ALTERNATİFLERİN KARŞILAŞTIRILMASI

Transkript

1 ALTERNATİFLERİN KARŞILAŞTIRILMASI KONU-5 EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 1

2 ALTERNATİFLERİN KARŞILAŞTIRILMASI Bu dersin temel amacı ekonomik analiz ve farklı alternatifler arasında karşılaştırma yapılması için metodoloji geliştirmek ve göstermektir. Aşağıdaki başlıklar bu derste tartışılacaktır. Farklı alternatiflerin karşılaştırılması için temel felsefe Eşdeğer metodları Analiz periodu ne olmalıdır Getiri oranı metodları Sermayeye dönüştürülmüş değer metodu Projenin farklı kombinasyonları Bağımsız projeler arasında karşılaştırma EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 2

3 Pek çok iş projeleri ve girişimleri birden fazla method ve alternatifle başarılır. Bu alternatiflerin birinin seçimi diğerlerini düşünmeyi iptal ediyorsa o zaman alternatifler ayrık alternatiflerdir. Bu nedenle mühendislik ekonomisi çalışması yapmalı ve hangi alternatifin seçileceğine karar vermeli ve ne kadar yatırım yapılacağı bilinmelidir. En ekonomik sermaye gerektiren ve tatmin edici fonksiyonel sonucu sağlayan mümkün alternatif seçilir. Karşılaştırmalar eşdeğer kıymetlendirme metodlarına göre yapılır. Eşdeğer kıymeti en fazla olan alternatif eğer pozitif bir gelir getiriyorsa seçilir.maliyet durumunda ise en ucuz olan alternatif seçilir. Problemler alternatiflerin 1) benzer faydalı ömürleri olduğu yada 2) alternatiflerin farklı faydalı ömre sahip olduğu iki durum söz konusudur. AYNI FAYDALI ÖMÜR DURUMUNDA Benzer eşdeğer metotlara göre analiz şu hallerde yapılır 1)Tahmin edilen maliyet ve gelirler farklı 2)Maliyetler sadece karşılaştırma kriterine göredir. Alternatiflere göre değişir. EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 3

4 ÖRNEK : Bir ofis otomasyon planında 3 farklı yatırım alternatifi düşünülmektedir. MARR=10% ve 10 yıllık period söz konusudur. Alternatif A B C Yatırım ilk maliyet $ $ $ Net yıllık gelir - harcamalar $69000 $ $ EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 4

5 ÇÖZÜM PW A (10%) = -$390,000 + $69,000(P/A, 10%, 10) = $33,975 PW B (10%) = - $920,000 + $167,000(P/A, 10%, 10) =$106,143 PW C (10%) = - $660,000 + $133,500 (P/A, 10%, 10) = $160,300 AW A (10%) = PWA(A/P, 10%, 10) = $5,529 AW B (10%) = PWB (A/P, 10%, 10) =$17,274 AW C (10%) = PWC (A/P, 10%, 10) = $26,088 FW A (10%) = PW A (10%) (F/P, 10%, 10) = $88,123 FW B (10%) = PW B (10%) F/P, 10%, 10) =$275,307 FW C (10%) = PW C (10%) (F/P, 10%, 10) = $415,776 EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 5

6 ÖRNEK 2 Firma yeni bir plastik kalıp presi üretecektir Baskı A B C D Yatırım $6000 $7600 $12400 $13000 Faydalı ömür Yıllık operasyon ve bakım maliyeti Güç İşgücü Bakım Mülk vergisi ve sigorta Toplam yıllık maliyet $7800 $7282 $6298 $5720 EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 6

7 Baskı A B C D Şimdiki zaman yatırımı $6000 $7600 $12400 $13000 Maliyetler : X (P/A, 10%, 5) Toplam PW Maliyetleri $35568 $35205 $36274 $34683 EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 7

8 Baskı A B C D Yıllık maliyetler: Operasyon ve bakım maliyetleri Sermaye gerikazanım: Yatırım * (A/P, 10%, 5) $7800 $7282 $6298 $ Toplam AW (Maliyetleri) EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 8

9 Baskı A B C D Gelecek zaman yatırımı Yatırım X (F/P, 10%, 5) Maliyetler : X (F/A, 10%, 5) $9663 $12240 $19970 $ Toplam FW (Maliyetler) EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 9

10 FARKLI FAYDALI ÖMÜR EVRESİ : Alternatiflerin ömür evreleri farklılık gösterebilmektedir. Bazı daha fazla yatırımlar daha fazla gelir getirebilmektedir. Farklı ömür evreleri analizde zorluğu artırır. Analiz periodları ile ilgili İki farklı varsayım (1) Tekrar edilebilir varsayımı (2) Eşzamanlı neticelenme varsayımı Tekrarlanabilir varsayımı iki şart içerir. 1)Analiz periodu belirsiz uzun yada alternatiflerin ömürlerinin aynı katsayıları kadar olabilir. 2)Ekonomik neticeler diğer ömür evrelerinde de aynıdır. EŞZAMANLI NETİCELENME Planlanan period ömrü alternatiflerin ömürlerine göre 1)En kısa alternatifin ömrü kadar 2)En uzun alternatifin ömrü kadar 3)Kısa alternatifden uzun 4)Uzun alternatifden uzun 5)Kısa ve uzun alternatiflerin ortasında EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 10

11 ÖRNEK 5-3 A B Yatırım $3500 $5000 Yıllık Gelir Yıllık Maliyet Faydalı Ömür 4 8 Faydalı ömür sonunda hurda geliri 0 0 EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 11

12 A B Yıllık gelir $1900 (P/A, 10%, 8) $10136 $2500 (P/A, 10%, 8) $13337 Gelirin Toplam şimdiki zaman değeri Yıllık maliyet $645(P/A, 10%, 8) $ $1383 (P/A, 10%, 8) 7378 Orijinal yatırım İlk yenileme $3500(P/F,10%,4) 2390 Maliyetlerin Şimdiki Zaman değeri Gelirlerin şimdiki zaman değeri Maliyetlerin Şimdiki zaman değeri EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 12

13 A B Yıllık gelir $1900 $2500 Yıllık maliyet Harcamalar CR maliyet $3500(A/P, 10%, 4) 1104 $5000(A/P, 10%, 8) 937 Toplam Yıllık eşdeğer harcamalar $1749 $2320 Yıllık gelir AW - Maliyetler AW $151 $180 EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 13

14 ÖRNEK 5-4 Eğer hurda geliri var ve düşünülecek olursa ( S=$2971) A Yıllık gelir $1900 $2500 B Yıllık maliyet Harcamalar CR maliyet $3500(A/P, 10%, 4) 1104 $5000(A/P, 10%, 4) - $2971(A/P, 10%, 4) 937 Toplam Yıllık eşdeğer harcamalar $1749 $2320 Yıllık gelir AW - Maliyetler AW $151 $180 EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 14

15 ÖRNEK 5-6 M N Yatırım $12000 $40000 Ömür sonu hurda değeri Yıllık Maliyet Faydalı Ömür MARR 15% 15% EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 15

16 Şimdiki zaman değeri M Yapısı Orijinal yatırım -$12000 İlk değiştirme $12000 (P/F, 15%, 10) İkinci Değiştirme $12000(P/F,15%,20) -733 Üçüncü değiştirme $12000 (P/F, 15%, 30) -181 Dördüncü değiştirme $12000(P/F,15%,40) -44 Yıllık harcamalar $2200(P/A,15%,50) Toplam PW EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 16

17 Şimdiki zaman değeri Yapı N Orijinal yatırım İlk değiştirme ($40000-$10000) (P/F, 15%, 25) -911 Yıllık harcamalar $1000(P/A,15%,50) Son değiştirmenin hurda değeri $10000(P/F,15%,50) 9 Toplam PW EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 17

18 Tekrar edilebilir ömür Yapı M Yapı N Yıllık gelir Yıllık maliyet Harcamalar $2200 $1000 CR maliyet $12000(A/P, 15%, 10) 2391 ($40000-$10000)(A/P,15%,25) +$10000(15%) 6141 Toplam AW (Maliyet) $4591 $7141 EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 18

19 Eşzamanlı neticelenme Yapı m M Yapı N Yıllık maliyet Harcamalar $2200 $1000 CR maliyet $12000(A/P, 15%, 10) 2391 ($40000-$25000)(A/P,15%,10) +$25000(15%) 6739 Toplam AW (Maliyet) $4591 $7739 EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 19

20 Getiri-oranı-metodları : Bu tekniklerde farklı alternatiflerin değerlendirilmesinde kullanılır. Bu politika üç prensibe indirgenebilir. Her sermaye artırımı yeterli bir geri getiri sağlamalıdır. Daha fazla yatırım alternatifini daha düşük yatırım alternatifiyle sadece ikincisi kabul edilebilir ise karşılaştırın. En yüksek sermaye gerektiren yatırımı tercih edin Benzer faydalı ömür problemleri EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 20

21 Benzer faydalı ömür problemleri Her birinin kullanılabilir ömrü 10 yıl olan ve hurda değeri olmayan projelerin MARR oranı 10% ise alternatiflerden hangisi seçilmelidir. Alternatif A B C D E F INVESTM ENT (ILK) MALIYET YILLIK GELİR- MALİYET $900 $1500 $2500 $4000 $5000 $ EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 21

22 ÇÖZÜM : AW = P (A/P,i %,10) -> $150 = $900 (A/P,i %,10) i %=? i %=10.6% A B C D E F Yatırımlardaki toplam IRR 10.6% 13.0% 9.6% 19.1% 18.3% 15.6% Yukarıda D alternatifi getiri oranı en yüksek alternatiftir. Buna rağmen en iyi tercih olmayabilir. Mümkün olan daha fazla yatırımla daha iyi tercih yapmak mümkün olabilir. Yukarıda B->D ye artırıldığında 22.6% IRR oluşmakta, D- >E ye artırıldığında 15.1% IRR oluşmakta, E den F ye artırıldığında 8.1% IRR oluşmaktadır. Şu halde E En karlı tercih görünmektedir. EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 22

23 Düşünülen artış A A->B B->D D->E E->F İlk Yatırım Maliyeti Yıllık gelirmaliyetler $900 $600 $2500 $1000 $ Yatırımın IRR si 10.6% 16.4% 22.6% 15.1% 8.1% Artış onaylandı mı Evet Evet Evet Evet Hayır EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 23

24 SORU : Ömürleri 5 yıl olan baskı alımı yapılacaktır. ve MARR=10%dur. Aşağıdaki hangi press alınmalıdır. Press A B C D Yatırım ilk maliyet $6000 $7600 $12400 $13000 Faydalı ömür Yıllık operasyon ve bakım maliyetleri Güç İşgücü Bakım Mülk vergisi ve sigorta Toplam yıllık maliyetler $7800 $7282 $6298 $5720 EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 24

25 Press A B C D Yatırım ilk maliyet $6000 $7600 $12400 $13000 Toplam yıllık maliyetler $7800 $7282 $6298 $5720 Faydalı ömür Düşünülen artırma Yatırım Maliyeti A->B B->C B->D $1600 $4800 $5400 Yıllık tasarruf $518 $984 $1562 Yatırım ın IRRsi 18.6% 0.8% 13.8% Artış onaylandımı Evet Hayır Evet EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 25

26 ÖRNEK: MARR = 10 % ise aşağıdaki alternatifler arasından hangileri koşulları sağlar ve hangisi seçilmelidir. A B İlk yatırım $3500 $5000 Yıllık gelir $1900 $2500 Yıllık maliyet Ömür sonu hurda değeri 0 0 Ömür süresi 4 8 EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 26

27 ÇÖZÜM: Alternatif A 0 = -$3,500 + $1255(P/A, i A %, 8) - $3500 (P/F, i A %, 4); i A %=? i A =16.2% Alternatif A kabul edilebilir Alternatif B 0 = -$5,000 + $1,117(P/A, i B %, 8) i B %=? i B =15.1% Alternatif B kabul edilebilir Alternatif A -> Alternatif B 0 = -$1,500 - $138(P/A, i %, 8) + $3500(P/F, i %, 4); i A->B %=? i A->B =12.1% Alternatif B ye geçilmelidir. EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 27

28 Şimdiki zaman değeri B MARR = 10% PWB = $959 A PWA=$805 IRR A->B =12.7% IRR A i(%) IRR B EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 28

29 Sermayeye dönüştürülmüş değer metoduna göre alternatiflerin karşılaştırılması : Alınacak yada harcamaların süreklilik arzeden bir durumda kıymete dönüştürülmesi sermayeye dönüştürülmüş değer metoduna göre yapılır. Bu metoda sermayeye dönüştürülmüş değer metodu denir. ( CW) Eğer sadece maliyetler hesaba katılacaksa o zaman sermayeye dönüştürülmüş maliyet metodu denir. Alınacakların şimdiki zaman değeri P= A(P/A, i%, ) olarak hesaplanır. Gerekli aritmetik işlemler yapıldığında A(P/A, i%, ) period arttıkça A(P/A, i%, N) değerine yaklaştığı ve bununda 1/i değerine yakın olduğu görülmektedir. P = A(P/A, i%, ) = A[ lim ((1+i)N- 1))/ i(1+i)n)] = A(1/i) bu durumda P ye sıklıkla sermayeye dönüştürülmüş değer denir ve CW ile gösterilir. ($X) her k period ödeme ise eşit ödeme A= $X(A/F, i%,k) formülüyle bulunur. EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 29

30 ÖRNEK : Bir Firma prestijli bir üniversitede ileri imalat proses labaratuarı projesine girişmeyi düşünmektedir. Girişim 8% faiz getirmektedir. $100,000 dolar şimdi $30,000 her yıl ve $20,000 dolar 4 yılda bir yatırım gerektiren proje için toplam ne kadar nakit olmalıki proje sürekli desteklensin. Problem çözümlerinde yerine hangi rakam pratik olarak yeterlidir. a) (P/A, i%, ) formulü N period ile ifade edildiğinde (P/A, i%, N) bu formül 1/i değerine yakınsar. 1/i =12.5 ise ve N 100 olduğunda (P/A, i%, N) değeri N=100 olduğunda A eşitse N = 100 yeterli bir rakamdır hesaplamalarda. b) CW = (($100,000 (A/P, i%, ) + $30,000 + $20,000(A/F,8%,4)) / 0.08 = ($8,000 + $30, ,438 )/ 0.08 = $ 530,475 EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 30

31 PROJELER 1. AYRIK PROJELER : Gruptan sadece bir proje seçilir 2. BAĞIMSIZ PROJELER : Gruptaki bir projenin seçimi diğerlerinin seçiminden bağımsızdır. Projelerin hiç biri yada gruptaki bütün projelerin tamamının seçilebileceği her durum mümkündür. 3. BAĞIMLI PROJELER : Projenin seçimi başka proje yada projelerin seçimine bağlıdır. EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 31