Cemil GEÇMEN Yeliz BURSALIOĞLU

Transkript

1 Cemil GEÇMEN Yeliz BURSALIOĞLU Mil lî Eği tim Ba kan lı ğı Ta lim ve Ter bi ye Ku ru lu Baş kan lı ğı nın ta rih ve 234 sa yı lı ku rul ka ra rı ile öğ re tim yı lın dan iti ba ren 5 (Beş) yıl sü re ile Ders Ki tabı olarak kabul edil miş tir. FIRAT YAYINCILIK VE EĞİTİM KURUMLARI SAN. VE TİC. AŞ

2 Her hakkı saklıdır ve Fırat Yayıncılık ve Eğitim Kurumları Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ne aittir. İçindeki şekil, yazı, resim ve grafikler, yayınevinin izni olmadan alınamaz; fotokopi, teksir, film şeklinde ve başka hiçbir şekilde çoğaltılamaz, basılamaz ve yayımlanamaz. Editör Ahmet Hamdi AYKUT Dil Uzmanı Güldane ALTINTAŞ Görsel Tasarımcı Yeşim GAZİOĞLU ASRAR Program Geliştirme Uzmanı Göksan BAYİS Ölçme ve Değerlendirme Uzmanı Banu KOÇ Rehberlik ve Gelişim Uzmanı Mukadder GÜVENER Dizgi, Grafik ve Sayfa Düzeni Özgün Matbaacılık Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ISBN Ankara, 2015 Baskı, Cilt ÖZGÜN MATBAACILIK SANAYİ VE TİCARET AŞ Ankara - Polatlı Kara Yolu 52. km Özgün Grup Sitesi Temelli - Sincan / ANKARA tel.: (312) (Pbx) Belgeç: (312)

3 İSTİKLÂL MARŞI Kork ma, sön mez bu şa fak lar da yü zen al san cak; Sön me den yur du mun üs tün de tü ten en son ocak. O be nim mil le ti min yıl dı zı dır, par la ya cak; O be nim dir, o be nim mil le ti min dir an cak. Çat ma, kur ban ola yım, çeh re ni ey naz lı hi lâl! Kah ra man ır kı ma bir gül! Ne bu şid det, bu ce lâl? Sa na ol maz dö kü len kan la rı mız son ra he lâl... Hak kı dır, Hakk a ta pan, mil le ti min is tik lâl! Ben ezel den be ri dir hür ya şa dım, hür ya şa rım. Han gi çıl gın ba na zin cir vu ra cak mış? Şa şa rım! Kük re miş sel gi bi yim, ben di mi çiğ ner, aşa rım. Yır ta rım dağ la rı, en gin le re sığ mam, ta şa rım. Gar bın âfâ kı nı sar mış sa çe lik zırh lı du var, Be nim iman do lu göğ süm gi bi ser had dim var. Ulu sun, kork ma! Na sıl böy le bir ima nı bo ğar, Me de ni yet! de di ğin tek di şi kal mış ca na var? Ar ka daş! Yur du ma al çak la rı uğ rat ma, sa kın. Si per et göv de ni, dur sun bu ha yâ sız ca akın. Do ğa cak tır sa na va det ti ği gün ler Hakk ın... Kim bi lir, bel ki ya rın, bel ki ya rın dan da ya kın. Bas tı ğın yer le ri top rak! di ye rek geç me, ta nı: Dü şün al tın da ki bin ler ce ke fen siz ya ta nı. Sen şe hit oğ lu sun, in cit me, ya zık tır, ata nı: Ver me, dün ya la rı al san da, bu cen net va ta nı. Kim bu cen net va ta nın uğ ru na ol maz ki fe dâ? Şü he dâ fış kı ra cak top ra ğı sık san, şü he dâ! Câ nı, câ nâ nı, bü tün va rı mı al sın da Hu da, Et me sin tek va ta nım dan be ni dün ya da cü dâ. Ru hu mun sen den, İlâ hi, şu dur an cak eme li: Değ me sin ma be di min göğ sü ne nâ mah rem eli. Bu ezan lar -ki şa ha det le ri di nin te me li- Ebe dî yur du mun üs tün de be nim in le me li. O za man vecd ile bin sec de eder - var sa - ta şım, Her ce rî ham dan, İlâ hi, bo şa nıp kan lı ya şım, Fış kı rır ruh-ı mü cer red gi bi yer den na şım; O za man yük selerek ar şa değer bel ki başım. Dal galan sen de şafak lar gibi ey şan lı hilâl! Ol sun ar tık dökülen kan larımın hep si helâl. Ebediyen sana yok, ır kıma yok iz mih lâl: Hak kıdır, hür yaşamış, bay rağımın hür riyet; Hak kıdır, Hakk a tapan, mil letimin is tik lâl! Meh met Âkif ER SOY 3

4 ATA TÜRK ÜN GENÇ Lİ ĞE Hİ TA BE Sİ Ey Türk genç li ği! Bi rin ci va zi fen, Türk is tik lâ li ni, Türk cum hu ri ye ti ni, ile le bet, mu ha fa za ve mü da faa et mek tir. Mev cu di ye ti nin ve is tik ba li nin ye gâ ne te me li bu dur. Bu te mel, se nin, en kıy met li ha zi nen dir. İs tik bal de da hi, se ni, bu ha zi ne den, mah rum et mek is te ye cek, da hi lî ve ha ri cî, bed hahla rın ola cak tır. Bir gün, is tik lâl ve cum hu ri ye ti mü da faa mec buri ye ti ne dü şer sen, va zi fe ye atıl mak için, için de bu lu na ca ğın va zi ye tin im kân ve şe ra iti ni dü şün me ye cek sin! Bu im kân ve şe ra it, çok nâ mü sa it bir ma hi yet te te za hür ede bi lir. İs tik lâl ve cum hu ri ye ti ne kas te de cek düş man lar, bü tün dün ya da em sa li gö rül me miş bir ga li bi ye tin mü mes si li ola bi lir ler. Ceb ren ve hi le ile aziz va ta nın, bü tün ka le le ri zapt edil miş, bü tün ter sa ne le rine gi ril miş, bü tün or du la rı da ğı tıl mış ve mem le ke tin her kö şe si bil fi il iş gal edil miş ola bi lir. Bü tün bu şe ra it ten da ha elîm ve da ha va him ol mak üze re, mem le ke tin da hi lin de, ik ti da ra sa hip olan lar gaf let ve da lâ let ve hat tâ hı ya net için de bu lu na bi lir ler. Hat tâ bu ik ti dar sa hip le ri şah sî men fa at le ri ni, müs tev li le rin si ya sî emel le riy le tev hit ede bi lir ler. Mil let, fakr u za ru ret için de ha rap ve bî tap düş müş ola bi lir. Ey Türk is tik ba li nin ev lâ dı! İş te, bu ah val ve şe ra it için de da hi, va zi fen; Türk is tik lâl ve cum hu ri ye ti ni kur tar mak tır! Muhtaç ol du ğun kud ret, da mar la rın da ki asîl kan da, mev cut tur! 4

5 Mustafa Kemal ATATÜRK 5

6 İÇİNDEKİLER Türk Edebİyatı Ders Kİtabını Tanıyalım (Organizasyon Şeması) I. ÜNİTE : CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI ( ) PROJE GÖREVİ Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatının Oluşumu I. ÜNİTE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME SORULARI II. ÜNİTE : CUMHURİYET DÖNEMİNDE ÖĞRETİCİ METİNLER PERFORMANS GÖREVİ Öğretici Metin Örnekleri Deneme Makale Gezi Yazısı Hatıra Fıkra II. ÜNİTE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME SORULARI III. ÜNİTE : CUMHURİYET DÖNEMİNDE COŞKU VE HEYECANI DİLE GETİREN METİNLER (ŞİİR) PROJE GÖREVİ Öz Şiir (Saf Şiir) Anlayışını Sürdüren Şiir ( ) Serbest Nazım ve Toplumcu Şiir ( ) Millî Edebiyat Zevk ve Anlayışını Sürdüren Şiir ( ) Garip Hareketi (I. Yeni) ( ) Toplumcu Şiir Zevk ve Anlayışını Ön Plana Çıkaranlar ( ) Garip Dışında Yeniliği Sürdüren Şiir ( ) İkinci Yeni Şiiri ( ) İkinci Yeni Sonrası Toplumcu Şiir ( ) Sonrası Şiir Cumhuriyet Döneminde Halk Şiiri III. ÜNİTE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME SORULARI

7 IV. ÜNİTE : CUMHURİYET DÖNEMİNDE OLAY ÇEVRESİNDE OLUŞAN EDEBÎ METİNLER..134 PERFORMANS GÖREVİ Anlatmaya Bağlı Edebî Metinler (Hikâye - Roman) a. Millî Edebiyat Zevk ve Anlayışını Sürdüren Eserler b. Toplumcu Gerçekçi Eserler c. Bireyin İç Dünyasını Esas Alan Eserler d. Modernizmi Esas Alan Eserler Göstermeye Bağlı Edebî Metinler (Tiyatro Metinleri) Cumhuriyet Dönemi Edebiyatının Genel Özellikleri IV. ÜNİTE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME SORULARI ÖĞRENCİ ÜRÜN DOSYASI Şiir Kitabı Okuma Gözlem Formu Olay Çevresinde Oluşan Metinleri Değerlendirme Gözlem Formu Hikâye ve Roman Okuma Gözlem Formu Proje Ödevi, Performans Görevi Puanlama Anahtarı Grup Değerlendirme Formu Dereceli Puanlama Ölçeği Terimler ve Kavramlar Sözlüğü Kaynakça Türkiye Haritası Türk Dünyası Haritası

8 1 Kaçın cı üni te ol du ğu nu gös te rir. T Ü R K E D E B İ Y A T I D E R S (Organizasyon 2 Konu başlıklarını gösterir. I. Ünite CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI ( ) Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatının Oluşumu 3 İşlenecek konuyla ilgili ön bilgilerinizi harekete geçirmek için yapılacak okul içi etkinlikleri gösterir. Not: İşleyeceğiniz ilk konuyla ilgili yapılacak araştırma da bir defaya mahsus olmak üzere bu bölümde yer almıştır (s. 12). HAZIRLIK 1. Üni te so nun da cum hu ri ye tin ilk yıl la rın da ki ede bî zevk ve an la yı şın özel lik le ri nin be lir le nece ği bir pa nel dü zen le mek için ge rek li ha zır lık la rı öğ ret me ni niz le be ra ber ya pı nız. 2. Ata türk il ke ve in kı lap la rı nın cum hu ri ye tin ilk yıl la rın da ya zı lan ede bî eser le re na sıl yan sıtıl dı ğı nı araş tı rı nız (Bu ça lış ma İn ce le me bö lü mün de ki 4. et kin lik için ya pı la cak tır.). 3. Sez gi ci lik, ger çe küs tü cü lük ve va ro luş çu luk akım la rı nın Türk ede bi ya tın da ki yan sı ma la rı hak kın da bil gi edi ni niz (Bu ça lış ma İn ce le me bö lü mün de ki 13 ve 14. et kin lik için ya pı la cak tır.). 4. Cum hu ri yet yö ne ti mi, sa nat dal la rı nın ge liş me sin de nasıl etkili olmuştur? Gö rüş le ri ni zi belir ti niz. 5. Ge çen yıl dan edin di ği niz bil gi bi ri ki min den ha re ket le Mil lî Ede bi yat Dö ne mi ede bî eser lerin de gö rü len or tak duy gu, dü şün ce ve an la yış la rı sı ra la yı nız. Bu duy gu, dü şün ce ve anlayışlar cum hu ri yet ilan edil dik ten son ra ya zı lan ede bî eser ler de de de vam et miş mi dir? Araştırınız. Araştırma sonucu edindiğiniz bilgileri arkadaşlarınızla paylaşınız. İNCELEME 1. me tin ME DE Nİ YET DEĞİŞ TİR ME Sİ VE İÇ İN SAN 4 Met nin ya pı, te ma, dil ve an la tım ba kı mın dan çö zümle me si nin yapıl dı ğı sü re ci gös te rir. 5 Metnin başlığını gösterir. Bun dan bir kaç haf ta ev vel, ge ne bu sü tun lar da çı kan bir ya zım da, Tan zi mattan be ri fi kir ve sa nat sa ha la rın da baş la yıp da tam bir dü ze ne ko ya ma dı ğı mız hat ta vaz geç ti ği miz ba zı iş ler den bah set miş, so nun da bun la rın rast ge le, sa tıh tan top lan mış mi sal ler ol du ğu nu, ha ki kat te bu de vam sız lı ğın bü tün ha ya tı mız da hü küm sür dü ğü nü ve al tın da da bir zih ni yet ve iç in san buh ra nı nın ça lış tı ğı nı söy le miştim. Bi zi sa de ce yap tı ğı mız iş ler den de ğil, on la rın hız al dık la rı pren sip ler den de şüp he et ti ren, mü him ve ha ya ti me se le le ri miz ye ri ne bir şa ka de ne bi le cek ka dar ha fif şey ler le uğ raş tı ran ya hut bu mü him ve ha ya ti me se le le rin ma hi ye ti ni de ğiş ti rip bir şa ka hâ li ne ge ti ren bu buh ra nın se be bi, bir me de ni yetten öbü rü ne geç me mi zin ge tir di ği iki lik tir.... Za man için de te şek kül eden bu re ali te de, Tan zi matın işe prog ram sız baş la ma sı nın, bil gi nok sanı nın, sa rih he def yok lu ğu nun, hü la sa el yor da mıy la yü rü me nin, bi raz da ha ev vel baş la yan fa kat 1850 yıl la rın dan son ra git tik çe kız gın bir şe kil alan ik ti sa di çö kü şün, bu çö kü şün amil le rin den bi ri olan si yasi ha di se le rin bü yük his se le ri var dır. Se bep le rin ve ne ti ce le rin bir bi riy le dur ma dan yer de ğiş tir di ği, bir bi ri nin çeh re si ni ta kın dı ğı bu de vir den ile ri de bah se de ce ğim.... Bu gün umu mi ha ya tı mız da her han gi kök ten bir ame li ye yi ya pa bil mek için la zım ge len şart lar dan âde ta mah rum gi bi yiz. Bi zi de ğiş ti re cek şey le re kar şı ne bir mu ka ve met gös te re bi li yo ruz ne de ona ta ma miy le tes lim ola bi li yo ruz. San ki var lık ve ta rih cev he ri mi zi kay bet mi şiz; bir kıy met buh ra nı içinde yiz. Hiç bi ri ni bü yük ma na sın da ken di mi ze ila ve et me den her şe yi ka bul edi yor ve her ka bul et ti ğimi zi zih ni mi zin bir kö şe sin de âde ta ki lit al tın da sak lı yo ruz. CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI ( ) Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatının Oluşumu I. Ünite HAZIRLIK 6 İn ce le me baş lı ğı al tın da ve ri - len me tin le il gi li araştırma ve ha zır lık aşa ma sın da edi ni len bil gi le rin de kullanılarak ya pı la ca ğı okul içi et kin likler i gös te rir. Bu etkinliklerin bazıları konuyla ilgili bilgilerin tabloya ya da verilen satırlara yazılması, işaretlenmesi ve etkinlikte verilen metinlerden (şiir, paragraf vb.) hareketle karşılaştırma ve inceleme yapılması biçiminde düzenlenmiş ve. logosuyla diğer işleniş etkinliklerinden ayırt edilmiştir. 1. Üni te so nun da cum hu ri ye tin ilk yıl la rın da ki ede bî zevk ve an la yı şın özel lik le ri nin be lir le nece ği bir pa nel dü zen le mek için ge rek li ha zır lık la rı öğ ret me ni niz le be ra ber ya pı nız. 2. Ata türk il ke ve in kı lap la rı nın cum hu ri ye tin ilk yıl la rın da ya zı lan ede bî eser le re na sıl yan sıtıl dı ğı nı araş tı rı nız (Bu ça lış ma İn ce le me bö lü mün de ki 3. et kin lik için ya pı la cak tır.). 3. Sez gi ci lik, ger çe küs tü cü lük ve va ro luş çu luk akım la rı nın Türk ede bi ya tın da ki yan sı ma la rı hak kın da bil gi edi ni niz (Bu ça lış ma İn ce le me bö lü mün de ki 13 ve 14. et kin lik için ya pı la cak tır.). 4. Cum hu ri yet yö ne ti mi, sa nat dal la rı nın ge liş me sin de nasıl etkili olmuştur? Gö rüş le ri ni zi belir ti niz. İNCELEME 1. me tin ME DE Nİ YET DEĞİŞ TİR ME Sİ VE İÇ İN SAN Bun dan bir kaç haf ta ev vel, ge ne bu sü tun lar da çı kan bir ya zım da, Tan zi mattan be ri fi kir ve sa nat sa ha la rın da baş la yıp da tam bir dü ze ne ko ya ma dı ğı mız hat ta vaz geç ti ği miz ba zı iş ler den bah set miş, so nun da bun la rın rast ge le, sa tıh tan top lan mış mi sal ler ol du ğu nu, ha ki kat te bu de vam sız lı ğın bü tün ha ya tı mız da hü küm sür dü ğü nü ve al tın da da bir zih ni yet ve iç in san buh ra nı nın ça lış tı ğı nı söy le miştim. Bi zi sa de ce yap tı ğı mız iş ler den de ğil, on la rın hız al dık la rı pren sip ler den de şüp he et ti ren, mü him ve ha ya ti me se le le ri miz ye ri ne bir şa ka de ne bi le cek ka dar ha fif şey ler le uğ raş tı ran ya hut bu mü him ve ha ya ti me se le le rin ma hi ye ti ni de ğiş ti rip bir şa ka hâ li ne ge ti ren bu buh ra nın se be bi, bir me de ni yetten öbü rü ne geç me mi zin ge tir di ği iki lik tir.... Za man için de te şek kül eden bu re ali te de, Tan zi matın işe prog ram sız baş la ma sı nın, bil gi nok sanı nın, sa rih he def yok lu ğu nun, hü la sa el yor da mıy la yü rü me nin, bi raz da ha ev vel baş la yan fa kat 1850 yıl la rın dan son ra git tik çe kız gın bir şe kil alan ik ti sa di çö kü şün, bu çö kü şün amil le rin den bi ri olan si yasi ha di se le rin bü yük his se le ri var dır. Se bep le rin ve ne ti ce le rin bir bi riy le dur ma dan yer de ğiş tir di ği, bir bi ri nin çeh re si ni ta kın dı ğı bu de vir den ile ri de bah se de ce ğim.. 8. a. Aşa ğı da adları verilen me tin le rin tür le ri ni ve an la tım bi çim le ri ni kar şı la rı na ya zı nız. Me tin Adı Türü Anlatım Biçimi Me de ni yet De ğiş me si ve İç İn san Yo l Bir Be yoğ lu Dö nü şü To hum 8

9 K İ T A B I N I T A N I Y A L I M Şeması) I. Ünite YORUMLAMA - GÜNCELLEME 1. Cum hu ri ye tin ilk yıl la rın da ki ede bî zevk ve an la yı şın ko nu edil di ği pa ne li ni zi sı nıf ta dü zen le yi niz. 2. Ya zar la rın dü şün ce le ri ni ra hat lık la yazıya geçirmeleri hangi edebî dönemde başlamıştır? Tartı şı nız. Tar tış ma nın so nu cu ulaşılan görüşleri tah ta ya ya zı nız. 3. Ata türkçülüğün han gi ilkeleri günümüzde yazılan eserlerin oluşmasına zemin hazırlamıştır? 4. a. Ana do lu coğ raf ya sı ve in sa nı Cumhuriyet Dönemi ede bî eser le rin de na sıl ve ni çin ele alınmak ta dır? Açık la yı nız. b. Cum hu ri ye tin ilk yıl la rın da ya zı lan eser le rin ko nu la rı ne den Ana do lu coğ raf ya sı ve in san ları ile sı nır lan dı rıl mış tır? 5. İn ce le di ği niz ede bî eser le rin han gi le rin de mil le ti mi ze has özel lik ler yer al mak ta dır? Me tin lerden ör nek ler le açık la yı nız. 6. İn ce le di ği niz edebî eser le ri et ki len dik le ri akım ve yö ne lim le re gö re gruplandırınız. Yaptığınız gruplandırmayı aşağıya bir tab lo ya pa rak gös te ri niz. 7 Yapı, te ma, dil ve anla tım yö nün den in ce le me si ya - pı lan met nin bü tün lük içe ri sin de ve gü nü müz şart la rın da yo rum lan ma sını sağ la yan okul içi et kin lik le ri gösterir. DEĞERLENDİRME 1. Ye ni leş me Dö ne mi aşa ğı da ki ede bî dö nem ler in han gi sin de baş la mış tır? A) Des tan Dö ne mi Türk Ede bi ya tı B) Mil lî Ede bi yat Dö ne mi C) Cum hu ri yet Dö ne mi Türk Ede bi ya tı D) Tan zi mat Dö ne mi Ede bi ya tı E) İs lam Uy gar lı ğı Çev re sin de Ge li şen Türk Ede bi ya tı 8 Kita bı nız da ve ri len metnin ince len me si ve yo rum lan masın dan son ra edi ni len bil gi ve be ce rile ri ölç me sü re ci ni gös terir. 2. Cum hu ri yet Dö ne mi Türk Ede bi ya tında aşa ğı da ki özel lik ler den han gi si gö rül mez? A) yıl la rı ara sın da or ta ya çı kan sos yal ve si ya si olay la rın et ki si B) Ata türk il ke ve in kı lap la rı nın et ki si C) Kav mî özel lik le rin et ki si D) Psi ko lo ji ve psi ki yat ri ala nın da ya pı lan il mî ça lış ma la rın et ki si E) Ger çe küs tü cü lük akı mı nın et ki si 3. Batı düşüncesindeki gelişmeler Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatına ne ölçüde yansımıştır? Açıklayınız. 9 Üni te bo yun ca edi ni len bil gi le rin ölç me ve de ğer len di ril me si sü re cidir. 4. Aşa ğı da ki cüm le ler i bu ünitede öğrendiklerinize göre ta mam la yı nız. Cum hu ri yet Dö ne mi Türk Ede bi ya tın da zev ki Ba tı dan ge len an la tım bi çim le riy le bir leş miş tir. Cum hu ri yet Dö ne mi Türk Ede bi ya tın da coğ raf ya sı ve ko nu ola rak iş le nir. Cum hu ri yet Dö ne mi Türk Ede bi ya tın da milleti oluş tu ran fark lı yön le riy le edebî metinlerde ele alı nır. I. Ünite I. ÜNİTE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME SORULARI 1. Cumhuriyet Dönemini oluşturan siyasi, sosyal ve fikrî olayların neler olduğunu söyleyiniz. 2. Cumhuriyet Dönemi Edebiyatında edebî dil ve anlayışta ne tür gelişmeler olmuştur? 3. Cumhuriyet Dönemi Edebiyatında, millî değerlerin edebî metinlerde yer almasının sebsepleri nelerdir?. 4. Atatürk ilke ve inkılaplarının adlarını aşağıya yazınız. Yazdığınız bu ilke ve inkılaplardan hangileri Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatının oluşmasında etkili olmuştur? Açıklayınız.... ARAŞTIRMA 1. Cum hu ri yet Dö ne min de ya zıl mış de ne me, ma ka le, ge zi ya zı sı, ha tı ra, fık ra metinleri bularak sınıfınıza getiriniz. 2. Cum hu ri yet Dö ne min de ya zı lan öğ re ti ci me tin le rin dil ve an la tım özel lik le ri hak kın da bil gi edini niz. 3. Edebî bir kavram olarak motif ne demektir? Araştırınız. 4. Cumhuriyetten önceki edebî dönemlerde deneme yazılıp yazılmadığını araştırınız (Bu çalışma deneme konusundaki 11. etkinlik içindir.). 5. Nu rul lah Ataç ın fik rî ve ede bî yö nü hak kın da araş tır ma ya pı nız (Bu ça lış ma, de ne me ko nusun da ki 12 ve 13. et kin lik ler için ya pı la cak tır.). 6. Cum hu ri yet Dö ne min de et ki li olan sos yal ve si ya si dü şün ce akım la rı hak kın da bil gi edi ni niz. OKUMA Nu rul lah Ataç ın Di ye lim - Söz Ara sın da ad lı ese ri ni oku yunuz. PROJE ÖDEVİ Alan - Sınıf Türk Edebiyatı - 12 Üni te I. Üni te yıl la rı ara sın da or ta ya çı kan sos yal ve si ya si olay lar ile Beklenen Performans ede bî ha re ket le rin bir bi riy le iliş ki le ri nin al gı lan ma sını sağlamak, araş tır ma, yaz ma ve sunu becerisini geliştirmek Sü re İki ay Pu an la ma Tek ni ği De re ce li Pu an la ma Öl çeği ÖDEV KO NU SU yıl la rı ara sın da or ta ya çı kan sos yal ve si ya si olay lar ile ede bî ha re ket le rin ne ler ol du ğunun araş tı rıl ma sı Öde vi ha zır lar ken dik kat et me niz ge re ken hu sus lar yıl la rı ara sın da ki sos yal ve si ya si olay lar ile ede bî ha re ket le ri araş tı ra bil me niz için ta rih kitapları, an to lo ji, ede bi yat ta ri hi kitapları, İn ter net gi bi kay nak la ra baş vu ru nuz. 10 İşlenecek konuya ön hazırlık ile inceleme etkinliklerinin yapılabilmesi için edinilecek bilgilerin araştırılması ve konuyla ilgili kaynakların hazırlanması sürecini gösterir. 11 İşlenecek konuya hazırlanılması, inceleme etkinliklerinin yapılabilmesi ve genel kültür bilgisi edinilmesi amacıyla okunacak kitapları gösterir. Romanları okuma süreci uzun olduğu için iki konu öncesi uyarı yapılmıştır. 12 Her üni te nin gi ri şin de o üni te de ki ko nu la rı des tek le yen per for mans görevi ve proje ödevi ko nu la rı nı içe rir. Per for mans görevleri ve proje ödevle ri niz le il gi li öğ ret me ni ni zin kul la na - ca ğı Dere ce li Puan la ma Ölçeği ve bu ödev le ri ni zi kay de de ce ği niz Öğ ren - ci Ürün Dos ya sı ki ta bı nı zın sonunda ve ril miş tir. Ayrıca grup çalışmalarınızı yaptıktan sonra kitabınızın 213. sayfasındaki Grup Değerlendirme Formu nu doldurunuz. Formu Öğrenci Ürün Dosyanız da saklayabilirsiniz. 9

10 I. Ünite CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI ( ) 10

11 I. Ünite PROJE GÖREVİ Alan - Sınıf Türk Edebiyatı - 12 Üni te Beklenen Performans Sü re I. Üni te yıl la rı ara sın da or ta ya çı kan sos yal ve si ya si olay lar ile ede bî ha re ket le rin bir bi riy le iliş ki le ri nin al gı lan ma sını sağlamak, araş tır ma, yaz ma ve sunu becerisini geliştirmek İki ay Pu an la ma Tek ni ği De re ce li Pu an la ma Öl çeği ÖDEV KO NU SU yıl la rı ara sın da or ta ya çı kan sos yal ve si ya si olay lar ile ede bî ha re ket le rin ne ler ol du ğunun araş tı rıl ma sı Görevi ha zır lar ken dik kat et me niz ge re ken hu sus lar yıl la rı ara sın da ki sos yal ve si ya si olay lar ile ede bî ha re ket le ri araş tı ra bil me niz için ta rih kitapları, an to lo ji, ede bi yat ta ri hi kitapları, İn ter net gi bi kay nak la ra baş vu ru nuz. 2. Araş tır ma ya par ken edin di ği niz bil gi le ri not alı nız. 3. Al dı ğı nız not la rı su num hâ li ne ge ti ri niz. 4. Öde vi ni zi be lir ti len sü re de ta mam la yı nız. 5. Öde vi ni zi II. üni te iş le ni şi bit me den sunmak için ge rek li ha zır lık la rı ya pı nız. 6. Öde vi ni zi öğ ret me ni ni zin be lir le di ği bir za man da, sı nı fı nız da su nu nuz. Not : Proje göreviniz, ki ta bı nı zın 217. say fa sın da bu lu nan De re ce li Pu an la ma Öl çe ği ne gö re öğ retme ni niz ta ra fın dan pu an la na cak tır. 11

12 I. Ünite CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI ( ) Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatının Oluşumu HAZIRLIK 1. Sınıfınıza, Cumhuriyet Dönemini anlatan tarihî metinler, Atatürk inkılapları ile ilgili yazılar ve Türk tarihinin bir bütün olduğunu ifade eden yazılar getiriniz (Bu çalışma inceleme bölümündeki 1. etkinlik için yapılacaktır.). 2. "Memleket edebiyatı zevki" kavramı hakkında bilgi edininiz (Bu çalışma inceleme bölümündeki 2. etkinlik için yapılacaktır.). 3. Üni te so nun da cum hu ri ye tin ilk yıl la rın da ki ede bî zevk ve an la yı şın özel lik le ri nin be lir le nece ği bir pa nel dü zen le mek için ge rek li ha zır lık la rı öğ ret me ni niz le be ra ber ya pı nız. 4. Sezgicilik, gerçeküstücülük ve varoluşçuluk akımlarının Türk edebiyatındaki yansımaları hakkında bilgi edininiz (Bu çalışma inceleme bölümündeki 11 ve 12. etkinlikler için yapılacaktır.). 5. Ata türk il ke ve in kı lap la rı nın cum hu ri ye tin ilk yıl la rın da ya zı lan ede bî eser le re na sıl yan sıtıl dı ğı nı araş tı rı nız (Bu ça lış ma İn ce le me bö lü mün de ki 15. et kin lik için ya pı la cak tır.). 6. Cum hu ri yet yö ne ti mi, sa nat dal la rı nın ge liş me sin de nasıl etkili olmuştur? Gö rüş le ri ni zi belir ti niz. 7. Ge çen yıl dan edin di ği niz bil gi bi ri ki min den ha re ket le Mil lî Ede bi yat Dö ne mi ede bî eser lerin de gö rü len or tak duy gu, dü şün ce ve an la yış la rı sı ra la yı nız. Bu duy gu, dü şün ce ve anlayışlar cum hu ri yet ilan edil dik ten son ra ya zı lan ede bî eser ler de de de vam et miş mi dir? Araştırınız. Araştırma sonucu edindiğiniz bilgileri arkadaşlarınızla paylaşınız. İNCELEME 1. me tin ME DE Nİ YET DEĞİŞ TİR ME Sİ VE İÇ İN SAN Bun dan bir kaç haf ta ev vel, ge ne bu sü tun lar da çı kan bir ya zım da, Tan zi mattan be ri fi kir ve sa nat sa ha la rın da baş la yıp da tam bir dü ze ne ko ya ma dı ğı mız hat ta vaz geç ti ği miz ba zı iş ler den bah set miş, so nun da bun la rın rast ge le, sa tıh tan top lan mış mi sal ler ol du ğu nu, ha ki kat te bu de vam sız lı ğın bü tün ha ya tı mız da hü küm sür dü ğü nü ve al tın da da bir zih ni yet ve iç in san buh ra nı nın ça lış tı ğı nı söy le miştim. Bi zi sa de ce yap tı ğı mız iş ler den de ğil, on la rın hız al dık la rı pren sip ler den de şüp he et ti ren, mü him ve ha ya ti me se le le ri miz ye ri ne bir şa ka de ne bi le cek ka dar ha fif şey ler le uğ raş tı ran ya hut bu mü him ve ha ya ti me se le le rin ma hi ye ti ni de ğiş ti rip bir şa ka hâ li ne ge ti ren bu buh ra nın se be bi, bir me de ni yetten öbü rü ne geç me mi zin ge tir di ği iki lik tir.... Za man için de te şek kül eden bu re ali te de, Tan zi matın işe prog ram sız baş la ma sı nın, bil gi nok sanı nın, sa rih he def yok lu ğu nun, hü la sa el yor da mıy la yü rü me nin, bi raz da ha ev vel baş la yan fa kat 1850 yıl la rın dan son ra git tik çe kız gın bir şe kil alan ik ti sa di çö kü şün, bu çö kü şün amil le rin den bi ri olan si yasi ha di se le rin bü yük his se le ri var dır. Se bep le rin ve ne ti ce le rin bir bi riy le dur ma dan yer de ğiş tir di ği, bir bi ri nin çeh re si ni ta kın dı ğı bu de vir den ile ri de bah se de ce ğim.... Bu gün umu mi ha ya tı mız da her han gi kök ten bir ame li ye yi ya pa bil mek için la zım ge len şart lar dan âde ta mah rum gi bi yiz. Bi zi de ğiş ti re cek şey le re kar şı ne bir mu ka ve met gös te re bi li yo ruz ne de ona ta ma miy le tes lim ola bi li yo ruz. San ki var lık ve ta rih cev he ri mi zi kay bet mi şiz; bir kıy met buh ra nı içinde yiz. Hiç bi ri ni bü yük ma na sın da ken di mi ze ila ve et me den her şe yi ka bul edi yor ve her ka bul et ti ğimi zi zih ni mi zin bir kö şe sin de âde ta ki lit al tın da sak lı yo ruz. 12

13 I. Ünite Bir me de ni yet bir bü tün dür. Mü es se se le ri ve kıy met hü küm le riy le be ra ber in ki şaf eder. On la rı lüzum suz bul maz, şüp he de et mez. Na sıl eli miz, aya ğı mız, ku la ğı mız bu lun du ğu nu dü şün me den bu uzuv lar la ya şar sak on lar la öy le ya şa rız. Ha ki ki ta az zuv (uzuv, şekillenme) da bu dur. Umu mi ha yat de ğiş tik çe me de ni yet de mü es se se le riy le ve kıy met hü küm le riy le de ği şir. Ba zen bun la rın bir kıs mı nı tas fi ye eder. Fa kat bü tün bu de ği şik lik ler in san la be ra ber olur. Kü çük, bü yük buhran lar, an la şa ma maz lık lar, hu zur suz luk lar, sıç ra yış de vir le rin de ih ti lal ler, tek nik te rak ki ler, ke şif ve ya tabii in ki şaf (açılma) lar bu tas fi ye le ri ya par. Garp ta Or ta Çağ in sa nı, Rö ne sans in sa nı, ma ki ne sa na yii dev ri nin in sa nı, bu gü nün in sa nı me de ni ye tiy le, mü es se se le riy le be ra ber te şek kül et miş şenî (gerçek) ve ta ri hî va kı alar dır. Biz de es ki me de ni ye ti miz için de böy le idik. Sel çuk lu lar dev rin de Ana do lu ka pı la rı nı zor la yan in - san lar, ye ni va ta nı be nim se yen ilk ku ru cu ne sil ler, Os man lı fa tih le ri, bü tün si ya si dü zen siz lik le ri ne rağmen bi ze It rî nin de ha sı nı ve Na ilî nin di li ni ve ren, zev ki mi zin o tam in ki şaf ve is tik rar dev ri on ye din ci asır so nu nun in sa nı el bet te bir bir le rin den çok fark lıy dı lar. Fa kat ay nı za man da bir bir le ri nin de va mıdır lar da. Vâ ni Efen di de Zem bil li Ali Efen di, Zem bil li Ali Efen di de ilk İs tan bul Ka dı sı Hı zır Bey, Bursa lı İs ma il Hak kı da Aziz Mah mud Hü daî, Hü daî de Üf tâ de, Üf tâ de de Ha cı Bay ram, on da Yu nus Em re, Yu nus ta Mev lâ nâ ay nı oca ğın ate şiy le de vam edi yor du. Bü tün bu in san lar ne ken di le rin den ne de bir ev vel ki le rin den şüp he edi yor lar, ha ya tı, dü şün ce yi, ken di le ri ni ida re eden de ğer le ri kud si bir ema net gi bi ka bul edi yor lar, ara la rın da ne sil fark la rı nı ta bii bu lu yor lar dı. On lar par ça lan mış bir za ma nı ya şa mı yor lar dı. Hâl ile mazi zi hin le rin de bir bi ri ne bağ lıy dı. Bir bir le ri ni za man için de ta mam la dık la rı için ge le cek za man la rı da ken di dü şün ce ve ha yat la rı nın mu ay yen ol ma ya na dü şen bir ak si gi bi ta sav vur edi yor lar dı. O ka dar ki on se ki zin ci asır da ya şa yan Kul Ha san De de, on be şin ci asır da ya şa mış olan Eş re foğlu ile san ki ay nı şe hir de ve ay nı tek ke de imiş ler gi bi kav ga ede bi li yor lar, duy gu ve ha yat gö rü şü itibarıyla o ka dar baş ka tür lü olan Ne dim, Fuzulî nin bir mıs ra ıy la ken di san sü ali te (duygu)si ni an la tı yor, bir bi ri ar ka sın dan ge len ne sil ler, Hal lac ın hak sız ye re dö kül müş ka nı nı da va edi yor du. Hü la sa fi kir ler, iman lar bü yük bir ai le mi ra sı nın to run lar da ge niş le me si gi bi ay nı kök ler den dal bu dak sa lı yor du. Ha yat; bir ve bü tün, in sa nıy la be ra ber sü rüp gi di yor du. Böy le ol du ğu için de bir ye re ko nan taş, iki üç ne sil son ra be he me hâl bir bi na olu yor, in san za manı na gir mek le ka zan dı ğı şah si ye ti ni et ra fı na ka bul et ti ri yor du. İş te Tan zi mattan son ra ki se ne ler de kay bet ti ği miz şey bu de vam ve bü tün lük fik ri dir. Bu nu söy ler ken Tan zi mattan be ri hiçbir şey yap ma dık, hep ya rım kal dı, de mek is te mi yo rum. Bi lakis, bü yük za man ka yıp la rıy la da ol sa ge ne birçok şey ya pıl dı. Ne sil den nes le ce mi ye ti mi zin iç ve dış man za ra sı de ğiş ti. Ka dı nı mız ha ya ta gir di. Ce mi ye ti miz Garp fi kir le ri ne ve sa na tı na alış tı, in sa nı mız ma ki ne yi ta nı dı, dev let Av ru pa lı laş tı. Fa kat bun lar dan bir kıs mı nın ye ni nin et ra fın da ki şevk ten zi ya de es ki nin çök me si nden ile ri gel di ği ni, oluş la rın da ha di se le rin his se si nin bi zim ira de miz den üs tün bu lundu ğu nu hat ta asıl ira de ve şuu r u mu za bağ lı olan la rı nın bel ki de ih mal edil di ği ni in kâr ede me yiz. Bir nes lin baş la dı ğı nı çok de fa ken di sin den son ra ge len ne sil de ğil, bel ki bu nes lin ma ruz kal dı ğı ta ri hî şartlar ta mam la dı. Fa kat en mühi mi, bu ye ni ku ru luş la rın kar şı sın da ki iç va zi ye ti mi zin şüp he den ile ri ye geç me miş ol ma sı dır. Ne ka dın me se le si ni ne ka nun la rı mız da ki de ği şik lik le ri ne de esa sın dan Garp lı kül tür ve sa na tı, baş ka tür lü sü ol ma yan, ol ma ma sı icap eden ha yat şe kil le ri hâ lin de ala ma dık. Da ima içi miz den iki ye bö lün müş ya şa dık. Bir ke li me ile yap tı ğı mı zın ço ğu na tam inan ma dık. Çün kü bi zim için bir baş ka sı, baş ka tür lü sü da ima mev cut tu ve mev cut tur. İş te bi zi Garplı dan, es ki Müs lü man de de le ri miz den ayı ran ruh hâ li bu dur. Bu gün bi le ye ni, ha ya tı mı za o ka dar gir di ği hâl de, ge ne onu mü na ka şa ya ha zı rız ve mü na ka şa edi yo ruz da. He le, yap tık la rı mı zı ne ti ce le riy le be ra ber ka bul etmek... Bu na as la ya naş mış de ği liz

14 I. Ünite Ame li ye tek de ğil dir. Ev ve la bu ritm, fert ola rak ha ya tı mız da mev cut. Ye ni nin ta raf la rı ve mü cade le ci si yiz fa kat es ki ye bağ lı yız. İş bu ka dar la kal sa iyi. Fa kat kal mı yor, da ha ka rı şı yor. Ha ya tı mı zın ba zı de vir le rin de ye ni nin ada mı ola rak es ki nin taz yi ki ni du yu yo ruz; ba zı de vir le rin de es ki nin ada mı ola rak ye ni nin taz yi ki al tın da ya şı yo ruz. Bu ku tup de ğiş tir me bir asır dan be ri ha ya tı mı za hâ kim. Ba zan ha di se ler, ta ri hî şart lar bu na se bep olu yor. Ba zen da psi ko lo jik se bep ler le bu na dü şü yo ruz. Me se la ken di mi zi ha lis bul mu yo ruz, ken di ha ya tı mı zı ya şa mı yo ruz, ken di ağ zı mız la ko nuş mu yo ruz veh mi ne ka pı lı yo ruz. Mu hak kak olan bir ta raf var sa es ki nin, he men ya nı ba şı mız da, ba zen bir maz lum ba zen kay be dil miş bir cen net, ruh bü tün lü ğü mü zü sak la yan bir ha zi ne gi bi dur ma sı, en ufak sar sın tı da se rap pa rıl tı la rıy la önü müz de açıl ma sı, bi zi ken di si ne ça ğır ma sı, bu nu yap ma dı ğı za man lar da da ha ya tı mız dan bi zi şüp he et tir me si dir. Te red düt ve bir ne vi vic dan aza bı (Bi ze ak se den çeh re siy le yan lış yap ma kor ku su.)... Bun lar şüp he siz baş lan gıç nok ta la rı dır. Ve her baş lan gıç nok ta sı gi bi yüz ler ce kı lı ğa gi re rek ha yatı mı za te sir edi yor, ne sil ler bo yun ca bir tür lü in sa nı ve ce mi ye ti mi zi ge rek ti ği gi bi dü zen le me mi ze en gel olu yor lar. Bir nes lin hâl le de ce ği da va la rı ne sil den nes le ha va le eden, en ba sit me se le le ri bir tür lü at la na ma yan eşik ler hâ li ne ge ti ren, ken di ha re ket le ri mi zin ne ti ce le ri ni bi ze o ka dar ya ban cı kı lık al tın da gös te ren hü la sa bi ze öz bir ha yat ye ri ne, sı ra sı na gö re on, on beş, yir mi yıl, ba zan da ha faz la sü ren tec rü be dev re le ri ya şa tan hep bu me de ni yet de ğiş tir me si dir. Bu, için den çı ka maya ca ğı mız bir fasit da ire (kısır döngü) mi dir? El bet te ki ha yır. Fa kat on dan kur tulma ça re le ri ni ara ya bil mek için onun içi mi ze ni çin ve na sıl yer leş ti ği ni mü ta laa et me miz la zım ge le cek. Ah met Ham di TAN PI NAR Yaşadığım Gibi 1. a. Ah met Ham di Tan pı nar me de ni ye tin bü tün lü ğü nü han gi ör nek ler le açık lı yor? b. Sınıfınıza getirdiğiniz, Cumhuriyet Dönemini anlatan tarihî metinler, Atatürk inkılapları ile ilgili yazılar ve Türk tarihinin bir bütün olduğu ile ilgili yazları okuyunuz. c. Ahmet Hamdi Tanpınar'ın metninde verilen örnekler ve okuduğunuz metinlerden ha re ket le Cum hu ri yet Dö ne mi ni oluş tu ran si ya si, sos yal ve fik rî te mel le rin ne ler ol du ğu nu açıklayınız. 2. me tin YOL Ana do lu yu do laş ma mış İs tan bul lu nun en gö zün de bü yüt tü ğü şey ler den bi ri de yol dur. On da aşağı yu ka rı şöy le bir fi kir yer leş miş tir: İs tan bul, asır lar ca Ana do lu nun ka nı nı em miş, onun za ra rı na ge li şip gü zel leş miş bir şe hir dir. Gün olu yor ki Emi nö nü mey da nı nı su ba sı yor. Bir yan dan öbür ya na ha mal sır tın da ge çi yo ruz. Kal dırım lar var ki üs tün de oto mo bil le ge çen in san, mey dan da ya ğı ye mi şe dö ner. Yo kuş lar, vi raj lar var ki ara ba ile de ğil, ayak ta inip dö ne bi lir sen ne mut lu!... İs tan bul lu, böy le dü şün mek te hem hak lı dır hem hak sız. Hak lı dır çün kü Ana do lu, onun için bir bü yük meç hul dür. Yağ mur da Emi nö nü nün, açık ha va da me se la Çak mak çı lar ya hut Top ha ne yo ku şu nun hâ li ni gö ren kim se nin Kon ya Ova sı n da, Kop Da ğı ndan ürk me si ni ga yet ta bii bul mak lazım dır. Hak sız dır çün kü ha ki kat böy le de ğil dir. Ben, Ana do lu nun şim di ye ka dar ge ze bil di ğim kı sım la rında ki bü yük ana yol la rı, İs tan bul yol la rın dan fe na bul ma dım. Hat ta ba zı vi la yet ler de ki ni on lar dan da ha iyi gör düm de di ye bi li rim. En ak la gel mez yer ler de bu yol la rın öy le le ri ne rast la nır ki in san, ken di ni te nis kor tun da ya hut bi lardo ma sa sı üze rin de ha re ket edi yor sa nır. Yol ke nar la rın da taş yı ğın la rı na ve ame le ça dır la rı na te sa düf edil me yen za man yok gi bi dir. He le yaz gün le rin de bü yük yol lar da sık sık il bay la ra ve il çe bay la ra rast ge lir si niz. 14

15 I. Ünite On lar, iyi yol ka dar mem le ke tin yü zü nü gül dü re cek ve ken di le ri nin ki ni ağar ta cak bir şey ola mayaca ğı nı ga yet iyi an la mış lar ve bu işe can la sa rıl mış lar dır. Yol lar, tabiatıyla yol üs tünde ol duk la rı için tef tiş le rin de de bir faz la güç lük yok tur. Yan la rı na var mak için bir ka tır sır tın da pa ti ka la ra, sarp ya maç la ra tır man mak la zım gel mez. İl bay lar ve il çe bay lar, gü ne şin al tın da mü hen dis ler le, ame le ler le ko nu şur lar; kı yı da ki mal ze me ye bas ton la rıy la dür tüş ler; yo lun sağ lam lık de re ce si ni an la mak is ter gi bi po tin le ri nin ök çe le ri ni taş la ra vu rur lar.... Ana do lu da yal nız bü yük me mur la rın de ğil, en kü çük le ri nin de yo la ver di ği ehem mi ye te bir mi sal: Or han ga zi den bir ara ba ya bi nip İz nik Gö lü nün gü ney kı yı sı nı ta ki be baş la yın. Ya rım sa at git tik ten son ra bir den bi re as falt bir yo la sa pa cak, ken di ni zi bü yük bir şeh re gi ri yor sa na cak sı nız. Ha yır. Bu ra sı Sö löz müs lim is min de mi ni mi ni bir köy dür. As falt yol, ni ha yet yir mi beş, otuz met re den iba ret bir süs, bir oyun cak tır. Kar şı nı za çı ka cak te miz çeh re li, te miz kı ya fet li bir köy de li kan lı sı si ze tat lı bir saf fet le: Ben bu ra nın muh ta rı yım. He ves et tik de bu as falt yo lu bu ka dar cık ya pı ver dik. Ne ya pa lım fazla sı na kud re ti miz yok, di ye cek Ne gü zel bir fi kir dö nü mü nü işa ret eden bir he ves! Yal nız, ne hik met tir, ya pı lan yol la rın bir kıs mı çok ça buk bo zu lu yor. Al tı ay ev vel geç ti ği niz bir yol dan bu gün tek rar ge çer se niz o za man bo zuk gör dü ğü nüz kıs mın dü zel miş, iyi gör dü ğü nüz kıs mın bo zul muş ol du ğu nu gö re cek si niz. Bu nun için ri va yet muh te lif tir. Yol lar sağ lam ya pıl mı yor. di yen ler ol du ğu gi bi Yol lar da ku sur yok. Bu ka dar kam yo na, oto mo bi le de mir ol sa da yan maz. di yen ler de var. Ba zı la rı da Yol yap mak zerze vat ek mek gi bi dir. Onun la da ima meş gul ol mak ge rek tir. fik rin de. Han gi si nin doğ ru ol du ğu nu ta bi bu işin uz man la rı bi le cek. Be nim do laş tı ğım yer ler de gör dü ğüm şu ki in san, se kiz, on yıl ev vel köy ler de iki, üç ara ya tı ile var dı ğı bir ye re şim di bir gün de al tı, ye di sa at için de ra hat ça gi de bi li yor. Ana do lu yol la rın da âde ta umu mi ka ide ye bağ la na bi le cek bir şey da ha gör düm: Şe hir le rin dış la rın da ki ba yın dır lık yol la rı, iç le rin de ki be le di ye yol la rın dan da ima da ha iyi dir.... Re şat Nu ri GÜN TE KİN Anadolu Notları 15

16 I. Ünite 3. me tin BİR BE YOĞ LU DÖ NÜ ŞÜ Genç adam, Mü ta re ke den son ra Be yoğ lu na ilk de fa ola rak çı kı yor du. Esa sen öte den be ri bu rası, İs tan bul un en çok hoş lan dı ğı semt le rin den bi ri de ğil di. Zi ra bu ye rin ne mu ay yen bir si ma sı ne de ru ni (sa mi mi) bir ifa de si var dı. Bu nun la be ra ber, gün le ri nin is ti ra hat ve eğ len ce ye has re di len bü tün sa at le ri ge ne bu ra da ge çer di.... Ne ca ti, kaç za man dan be ri Be yoğ lu na ayak bas ma ma ya ye min li idi. Fa kat iş te, ni ha yet ta hammül ede me di. Genç li ğin ilk dem le ri ne ait (...) ha tı ra lar la do lu olan Do ğru Yol (İs tik lâl Cad de si) a atıl dı. Va kıa, bu ra sı ar tık o es ki Doğ ru Yol de ğil di; ona genç li ği nin ilk dem le ri ni ha tır la tan şey ler bir den bi re si li nip git miş ti. Ve bü tün bun la rın ye ri ne ya ban cı bay rak lar la do nan mış pen ce re ler; ya ban cı harf ler le ya zı lı ilan lar la kap lan mış du var lar ka im ol muş tu. Fo toğ raf çı Fe bus ün ca me kâ nın da bi le Türk lü ğe ait bir si ma ya te sa düf et mek ka bil ola mı yor du. Ma ğa za lar var dı ki lev ha la rın da bir tek Türk çe ke li me ye rast lan mı yor du. Göz; sağ lı sol lu, Rus, Rum, La tin, Er me ni harf le rin den baş ka bir şey gör mü yor du; ku lak, bu dil le rin se da la rın dan baş ka bir ses işit mi yor du. Ne ca ti, bir kaç ma ğa za ya gir di, çık tı ve hepsin de ken di di lin den baş ka bir li san kul lan mak mec bu ri ye tin de kal dı. Te nef füs et ti ği ha va da gö nül bu lan dı rı cı bir ya ban cı lık ko ku yor du. Ger çi Ne ca ti, yad el le re git me miş; ken di âdet le ri miz den ve ken di gö re nek le ri miz den baş ka bir şey bil me miş toy genç ler den de ğil di. Bu nun la be ra ber, Mü ta re ke den be ri ilk de fa gel di ği bu aca yip yer de bir ta raf tan öf ke len di ri ci, di ğer ta raf tan nef ret ve ri ci bir var lık se zi yor du. To kat lı yan a doğ ru iler le dik çe âde ta adım la rı na bir te red düt, âde ta ba kış la rı na bir kor ku gel me ye baş la dı. Fa tih Mey da nı na doğ ru gi den Şeh za de ba şı Cad de si ni, âde ta, de rin bir has ret le an ma ya baş la dı. Da ha ile ri ye gi de me di; ge riye dön dü. Fa kat tam bu sı ra da es ki aşi na lar dan bi riy le yüz yü ze gel di. Bu adam (...) ar ka da şıy dı. Adı Man tar Av ni idi. Harp ten be ri, ge rek ya şa yı şı ge rek dü şü nü şü ge rek zevk le ri büs bü tün baş ka bir is tika met alan Ne ca ti bu nun mev cu di ye ti ni unut muş tu bi le. Kaç se ne son ra onu tek rar ay nı yer de hat ta bel ki, ay nı hâl de, ay nı şe kil ve su ret te gö rür gör mez, ru hu, hiç de ğiş me yen yek ne sak şey le rin me laliy le dol du. O, her kes gi bi bu es ki ar ka da şı da ya cep he le rin bi rin de öl müş ya Ro ma da bir bü yük ote le yer leş miş ve ya hut Ana do lu da bir kö şe ye çe kil miş zan ne di yor du. Hâl bu ki ne se ne ler ne bir birin den aca yip, bir bi rin den müt hiş hadi se ler bu ada mı ye rin den oy na ta ma mış tı. Mil yon ca in sa nın ölümün den, üç im pa ra tor lu ğun hi da mın dan (yı kıl ma sın dan) ve mem le ke tin üs tün den ge çen iş gal ve is ti la fe la ket le rin den son ra hâ lâ ay nı ya ka lık, ay nı bo yun ba ğı, ay nı ba kış, ay nı gü lüş le, ay nı nok ta da do laş mak mu ci ze si ni gös te ri yor du. Gü ya Ne ca ti ye bir kaç sa at lik kı sa bir gay bu bet ten (kay bol ma sından, yok lu ğun dan) son ra te sa düf et miş gi bi yü zün de ne hay ret ne te laş ne he ye can ala me ti var dı; ya vaş ça: Bon jur Ne ca ti, ne re ye böy le? de di ve onun Eve dö nü yor dum. ce va bı üze ri ne: Am ma yap tın ha! Bu sa at te eve dö nü lür mü? Tam Be yoğ lu nun civ civ li za ma nı... Rus lar öğ le ye me ği ni da ha şim di ye di ler. Şim di so ka ğa çı kı yor lar. de di.... Av ni, öte den be ri yük sek fi kir ler den, de rin his ler den uzak, ba sit zevk le re düş kün, bü tün ma na sıyla alaf ran ga bir adam dı. Mem le ket mu hab be ti fi lan gi bi şey ler den ta ma miy le mah rum du. Onun için Ne ca ti onun bu mü ta la ala rı na kız mı yor du. Yal nız için de ma na sı nı an la ma dı ğı bir sı kın tı his se di yor du ve bir za man lar bu yer ler de söz le ri ni ya rım ya ma lak din le di ği bu adam la ne neşeli ne çıl gın ca fe rah lı sa at ler ge çir di ği ne şa şı yor du. Şim di, gö zü ne re ye ve ki me ili şir se ora da gön lü nü üzen bir şey se zi yor du. Bu ma ğa za la rın ka pıla rı ve ca me kân la rı üze rin den Türk çe harf ler kal dı rıl dı di ye mi böy le olu yor du? Ne ca ti ken di mem leke tin de, ken di di li ni söy le yen le rin bu ka dar azal mış ol ma sı na mı kı zı yor du? Bu ra da, git tik çe gö ze ba tı cı bir hâ le ge len ec ne bi is ti la sı mı dır ki onu bu de re ce mu az zep edi yor du (Azap ve ri yor du, ra hatsız edi yor du.)? Ha yır, bel ki bun lar his set ti ği aza bın za hi ri se bep le rin den di. Ne ca ti, asıl, lü zu mun dan çok faz la dar bir es vap giy miş kim se le rin ra hat sız lı ğı gi bi bir azap duy mak ta idi. Bu ne vi ra hat sız lı ğı, 16

17 I. Ünite nez le li ve ha fif çe sıt ma lı ol du ğu muz za man da du ya rız; te nef füs et ti ği miz ha va da bo ğa zı mı zı tah riş eden bir şey var dır; ba şı mız ağır dır; onu, göv de mi zin üs tün de ta şı rız. En yu mu şak ya tak bi le vü cu dumu za ka tı ge lir. Yas tı ğı mı zı al çalt sak da yük selt sek de ge ne boy nu muz ağ rır. Yü rü mek ten yo ru lu ruz, otur mak tan bı ka rız; ca nı mız bir şey ler ye mek is ter fa kat mi de miz ka bul et mez. İş te, Ne ca ti, bi raz eğ len mek, bi raz ken di ni unut mak için gel di ği Be yoğ lu nda böy le bir ra hat sız lı ğa müp te la olu ver miş ti. Bu nun la be ra ber, he men ar ka da şın dan ay rı lıp İs tan bul a dön mek si nir li li ği ni yap ma dı. Bu ay dın lık ve ka la ba lık yer de ru hu nu avu ta cak bir şey bul mak tan he nüz ümi di ni kes me miş ti. Bu nun la be ra ber git tik çe cis ma ni bir ma hi yet alan aza bı nı bir tür lü ye ne me di; ken di ne: Mut la ka bu ha yat bi ze gö re de ğil! ( ) Bu ay dın lık mut la ka bi ze faz la ge li yor; bu mu si ki asa bı mızı tah riş edi yor. Bu ka la ba lı ğın or ta sın da ni ha yet siz bir yal nız lık du yu yo ruz; şu uru muz da ken di ne gö re olan şey le ri arı yor; as lı na git me ye doğ ru ça lı şı yor. de di.... Ya kup Kad ri KA RA OS MA NOĞ LU Millî Savaş Hikâyeleri 4. me tin TO HUM DÖR DÜN CÜ SAH NE Han cı - Fer had Bey - Ev vel ki ler... Yolcu El bet te be ni bu ra da alı ko yan bü yük se bep harp tir. Ma demki o se bep kalk mış gi bi dir, ni çin he men kal kıp gi de mi yo rum. He men kal kıp yo la çık tı ğı mı far z e de lim. Ni çin hâ lâ içim de do yu rulma mış bir is tek ka lı yor? İn sa nın bil me di ği bir şe ye ala ka sı onu gö rün ce ye ka dar sür mez mi? Ferhad Bey Ame ri ka lı sey yah la rı bi lir si niz. On la rın bir tek ga ye le ri var dır. Yer yü zün de her şe yi gör mek ve ta nı mak. Her şey den ev vel yer yü zün de ki şey le ri bir sır di ye ka bul et me le ri fe na de ğil dir. Fa kat iş bu sır rı çöz me ye ge lin ce ba kın ne ya par lar. Git tik le ri yer ler de ki en bü yük sır la rın ad re si ni ve ren ki tap la rı nı açar lar. O sır lar la bu run bu ru na ge lir ler. Uzak tan şöy le bir ba kar lar. Bir de fo toğ raf çe ker ler. Ak şam da otel le rin de bir bir le ri ne so rar lar: Gör me di ği miz baş ka bir şey var mı? Eğer gör medik le ri bir şey kal ma mış sa o ye rin de sır rı kal ma mış de mek tir. El le rin de ki fo toğ raf ma ki ne si de on lar gi bi dü şü nür. O da bü tün bu sır la rı gör müş hat ta çiz gi si çiz gi si ne not al mış tır. Yolcu Be ni on la ra mı ben ze ti yor su nuz? Ferhad Bey Ha yır! Çün kü bu ya pı da in san lar si zin duy du ğu nuz alaka yı du ya maz. On lar için bü tün sır mad de nin ka bu ğun da dır ve onu gör mek le ni ha ye te erer. On la rın ağaç di ye an la ya cak la rı şey, top rak üs tün de ki çıp lak göv de dir. Kök, on lar için ka ran lık ve için den çı kıl maz bir dü ğüm, to hu ma ge lin ce... (Fer had Bey su sar, da lar.) Yolcu To hu ma ge lin ce? Ferhad Bey Ge çe lim! Si zin ala ka nız gü zel. Fa kat bu me ra kı bir he sap me se le si gi bi ne ya pıp ya pıp ay dın lat ma ya, ni ha yet har ca dık tan, bi tir dik ten son ra bu ra dan git me ye ne ih ti ya cı nız var? Var sın öm rü nüz de, bir gün ha tır la dı ğı nız za man, si ze so nu gel me miş şey le rin me ra kı nı ya şa tan bir yer bu lunsun (Aya ğa kal kar. Yol cu ya doğ ru yü rür.). Ge ce tren de si niz. Her kes uy ku da, siz uya nık. Tren bir denbi re bir yıl dı rım hı zıy la bir şeh rin için den ge çer. Dur ma dı ğı nız bir gar. Dö nü yor su nuz. Siz dö ner ken so kak la rın ip gi bi düm düz ışık la rı da kar şı nız da dö nü ve rir. Her so ka ğı baş ka bir so kak ta kip eder. Bu so kak lar da yüz le ri ni hiç gör me di ği niz ve gör me ye ce ği niz in san lar. Bir pen ce re de bir ka dın. Si ze doğru ge len bir ara ba. Hep si bu ka dar. Şe hir bit ti. Ge ne ka ran lık ova da sı nız. Gi di yor su nuz. Bir da ha hiç 17

18 I. Ünite gör meye ce ği niz ve bel ki dü şün me ye ce ği niz bu şe hir den içi ni ze ak mış ne kor kunç bir sır var dır. Za ten ha yat bu de ğil mi? He pi miz bu tren de de ğil mi yiz? Siz de biz den böy le ay rı lın! Her şe yi o ka dar çok sor ma yın! Ne sor du nuz sa ce va bı nı ver dik. Da ha da ve re ce ğiz. Fa kat sor ma yın! Öm rü nüz de ilk de fa ola rak fi lan şe yi ga li ba an la ya ma dım de se niz bir yan lış lık yap mış ol mak tan mı kor kar sı nız? Yolcu Her şe yi an la mak is te yen hâ lim le si zi ne ka dar sık tı ğı mı bi li yo rum. Fa kat kal bi min kal bini ze ne ka dar bi ti şik çarp tı ğı nı bil me ni zi is ter dim. O za man ku su ru ma bak maz dı nız. O za man an la mak ar zu su bir suç ol maz dı. Ferhad Bey An la mak ni çin suç ol sun? An la mak, bü tün der di miz o de ğil mi? Bü tün in san lı ğın der di o de ğil mi? Fa kat an la ya bil sek, an la ya bil sek. An la ma nın ne ka dar güç ol du ğu nu kav ra ya bil sek. Ya ka za ra an la şıl dı zan ne der sek. İş te suç bu ra da. Suç la rın su çu bu ra da. Ha ni İs tan bul gi bi bü yük şe hir ler de rast la nan or ta oku muş in san ka la ba lık la rı var dır. On la ra ve ril miş bir isim var dır ki nu tuk lar da fi lan hep bu isim le ça ğı rır lar. Ey bah ti yar lar, der gi bi. Ne dir o? Yolcu Mü nev ver ler mi de mek is ti yor su nuz? Ferhad Bey Evet, ey mü nev ver ler. Ben bu ey mü nev ver ler den ne ka dar kor ka rım bi le mez si niz. Bir ge yik ars lan dan bu ka dar kor ka maz. Onun için de ğil mi dir ki bu ra da köy lü ler ara sın da otu ru yo rum (Eli ni göğ sü ne gö tü rür, ce ke ti ni gös te rir.). Ve iş te böy le köy lüy le mü nev ver ara sı gi yi ni yo rum. Zi ra ne ya pa yım ki on lar dan, top ra ğı yu ğu ran lar dan de ği lim. Mü nev ver de de ği lim. Çün kü mü nev ve rin ne de mek ol du ğu nu ga li ba bi li yo rum. Yolcu Hem si zin gi bi oku muş ve dü şün müş adam in ce li ği nin son ba sa ma ğı na var mak hem de ip ti dai Ana do lu lu ru hun dan bir şey kay bet me mek. Ne gü zel! (Fer had Bey yol cu ya ba kar. Bir den bi re ce vap ver mez. İs kem le si ne doğ ru gi der. Otu rur. Dü şü nür gi bi du rur. Bir den doğ ru lur.) Ferhad Bey Siz Ana do lu yu ta nı yor mu su nuz? Yolcu Ana do lu bil di ği miz den baş ka bir şey mi dir? Ferhad Bey Çok baş ka. Ba şı nı zı dön dü rüp ba kın Ana do lu ya! Ne gö rü yor su nuz? Tek tük ye ri el len miş, çok ye ri boş, uç suz bu cak sız bir top rak. Top rak ren gin de, top rak lı, bir hi za da kös te bek yu va sı gi bi ev ler, pa çav ra sı yet ti ği ka dar ör tün müş sıs ka vü cut lar ve bu vü cut la rın te pe sin de ne dü şün dü ğü ne duy du ğu be lir siz ya nık ve asık yüz ler. İş te Frenk sey ya hın ve fo toğ raf ma ki ne si nin gördü ğü Ana do lu. Yolcu Ana do lu nun gö rün meyen bir ta ra fı mı var? Ferhad Bey (Se si bir den bi re en üst per de ye fır lar.) Ru hu var! Ruh gö rün mez! Yolcu Biz bu ru hu ta nı mı yor mu yuz? Ferhad Bey Biz bu ru hu ta nı mı yo ruz. Çün kü bu ruh dal bu dak sal mış bir ağaç gi bi göz önünde fış kır mış ha ki kat ler den de ğild ir. En de rin ve en giz li ha ki kat ler den dir. Ha ki kat ke şif leş tik çe kü çü lür ve kü çül dük çe giz le nir. Bir to hum gi bi. Yolcu Bir to hum gi bi mi? Ferhad Bey Tıp kı bir to hum gi bi. Ha ki ka ti en giz li şart la rı için de ya ka la yan on dan en bü yük pa yı alır. To hu mu bu lan ağa cı ka za nır. Yolcu Ne doğ ru söy lü yor su nuz. Ferhad Bey Mad de açık, ruh giz li dir. Bü tün ha ki kat ler ru hun dur. Yolcu To hum, to hum! Ferhad Bey Ruh to hum la rın to hu mu dur. Yolcu (Dal gın) To hum la rın to hu mu. Ferhad Bey Vü cu du mu zun ne re si ne bak sak, ne re si ni yok la sak, kur ca la sak ru hu mu zu ele ge çire bi lir mi yiz? Onun için Ana do lu giz li ka lı yor. Ba zen o ka dar giz li ka lı yor ki iş te böy le çıp lak, yal çın, 18

19 I. Ünite hoy rat bir mad de nin mas ke si ne bü rü nü yor. Mad de si ne kü sü yor. Bu ru hun ne bü yük is tiğ na (tokgözlülük)sı dır. Bu en bü yük ru hun is tiğ na sı dır. Bu nu an lı yor mu su nuz? Yolcu An lı yo rum, an lı yo rum. Ferhad Bey Biz bu ru hu ta nı mı yo ruz. Ana do lulu na sıl du yar, na sıl se ver, na sıl ya nar, na sıl co şar, na sıl par lar, na sıl pat lar, na sıl ya tı şır, na sıl su sar, na sıl dü şü nür, na sıl gi der, na sıl dön mez na sıl ölür bi li yor mu yuz? Bi le me yiz. Çün kü o ke tum dur. Ka ran lık bir ku yu da ya şar gi bi için de ya şar. Boynu nu kes se ler sır rı nı ver mez. Yolcu Ne tu haf si zi din le di ğim za man ha ya lim, ta ri hin en iman lı gün le ri ne akı yor. Yir min ci asırda ya şa dı ğı mı unu tu yo rum. Mad de nin ve ma ki ne nin ida re et ti ği de vir, bir den bi re ta öbür ba şın dan sı cak bir iman şar kı sı ge len bir kum çö lü gi bi düz le şi ve ri yor. Ruh o çö lün gök le rin de sek sen kat lı apart man la ra ve tel siz telg raf di rek le ri ne çarp ma dan zah met siz ve ıs tı rap sız uçu yor. Fa kat bu rü ya dan uyan mak teh li ke si ol ma sa. Yor gun luk, kı rık lık ve hiç lik ne dir o za man an laya ca ğız di ye kor ku yo rum. Ma ki ne rü ya mı zı yu ta cak di ye kor ku yo rum. Ferhad Bey Ma ki ne, ma ki ne. Yir min ci as rın ateş ku san ma bu d (tapınılan)u. İn san onu ko lu na yar dım et mek için yap tı. Ko lu muz bey ni mi zin em rin de dir. Yar dım cı, yar dım et ti ği şe yin de re ce si ni na sıl ge çer? Ma ki ne yi şah lan dır dı lar. Ma ki ne şah lan dı. İçin de in san da ol du ğu hâl de her şe yi ben ya rat tım de me ye baş la dı. Onun bu hük mü nü din le di ler. Bu de mir ku lak lı man ka fa pu tu, es ki iman lar dan kal ma taht la ra oturt tu lar. May mun lar gi bi onun ses le ri ni ve ha re ket le ri ni tak lit et ti ler. Bu kuş be yin li ca na varın in sa na yar dı mı nı kim in kâr eder? Fa kat onu bu tah ta oturt mak de ğil, bur nu na hal ka ta kıl mış bir ayı gi bi se yis le ri ne zap tet tir mek şartıyla... Mad de as rı di yor lar. Mad de as rın da ol say dı lar ma ki ne yi ma but ye ri ne çı ka rır, önün de ayin ya par mıy dı lar? Hâ lâ iç le rin de ya şa yan bu ruh laş tır ma ih ti ya cı ne re den ge li yor? On suz ni çin bir şey ol mu yor? Gö rü yor su nuz ki ruh o yer de ken di si nin otu rup otur ma dı ğı na bi le al dır mı yor. O yer kal ma lı di yor. O yer var dır di yor. O yer var dır ve onun dur. Ey vah onun ki me ait ol du ğu nu bil me yen le re, ey vah ruh la rı nı kay be den le re!... Ne cip Fa zıl KI SA KÜ REK Tohum 2. a. Me de ni yet De ğiş tir me si ve İç İn san, Yol, Bir Be yoğ lu Dö nü şü ve To hum ad lı me tinler de neler anlatılmaktadır? b. "Memleket edebiyatı zevki" kavramı hakkında edindiğiniz bilgiyi arkadaşlarınızla paylaşınız. c. İncelediğiniz metinlerden hareketle Cumhuriyet Döneminde memleket edebiyatı zevkinin nasıl ortaya çıktığını ve geliştiğini açıklayınız. 3. a. Re şat Nu ri Gün te kin, Yol ad lı metinde ne re yi, na sıl an lat mak ta dır? b. Ya kup Kad ri Ka ra os ma noğ lu, Bir Be yoğ lu Dö nü şü ad lı me tin de ki mi, han gi özel li ğiy le an - lat mak ta dır? 5. me tin CUM HU Rİ YET Çİ LİĞİN Nİ TE LİK LE Rİ Cum hu ri yet çi li ğin en baş ta ge len ni te li ği, Ata türk ün Ege men lik ka yıt sız şart sız mil le tin dir. il kesin de yan sır. Çün kü çağ daş Türk Devleti'nin da yan dı ğı te mel pren sip ler den bi ri olan bu il ke nin en iyi ko run du ğu ve gö ze til di ği yö ne tim, cum hu ri yet yö ne ti mi dir. Bu hu sus, Ata türk ün şu söz le rin de açık ça gö ze çar par: Cum hu ri yette son söz, mil let ta ra fın dan se çil miş Mec lis te dir. Mil let adı na her tür lü ka nun la rı o ya par. Hü kû me te gü venoyu ve rir ve ya dü şü rür. Mil let, ve kil le rin den mem nun ol maz sa be lir li za man lar so nun da baş ka la rı nı se çer. Mil let, ege men li ği ni dev let ida re si ne ka tıl ma sı nı an cak za ma nın da oyu nu kul lan mak la sağ lar. Ata türk e gö re, Cum hu ri yet, mil let ve kil le rin den olu şan Mecli si ve be lir li za man için se çil miş dev let baş ka nı ile millî ege men li ğin ko run ma sı nın en iyi ke fi li dir. Cum- 19

20 I. Ünite hu ri yet te, Mec lis, cum hur baş ka nı ve hü kû met; hal kın hür ri ye ti ni, gü ven li ği ni ve ra ha tı nı dü şün mek ten ve sağ la ma ya ça lış mak tan baş ka bir şey ya pa maz lar... Ve yi ne bun lar bi lir ler ki ik ti da ra sal ta nat sürmek için de ğil mil le te hiz met için ge ti ril miş ler dir. Mil le te kar şı du rum ve va zi fe le ri ni kö tü ye kul lan dıkla rı tak dir de, şu ve ya bu şe kil de ken di le ri ni millî ira de nin ka ra rı kar şı sın da bu la bi lir ler. Mil let ta ra fın dan mil let adı na, dev le ti ida re ye me mur edi len ler için ge rek ti ğin de mil le te he sap vermek zo run lu lu ğu, la uba li lik ve key fi ha re ket le bağ da şa maz. Hâl bu ki kuv ve ti nin ve yet ki si nin Al lah tan gel di ği ni ve yal nız ona kar şı, ahi ret te he sap ve re bi le ce ği ni var sa yan; dev le ti, ül ke yi, mi ras kal ma mal mülk gi bi ka bul eden bir hü küm dar, her tür lü ka yıt tan ken di ni af fe dil miş gö rür. Böy le bir ida re de, mille tin ben li ği hür ri ye ti söz ko nu su bi le ola maz. Bun dan do la yı yet ki si sı nır lı bi le ol sa hükümdarlık şekli de mok ra si ye, millî ege men lik pren si bi ne uy gun de ğil dir. Hü kû me tin be lir li in san la rın, sı nıf la rın elin de bu lun ma sı bi le mil let var lı ğı nın as la ka bul ede me ye ce ği bir hu sus tur. Bü tün mil le tin ço ğun luk la, devlet ida re si ne ka tıl ma sı na en gel olan bu Oli gar şi usu lü de bir gru bun ken di çı kar la rı nı ko ru mak için bü tün mil le te ait ege men li ği, zor la al ma sın dan baş ka bir şey de ğil dir. Ata türk çü lü ğe gö re cum hu ri yet yö ne ti mi nin be lir gin bir ni te li ği, hükûmet ile mil let ara sın da ay rı lık bı rak ma mış ol ma sı dır.... Cum hu ri yet yö ne ti mi nin önem li bir ni te li ği de dü şün ce ser best li ği dir. Ata türk çü lükte cum hu ri yet, dü şün ce ser best li ği kur mak de mek tir. Sa mi mi ve ya sal ol mak şar tıy la her fik re hür met edi lir. Cum hu ri yet yö ne ti mi nin çok dik ka te de ğer bir ni te li ği de bu yö ne ti min Türk mil le ti nin ha ya tı na ye ni bir yön ver miş ol ma sı dır. Ata türk, bu hu su su şöy le vur gu la mış tır: Cum hu ri yet, ye ni ve sağ lam esas la rıy la, Türk mil le ti ni gü ven li ve sağ lam bir ge le cek yo lu na koy du ğu ka dar, asıl fi kir ler de ve ruhlar da ya rat tı ğı gü ven lik iti ba rıy la büs bü tün ye ni bir ha ya tın müj de ci si ol muş tur. Ata türk çü lük 3 4. Cum hu ri yet çi li ğin Ni te lik le ri ad lı me tin den edin di ği niz bil gi le ri kul la na rak Ata türk ün cum hu riyet çi lik il ke si nin özel lik le ri ni sı ra la yı nız. 5. Cum hu ri yet çi li ğin Ni te lik le ri ad lı me tin den edin di ği niz bil gi le ri kul la na rak cum hu ri ye tin Türk top lu mu na sağ la dı ğı fay da la rı tah ta ya lis te le yi niz. 6. me tin LA İK LİK La ik lik, te rim ola rak din ile dün ya, özel lik le di n ile dev let iş le ri nin ay rıl ma sı an la mı nı ta şır. Fa kat Atatürk la ik li ği nin da ha ge niş ve ken di ne öz gü bir an la mı var dır. Tür ki ye Cum hu ri ye ti nde la ik lik il ke si, ki şile rin vic dan ve iba det hür ri yet le ri ni sağ la mak ve ko ru mak, di nî fa ali yet le rin iman ve iba de te in hi sar (bir kişiye ya da yere verme) et ti ril me si ni, dün ye vi mü es se se le ri ve fa ali yet le ri bi lim sel ve en ile ri tek no lo ji yi yol gös te ri ci ola rak yü rüt me yi sağ la mak, di nin hak kı nı di ne, dev le tin hak kı nı dev le te ver mek amaç la rı ile uy gu la nan, di ni dev let ten ayı ran bir il ke dir. La ik lik il ke si, Türk Dev le ti' nin di ğer il ke ve esas la rı nı bü tün leye rek güç len di rir. Di nin, di nî ol ma yan hu sus lar dan ay rıl ma sı nı tes pit ede cek esas la rın uy gu lan ma sı nı ger çek leş ti re rek di nin özü ne dön me si ni, bu su ret le ki şi le rin bü tün sa de li ği ile din dar ol ma la rı nı sağ lar. Ata türk, dev let ida re sin de, bü tün ka nun la rın, ni zam la rın ve usul le rin din ku ral la rı na de ğil, bi lim sel esas la ra ve en ile ri tek no lo ji ye, yurt ile dün ya ih ti yaç la rı na gö re dü zen len me si ni ve uy gu lan ma sı nı ön gö rür. Böy le lik le, bi lim sel esas lar ve mo dern tek no lo ji, yay gın ve et ki li bir bi çim de kul la nı la rak Türk top lu mun da ki bü tün mü es se se le rin ça ğın ge rek le ri ne uy gun bir şe kil de de ği şip ge liş me si sağ la nır La ik lik ad lı me tin den edin di ği niz bil gi le ri de kul la na rak la ik li ği ta nım la yı nız. Ata türk çü lük 3 20