõ yanlõştõr? A) Son dönem şairleri bu antolojiye alõnmamõş. B) Voleybolcular otobüslerine bindiler. C) Kardeşi bu filmin yönetmenliğini üstlenmiş. D) Antõrenör bugünkü çalõşmayõ erken bitirdi. E) Bu zürafa hayvanat bahçesine yeni gelmiş. D) Bağlaç kullanõlmõştõr. E) İlgeçlere yer verilmiştir. 0. Aşağõdaki cümlelerin hangisinde bir yazõm yanlõşõ vardõr? 17. (I) Telefonda sesini işitmiştik; ama yüzünü görmemiştik. (II) İşte, karşõmõzdaydõ. (III) Sarõldõk, kucaklaştõk kõrk yõllõk dostlar gibi. (IV) Karac oğlan õn hemşehrisidir o. (V) İyilik ve esenlik dağõtõr Toros insanlarõna, bu gül ile nar ülkesinde, Gülnar da. Bu parçada numaralanmõş cümlelerle ilgili olarak aşağõdaki yargõlardan hangisi yanlõştõr? A) I. devrik cümledir. B) II. ad cümlesidir. A) Arkadaşlarõ, bu kadar sorumsuz davranmasõnõn nedenini bir türlü öğrenemediler. B) Kuşkonmaz, saksõda yetiştirilen, uzun saplõ, ince ve küçük yapraklõ bir süs bitkisidir. C) Tartõşmacõ, öne sürdüğü savõn doğruluğunu kanõtlõyamadõ. D) Panele, üniversite öğrencileriyle öğretim üyeleri katõlmõştõ. E) Aile büyüklerinden öğrenilen el sanatlarõ, yöre halkõnõn geçim kaynağõnõ oluşturuyor. C) III. nün yüklemleri türemiş fiildir. D) IV. yüklem ve özneden oluşmuştur. E) V. nin üç dolaylõ tümleci vardõr. 1. Aşağõdaki cümlelerin hangisinde bir anlatõm bozukluğu vardõr? A) Sanayide gelişmiş ülkelerde, bu tür sorunlar hõzla çözülüyor. 18. Kanlõca deyince akla ilk gelen, yoğurt oluyor ( ) Daha eskiler, kahvesini de biliyor. Şöyle değirmende öğütülen ( ) büyük, kulpsuz fincanlarda sunulan kahve ( ) Sonra, kõyõ boyunca uzanan yalõlar, ille de adõyla anõlan koyu ve canõm korular ( ) Bu parçada ayraçla ( ) belirtilen yerlere, aşağõdakilerin hangisinde verilen noktalama işaretleri sõrasõyla getirilmelidir? A) (...) (,) (.) (.) B) (.) (,) (...) (...) B) Düzenlenen toplantõ ve törenlerde bütün öğrenciler görev alõyor. C) Bu konuda yapõlan açõklamalarõn anlaşõlmayacak bir yanõ bulunmuyor. D) Kurumda çalõşanlarõn başarõsõnõn, bu koşullara bağlõ olduğu düşünülüyor. E) Teknoloji ne kadar artarsa da el emeğinin önemi azalmõyor. C) (:) (;) (...) (.) D) (:) (;) (.) (...) E) (.) (,) (:) (.) 4

7 . Aşağõdaki cümlelerin hangisinde bir anlatõm bozukluğu vardõr? A) Buluştuklarõ zaman sanattan, edebiyattan konuşuyor, kimi sanatçõlarõ eleştiriyorlardõ. B) Ortada, karamsar olmayõ gerektirecek bir durum yoktu. C) Bu kitaplarõ okumak, çocuğun ufkunu genişletiyor, ona farklõ dünyalarõn kapõlarõnõ açõyordu. D) Bu, kendi resimleri için açtõğõ ilk kişisel sergisi olacağõ için çok heyecanlõydõ. E) Çok yorgun olduğu için o akşam erkenden yatmak istedi. 4. Aşağõdaki cümlelerin hangisinde bir anlatõm bozukluğu vardõr? A) Gazetelerde bu tür haberlere hemen her gün rastlanõyor. B) Yazar, yaşadõklarõnõ etkili bir biçimde anlatmakta başarõlõ olamõyor. C) Yemeğini erken yemesi gerektiği halde, hasta bu yasağa uymuyor. D) Bu alandaki çalõşmalarõn hâlâ yeterli bir düzeye ulaşamadõğõ söyleniyor. E) Trafikle ilgili sorunlarõn çözümü için, geniş kapsamlõ bir toplantõ düzenleniyor. 3. Aşağõdaki cümlelerin hangisinde bir anlatõm bozukluğu vardõr? A) Burada, tiyatro salonundan internet kafeye kadar birçok etkinlik bulunuyor. B) Kentteki yaşam, öğretim kurumlarõnõn sayõsõ arttõkça hareketleniyor. C) Öğrencilerin sporla ilgili gereksinimlerinin karşõlanmasõ için girişimlerde bulunuluyor. D) Kütüphaneden yararlanacak öğrencilerin önce kütüphaneye üye olmalarõ gerekiyor. E) Bilimsel araştõrma yapacaklara her türlü olanak sağlanõyor. 5. Hiç kimse ona gerçeği anlatmamõş; onu yalan yanlõş sözlerle oyalamõştõ. Bu cümledeki anlatõm bozukluğu aşağõdaki değişikliklerden hangisiyle giderilebilir? A) gerçeği yerine doğruyu sözcüğü getirilerek B) anlatmamõş tan sonra herkes sözcüğü getirilerek C) anlatmamõş yerine söylememiş sözcüğü getirilerek D) onu sözcüğü atõlarak E) oyalamõştõ yerine kandõrmõştõ sözcüğü getirilerek 5

8 6. Soğuk bir İstanbul sabahõ... Gökyüzünde bulut kaynõyor; yağmur yağdõ yağacak... Biz yola koyuluyoruz. Yarõm saat sürecek yolculuğumuzu, Maltepe nin bildik sokaklarõndan geçerek bir an önce bitirme telaşõndayõz. Sokaklar, işe yetişmek için koşuşanlarla dolu. İnsanlar, raylarõn üzerinden, sağa sola bakarak, hõzlõ adõmlarla geçiyor. Bir banliyö treni Gebze yönüne doğru gürültüyle yol alõyor. Bu parçanõn anlatõmõnda aşağõdakilerden hangisine başvurulmuştur? A) Öyküleme betimleme B) Açõklama betimleme 8. (I) Havasõndan mõ, suyundan mõ, bilmem; ama başkadõr bu yörenin insanlarõ. (II) Sõcacõk yürekler, gülümseyen yüzler, içten yaklaşõmlar... (III) Yardõmsever, konuksever tavõrlar ve yoğun bir insan sevgisi... (IV) Çoğu kişiye zaman kaybõ gibi gelir insanlarla ilgilenmek. (V) Bu insanlarda sonradan öğrenilen değil, içten gelen bir yaşama sevinci vardõr. (VI) Güldüler mi içten gülerler, gözlerinin derinliklerinde yakalarsõnõz tebessümlerini. Bu parçadaki numaralanmõş cümlelerden hangisi düşüncenin akõşõnõ bozmaktadõr? A) II. B) III. C) IV. D) V. E) VI. C) Karşõlaştõrma öyküleme D) Tanõmlama açõklama E) Karşõlaştõrma tanõmlama 7. Geçmişi Hititlere uzanan Ürgüp ün taştan yapõlmõş boz evleri, insanõ masallar dünyasõnõn değişik evrenine götürür. Bomboş bozkõr, uçsuz bucaksõz, yapayalnõz uzar gider bu saman sarõsõ diyarda. Modern heykeller gibi özenle yontulmuştur peribacalarõ ve damlarõnda duman tüten taş evler. Adõ, kaya anlamõna gelen ur ile çok anlamõna gelen köp sözcüklerinin birleşmesinden oluşan Ürgüp, önce peribacalarõ demekse, sonra taşõn güneşle arkadaşlõğõ, rüzgârla dansõ demek. Taş, Ürgüp te öncelikle mesken demek; yalnõzca mağara, kovuk değil, enikonu bir mesken. Bu parçanõn anlatõmõnda aşağõdakilerden hangisine başvurulmamõştõr? A) Ayrõntõlara yer vermeye B) İnsana özgü nitelikleri doğaya aktarmaya C) Düş gücünden yararlanmaya 9. O, okurlarõnõ bilgilendirmekle birlikte onlarõ kendi düşüncelerine göre yönlendirmekten kaçõnan bir eleştirmendir. Ele aldõğõ kitabõn niteliklerini sõralar; fakat onunla ilgili öznel yorumlardan kaçõnõr. Daha doğrusu, yapõtla ilgili kesin bir yargõya varmayõ okuruna bõrakõr. Bu tutum Bu parçanõn son cümlesi, düşüncenin akõşõna göre aşağõdakilerden hangisiyle tamamlanabilir? A) bilinçli bir okur kitlesinin oluşmasõnõ sağlar B) onun, bilgilerine güvenmediğini gösterir C) yazarõn, geniş okur kitlelerince anlaşõlmamasõna neden olur D) okurun, okuma zevkini köreltir E) onun, kişiliğine olan saygõyõ azaltõr D) Öznelliğe E) Tarihsel değerleri örneklerle açõklamaya 6

9 Onlardan hep ağõr, oturaklõ kişiler olmalarõ istenmiştir. Sanki öyle davranõnca saygõn olunacakmõş gibi! Bir çocuk, öğreniminin ancak ilk yõllarõnda gülebilir. Daha büyük sõnõflarda hiç gülebilir mi? Adõ hemen sõrõtõk a çõkar. İş yaşamõnda, müdür memura gülmez; memur vatandaşa gülmez. Neden bu asõk yüzlülük? Nereden kaynaklanõyor bu gülme korkusu? Bu parçanõn başõna, düşüncenin akõşõna göre aşağõdakilerden hangisi getirilebilir? A) Kimileri, beğenilen insanlarõn, az gülen insanlar arasõndan çõktõğõ görüşünü benimser. B) Büyükler, küçükleri eleştirip onlardan kendileri gibi düşünmelerini beklerler. C) Çok gülenlerin, kimi zaman çevresindekileri rahatsõz edebileceklerini düşünmeleri gerekir. D) İnsanlarõmõzõn gülmeye yatkõnlõğõ vardõr; ama buna sürekli engel olunmuştur. 3. Biz genç gazeteciler, her hafta onun evine giderken korkardõk. İçimizden, acaba o hafta gazetede yazdõklarõmõzla gerçek düşüncelerimiz arasõnda bir fark var mõ, diye düşünürdük. Çünkü o, düşünsel dürüstlükle bağdaşmayan yargõlarõ hiç çekinmeden eleştirir; yanlõşlarõmõzõ yüzümüze vururdu. Biz bilirdik ki o bir şeyi kötüledi mi, bunda haklõdõr. Bu parçada sözü edilen kişi aşağõdakilerden hangisiyle nitelendirilebilir? A) Öfkeli, çalõşkan B) Çok okuyan, sõcakkanlõ C) Duygusal, kötümser D) Bilgili, davranõşlarõnda incelik bulunmayan E) Açõk sözlü, doğruluktan ayrõlmayan E) Toplumumuzda, genellikle, ağõrbaşlõ kişiler öne çõkmõştõr. 31. İnsanlarõn beğenileri birbirine uymaz. Belki o kõrmõzõdan hoşlanõyor, siz yeşili seviyorsunuzdur. Belki o, Wagner in müziğini beğeniyor, siz, Mozart õ yeğliyorsunuzdur Gördüklerinden ve dinlediklerinden aldõğõ tat sizinkine uymuyor diye karşõnõzdakini zevksizlikle, kabalõkla suçlamaya hakkõnõz yoktur. Bu parçada boş bõrakõlan yere, düşüncenin akõşõna göre aşağõdakilerden hangisi getirilebilir? A) Kimi zaman beğenilerinizin bağdaştõğõ da olur. B) Öteki sanat dallarõnda da böyledir bu. C) Öyleyse nelerden hoşlandõğõnõzõ bilmeniz gerekir. D) Çünkü, insanlarõn beğenileriyle davranõşlarõ arasõnda ilişki vardõr. E) Değerlendirmeleri belirli ölçütlere göre yapmak gerekir. 33. Onunla ilgili olarak şunlarõ söyleyebilirim: Sözcüğün gerçek anlamõyla çağdaş bir insandõ. On beş yõllõk çok yakõn düşünce ve çalõşma arkadaşlõğõmõz boyunca, onun, özel yaşamõnda da iş yaşamõnda da derin bir sorumluluk duygusuyla hareket ettiğini gözledim. Bu duygu, yediği ekmekten, içtiği sudan, konuştuğu kimselere, yaşadõğõ topluma kadar, sahip olduğu her şeyin karşõlõğõnõ verme duygusudur. Bu parçaya dayanarak, sözü edilen kişiyle ilgili aşağõdaki yargõlardan hangisine varõlabilir? A) Çevresindekilerle ilişkilerini aynõ düzeyde tutmayõ başarõr. B) Başkalarõnõn da kendisi gibi olmasõnõ ister. C) Sahip olduklarõnõ gerçekten hak edebilmiş olmayõ önemser. D) Elindekilerle yetinip mutlu olur. E) Yaşamõnõ, kimseden yardõm görmeden sürdürür. 7

10 34. Dil devrimimiz, Cumhuriyetten çok önce başlamõş; ancak gerçek başarõsõnõ, Cumhuriyet dönemi yazar ve bilim adamlarõnõn çalõşmalarõyla göstermiştir. Yabancõ sözcük ve kurallardan hõzla kurtulan Türkçemiz, yeni sözcüklerle hem gelişmiş hem zenginleşmiştir. Türkçemizin çeşitli olanaklarõndan yararlanõlarak dile kazandõrõlan bu yeni sözcük ve terimler aracõlõğõyla, bilimsel bulgu ve bilgiler toplumun bütün kesimlerince, büyük ölçüde benimsenmiştir. Bu yolla, insanõmõzõn düşünme ve aklõnõ kullanma gücü geliştirilmiştir. Bu parçada dil devrimiyle ilgili olarak aşağõdakilerden hangisi vurgulanmaktadõr? A) Halkõn aydõnlanmasõnõ sağladõğõ B) Bilim ve sanatõ geliştirdiği C) Çok eski bir geçmişi olduğu D) Gerçekleşmesinde değişik yollara başvurulduğu 36. Ünlü yazar, genç yazara mektubunda şöyle diyordu: Doğa betimlemelerinizde gerçek sanatçõlara özgü bir çaba içindesiniz. Ancak deniz derin derin nefes alõrken, ağaçlar hiç durmadan mõrõldanõrken türünden betimlemeleriniz, anlatõmõ basmakalõplaştõrõyor; bazen de anlaşõlmaz durumlara sokuyor. Unutmamak gerekir ki, doğa betimlemelerinde güzellik, Güneş battõ., Yağmur başladõ. gibi cümlelerle elde edilir. Bu parçaya göre, ünlü yazar genç yazara aşağõdakilerden hangisini önermektedir? A) Ayrõntõlarõ seçmede gözlemlerden yararlanmasõnõ B) Birbirini çağrõştõran sözcükleri kullanmasõnõ C) Anlatõmda yalõnlõğa özen göstermesini D) Varlõklarõ eylem içinde vermesini E) Değişik anlatõm biçimlerine yönelmesini E) Okur yazar sayõsõnõ artõrdõğõ 35. Bir yazarõ, içinde yaşadõğõ zaman gibi, mekân õn da etkilediğine inanõyorum. Yazar, bu öğelerin ikisini de kendi merceğinden geçirdikten sonra yapõtõna yansõtõr. Ayrõca, yazarõn yetişmesi, var olmasõ, yalnõzca içinde yaşadõğõ toplumla, coğrafyayla, kültürle ilgili bir sorun da değil. Yazarõn, özellikle, okuyarak açõldõğõ dünyalarõn etkisiyle biçimlenmesi söz konusudur. Bu sözler aşağõdaki sorulardan hangisine karşõlõk söylenmiş olabilir? A) Yazarlar yapõtlarõnõ oluştururken nelerin etkisinde kalmaktan kaçõnmalõdõr? B) Yazarõn bir toplumdan etkilenmesi için, o toplumda hangi nitelikler bulunmalõdõr? C) Okurlar, yazarlarõn, yapõtlarõnda yaşadõklarõ çevreyi yansõtmalarõnõ beklerler mi? D) Kimi kentlerin, o kentte yaşayan yazarlarõ etkilediği görüşünü nasõl değerlendiriyorsunuz? E) Yazarlarõn, yaşadõklarõnõ yazmasõ, onlarõ başarõya götürür mü? 37. Romanda, uzun süre yurdundan ayrõ kalmõş iki kişinin geri dönüşü anlatõlõr. İkisi de geri döndüklerinde vatanlarõna yabancõlaşmõştõr. Çocukluklarõna, gençliklerine ait anõlar, zaman içinde belleklerinde korunmadõğõ için yok olmuştur. Tekrar kavuşulan resimler, günlükler, evler, sokaklar da anlamlarõnõ çoktan yitirmiştir. Çünkü, bambaşka bir yerde yaşam sürerken, anõlarõ çağrõştõran mekânlardan uzakta bellek beslenmez, dolayõsõyla boşalõr. Belleği canlõ tutan, karşõlõklõ ilişkilerle bu anõlarõn tazelenmesidir. Bu parçada asõl anlatõlmak istenen aşağõdakilerden hangisidir? A) Geçmişte yaşananlarõn canlõ kalmasõ, onlarõn aynõ ortamda anõmsanmasõna, paylaşõlmasõna bağlõdõr. B) Memleketinden yõllarca ayrõ kalmõş kişiler, geri geldiklerinde çevrelerine uymakta sõkõntõ çekerler. C) Koşullar değiştikçe eski izlenimlerin yerini yenileri alõr. D) Olaylarõn insanlar üzerinde yaratacağõ etki ortamdan ortama değişir. E) Üzerinden zaman geçtikçe eski yaşantõlar unutulur. 8

11 38. Bir romanõ elime alõp okumaya başladõğõmda kendimi okyanusta kaybolmuş küçük bir balõk gibi hissederim. Neredeyim? Nereye sürükleniyorum? Biraz şaşkõnlõk, biraz kaybolmuşlukla sözcüklerin arasõnda bir şeyler bulmaya çalõşõrõm. Sonra, bir anda kendimi, yazarõn oltasõna takõlmõş bulurum ve roman çok iyiyse bittiğinde hâlâ oltadayõmdõr. Aksi halde, bir yerlerde oltadan kurtulmuş, zihnim dağõlmõş, nerede olduğumu unutmuş, dolanmaya başlamõşõmdõr. Bu parçaya dayanarak, aşağõdaki genellemelerden hangisine varõlabilir? A) Romanlar, okuyucularõ gerçek yaşamdan uzaklaştõrõr. B) Okurlarõn bir romanõ sonuna değin anlayarak okumasõ, o romanõn değerini ve etki gücünü gösterir. C) Her romanõn kendine özgü bir okuyucu kitlesi vardõr. D) Okuru şaşõrtan romanlar, anlatõm gücü üstün olanlardõr. E) Güçlü romanlar, okurlarõn duygu ve düşünce dünyasõnõ biçimlendirir. 40. Tarihçilere göre, günümüzden binlerce yõl önce Anadolu da, Çatalhöyük te insanlõk tarihinin en eski uygarlõklarõndan biri yaratõlmõştõr. Bu uygarlõğõ yaratanlar, tarihin ilk çiftçileri sayõlmaktadõr. Bu insanlar, tarõmla uğraşmayõ, evcilleştirdikleri hayvanlarla, yetiştirdikleri bitkilerle beslenmeyi öğrendiler. Bugünkü aile ve kent düzenini dünyada ilk kez onlar kurdular. Daha sonra Kibele ve Artemis adlarõnõ alacak olan ana tanrõça ve bereket tanrõçasõna tapõnma ilk kez burada ortaya çõktõ. Tarihte ilk kez, evlerini sanat eseri sayõlacak güzellikte duvar resimleriyle, kabartmalarla onlar süslediler. Bu parçaya göre, Çatalhöyük teki uygarlõğõ yaratanlar için aşağõdakilerden hangisi söylenemez? A) Kimi dinsel inançlara öncülük etmişlerdir. B) Toprağõ işlemede, kendilerinden sonraki topluluklara örnek olmuşlardõr. C) Toplumsal yaşamõn gerektirdiği kurumlarõ oluşturmuşlardõr. D) Anadolu tarihi onlarla başlamõştõr. E) Ev içi düzenlemelere estetik boyutlar katmõşlardõr. 39. Kitaplarla tanõştõktan sonra yaşamõm anlam kazandõ, diyebilirim. İnsanlarla iletişimim çok değişti; konuşurken, yazarken, okurken, düşünürken neredeyse hiçbir sorun yaşamõyorum. Dünyaya daha geniş bir pencereden bakmayõ öğrendim. Kendimi çok daha rahat anlatabiliyorum. Keşke herkes zamanõnõ nasõl değerlendireceği üzerinde düşünse ve bunun bir kõsmõnõ okumaya ayõrsa. Böylece insanlarda kendini bir başkasõnõn yerine koyma duygusu gelişir ve bireyler birbirleriyle daha rahat iletişim kurabilir. Bu parçada okumayla ilgili olarak aşağõdakilerden hangisine değinilmemiştir? A) Zamanõn bilinçli kullanõlmasõyla bağlantõlõ olduğuna B) Bireylerin, olaylarõ algõlayõş biçimini değiştirdiğine C) İnsanlarõn birbirlerini anlamasõnõ kolaylaştõrdõğõna 41. O, evrensel değerleri, toplumcu şiirin potasõnda eriten şairlerimizden biridir. İnsanõ ilgilendiren her olaya, her yaşantõya şiirlerinde yer vermiştir. Bu nedenle anõlar, geziler, güncel haberler, duyarlõ bir gözlemin açtõğõ yolda, şiirinin içine akar. Bu parçada sözü edilen şairle ilgili olarak aşağõdakilerden hangisi söylenemez? A) Şiirlerinde konu çeşitliliği görülür. B) Dünyaca tanõnmõş bir sanatçõ olmayõ amaçlar. C) Bireysellikten uzak bir tutum takõnõr. D) Olaylarõ ve durumlarõ dikkatle inceler. E) Tüm insanlõğõ kucaklamayõ amaçlayan şiirler yazar. D) Kişilerin, kendilerini tanõmalarõna olanak sağladõğõna E) İnsanlara, başkalarõnõ yönlendirme gücü kazandõrdõğõna 9

12 4. Yazmak, biraz da bencilliktir. Kendini kanõtlama, kendini doyurma biçimidir. Yoksa, okunacak bunca güzel kitap varken yazmak, benim için, belki de budalalõk. Buna karşõn yazmaktan geri kalmadõm. Kendi iç çelişkilerimi, insanlar arasõndaki çelişkileri yakalayõp anlattõm. Öykülerimde, içimdeki hüznü değil, ince esprileri ve ironiyi yansõtmaya çalõştõm. Aşağõdakilerden hangisi bu sözleri söyleyen sanatçõnõn bir özelliği değildir? A) Özeleştiri yapabilme B) Güldürmeye yatkõnlõğõ olma C) Yazarlõğõn, bir tür kendini düşünme olduğuna inanma D) Yapõtlarõnõ başkalarõnõnkinden değersiz bulma E) Gerçek duygularõnõ yansõtmakta zorlanma 44. Bu eleştirmenimiz, tiyatro yapõtlarõna ilişkin hemen bütün eleştirilerinde, yer yer bilgi vererek izleyicilerin eğitilmesine katkõda bulunmakta, onlarda bir bakõş açõsõ geliştirmeye çalõşmaktadõr. Bu arada, yapõtõ eleştirmekten kaçõnmamakta, düşündüklerini, bir yolunu bularak mutlaka söylemektedir. Daha çok, tiyatro sanatçõlarõna yöneltilen bu eleştiriler, kimi zaman dolaylõ olmakta, satõr aralarõnda kalabilmektedir. Öyle de olsa, bir taşla iki kuş vurulmakta; hem sanatçõlarõn dikkati çekilmekte hem de seyircinin oyunu algõlamasõna kõlavuzluk edilmektedir. Bunun yanõ sõra, seyircilerin tiyatrodan kaçmasõ önlenmekte, dahasõ sayõsõnõn artmasõ sağlanmaktadõr. Aşağõdakilerden hangisi, bu parçada sözü edilen sanatçõnõn eleştirileriyle sağladõğõ yararlardan biri değildir? A) İzleyiciye oyunu belli açõlardan inceleyebilme gücü kazandõrma B) Sanatçõlarõ, üstü kapalõ eleştirilerle uyarma C) Oyunun anlaşõlmasõna yardõmcõ olma D) Yaptõğõ yorumlarla tiyatroya yeni bir yön verme E) İzleyicinin tiyatroya ilgi duymasõnõ sağlama 43. Yazar, Hamlet çevirisinin sonundaki notta, tüm Shakespeare çevirileri için ortak olabilecek düşüncelerinden söz etmiş. Çeviri yapmanõn okumaktan, dinlemekten, seyretmekten çok daha zor olduğunu belirtmiş. Ayrõca bunun, metnin tadõna gerçek anlamda varmayõ sağladõğõnõ söylemiş. Hamlet i çevirmek için gecesini gündüzüne katarak aylarca çalõştõğõnõ belirtip şunu eklemiş: Kim bilir ne hale getirmişimdir istemeden Hamlet i? Yapõtlarõ kuşa çevirmek, biraz da çevirmenliğin şanõndan değil midir? Ne var ki kuşa çevirdiğimiz bu yapõtlar, bizim taktõğõmõz bücür kanatlarla da uçabiliyor ne hikmetse. Bu, soluklarõnõn rüzgârõyla oluyor belki de. Bu parçada aşağõdakilerden hangisine değinilmemiştir? A) Çeviri yapõtlarda, okurun, aradõğõ tadõ bulamadõğõna B) Çeviri yaparken yazarõn, yapõttaki güzellikleri gördüğüne C) Bir yapõtõ başka bir dile çevirmenin çok güç bir iş olduğuna D) Çeviride, yapõtlarõn kimi özelliklerinin aktarõlamadõğõna E) Hamlet i çevirmenin çok zaman isteyen bir iş olduğuna 45. Ünlü yazarõmõzla Türk sanat yaşamõ üzerine konuştuk. Bize, hayatõnõ kalemiyle kazandõğõndan söz etti. Yalnõzca halkõn kendisini anladõğõnõ, kimi aydõnlarõn kendisini hâlâ ciddiye almadõğõnõ yana yakõla anlattõ. Bu arada, radyoda skeçler yayõmlayacak kişilerin, kendisinden de komik diyaloglar istediğini söyledi. Bize bugün aklõmda kalmayan; ama o zaman üzerimizde kötü bir etki bõrakan mektubu okudu. Her satõrõnõ okurken sinirleniyor: Adamlara bakõn, beni soytarõ sanõyorlar, insanda biraz anlayõş olmalõ! diyerek öfkesini yansõtõyordu. Bu parçadan söz konusu romancõyla ilgili olarak aşağõdaki yargõlarõn hangisine varõlamaz? A) Belli bir kesimin davranõşlarõndan rahatsõzlõk duymaktadõr. B) Yalnõzca insanlarõ güldürmek amacõyla yazmayõ, kendisine yakõştõramamaktadõr. C) Tiyatroyu bir tür olarak önemli bulmamaktadõr. D) Kültürlü kimi okurlar, kendisine gereken değeri vermemektedir. E) Sanatsal çalõşmalarõyla geçimini sağlamaktadõr. 10

13 46. Mezopotamya da Sus ta bulunan, taranmõş üçgen, taranmõş baklava dilimli motifler ve çizgiler içeren seramik çanaklara Aşkabat yakõnlarõnda Anav yöresinde de rastlanmõştõr. Bu bilgiye dayanarak, I. Buluntular, insanlõk tarihiyle ilgili bilgilere ulaşõlmasõnõ sağlamõştõr. II. Seramik sanatõ, farklõ yerleşim yerlerinde aynõ zamanda başlamõştõr. III. İnsanlar seramiği gereksinimlerini karşõlamada kullanmõştõr. yargõlarõndan hangilerine ulaşõlabilir? A) Yalnõz I B) Yalnõz II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 49. I. Balkanlarda Panslavizm hareketlerinin başlamasõ II. Sömürgecilik hareketlerinin hõzlanmasõ III. Yeniçeri Ocağõ nõn kaldõrõlmasõ gelişmelerinden hangilerinin, Osmanlõ Devleti ni olumsuz etkilediği savunulabilir? A) Yalnõz I B) Yalnõz II C) Yalnõz III D) I ve II E) II ve III 50. Osmanlõ Devleti nde, 47. Büyük Selçuklular Dönemi nde, I. Selçuklu sultanlarõnõn halife sanõnõ almamasõ II. Yönetici sayõsõnõn artõrõlmasõna gerek duyulmasõ III. Yetenekli öğrencilerin okutulmasõnõn ve topluma kazandõrõlmasõnõn amaçlanmasõ durumlarõndan hangilerinin, Selçuklu sultanlarõnõn medreselerin kurulup yaygõnlaştõrõlmasõna önem vermelerinde etkili olduğu savunulabilir? A) Yalnõz I B) Yalnõz II C) Yalnõz III I. Şehzadelerin, devlet yönetiminde deneyim kazanmalarõ için sancaklara gönderilmesi II. Padişah IV. Mehmet in ayaklanan sipahiler ve yeniçerilerin isteklerini yerine getirmesi III. Avusturya ve İran savaşlarõnõn uzamasõ gelişmelerinden hangilerinin halkõn devlete olan güveninin sarsõlmasõna yol açtõğõ savunulabilir? A) Yalnõz I B) Yalnõz II C) Yalnõz III D) I ve II E) II ve III D) I ve III E) II ve III 48. İslam Devleti nin başkenti önce Medine, Ali zamanõnda ise Kûfe idi. Emeviler başkenti Şam a taşõmõş, Abbasiler Bağdat õ kurarak başkent yapmõşlardõ. Yalnõz bu bilgiye dayanarak, İslam Devleti yle ilgili olarak aşağõdakilerden hangisi söylenebilir? A) Egemen güç değiştikçe yönetim merkezinin de değiştiği B) Güçlü bir merkezi otoriteye dayandõğõ C) Siyasi yönden, zamanõnõn en güçlü devleti olduğu D) Kültürel etkileşim sağlanmak istendiği 51. Osmanlõ Devleti nde kuruluşundan XVII. yüzyõla kadar geçen 300 yõllõk süre içinde yalnõzca elli beş sadrazam işbaşõna geçtiği halde, XVII. yüzyõlda altmõş bir kişi sadrazam olmuştur. XVII. yüzyõldaki bu duruma aşağõdakilerden hangisinin neden olduğu savunulamaz? A) İç huzursuzluğun yaygõnlaşmasõ B) Devlet adamlarõnõn yetiştiği okul olan Enderun un önemini korumasõ C) Taht değişikliklerinin daha sõk olmasõ D) Sadrazamlarõn yetersiz görülmesi E) Devlet işlerinde, padişah annelerinin de padişah kadar etkili olmasõ E) Milliyetçilik duygularõnõn güçlü olduğu 11

14 5. Osmanlõ Devleti nde XVIII. yüzyõldan itibaren görülen aşağõdaki gelişmelerden hangisi, Avrupa devletleriyle diplomatik ilişkilere eskisinden daha fazla önem verildiğinin en güçlü göstergesidir? A) Padişah Abdülaziz in Avrupa ya gezi amacõyla gitmesi B) Avrupa ya öğrenci gönderilmesi C) Avrupa da, devamlõ elçiliklerin kurulmasõ D) Avrupa dan askeri ve teknik alanlarda uzman getirilmesi E) Türk matbaasõnõn açõlmasõ 54. Osmanlõ Devleti ile ilgili olarak, aşağõdakilerin hangisinde I. de verilenin II. ye ortam hazõrladõğõ savunulamaz? I. II. A) Padişahlõğõn Osmanlõ Meşrutiyetin ilan hanedanõna ait olmasõ edilmesi B) Merkezi otoritenin Toprak yönetiminin zayõflamasõ bozulmasõ C) Milliyetçilik hareketle- Sõnõrlarõn daralmasõ rinin yaygõnlaşmasõ D) Savaşlarõn uzun Maliyenin bozulmasõ sürmesi E) Ayarõ bozuk akçeyle Yeniçerilerin maaş ödenmesi ayaklanmasõ 53. Sovyet Rusya, Çarlõk Rusyasõ nõn Berlin Antlaşmasõ yla Osmanlõ Devleti nden aldõğõ yerleri, I. Dünya Savaşõ ndan çekildiğini belirten Brest - Litovsk Antlaşmasõ yla Osmanlõ Devleti ne iade etmiş; ancak Anlaşma Devletleri bu kararõ geçersiz saymõştõr. Bu durum aşağõdakilerden hangisinin göstergesidir? A) Bağõmsõz devlet sayõsõnõn arttõğõnõn B) Sovyet Rusya nõn diğer devletlerle ilişkilerinin Çarlõk Rusyasõ nõnkinden farklõ olduğunun C) Anlaşma Devletleri arasõnda görüş ayrõlõğõ olduğunun D) Osmanlõ Devleti nin Avrupa devletler hukukundan yararlandõğõnõn E) I. Dünya Savaşõ öncesinde kurulan ittifaklarõn aynen devam ettiğinin 55. I. Yöre halkõnõn ve milis güçlerinin Urfa yõ Fransõzlara karşõ başarõyla savunmasõ II. İstanbul un resmen işgal edilmesi ve Mebuslar Meclisi nin dağõtõlmasõ III. İstanbul Hükümeti nin Amasya Protokolleriyle Kuvayi Milliye yi tanõmasõ gelişmelerinden hangilerinin ülkede birlik ve beraberliği güçlendirip Ulusal Kurtuluş Savaşõ na katõlõmõ artõrdõğõ savunulabilir? A) Yalnõz I B) Yalnõz II C) Yalnõz III D) II ve III E) I, II ve III 1

15 56. İlk TBMM nin I. İstiklal Marşõ nõ kabul etmesi II. Bazõ vergileri artõrmasõ III. Misak-õ Milli yi ilke edinmesi durumlarõndan hangileri ulusalcõ niteliğine kanõt sayõlabilir? A) Yalnõz I B) Yalnõz II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 59. Yeni Türk Devleti nde, I. Saltanatõn kaldõrõlmasõ II. Türk parasõnõ koruma ile ilgili kanun çõkarõlmasõ III. Mahkemelerde tanõklõkta kadõn - erkek eşitliğinin sağlanmasõ gelişmeleri laiklik, cumhuriyetçilik ve milliyetçilik ilkeleriyle ilişki bakõmõndan aşağõdakilerin hangisinde doğru olarak gruplanmõştõr? Laiklik Cumhuriyetçilik Milliyetçilik A) I II III B) III I II C) II III I Ocak 191 tarihinde kabul edilen Teşkilat-õ Esasiye Kanunu nda TBMM üyelerinin her biri, yalnõz kendisini seçen ilin milletvekili olmayõp bütün milletin vekilidir. maddesi yer almaktadõr. D) III II I E) I III II Bu madde ile, I. Milletvekili seçiminde oylarõn sayõmõnõ kolaylaştõrma II. Birlik ve beraberliği sağlama III. Ulus egemenliğini pekiştirme hedeflerinden hangilerine ulaşõlmak istendiği savunulabilir? A) Yalnõz I B) Yalnõz II C) Yalnõz III D) I ve II E) II ve III 58. Sovyet Rusya, Kurtuluş Savaşõ nda Afganistan ve Kafkas Cumhuriyetleri ile Türkiye arasõnda paktlar oluşturma yönünde girişimlerde bulunmuştur. Bu girişimler sonucunda bazõ antlaşmalar imzalanmõştõr. Sovyet Rusya nõn bu tutumu, aşağõdakilerden hangisinin bir göstergesidir? A) Uluslararasõ ilişkilerde etkili olmak istediğinin B) Rus halkõnõn tam desteğini aldõğõnõn C) Türkiye yi tanõyan devlet sayõsõnõ sõnõrlamaya çalõştõğõnõn D) Müslüman ülkeler üzerinde nüfuzunun azaldõğõnõn 60. Atatürk, Osmanlõ İmparatorluğu nun çöküşü, batõya karşõ elde ettiği zaferlerden çok mağrur olarak kendisini Avrupa milletlerine bağlayan ilişkileri kestiği gün başlamõştõr. Bu bir hata idi; bunu tekrar etmeyeceğiz. demiştir. Atatürk ün bu sözleri Osmanlõ Devleti nin, I. Diğer devletlerdeki gelişmelere uzun süre kayõtsõz kalma II. Yalnõz askeri başarõlarla yetinme III. Kendini diğer devletlerden üstün görme politikalarõndan hangilerini hata olarak kabul ettiğinin bir göstergesidir? A) Yalnõz I B) Yalnõz II C) Yalnõz III D) I ve II E) I, II ve III E) Anlaşma Devletleri ile yakõnlaşmak istediğinin 13

16 61. Yeni Türk Devleti nde, I. İthal edilen mallarõn gümrük vergilerinin artõrõlmasõ II. Üretimde kalitenin korunmasõyla ilgili kanun çõkarõlmasõ III. Bir kõsmõ ticaretle uğraşan Rumlarõn mübadele ile Yunanistan a gönderilmesi uygulamalarõndan hangilerinin, Türk mallarõnõn iç pazarlarda sürümünü artõrdõğõ savunulabilir? A) Yalnõz I B) Yalnõz II C) Yalnõz III D) I ve II E) II ve III 63. Atatürk, Harp zorunlu ve yaşamsal olmalõ... Millet yaşamõ tehlikeye uğramadõkça, harp cinayettir. demiştir. Atatürk bu sözüyle, I. Sivil savunma örgütlerinin yaygõnlaştõrõlmasõ II. Barõşõn korunmasõ III. Milletin, kendisini savunma hakkõnõn olmasõ durumlarõndan hangilerinin önemini vurgulamaktadõr? A) Yalnõz I B) Yalnõz II C) Yalnõz III D) I ve II E) II ve III 6. İsmet İnönü Lozan Konferansõ nõn açõlõşõnda söz alarak, Çok õstõrap çektik, çok kan akõttõk. Bütün medeni milletler gibi hürriyet ve istiklal istiyoruz. demiştir. İsmet İnönü nün bu sözü, I. Öteki milletlerle eşit olmayõ isteme II. Düşüncelerini açõklamaktan çekinme III. Milletini yüceltme yönündeki tutumlardan hangilerini benimsediğinin göstergesi olabilir? 64. Bir savaş sõrasõnda, I. Savaşa katõlan devlet sayõsõnõn artmasõ II. Barõş görüşmelerinin başlatõlmasõ III. Kimyasal ve biyolojik silahlarõn kullanõlmasõndan çekinilmesi durumlarõndan hangileri, savaş alanõnõn genişlediğinin ve yeni cephelerin açõldõğõnõn göstergesi sayõlabilir? A) Yalnõz I B) Yalnõz II C) Yalnõz III D) I ve II E) II ve III A) Yalnõz I B) Yalnõz II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 14

17 I II Şekilde coğrafi koordinatlarõ gösterilen I ve II numaralõ bölgelerle ilgili aşağõdaki yargõlardan hangisi yanlõştõr? A) Gerçek yüzölçümleri birbirine eşittir. B) Oğlak Dönencesi ile ekvator arasõnda yer alõrlar. C) İkisinin de doğusu ile batõsõ arasõnda zaman farkõ 0 dakikadõr. D) Başlangõç meridyeninin batõsõnda yer alõrlar. E) İkisine de güneş õşõnlarõ yõlda iki kez dik gelir. 67. Bir haritada yer alan I. bir yolun eğimi, II. bir ilin izdüşümsel alanõ, III. bir akarsuyun uzunluğu niceliklerinden hangileri haritanõn ölçeğinden yararlanõlarak hesaplanabilir? A) Yalnõz I B) Yalnõz II C) Yalnõz III D) I ve II E) II ve III 66. Aşağõdakilerden hangisinde enlemin etkili olduğu savunulamaz? A) İç Anadolu Bölgesi nde kuzey sektörlü rüzgârlarõn sõcaklõğõ düşürmesi B) Antalya da deniz turizmi mevsiminin Samsun dakinden önce başlamasõ C) Ege Bölgesi nden İç Anadolu Bölgesi ne doğru sõcaklõğõn düşmesi D) Akdeniz Bölgesi nden Marmara Bölgesi ne doğru maki üst sõnõrõnõn alçalmasõ E) Yaz mevsiminde, Karadeniz Bölgesi nde gündüz sürelerinin Akdeniz Bölgesi ndekinden uzun olmasõ 68. Yeryüzünden yükseldikçe, sõcaklõk her 100 metrede 0,5 ºC azalõr. Deniz seviyesine indirgenmiş sõcaklõklar bu ilkeden yararlanõlarak hesaplanõr. Aşağõdaki tabloda, beş merkezin aynõ gün ve saatteki gerçek sõcaklõklarõ ile deniz seviyesine indirgenmiş sõcaklõklarõ verilmiştir. Merkez Gerçek sõcaklõk (ºC) İndirgenmiş sõcaklõk (ºC) I II -5 5 III 0 8 IV 5 1 V 6 1 Tablodaki bilgilere göre, bu merkezlerden hangisinin yükseltisi en fazladõr? A) I B) II C) III D) IV E) V 15

18 69. Afrika Kõtasõ nõn hem kuzeyinde hem de güneyinde, Akdeniz iklimi görülen yerlerin olmasõ aşağõdakilerden hangisine bağlanabilir? A) Ortalama yükseltisinin fazla olmasõna B) Her iki yarõmkürede, orta kuşakta topraklarõnõn bulunmasõna C) Akarsu havzalarõnõn geniş olmasõna D) Okyanus kõyõlarõnda hem sõcak hem de soğuk su akõntõlarõnõn etkili olmasõna E) Kõyõlarõnda girinti ve çõkõntõlarõn az olmasõna 71. Günlük sõcaklõk farkõnõn fazlalõğõ ve donma - çözülme olaylarõnõn sõklõğõ mekanik çözülmeyi hõzlandõrõr. Buna göre, aşağõdaki yerlerin hangisinde mekanik çözülmenin en az olmasõ beklenir? A) Ekvatoral ormanlar B) Çöller C) Kutup altõ bölgeler D) Dağlarõn yüksek kesimleri E) Orta kuşak karalarõnõn iç kesimleri 70. Yeryüzünde, genel hava dolaşõmõnõn yanõ sõra, yerel basõnç koşullarõndaki değişmelere bağlõ olarak gün içinde kara ile deniz, dağ ile vadi arasõnda yerel rüzgârlar da eser. Buna göre, yerel rüzgârlarla ilgili olarak aşağõdakilerden hangisi söylenemez? A) Esiş sürelerinin genellikle kõsa olduğu B) Etki alanlarõnõn dar olduğu C) Gün içerisinde esiş yönlerinin değişebileceği D) Gün içerisinde sõcaklõk değişikliğine yol açtõklarõ E) İklim özelliklerinin oluşmasõnda ana etken olduklarõ 7. Bir akarsuyun ağzõnda delta bulunmasõ, bu akarsuyla ilgili olarak aşağõdakilerden hangisinin göstergesi olamaz? A) Su toplama havzasõnda erozyonun şiddetli olduğunun B) Yatağõ boyunca, çözünebilen kayaçlarõn yaygõn olduğunun C) Denize döküldüğü yerde akõntõlarõn zayõf olduğunun D) Denize döküldüğü yerde deniz derinliğinin az olduğunun E) Taşõma gücünün fazla olduğunun 16

19 73. Bir ülkenin birbirini izleyen yõllardaki kõrsal ve kentsel nüfusunu gösteren bir grafiğe bakõlarak, bu ülkenin nüfusuyla ilgili aşağõdaki bilgilerden hangisine ulaşõlamaz? A) Kõrsal nüfusun kentsel nüfusa oranõ B) Verilen yõllarda, kentsel nüfusun artõp artmadõğõ C) Verilen yõllarda, kõrsal nüfustaki değişme hõzõ D) Verilen yõllarda, kõrsal nüfusta dalgalanma olup olmadõğõ E) Kentsel nüfusta, kõrsal kesimden gelen göçün payõ 75. Herhangi bir bölgede tarõm ve hayvancõlõkla geçinen nüfusun o bölgedeki tarõm alanlarõnõn yüzölçümüne bölünmesiyle elde edilen nüfus yoğunluğuna tarõmsal nüfus yoğunluğu denir. I II III Buna göre, yukarõdaki haritada numaralanmõş yerlerin hangisinde tarõm alanlarõ dar; ancak tarõmsal nüfus yoğunluğu fazladõr? IV V A) I B) II C) III D) IV E) V 74. GÖZLEM: Dağlarda yükseklik arttõkça sõcaklõk ve nem miktarõ azalõr. SONUÇ: Dağlarõn yüksek kesimlerinde, yaşam koşullarõ alçak kesimlerdekine göre daha elverişsizdir. 76. Türkiye de tarõmda görülen aşağõdaki gelişmelerden hangisi, sulanabilen alanlarõn genişletilmesine bağlõ değildir? A) Ürüne uygun gübre kullanõmõnõn yaygõnlaşmasõ I IV V B) Birim alandan elde edilen ürün miktarõnõn artmasõ C) Yõlda birden fazla ürün alõnan tarõm alanlarõnõn genişlemesi II III D) Nadasa ayrõlan topraklarõn azalmasõ E) Sebze ve endüstri bitkileri üretiminin yaygõnlaşmasõ Haritada gösterilen dağlar üzerinde numaralanmõş yerlerin hangisinde yaşam koşullarõ, yukarõdaki sonuç yargõsõnõn aksine, 000 metre dolayõnda, çevresindeki daha düşük yükseltilerdekine göre daha elverişlidir? A) I B) II C) III D) IV E) V 17

20 77. Aşağõdaki grafikte Türkiye de yõllarõ arasõnda üretilen buğday, arpa ve mõsõr miktarlarõ gösterilmiştir. 79. Her tür ulaşõm olanağõ bulunan bir ülkede demir cevheri, kömür gibi madenlerin dõşalõm ve dõşsatõmõnda yararlanõlan, Bin ton Buğday Arpa Mõsõr I. demiryolu, II. karayolu, III. denizyolu taşõmacõlõklarõ, aşağõdakilerin hangisinde taşõma maliyeti en yüksek olandan en düşük olana doğru sõralanmõştõr? A) I, II, III B) I, III, II C) II, I, III D) II, III, I E) III, I, II Aşağõdakilerden hangisi bu grafikten ulaşõlabilecek bilgilerden biri değildir? A) Verilen yõllardaki toplam mõsõr üretimi, bir yõllõk buğday üretiminden azdõr. B) Üç ürünün de en fazla üretildiği yõl 1993 tür. C) Her yõl, buğday üretimi arpa üretiminin iki katõndan fazladõr. D) Birim alanda en fazla üretim buğdaydan elde edilmektedir. E) Her yõl, arpa ve mõsõr üretimlerinin toplamõ buğday üretiminden azdõr. 78. Aşağõdaki tabloda Türkiye de yõllarõ arasõnda dört hayvan türündeki hayvan sayõlarõ (bin adet) verilmiştir Sõğõr Manda Koyun Keçi Yalnõzca tablodaki bilgilere dayanarak aşağõdaki yargõlardan hangisine ulaşõlabilir? 80. Türkiye nin dõşalõmõnõn giderek büyümesine karşõn, dõşsatõmõ istenilen düzeye henüz ulaşamamõştõr. Dõş ticaretin sürekli açõk vermesinde aşağõdakilerden hangisinin etkili olduğu savunulamaz? A) Dõş pazarlarda rekabet güçlüklerinin yaşanmasõ B) Dõşsatõmda tarõm ürünlerinin payõnõn fazla olmasõ C) Üretimdeki artõşõn nüfus artõş hõzõndan düşük olmasõ D) Bazõ sanayi ürünleri için yapõlan dõş ödemelerin dõşsatõm gelirinden yüksek olmasõ E) Transit taşõmacõlõğõn gelişmiş olmasõ A) Sõğõr sayõsõnda bir önceki yõla göre azalmanõn en çok olduğu yõl 1993 tür. B) Manda sayõsõ 1991 yõlõna göre 1995 yõlõnda % 50 azalmõştõr. C) Verilen yõllarda, dört türün tümünde hayvan sayõlarõ sürekli azalmõştõr. D) Bazõ yõllar, keçi sayõsõ sõğõr sayõsõyla aynõdõr. E) 199 ile 1993 yõllarõ arasõnda, keçi sayõsõndaki azalma koyun sayõsõndakinden fazladõr. 18

21 81. Düşünme, doğuştan gelen bazõ yatkõnlõklara dayalõ olmasõna karşõn, öğrenmeyle gelişen bir etkinliktir. Bu açõdan, büyük düşünürler de dahil, herkes düşünme öğrencisi sayõlabilir. Düşünmek bir çeşit borçlanmayõ da beraberinde getirir. Düşünme sürecinde borcumuzu yanlõş la öder, karşõlõğõnda doğru yu alõrõz. İnsanoğlu yanlõş yapmaktan kurtulamayacağõna göre, bu süreç asla bitmez. Her seferinde bilginin kristal kalesini yõkar, sonra yeniden daha yükseğini kurmaya başlarõz. Bu parçada, düşünmeyle ilgili olarak aşağõdakilerden hangisi vurgulanmaktadõr? A) Kesin bilgiye ulaşmanõn en etkili yöntemi olduğu B) Yapõlan hatalardan alõnan derslerle sürekli geliştiği C) Soyut verilerden yola çõkarak somut sonuçlara ulaşma çabasõndan kaynaklandõğõ D) Yalnõzca özgür ve bağõmsõz bir ortamda gelişebileceği E) Bütün sorularõn cevaplanabileceği varsayõmõna dayandõğõ 83. Filozoflar işlerini yaparken sorulardan yararlanõrlar. Filozofun elindeki sorular, problemlere çözüm getirmenin bir anahtarõdõr. Genellikle, karşõlaşõlan problemler zaman içerisinde pek fazla değişmez. Zamanla değişen, filozofun problemin çözümünde rol oynayan farklõ etkenleri seçebilmesidir. Problemi farklõ sorular sorarak irdelediğinde, varolan õn daha önce gözden kaçmõş olan yanlarõ aydõnlanmaya başlar. Böylece her doğru soru, onu problemi çözmeye bir adõm daha yaklaştõrõr. Bu parçada filozofun sorduğu sorularõn hangi yönü vurgulanmõştõr? A) Problemlerin çözümüne õşõk tutmasõ B) Olaylarda fazla değişiklik olmadõğõnõ göstermesi C) Herkes tarafõndan sorulduğunda önemini yitirmesi D) Dünyaya egemen olma isteğinden kaynaklanmasõ E) Çözülemeyecek problemler için zaman harcanmasõnõ önlemesi 8. Bir masalda, iki terzi, krala diktikleri giysiyi yalnõzca akõllõ insanlarõn görebileceğini söyleyerek onu kandõrõrlar. Aslõnda ortada, dikilmiş herhangi bir giysi yoktur. Kralla karşõlaşanlar, akõlsõz diye damgalanmamak için, onun çõplak göründüğünü söylemez; aksine, olmayan giysiye herkes övgüler yağdõrõr. Kralõn çõplak olduğunu, onu gören bir çocuk söyler yalnõzca. Bir düşünür de bu çocuk gibi, gerçeği söyleyebilecek yüreklilikte olmalõdõr. Kendi çağõnõn tüm önyargõlarõna karşõn, saygõnlõğõnõn zedelenmesi pahasõna, gerçeği olduğu gibi ortaya koymalõ; çocuklarõn yetişkinlikte yitirdikleri bu özelliği korumaya çalõşmalõdõr. Bu parçaya göre, bir düşünürde aşağõdaki özelliklerden hangisinin bulunmasõ gerekir? A) Cevaplardan çok, sorulara ağõrlõk verme B) Soruşturmasõna, olabildiğince çok bilgiyle başlama 84. Bilimin büyük trajedisi, güzelim bir hipotezin acõmasõz bir gerçek tarafõndan öldürülmesidir. Bu görüş, bilimsel hipotezle ilgili aşağõdaki yargõlardan hangisini destekler? A) Hipotez oluşturulurken bilimsel yasalardan yararlanõlmalõdõr. B) Bir hipotezi çürütecek kanõtõn bulunamamõş olmasõ, o hipotezin doğru olduğunu gösterir. C) Bilinmeyenin açõklanmasõnõ sağlayan hipotezler güzel görünür. D) Bir hipotez doğru görünse de araştõrma bulgularõ onun yanlõş olduğunu ortaya koyabilir. E) Hipotez hem yalõn hem doğru olmalõdõr. C) Bilimsel otoritelerle uyum içinde çalõşma D) Daha önce cevaplanmamõş sorular sorma E) Genel görüş ve kabullerin tutsağõ olmaktan kaçõnma 19