ENTEGRE HAVZA ISLAHI

Transkript

1 ENTEGRE HAVZA ISLAHI EREF GRGG RGN Orman Yük. Y Müh.& M letmeci

2 ENTEGRE HAVZA ISLAHI KAVRAMINI OLUTURAN HAVZA ENTEGRE ISLAH TANIMLARINI RDELEYELM

3 ENTEGRE: Bir bütünü meydana getiren, bütünleyici HAVZA (Hidrolojik su havzas): Su ayrm çizgileriyle snrlanm, üzerine düen ya sularnn yer alt ve yüzeysel olarak tek bir çk noktasna ulat, içbükey toporafik yapya sahip bir arazi parçasdr. ISLAH: yi bir hale getirme, iyiletirme, düzeltme

4 ENTEGRE HAVZA ISLAHI: Hidrolojik su havzalarndaki toprak ve su dengesinin korunmas ve bu dengelerin bozulduu havzann slah amacyla; krsal kalknmay da dikkate alan ve birden çok mesleki disiplini ilgilendiren entegre ana havza planlamas ile bu havzalara su ve malzeme tayan yan dere havzalarnn entegre mikro havza planlama, projelendirme ve uygulama çalmalardr.

5 HDROLOJK SU HAVZALARININ DOAL UNSURLARI BRAZ DAHA DERNLNE RDELEYELM.

6 HDROLOJK SU HAVZASI Tanmdaki doal unsurlarn; - Toprak, - Su, - Ormanlar ve dier karasal ekosistemler Olduu ve bu üç unsurun birbirine organik olarak bal bulunduklar görülmektedir. Birlemi Milletler bu ball dikkate alarak her yl; 21/ Mart Dünya Ormanclk günü, 22/Mart Dünya Su günü ve 23/Mart Dünya Meteoroloji günü olarak ilan etmitir.

7 HAVZADAK ORMAN-TOPRAK VE SU LKLER SU HAVZASININ MEMBASINDA; - Ormanlar. - Deiik Yaban hayat. - Su kaynaklar. - Meralar - Dier karasal ekosistemler. - Marjinal tarm alanlar. - Krsal yerleim birimleri. - Vb. unsurlar yer almaktadr.

8 SU HAVZASININ MANSABINDA; - Büyük yerleim yerleri. - Verimli tarm arazileri. - Sanayi tesisleri. - Barajlar, göletler. - Göller. - Yollar vb. unsurlar yer almaktadr. Su havzasnn membasndaki topran ve ekolojik dengenin bozulmas sonucunda, sel ve taknlar, heyelan ve toprak kaymalar olumakta, mansapda yer alan yukardaki tüm unsurlar çok büyük zarar görmektedir.

9 HAVZANIN DOAL UNSURLARI ARASINDAK ORGANK BALANTILARIN RDELENMES HAVZA; Toprak, su, ormanlar ve dier karasal ekosistemlere ev sahiplii yapmaktadr. Üstünde ekolojik, ekonomik, çevresel, sosyal ve kültürel faaliyetler sürdürülmektedir. TOPRAK; Orman ve suyun ortak paydasdr. SU; Topraa, dolaysyla üzerindekilere hayat veren unsurdur.

10 ORMANLAR; Ortak payda olan topra koruyan, su rejimini düzenleyen ve devamllklarn salayan, yaban hayatna, gen kaynaklarna, biyolojik çeitlilie, flora ve faunaya ev sahiplii yapan unsurdur. Havzadaki orman-toprak ve su ilikileri birlikte deerlendirildiinde, ortak payda olan TOPRAGIN öncelikli ve mutlak korunmas gereken bir unsur olarak karmza çkmaktadr. Topran korunmas ise, yukar havzalarda yaplacak toprak muhafaza ve erozyon kontrolüne yönelik krsal kalknmay da içine alacak entegre havza slah çalmalaryla mümkün olacaktr.

11 YANLI HAVZA KULLANIMI VE SONUCU DEVREK ÇAYI TAKINI BARTIN-1998

12 YANLI HAVZA KULLANIMI VE SONUCU Orman mühendislii disiplini olan Devrek çay yukar su havzasnda, Bartn taknndan sonra yaplan Erozyon kontrol çalmalar Bolu-1999

13 YANLI HAVZA KULLANIMI VE SONUCU Devrek çay havzas Toprak muhafaza Çalmalar Seben-1999 BARTIN-1998 TAKINI

14 ENTEGRE HAVZA ISLAHINDA BAARI; HDROLOJK HAVZA TEMELNDE, KATILIMCI YAKLAIMLA VE SOR-SAP-ÇÖZ YÖNTEMYLE ENTERE PLANLAMA, BU PLANA DAYALI E ZAMANLI VE E MEKANLI ENTEGRE UYGULAMA LE SALANIR.

15 DOU ANADOLU SU HAZLARI GELTRME PROJES: Türkiyede mikro havza temelinde uygulanan en baarl entegre havza slah çalmasdr. Dünya Bankas kredisi desteiyle, Çevre ve Orman Bakanl AGM Genel Müdürlüünün koordinasyonunda yllar arasnda gerçekletirilen Dou Anadolu Su Havzalar Gelitirme projesidir. Bu projede Bakanlar Kurulu kararyla ÇEVRE VE ORMAN BAKANLII ile TARIM VE KÖYLER BAKANLII ve bu Bakanlklara bal be genel müdürlük e zamanl ve e mekanl olarak birlikte çalm ve baarl sonuçlar elde edilmitir. ANADOLU SU HAVZALARI GELTRME PROJES: Dou Anadolu Su Havzalar Gelitirme uygulamalar sonucunda elde edilen kazanmlar dikkate alnarak yine iki Bakanlk ile alt genel müdürlüün katlmyla ve Dünya bankas kredi destei ile Anadolu Su Havzalar gelitirme projesi uygulamaya konulmu ve devam etmektedir.

16 DOUANADOLU ENTERE HAVZA ISLAHI PROJES SOR-SAP-ÇÖZ UYGULAMASI ADIYAMAN-1997

17 ENTEGRE HAVZA ISLAH ÇALIMALARI Elaz Malatya Elaz Proje tarmsal girdi destei Proje tarmsal girdi destei Sivas Proje alt yap girdi destei Havzada erozyon kontrolü DOU ANADOLU SU HAVZALARI REHABLTASYON PROJES

18 ENTERE HAVZA ISLAH ÇALIMALARI DOU ANADOLU SU HAVZASI ÇALIMALARI (KEBAN BARAJ GÖLÜ HAVZASI)

19 KANUN DEKL: Dou Anadolu su havzas gelitirme projesi uygulamasndaki kazanmlarn kalc olmas ve dier su havzalarna uygulanmas için, 2003 ylnda 6831 sayl Orman Kanununun 58. maddesinde yasal deiiklik yaplmtr. Bu düzenleme öyledir. MADDE 58: Orman rejimine dahil veya yeniden orman tesis edilecek yerlerde havza baznda yaplacak aaçlandrma, erozyon ve sel kontrolü, ç ve heyelanlarn önlenmesi, ekosistemlerin korunup gelitirilmesi ve havzada yaayan insanlarn hayat artlarnn iyiletirilmesi faaliyetleri, Çevre ve Orman Bakanlnn koordinatörlüünde ilgili kurulularla birlikte hazrlanan entegre projeler halinde uygulanr. Bu maddenin uygulanmasna yönelik olarak bir Bakanlar Kurulu karar çkarlmaldr.

20 ENTEGRE HAVZA ISLAHINDAK ZORLUKLAR Hukuk sistemimizde havza kavramnda birliktelik yoktur. Bütüncül havza planlama, yönetim ve uygulamasn salayacak yasal alt yap yoktur. Entegre havza slahnda koordinasyonu salayacak makam belli deildir. Koordinasyonsuz yaplan havza slah çalmalarnda ekonomik kayplar olmakta, teknik birikim israf edilmekte ve zaman kayb yaanmaktadr.

21 BU TESPTLERN AYRI AYRI RDELENMES VE ÇÖZÜM ÖNERLER

22 TÜRK HUKUK SSTEMNDE HAVZA KAVRAMLARI - 18/4/2006 tarihli ve 5488 sayl Tarm Kanununun 3/m maddesinde; Bakanlar Kurulunca belirlenen ve tarmsal faaliyetler açsndan ayn ekolojik artlara sahip tarm havzalarna yer verilmitir. - 1/5/2003 tarihli 4856 sayl Çevre ve Orman Bakanl Kurulu Kanununun 9/k maddesinde bütüncül havza yönetimi yaklam amaçlanmtr. Bu havzalarda su kaynaklarnn koruma ve kullanma planlarn yapmak, kta içi su kaynaklar ile toprak kaynaklarnn bütüncül yönetimini salamak hedeflenmitir sayl Kanunun 12/a maddesinde; orman köylerinin ekonomik gelimelerini salamak amacyla kalknma havzalarna yer verilmitir sayl Orman Kanununun 58 nci maddesi, aaçlandrma ve erozyon kontrolü faaliyetlerinin havza baznda yaplacana amirdir.

23 TÜRK HUKUK SSTEMNDE HAVZA PLANLAMA VE UYGULAMALARI Türk hukuk sisteminde bilimsel havza tanmna uygun bütüncül havza planlama ve yönetimi yoktur. Havza kavramnda olduu gibi planlama kavramnda da karmaa yaanmaktadr. Çevre düzeni planlar; 4856 sayl Kanununun 2/h ve 10/c maddelerine göre Çevre ve Orman Bakanlnn yetkisi ve koordinasyonunda yürütülmekte ve uygulanmaktadr. Çevre düzeni planlar yönetmeliinde; Çevre düzeni planlarnn ülke ve bölge plan kararlarna uygun olarak yaplaca belirtilmitir. 3/5/1985 tarihli ve 3194 sayl mar Kanunu: Kanunun 8 inci maddesi, bölge planlarnn Devlet Planlama Tekilatnca yaplacana veya yaptrlacana amirdir. Bugüne kadar hiçbir bölge plan yaplmamtr. Türkiyede üst ölçekli plan sorunu mevcuttur.

24 TÜRKYEDE ÇETL HAVZA PROJELER 1580 sayl Belediyeler Kanunu: Bu Kanuna uygun olarak havza bütününde kurulan kalknma birlikleri vardr. Örnein; Yeilrmak Havzas Kalknma Birlii gibi. Dou Anadolu ve Anadolu su havzalar rehabilitasyon projeleri: u anda Türkiyede en baarl entegre slah proje uygulamas, 6831 sayl Orman Kanununun 58 nci maddesine göre katlmc yaklamla planlanp uygulanan erozyonu önleme ve krsal kalknma projeleridir. Sivil toplum örgütlerince d kaynakla yaplan havza projeleri: WWW Doal Hayat Koruma vakfnca 22 nolu Dou Karadeniz su havzasnda toprak, su, orman vb. doal kaynaklarn planlamas gibi. Böylece planlama, projelendirme ve uygulamalardaki bilgi birikimi, zaman ve kaynak israf yaplmaktadr.

25 TÜRKYEDEK MEVCUT DURUMUN RDELENMES, BÜTÜNCÜL HAVZA PLANLAMA VE YÖNETM YAKLAIMININ ZORUNLULUU - YÖNETMDE HDROLOJK HAVZA: Doal kaynaklarn planlama ve yönetimindeki strateji ve eylem planlar, hidrolojik havza ölçeinde daha kolay entegre edilebilmektedir. - HAVZADA PLANLAMA, UYGULAMA VE ZLEME: Toprak, su kaynaklar ve karasal ekosistemlerin korunup gelitirilmesinde; farkl sektörler ve kaynak kullanclarnn bir arada düünüldüü, tehdit ve olanaklarn uzun vadeli deerlendirildii, havzann bir yerine yaplan müdahalenin olumlu ya da olumsuz etkilerinin izlenmesi hidrolojik havzada optimal seviyede yaplr. - HAVZADA ENTEGRE KOLAYDIR: Bu kaynaklarnn sürdürülebilir kullanmn salamak için sektörler aras e zamanl, e mekanl karar verme ve planlama çalmalar hidrolojik havzada daha verimli biçimde entegre edilebilir.

26 TÜRKYE SU HAVZALARININ PLANLAMA VE YÖNETMNDE YEN YAKLAIMLAR. 1. PLANLAMA VE YÖNETM: Havza planlama ve yönetiminde hidrolojik snrlara dayal 26 büyük su havzalar esas alnarak planlanp yönetilmelidir. 2. KURUMSAL SORUMLULUKLAR: Planlamalar havza baznda toplanan veriler esas alnarak, toprak ve su kaynaklar öncelikli olmak üzere ekonomik, ekolojik, hidrolojik, çevresel, yerleim, sosyal, kültürel ve benzeri kriterler dikkate alnarak kurumsal sorumluluk alanlar belirlenmeli, bu alanlara verilecek fonksiyonel görevler makro düzeyde planlanmaldr.

27 3. HAVZA UYGULAMA ÖNCELKLER: Havzalarn üstlenecei fonksiyonlara göre havza uygulama öncelikleri belirlenmelidir. 4. E ZAMANLI VE E MEKANLI UYGULAMA: lgili uygulayc bakanlklarca, fonksiyonel görevleri hayata geçirecek olan plan uygulamalarna e zamanl ve e mekanl olarak balanmaldr. 5. UYGULAMA MEMBADAN MANSABA DORU: Havza gelitirme planlarnn uygulanmasna membadan mansaba doru balanmaldr.

28 6. MÜLTDSPLNER PLANLAMA HEYETLER: Planlama esaslar mülti disipliner yapda oluturulacak heyetlerce havza ölçeinde belirlenmelidir. 7. KOORDNASYON: Koordinasyon iini, kanunlarn verdii görevlere göre havzada en geni sorumluk alanna sahip Çevre ve Orman Bakanl üstlenmelidir. 8. HAVZA PLANLAMA VE YÖNETM TEMEL KANUNU: Havzadaki tüm doal kaynaklar, 26 su havzas temel alnarak planlanma, finansman temini, yaplanma, havza yönetimi, katlmclk, merkezi idarenin koordinasyon esaslar HAVZA PLANLAMA VE YÖNETM TEMEL KANUNU ile belirlenmelidir. 9. BÖLGESEL HAVZA PLANLAMASI: Bu temel kanunda, bölgesel havza planlamas, verilerin oluturulmas esaslar belirlenmelidir.

29 HAVZA PLANLAMA VE YÖNETM TEMEL KANUNU NASIL OLMALIDIR.

30 HAVZA PLANLAMA VE YÖNETY NETM TEMEL KANUNU VE ÇER NASIL OLMALIDIR. 1- Kanunun amaç ve kapsam: a) Kanun, 26 büyük su havzas temelinde membadan mansaba doru tüm havzay kapsamaldr. b) Sürdürülebilir kalknma için gerekli olan, - Toprak, su, orman, mera ve benzer ekosistemlerin korunmas slah ve gelitirilmesi TEMEL amaç olmaldr. - Tüm havzann ekonomik, ekolojik, çevresel, yerleim, sanayi bölgeleri vb. hususlarn geleceine yön vermelidir. c) Havzalarn bu faktörler dikkate alnarak planlanaca hüküm altna alnmaldr.

31 HAVZA PLANLAMA VE YÖNETY NETM TEMEL KANUNU VE ÇER NASIL OLMALIDIR. 2- Havza planlama, yönetim ve koordinasyon esaslar: a) Havzalar 26 büyük su havzas esas alnarak planlanmaldr. b) Tüm havza planlamasnda su, toprak ve doal kaynaklarn korunup gelitirilmesi birinci öncelikli konular olarak ele alnmaldr. c) Makro düzeyde planlama yaplrken, havzalara verilecek ilevlere göre bir veya birkaç havza birlikte düünülerek planlanmal ve bu plan en üst ölçekli bölge plan olarak kabul edilmelidir. ç) Tüm dier planlar alt ölçekli planlar olarak addedilmeli ve bu bölge plan kararlarna uygun olarak ekillenmelidir.

32 HAVZA PLANLAMA VE YÖNETY NETM TEMEL KANUNU VE ÇER NASIL OLMALIDIR. d) Planlama heyetleri, en etkin katlmclk ilkeleri göz önüne alnarak mültidisipliner yapda olmaldr. e) Havzaya verilecek ilevlerin yerine getirilmesini salayacak alanlara yönelik yersel düzenlemeler yaplmaldr. f) Planlamann koordinasyonu, - Çevre ve Orman Bakanlna ilgili kurulu olarak balanacak ve merkezde özerk yapda ve tüzel kiilie sahip Havza Planlama ve Yönetimi Kurumu, - Tarada ana su havza esasl Bölgesel Havza Planlama ve Yönetimi Müdürlüü adl otoriteler tarafndan yerine getirilmelidir.

33 HAVZA PLANLAMA VE YÖNETY NETM TEMEL KANUNU VE ÇER NASIL OLMALIDIR. 3- Havzada uygulama, yönetim ve koordinasyon esaslar: a) Havza plannda belirlenen yerlerde, e zamanl ve e mekanl olarak, ilgili kurum, kurulu ve gerçek kiilerce havzann membasndan mansabna doru uygulamalar yaplmaldr. b) Uygulamalarn koordinasyonu, Çevre ve Orman Bakanlna bal yeni kurulacak Havza Planlama ve Yönetimi Müdürlüü ile Havza Planlama ve Yönetimi Müdürlüklerince yaplmaldr.

34 HAVZA PLANLAMA VE YÖNETY NETM TEMEL KANUNU VE ÇER NASIL OLMALIDIR. - Bölgesel Havza Planlama ve Yönetimi Müdürlüü: Merkezi idare temsilcilerinin yannda etkin katlmcln saland, 26 büyük su havzalar esasl (Bölge bir veya birkaç havzay kapsayabilir) olarak kurulmaldr. - Havza Planlama ve Yönetimi Müdürlüü: Ayn esaslara göre alt su havzas veya havzalarnda kurulmaldr. c) Havzada yersel temelde yaplacak planlarn uygulanmas, havza önceliklerine göre, yürürlükteki mevzuata uygun olarak, ilgili kurum ve kurulular tarafndan e zamanl ve e mekanl bu müdürlüklerin koordinasyonunda yaplacak ekilde düzenlenmelidir.

35 HAVZA PLANLAMA VE YÖNETY NETM TEMEL KANUNU VE ÇER NASIL OLMALIDIR. 4- Havza planlama ve yönetim kurumunun görevleri, yetkileri, organlar ve finansman kaynaklar: a) Havza planlama ve yönetim kurumunun yaplanmas; Merkezde: 1- Yönetim kurulu 2- Kurum bakan 3- Danma kurulu 4- Hizmet birimleri Tarada; 1- nolu Havza Planlama ve Yönetim Müdürlüü, 2- Bölge danma kurulu: Taradaki merkezi idare, yerel yönetimler, üniversiteler, sivil toplum örgütleri temsilcilerinden oluan ve planlama esaslarnda görüleri alnacak olan kuruldur. 3- Havza Planlama ve Yönetim Müdürlükleri 4- Planlama heyetleri

36 HAVZA PLANLAMA VE YÖNETY NETM TEMEL KANUNU VE ÇER NASIL OLMALIDIR. b) Havza planlama ve yönetim kurumunun görev ve yetkileri; - Ülkenin ihtiyac olan en üst düzey bölge ve havza planlarn yapmak, - Bu planlarn uygulama koordinasyonunu yürütmek olmaldr. c) Kurumun finansman kaynaklar: Havza planlarndan ve çktlarndan yararlananlar, belirlenecek ücretin yatrlaca havza fonu ile genel bütçe kaynaklardr.

37 SONUÇ TEMEL KANUN: 26 hidrolojik ana su havzas temeline dayal Havza Planlama ve Yönetimi Temel Kanunu çkarlmaldr. Hukuki düzenlemede ulusal yararlar gözetilmelidir. BÜTÜNCÜL HAVZA, KATILIMCI YAKLAIM: Havzalarn bütüncül planlamas, uygulamas ve yönetimi; e zamanl ve e mekanl olarak, katlmc yaklamla belirlenmelidir. KOORDNASYON: Havzalardaki planlama ve uygulamann koordinasyonu Çevre ve Orman Bakanlnca salamaldr.

38 SONUÇ BLMSEL HAVZA KAVRAMI ENTEGRE PLANLAMA, UYGULAMA VE YÖNETM: Ülkemiz kanunlarnda havza kavramnda birliktelik yoktur. Birliktelik salanmaldr. Dünyada olduu gibi hidrolojik havza esasl bütüncül entegre havza planlama, uygulama ve yönetimi benimsenmelidir. TOPRAK, SU VE KARASAL EKOSSTEM: Sürdürülebilir kalknmann temeli olan toprak, su, orman ve mera gibi doal ekosistemlerin korunmas ve gelitirilmesi bütüncül havza esasl entegre makro planlama ve uygulamalarnda yer almaldr.

39 SU HAVZALARINDA TOPRAI I TUTMAK ORMAN MÜHENDSLG DSPLNN N KONUSUDUR. (5531 sayl Kanun Md. 4/a-7,9) Ankara Eymir Gölü-1960 Ankara Eymir Gölü TE ORMAN MÜHENDSL

40 HAVZA SU REJMNN N DÜZENLEMESD ZENLEMES ORMAN MÜHENDSL DSPLNNN N KONUSUDUR. (5531 sayl Kanun Md. 4/a-7,11) Çoruh Havzas Artvin Gökta Çoruh Havzas Artvin Gökta- 2002

41 YUKARI HAVZALARDA HAVZA GEL TRMES VE EROZYONLA MÜCADELEDE M ORMAN MÜHENDM HENDSL (5531 sayl Kanun Md. 4/a-7,11) Ankara Kurtboaz-1977 Kurtbogaz-2000 Kurtboaz Baraj havzalarnn slah orman mühendisliinin konusudur.

42 ENTEGRE HAVZA ISLAHINDA; Her mesleki disiplin kendi konusunda, E zamanl ve e mekanl olarak bütüncül Havza yönetimi temelinde çalmalar halinde; Kaynak, birikim ve zaman israf yaanmayacak, Çalmalar boa gitmeyecek ve Su havzalar planlanan mekanda ve zamanda Optimal kurulua Getirilecektir.

43 SABIRLA DNLEDNZ ÇN TEEKKÜR EDERM