Uyku Laboratuarı Standartları ve PSG Raporlama Özellikleri

Transkript

1 15.Ulusal Uyku Tıbbı Kongresi, 3.Ulusal Uyku Tıbbı Teknisyenliği Kongresi Kasım 2014, Dalaman Hilton Otel - Muğla Uyku Laboratuarı Standartları ve PSG Raporlama Özellikleri Prof Dr. Sadık Ardıç Kafkas Üniversitesi,Göğüs Hastalıkları ve Uyku Bozuklukları Merkezi KARS

2 Dr. Karacan ın örgütlenmesi doğru, benim ki doğru değil. Sleep Disorders Centers,Baylor College of Medicine,

3 Uyku Laboratuvarı Standartları Uyku Hastalıkları Merkezleri Bu merkezler, tüm uyku hastalıklarının tanı ve tedavisinin yapıldığı yerlerdir. Yönetimi Uyku Hastalıkları konusunda eğitimli doktor ya da doktorlar tarafından yapılır.

4 Uyku Laboratuvarı Standartları Merkez, uyku hastalıkları merkezi olarak, ayrı bir unite olarak tanımlanmalıdır. Merkez personeli, uyku hastalıkları etiği konusunda tanımlanan kurallara uymalıdır.

5 Uyku LaboratuvarıStandartları Medikal Direktör Uyku bozuklukları alanında gerekli eğitim ve kursları almış, kredilendirilmiş uyku bozuklukları merkezlerinde tanımlanan sürelerde çalışmış Tıp doktoru olmak zorundadır.

6 Uyku Laboratuvarı Standartları Uyku Teknisyeni: Uyku bozuklukları alanında gerekli eğitim ve kursları almış, kredilendirilmiş merkezlerde tanımlanan sürelerde çalışmış olmalıdır. Polisomnografi kalibrasyonu ve kullanmasını bilmelidir. Kaydın elle (manuel) skorlamasını yapabilmelidir. Kayıt sırasında ortaya çıkan acil durumlarda, sorunu giderecek düzenlemeleri yapabilmeli ve kaydedebilmelidir.

7 Uyku Laboratuvarı Standartları Odalar; Odalar metrekare boyutlarında olmalıdır. Uyku hastalıkları merkezinde en az iki oda bulunmalıdır.

8

9 Uyku Laboratuvarı Standartları Her yatak odasında bir PSG olmalı, PSG kayıt sırasında kaydedilmek istenen tüm biyosinyallerin alınmasına olanak sağlamalı. Gece ve gündüz yapılmak istenen tüm çalışmalar, Gündüz uykululuk değerlendirilmesi yapılmasına yeter teknik donanıma sahip olmalıdır.

10 Uyku Laboratuvarı Standartları Odalar yalıtılmış olmalıdır(ses,ışık ve bina içi ve dışı uyaranlar için yalıtılmalı) Isı ve Havalandırma için uygun donanıma sahip olmalıdır. Gündüz, uygun karartmayı olanaklı kılacak düzenek olmalı (MSLT gibi gündüz yapılacak değerlendirmeler için).

11 Uyku Laboratuvarı Standartları Odalarda ya da laboratuvar da lavabo, banyo, tuvalet bulunmalı. Temel ihtiyaçlar hastanın evini aratmayacak konforda olmalıdır. İki yollu ses bağlantısı, düşük ışık ya da infrared ile çalışan kayıt ekipmanı ve video cihazı bulunmalı, bunlar kontrol odası ile bağlantılı olmalıdır. Engellilerin de tetkik edilebilmesine olanak sağlamalıdır.

12

13

14

15 Uyku Laboratuvarı Standartları Kumanda Odası: Kumanda odası, Odalarla aynı katta olmalıdır. Laboratuvarın merkezi yerinde olup, tüm odalara eşit mesafede olmalıdır.

16 Uyku Laboratuvarı Standartları Kumanda Odası: Odalarla devamlı ses bağlantısı olmalıdır, Donanımı,teknisyene aynı anda tüm odaları monitörize edebilme olanağını sağlamalıdır.

17 Uyku Laboratuvarı Standartları Kumanda Odası: Kumanda odası yeterince geniş olmalı, Teknisyen için rahat izleme olanağı sağlamalı ve uygun konforu içermelidir.

18

19

20 Uyku Laboratuvarı Standartları Laboratuvar El kitabı; Merkez de yapılan işleri ve uygulamaları tanımlayan yazılı el kitabının bulunması gerekir. Bu el kitabı günlük yapılacak işleri gün be gün tanımlamalıdır. Teknisyenin baş vurduğunda yararlanacağı tüm bilgileri(acil durum, kayıt, başvurulacak kişiler v.b.) kapsamalıdır.

21 Uyku Laboratuvarı Standartları Laboratuvar El kitabı; Yapılan testlerin (PSG,CPAP titrasyonu, MSLT,Epilepsi takibi v.b.) detaylarını göstermelidir. Hasta kabulu sırasında yapılması gerekenleri içermelidir. Merkez aynı zamanda ulusal uyku dernek kılavuzunuda izlemekle sorumludur.

22 Baylor Collage of Medicine,Sleep Disorders Center Houstun-Texas, USA- 1992

23 Uyku Laboratuvarı Standartları Ekipman; Her oda, en az 16 kanal (6 tanesi EEG, EOG, 3 EMG) içeren bir polisomnografa bağlı olmalıdır. Solunum kanalları, Oksimetre, EKG, Bacak EMG, Vücut pozisyonu, Mikrofon olmalıdır.

24 Uyku Laboratuvarı Standartları Polisomnografi cihazı, AC kanalları yanısıra DC kanallarda da kayıt yapacak donanıma sahip olmalıdır. Polisomnografi cihazında alınan kayıtların (tüm gece) 30 yada 60 saniyelik epoklar şeklinde gösterebilir olması gerekir.

25

26

27

28 Standart Uyku Polisomnografisi için Minimum Montage 6 EEG (F4-M1,C4-M1,O2-M1 or F3-M2, C3-M2, O2-M2) 2 EOG 3 mentalis/submentalis EMG Oksimetre(SaO2) Horlama sinyali Vücut Pozisyon Sensörü Nazal Basınç /Akım sinyali (Termistor,Nazal kanül) Solunum Çabası için Validite edilmiş Metod 2 EMG, tibialis anteriyor EKG, tek kanal Video görüntüleme ve eş zamanlı kayıt

29 Polisomnografi

30 Uyku Laboratuvarı Standartları Kayıt İşlemleri PSG kaydı medikal direktörün sorumluluğu altında uyku teknisyenleri tarafından yapılır. Merkezde en az iki uyku teknisyeni bulundurmalı, bir teknisyen en çok iki hastadan sorumlu olmalıdır. Uyku laboratuarlarında, çalışmalar gece ve gündüz kesintisiz yürütülecek şekilde planlanmalıdır. Gece ve gündüz teknisyenleri arasında vardiyalar devamlılık içinde yürütülecek şekilde planlanmalıdır.

31 Uyku Laboratuvarı Örgütlenmesi ve Yönetimi Tanısal Testler Uyku merkezinde rutin olarak uygulanan ek tanısal testler aşağıdaki gibi sıralanır. Fizik Muayene Klinik Araştırmalar(laboratuar analizleri, radiyoloji, solunum fonksiyon testleri v.b.) MSLT, MWT Uyku Günlüğü

32 Uyku Laboratuvarı Örgütlenmesi ve Yönetimi Tanısal Testler Uyku Anketleri [e.g. Pittsburg Sleep Quality Index(PSQI), Epworth Sleepiness Scale (ESS), Stanford Sleepiness Scale (SSS), etc.] Psikolojik ve Kişilik Testleri Anketleri (e.g. MMPI, etc.) Nöröfizyolojik Değerlendirme (Vigilans, psikometrik ve kognitif Testler.) Diğerleri

33

34 PSG Raporunda Olması Gereken Parametreler Elektroensefalogram (EEG) Derivasyonları Önerilen Elektrookulologram (EOG) Derivasyonları Önerilen Çene Elektromyegram (EMG) Derivasyonları Önerilen Bacak Elektromyegram (EMG) Derivasyonları Önerilen Hava akımı(airflow) Sinyalleri Önerilen Solunum Çabası(Respiratory Effort)Sinyalleri Önerilen Oksijen Saturasyonu Önerilen Vücut Pozisyonu Önerilen Elektrokardiyogram(EKG) Önerilen

35

36 PSG Raporunda Olması Gereken Parametreler Işık Kapama Saati (Saat:Dakika) Önerilen Işığın Açılma Saati(Saat:Dakika) Önerilen Total Uyku Süresi (TST; Dakika) Önerilen Total Kayıt Süresi (TRT,ışık kapama-açmaya;dk) Önerilen Uykuya Dalma(SL, Işık kapamadan uykuya girelen ilk epoka kadar olan süre;dakika) Önerilen

37 PSG Raporunda Olması Gereken Parametreler REM latensi(uykuya dalmadan,ilk REM epokuna kadar geçen süre;dakika) Uykuya daldıktan sonra uyanıklık(waso;trt,sl,tst Dakika) Uyku Etkinliği Yüzdesi(TST/TRT x 100:%Sleep Efficiency) Her Uyku Evresinin Süresi (Dakika) Her Uyku evrenin yüzdesi (Stage / TST x100: % Stage)

38

39 PSG Raporunda Olması Gereken Parametreler Uyku Fazları W: Wakefullness N1: NREM 1 N2: NREM 2 N3: NREM 3 (NREM3 ve 4 birleştirildi) R : REM - 30 sn epok - Tek epokta birden fazla uyku dönemine ait özellik var ise, epoğun en çoğuna hakim olana göre skorlanır.

40

41 PSG Raporunda Olması Gereken Arousal Olayları Arousal Saysısı Arousal İndeks (ArI: Arousal Sayısı x60/ TST) Önerilen Önerilen

42

43 PSG Raporunda Bulunması Gereken Kardiyak Olaylar Uyku sırasında ortalama kalp hızı Uyku sırasında en yüksek kalp hızı Kayıt sırasında en yüksek kalp hızı Bradikardi:Gözlenen en düşük kalp hızı, Asistoli:Gözlenen en uzun asistoli, Sinüs taşikardi: Gözlenen en yüksek kalp hızı,

44

45 PSG Raporunda Bulunması Gereken Kardiyak Olaylar Dar Kompleks Taşikardi:Gözlenen en yüksek kalp hızı, Geniş Kompleks Taşikardi:Gözlenen en yüksek kalp hızı, Atriyal fibrilasyon oluşması Diğer aritmiler: Eğer varsa aritmiler listelenmeli

46 PSG Raporunda Bulunması Gereken Hareket Olayları Uykuda Peryodik Ekstremite hareketlerinin sayısı(plms) Arousalla birlikte Uykuda Peryodik Ekstremite hareketlerinin sayısı(plms) PLMS Index( PLMS x 60/ TST) PLMS Arousal Index (PLMSAr I: PLMS with Arousal x 60/ TST)

47

48 PSG Raporunda Bulunması Gereken Solunumsal Olaylar Obstruktif apne sayısı Santral apne sayısı Miks apne sayısı Hipopne sayısı Obstruktif hipopne sayısı (opsiyonel) Santral hipopne sayısı (opsiyonel) Apne+Hipopne Sayısı Apne Indeksi[(Obstruktif+Santral+Miks Apne) x60/tst] Hipopne Indeksi [HI: Hipopne sayısı x 60/TST] Apne+Hipopne İndeks(AHI:Apne+Hipopne sayısıx60/tst)

49

50

51 PSG Raporunda Bulunması Gereken Solunumsal Olaylar Obstruktif Apne+Hipopne İndeks (OAHI: O.Apne+Miks Apne+O.Hipopne sayısıx60/tst) (Opsiyonel) Santral Apne+Hipopne İndeks(SAHI: S.Apne+S.Hipopne sayısıx60/tst) (Opsiyonel) Solunum Çabasına Bağlı Arousal Sayısı(RERA) (Opsiyonel) Solunum Çabasına Bağlı Arousal İndeks(RERA I: RERA Sayısı x 60/TST) (Opsiyonel) Solunum Sıkıntısı İndeksi(RDI:AHI+RERA İndex) (Opsiyonel) Oksijen desaturasyonu > %3 sayısı (Opsiyonel) Oksijen desaturasyonu İndeksi > %3(ODI: OD>%3x60/TST) (Opsiyonel)

52

53 PSG Raporunda Bulunması Gereken Solunumsal Olaylar Arterial Oksijen Saturasyonu (Ortalama Değer) Uyku Sırasında Minimum Oksijen Saturasyonu Tanısal çalışma sırasında hipoventilasyon oluşması Erişkin (Opsiyonel) Çoçuk (Önerilen) PAP Titrasyonu sırasında Hipoventilasyon Erişkin (Opsiyonel) Çoçuk (Opsiyonel) Erişkinde Cheyne-Stokes Solunumu Cheyne-Stokes Solunumu Süresi yada Sayısı Çoçukta peryodik solunum oluşumu. Horlama Oluşumu (Opsiyonel)

54

55 PSG Raporlama Özellikleri Polisomnografik kayıtların değerlendirilmesi Uyku ve Solunum parametreleri korelasyonu Uyku fazları ile solunum olaylarının ilişkisi Vücut pozisyonu ile solunum olaylarının ilişkisi

56 PSG Raporlama Özellikleri Diğer parametreler Pozisyon Penil tümesans (NPT) Vücut ısısı Ösofageal ph

57 PSG Raporunda Özet Olarak Bulunması Gerekenler Bulgulara dayandırılan uyku problemi tanısı, EEG anormallikleri, EKG Anormallikleri, Davranışsal anormallikler, Uyku Hipnogramı bulunmalıdır.

58

59 Polisomnografi Epikriz Raporu Rapor hasta ile ilgili yapılan tüm tetkikleri ve bulguları özet olarak içermelidir. Sonuçlarla ilgili yorum yapılmalıdır. Tedavi seçenekleri belirtilmelidir.

60 Tanısal Polisomnografi Raporu Hasta No : Tarih : Adı Soyadı :AHMET HAKAN ERAKAY Doğum Tar : (Erkek) Rapor No : o Horlama,tanıklı apne ve beraberinde gündüz aşırı uykululuk hali yakınmaları ile başvuran hastada 06/07/2013 tarihinde 16 kanallı polisomnografi ile tanısal PSG yapıldı. Toplam338,8 dk kayıt alındı, bu sürenin 333,8 dakikası uykuda geçmiş olup, WASO:13,5 dakikadır.uyku latensi 5,0 dakikadır.uyku etkinliği ise % 94,5 dir. Uyku evrelerinin (UE)dağılımı aşağıdaki gibidir. W N1 N2 N3 REM UE Beklenen % UE Saptanan % 4 14,2 28,2 28,6 24,9 UE Süresi(Dakika)18,5 47, ,5 83,3 UE Süre Sapmasıı Normal Artmış Azalmış Artmış Normal Uykuda tespit edilen solunumsal bozuklukların detayları da tabloda görülmektedir: Santral Obstrüktif Mikst Toplam Apne Hipopne RERA ODİ Respiratuvar Disturbans İndeksi (RDİ): 109,6.olay/saat Oksijen Desaturasyon İndeksi (ODİ): 106,1 olay/ saat Arousal İndeks (Aİ): 22,9 olay/ saat Hastanın uyku örgüsü çok sayıdaki solunumsal olaylar, arousal ve hareket nedeniyle bozulmuş, uykudan sonra uyanıklıkta hafif artma, N2 uykuda azalma, N1 ve N3 uyku artma, REM uykunun normal sınırlarda olduğu saptanmıştır. Hastanın gece boyunca 193,1dakika horlaması olmuş, toplam 315 horlama epizodu gözlenmiştir. Horlama, uyku içinde % 60,4 lik bir oran oluşturmuştur. Hastanın solunumsal olaylar sırasında en düşük oksijen saturasyon değeri % 65,0 olup,gece boyunca ortalama SaO2 % 85,4 dir.desaturasyonların % 100 ü sırt üstü pozisyonda olmuştur. TANI:Ağır Obstruktif Uyku Apne Sendromu, ÖNERİ: Hastanın mevcut klinik durumu ağır obstruktif uyku apnesine uyumlu olup, ortalama oksijen saturasyonu,oksijen vermeyi gerektirecek düzeydedir. Hastanın tedavisinde NIMV kullanılacak olup, eğer bu tedavi sırasına ortalama SaO2 değeri%90 nın üzerine çıkmazsa, NIMV ek olarak gece oksijen tedavisi eklenecektir. Prof. Dr. Sadık ARDIÇ Göğüs Hastaliklari ve Tbc Uzmanı Uyku Bozuklukarı Sorumlu Hekimi

61 Sonuç Hastaya; tetkiklerin sonuçları, uyku testinin yorumu ve sonuçları ile hastalığı hakkında bilgi verilmelidir. Gerekirse kayıt videolarının hasta tarafından izlenmesine izin verilmelidir. İstek durumunda, PSG kayıtları EDF formatında CD/DVD ile hastaya verilebilir Hastalığın tedavi seçeneklerinden bahsedilmelidir. (İlaç, Davranışsal Tedavi,Cerrahi, CPAP/BPAP,AİA vb) Hastayı uyku merkezine sevk eden doktor ile gerekirse temasa geçilmelidir.