MÜZE VE ETM Melek AHAN * Özet Çalmann amac, müzede çok yönlü ve etkili örenmenin önemini ve yararlarn pekitirmektir. Bu çalmada, dar kapsamda müzenin anlam, müze-eitim ilikisinin kavram olarak içeriinden söz edilmektedir. lk kurulan eitim müzelerinden örneklerle müze ve eitim ilikisinin gereklilii vurgulanmaktadr. Türkiye müzelerinin genel olarak eitim amaçl ilk çalmalarna deinilirken, Avrupa ve Amerikan müzelerinin eitsel çalmalarnn yan sra sanat eitimine ilikin çalmalarna da örnekler verilmektedir. Daha geni kapsamda müzelerin kendi birikimleri ve etkinlikleri ile ilgili ilevleriyle birlikte gelien ve genileyen eitimle ilgili ilevlerine yer verilmektedir. Eitimle ilgili ilevleri, bu konuyla ilgili yaplm olan aratrma örnekleriyle birlikte verilmektedir. Ayrca çok yönlü örenme ve yaam alan olan müzelerin öretime ve eitime katks irdelenmektedir. Bu konuda, müzelerde, eitimle ilikili olarak yaplan uygulamal çalmalarn sonuçlarna yer verilmektedir. Müzelere yaplan okul ziyaretlerinin katks, burada yer alan koleksiyonlarn okul müfredatyla ilikilendirilerek eitime destei örneklerle vurgulanmaktadr. Müzede örenme kapsamnda, müzelerin snf ortamnda salanamayan veya ortaya çkarlamayan yetenek ve becerileri ortaya çkarmadaki rolü, gerçek nesnelerle karlamann salad olanaklar, müze-okul ibirlii sonucu snfta baarmann çok zor olduu nitelikleri müzelerin sunabilmesi ve tüm bunlarla birlikte getirdii tecrübeler ifade edilmektedir. Anahtar sözcükler: Müze, eitim, müzede örenme Abstract The aim of this study is to emphasize the importance and benefits of multi dimensional and effective learning in museums. The definition of museum and the content of museum-education relationship is mentioned as a concept. The necessity of forming a relation between museum and education is emphasized with examples of the first established museums. While the first studies of Turkish museums with the aim of education are mentioned, examples are given for the artistic studies of European and American museums as well as educational ones. In a wider sense, the educational functions of museums that are developing in addition to their own experiences and activities are studied. Their educational functions are given with the examples in the research done about this topic. Also, the contribution of the museums which are multiple learning and living environment to teaching and education are considered. With respect to this, results of the applied works done in the museums related to education are also included. The contribution of schools visit to museums and the support of relating the collections that are displayed with the school curriculum are indicated with examples. With learning in the museum, the role of the museums indicating the talent and ability which is not obtained in the classroom, opportunities provided as a result of encountering with the real objects, presenting the qualities which are hard to succeed in the classroom as a result of museum- school cooperation and the experiences that all brings is stated. Key words: Museum, education, learning in museum 20. yüzylda müzeler ve eitim ilevleri daha youn ve ayrntl olarak ele alnmtr. Aratrmalardan elde edilen sonuçlar ve önerilerden bazlar ilerlik kazanmakla birlikte bazlar da yetersiz koullar nedeniyle uygulanamamaktadr. Müze-eitim ilikisine, müze-okul i birliine dair çeitli yöntemler ve öneriler bulunmaktadr. Müzelerin eitim ilevlerinin kapsam da her geçen gün genilemektedir. Böylelikle müzelerin bireylere katks da artan bir ekilde ortaya çkmaktadr. Tüm bu çalmalar ve gerekçelerle müzeler, eitim hayatnda yerlerini almaya balamtr. Hemen hemen her derse yönelik uygulama alan bulunan müzeler eitimöretim sürecine daha aktif ekilde dahil edilmelidir. Öretim yöntemlerinin gelitii ve çeitlendii günümüzde müzeler de ilgili yöntemlere dair seçenekler sunmaktadr. Yazma adresi: * Yard. Doç. Dr. Melek 7ahan, Süleyman Demirel Üniversitesi Burdur Eitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eitimi Bölümü, meleksahan@hotmail.com.
Müze Nedir? Müze, Allan (1963:5) tarafndan, koleksiyonlarn, inceleme, etüt ve zevk almak amacyla yerletirildii bina olarak tanmlanmtr. Sözen ve Tanyeli (1987:168) müzeyi, sanatsal, kültürel, tarihsel veya bilimsel ürünlerin sürekli olarak sergilenmesi amacyla yaplan ya da kendisi sralanan bu nitelikleri nedeniyle halka açk tutulan yap olarak tanmlamlardr. Çada anlamyla müzeler; toplumun ve geliiminin hizmetinde olan, halka açk, insana ve yaad çevresine tanklk etmi malzemelerin üzerinde aratrmalar yapan, toplayan, koruyan, bilgiyi paylaan ve sonunda inceleme, eitim ve zevk alma dorultusunda sergileyen, kâr düüncesinden bamsz, süreklilii olan bir kurum olarak tanmlanmaktadr (Madran, 1999:6). Kültür Bakanlnn 1989 tarihli yönetmeliindeki müze tanm ise öyledir: Kültür varlklarn tespit eden, bilimsel metotlarla aça çkaran, inceleyen, deerlendiren, koruyan, tantan, sürekli ve geçici olarak sergileyen, halkn eitimini ve bedii zevkini yükselten, dünya görüünü gelitirmede daimi etkin olan kurululardr. (Gerçek, 1999:11). Atagök ün (1999a:137) müzelerin eitsel ilevlerine dair tanmnda ise müzeler; yaratclk, mantk, gözlem, hayal gücü ve beeni duygusunun olumasna ve gelimesine katkda bulunabilecek yaygn eitim kurumlar olarak ifade edilmitir. Riviere e (1962:23-24) göre müze Kültürel deerlere sahip bir bütünü çeitli araçlarla korumak, incelemek, deerlendirmek ve özellikle halkn estetik beenisinin yükselmesi ve eitimi için sergilemek amacyla kamu yararna çalan, sanata, bilime, tarihe, sala, teknolojiye ait koleksiyonlar bulunan sürekli kurumlardr. Müze ve E'itim Müze eitimi insanlar, düünce ve hisleri birletiren anlaml deneyimler sonucu örenmeye motive eder. Örnein bir sanat müzesinde örenme, orijinal eserlerle balant kurmada uyarc ve heyecanl bir yoldur. Bunlarn dnda orijinal eserlerle iletiim kurmak sadece ziyaretçilerin yeni bir bilgi edinmelerine deil, ayn zamanda kendilerini çevreleyen dünyaya kar görsel farkndalklarn gelitirir (Sternberg, 1989:154). 19. yüzyln ortalarndan itibaren baz müzelerin eitim müzeleri olarak kurulduu bilinmektedir. Çocuk müzeleri ile çocukluk ve eitim müzeleri farkllk tamaktadr. Çocuk müzeleri, çocuklarn ilgileri ve örenme biçimleri ile yakndan ilikili olmay amaçlarken, eitim müzesi ve çocukluk müzesi ya eitim ya da çocukluk tarihîni belgelemekle ilgilidir. lk çocuk müzelerinin kurulduu Amerika da bu müzeler uzun bir tarihe sahiptir (Hooper-Greenhill, 1989:195-197). lk eitsel müze olan Haslemere Müzesi, 1894-1895 yllarnda ngiltere de açlmtr (San, 1998:21). Andrew ise dünyada ilk eitim müzesi olarak 1845 te kurulan Ontario Eyalet Eitim Dairesinin Eitim Müzesini göstermektedir (Aktaran: Hooper-Greenhill, 1989:196). Müzeler yoluyla sanat eitimi Bat da 19. yüzylda ortaya çkmtr. Gelimi ülkelerde gerek snf gerek sanat öretmenlerinin sklkla bavurduklar ve çok yararlandklar müze ve galeriler, örenciler ve halk için özel eitim programlar gerçekletirmektedirler (Özsoy, 2002:154). Benzer ekilde Avrupa müzeleri, bölgesi hakknda bilgi toplayan, çevreyi koruyan, her çeit sosyal ve kültürel çalmalarn yapld birer merkez olmutur (Atasoy, 1978:20). Avrupa ve Amerika müzeleri, müze görevlerinin yan sra eitimi ciddî olarak üstlenmilerdir. Buradaki müzelerin çounda özel dershaneler ve atölyeler bulunmaktadr. Bu atölyelerde anaokulu çocuklarna gerçee yakn arkeolojik objeler verilmekte, onlardan kil veya hamurla kendilerine verilen objelerin aynsn yapmalar istenmektedir. Böylece öretmenin kontrolü altndaki anaokulu örencileri arkeoloji ve sanat tarihî ile küçük
yalarda tanmaktadr. Orta öretimde tarih dersleri çounlukla müzelerde yaplmaktadr. Buradaki müzelerin bir baka eitici yönü de, geçmi yaantlarn açklayc bir ekilde gözler önüne serilmesidir. Bonn daki bir müzede bütün dünya müzelerinde yer alan arkaik, klâsik ve helenistik dönem heykellerinin kopyalar bulunmaktadr. Bu da yüksek örenim örencileri için oldukça önemlidir (Yücel, 1999:90). Dünyann her tarafnda bulunan müzelerin, bal olduklar topluluklara hizmet edebilme yolunda verdikleri emeklerden biri, okullarn çeitli snflarna ait ders programlarnn daha canl bir ekilde uygulanabilmesi için ehir içinde veya dnda eitimle ilgili kimselerle i birlii yaparak özel programlar hazrlama sahasndaki çalmalardr (Rose, 1958:8). Türkiye de Tanzimat tan bu yana Sat El-Husri, smayl Hakk, Halil Etem gibi aydnlar müzelerin eitim ilevini vurgulamlardr. Cumhuriyet döneminde ise müzelerin eitimdeki önemi üzerine srarla duranlardan biri de Remzi Ouz Ark tr. Bu konuda eitimci Sat Bey in de katklar büyüktür. Kendisi o yllarda müze eitimine ilikin Silah Müzesi adl bir ders örnei hazrlamtr. Bu ders örnei müze gezisinden sonra yaplacak bir derse aittir (Ata, 2002:66,72). Müze sözcüünün ilk defa telâffuz edildii yllarda konu sadece asar- atika yani eski eserler kavramyla snrl kalmtr. Okul müzesi kavramnn pedagojik bir anlayla eitim sürecine dahil edilmesinde önemli rolü olan Sat Bey, örencilerin eitiminde sadece okul içi eitimini yeterli bulmam, okul dnda yaanan gerçekleri de yakndan tanmalar için toplumsal ve tarihî çevreyi inceleme gezilerini öretim yöntemi olarak kullanmtr. Sat Bey in 1909 ylnda Maarif Nezareti ne sunduu raporunda dikkati çeken konu, müzelerin önemini gündeme getirmesi olmutur (Adgüzel ve Öztürk, 1999:74-75). Yaam boyu eitim sürecinde çok yönlü örenme ve yaam alanlar olarak müzelerin, yaantlara dayal etkin kullanmn içeren müze eitimi, tarih ve kültürel zenginlikleriyle Türkiye için yeni ve ihtiyaç duyulan bir alandr. Müze eitimi, amac ve konular, sergileri, objeleri, ortam, çevresi, insan merkez alan ve disiplinler aras yönleriyle müzenin, temel eitim kuramlar ve ilkeleri nda aktif bir örenme ve gelime alan olarak kullanlmasn içermektedir. Müze eitimi belli örenme ilkelerine dayanmaktadr. Bunlar (ODTÜ Gelitirme Vakf Ankara Okullar Müze Eitimi Uygulamalar: http://www.erg.sabanciuni.edu): 1. Örenme aktif bir süreçtir. 2. nsanlar görürken örenir. 3. Anlaml örenme bilisel bir süreci gerektirir. 4. Örenme dili kullanmay gerektirir. 5. Örenme sosyal bir faaliyettir. 6. Örenme ortamla balantldr. 7. Örenmek için bilgiye ve zamana ihtiyaç vardr. 8. Güdülenme örenmenin temel öesidir. Müzeler, kültürel sanat eserlerinin pasif toplayclar olmalarnn dnda, sk sk birletiricilii düünülen kültürlerin aktif koruyuculardr. Bu fonksiyon Hindistan daki CECA toplantsnda ve 1994 Ekvator toplantlarnda tartlmtr. Farkl kültürel gruplarn akn ettii endüstriyel toplumlarda bu fonksiyon, müzelerin rolünün kar anlamda yaygnlatrlmas ve müzelerdeki koleksiyonlarn nasl ele alnaca ile ilgili kararlarn oluturulmasn gerektirmitir (Hein, 1998:11). Bugün müzeler ve galeriler kendi ziyaretçileriyle ilgili yeni ilikiler gelitirme çabasndadr. Yeni çalma ve düünme yöntemleri, insanlar normalde ziyaret etmedikleri müzelere çekmek için müzeleri
deitirme çabasyla düzenlenmektedir. Eitim, müzelerin birincil görevi olan toplama ve korumann yannda ikincil bir görev olarak görülmütür. Çeitli eitim etkinliklerine ramen bu düünce uzun zaman ayn kalmtr. Dewey, Pestalozzi ve Montessori gibi eitimcilerin, ilerlemeci eitim yöntemlerinin geliimiyle, gerçek eyler ve deneyimler üzerine odaklanmayla, müzeler ideal örenme ortamlarna dönümütür (Hooper-Greenhill, 1994:133,137). Çada toplumdaki teknolojik gelimeler toplumda büyük deiimler meydana getirmektedir. nsanlarn yalnzl artmakta, deerleri deimekte ve geleneksel kültür ile oluum hâlindeki kültür arasndaki ba kopmaktadr. Bir toplumun geliimini gösteren kantlar toplayan bir eitim kurumu olan müzelerde nesneler, toplumlarn harcad emeklerin bugüne kadar aralksz nasl geldiini anlamamza, günlük hayatmz ve sanatlarmzla dier toplumlarn tarihleri arasnda ilgi kurmamza yardm eder. Bugünün müzeleri tarihî birer depo olmaktan çkmtr. Artk akl etkileyen bir ileve sahiptirler (Atasoy,1978:20). Geçmii anlamann, tarihe sayg duymann ve artk kaybolan kültürel deerlere önem vermenin eitimciler için önemli olduu bir gerçektir. Gelecek nesil bu ilevi müzeler araclyla daha salkl bir ekilde yerine getirebilecektir. Tarafsz bir gözle görsel ve duyusal deerlendirmelerini yapabileceklerdir. Ancak, baz gelimelerin, özellikle kendi ülkemiz açsndan çok hzl yol alamadn görmekteyiz. sveç te 1890 larda Arthur Hazelius tarafndan kurulan ilk açk hava müzesinin (Earl, 1997:35) amac sadece geçmite insanlarn yaam olduu bir yerleim alann açk havada tekrar oluturmak deil, ayn zamanda orada insanlarn yaamasn salamak olmutur. Tarihsel çevreye yaplan eitim gezilerinin; örencilerin gözlem, deerlendirme, snflama becerilerini, kavramlar bilgisini gelitirdii, görsel kant deerlendirmeyi kolaylatrd, deiimi ve süreklilii alglamaya yardmc olduu ve tarihsel çevreyle empati kurabilme gibi kazanmlar salad ifade edilmektedir (Safran ve Ata, 1998: 91). Yukarda da sözü edildii gibi baz toplumsal deiimler, geleneksel kültür ile oluum hâlindeki kültür arasnda normal olarak bulunmas gereken ba koparma tehlikesini oluturabilmektedir. Müzeler bu konuda devreye girip yeni kültüre girite rol almaktadr. Müzeler koleksiyon ve sergilerinde geçmiin unsurlarn göstererek, ziyaretçinin geçmi ile bugün arasndaki geçiin bilincine varmasna katkda bulunmaktadr. Bu konuda uygulamal müzeografinin ilevi önemlidir. Müzeografi, nsanlarn, yeni deerleri benimseyerek kendilerine mal etmelerine yardm etme yolunda müze ve sergilerin kullanlmas olarak tanmlanmaktadr (Coremans, 1963:104). Konuya ilikin Coremans aadaki örnei vermektedir. Deerler sistemi faydaclk üzerine kurulu olmayan bir toplum için büyük bir sürüye sahip olmann büyük bir prestij salad ya da bir boynuz eklinin bir inein verecei et miktarndan daha önemli tutulduu olaan hâllerdendir. Bu insanlar, büyük sürülerin, otlaklarn kökünü kazyarak topra örtüsünden mahrum braktklarn ve böylece erozyonu, sel felâketlerini ve toprak alt sularnn derinlere kaçmasn tevik ettiklerini bilmezler. Onlara göre bunlar, ayr ayr aralarnda hiçbir iliki bulunmayan, büyücülük vb. ile açkladklar olaylardr. Eer devletin yetkili organlar sürücülüün azaltlmasn emrederse büyük bir direnme ve öfke ile karlaacaktr. Buna benzer durumlarda en iyi yöntem, bütün bu olaylarn birbirine nasl bal olduunu gösteren bir eitim program hazrlamaktr. Bitki örtüsü ile kapl iyi topra, fazla otlamann dereceli sonuçlarn canlandran ve muhtemelen yeni cins hayvanlar yetitirerek sürülerin saysn azaltmay hedef tutan bir program sebepleri ile birlikte sunan bir sergi, bu insanlarn hem problemi hem de kendilerine telkin edilen çözüm yolunu kavramalarna yardm
edecektir. Ayn zamanda bu yol onlar, bu devrin bilimindeki gelimelerin esas unsurlarndan biri olan olaylar deerlendirme yöntemine altracaktr. Bu açdan bakldnda müzeler ayn zamanda zihni harekete geçiren kaynaklardr. Müze ve eitim ilikisini ele alabilmek için müze eitbilimi ve yaratc drama gibi kavramlar açklamakta yarar vardr. Müze eitbilimi, müzeciliin, özellikle toplumun çeitli birimlerine (çocuklara, gençlere, yallara ve çeitli eitim düzeyindeki insanlara) sergileme, bilgi verme, açklama ve kantlama ilemiyle ilgili bölümünün örgün ve yaygn eitimle birlemesi çalmalarn kapsar. Ayrca yöntem aratrmalarn da içermektedir (Modan, 1995:8). Son yllarda drama ve rol oynama, örenme sürecinde etkin olarak programlara alnan bir yöntemdir. Drama konusunda yetimi müzeciler ve müze eitimcileri rol oynama, metinli monolog, ksa oyunlarla yarattklar karakterleri canlandrp ziyaretçilerle doaçtan konuarak iletiim kurmaktadrlar. Bu tür oyunlarn süresi, ziyaretçilerin bütün müzeyi gezecei düünülerek 20 ile 30 dakika arasnda snrl tutulmaktadr (Kuruolu, 2002:278). Yaratc drama ise; doaçlama, rol oynama vb. tiyatro ya da drama tekniklerinden yararlanarak, grup çalmas içinde, bireylerin bir yaanty, bir olay, bir fikri, kimi zaman soyut bir kavram veya davran, eski bilisel örüntülerin yeniden düzenlenmesi yoluyla ve gözlem, deneyim, yaant, duygu ve belki de tüm yaamn gözden geçirildii oyunsu süreçlerde anlamlandrlmas, canlandrlmasdr (Modan,1995:12). Bugün müzelerdeki her etkinlik potansiyel bir eitim yaants olarak görülmekte, dorudan eitim plânlar yaplmakta ve gelitirilmektedir. Müzelerde yürütülen eitim hizmetleri, genellikle eitim bölümleri ve müze eitimcileri tarafndan gerçekletirilmektedir. Müzelerin eitim hizmetlerinin banda da programl eitim etkinlikleri gelmektedir. Batda pek çok ülkede çocuklara ve yetikinlere programl olarak bilim, kültür, sanat kurslar düzenlenmektedir (Seidel ve Hudson, 1999:6). Bugünün müzelerin eitim uzmanlar sadece eitim kalitelerini deil ayn zamanda hizmet ettikleri örenenlerin üzerinde braktklar etkileri kantlamak durumundadrlar (Paulson, 2003:47). Melbourne Müze Eitimi Servisi, ziyaretçilere yaadmz hayat ve kendimizi anlamalarna rehber olacak bir dizi program gelitirmitir. Ayn ekilde müfredat destekleyici materyaller hazrlamtr (Greg, 2001:31). Örnein, Almanya daki Museums Pedagogisches Zentrum oldukça önemli bir yere sahiptir. Bu merkez, çocuklarn ve gençlerin müzedeki eitim merkezidir. Burada farkl eitim çalarndaki örencilere rehberli gezi, açklama, tartma ve atölye çalmalar yaptrlmaktadr. Bu merkezdeki örenme pasif örenmeden çok aktif örenmeyi temel almaktadr (Yücel, 1999:89). Müzedeki yaant; ilgiler yoluyla etkileim, gözlem yapma, düünce ve duygular ifade etme, hayal gücünü kullanma, kendi yaamna balama, bilgilenme, müzenin mesajn görme ve anlamlandrma, objeleri okuma, kültürel deerleri ve yaam paylama, gerçei arama, uygulamalar yapma ve deerlendirme gibi özellikleri kapsamaktadr. Müze eitimi özellikle zaman ve mekân içinde kendini ve insanlar anlama, kültürel miras devam ettirme, geçmii, bugünü ve gelecei anlaml biçimde ilikilendirme, kültürel varlklar, eski eserleri anlama, koruma ve yaatma, kendi kültürünü ve farkl kültürleri çok yönlü ve hogörülü bir yaklamla tanma ve anlama, müzeyi bir yaam biçimi hâline getirme ve müzelere, yaayan kurum niteliini kazandrma
gibi hedeflere hizmet etmektedir (ODTÜ Gelitirme Vakf Ankara Okullar Müze Eitimi Uygulamalar: http://www.erg.sabanciuni.edu). Müzelere en iyi ziyaretlerin çou üç aamadan olumaktadr: Ön hazrlk, müze ziyareti, izleme çalmas. Ön çalma okul içinde veya dnda gerçekletirilebilmekte ve örencilerin hazrlanmasna yardmc olmaktadr. Müze veya galeri ziyaretleri güdüleyici, uyarc, fiziksel deneyim ve kalc örenme salamaktadr. Snfa dönüldüünde bu deneyim anmsanarak tartlmal ve deerlendirilmelidir. Aksi takdirde kazanlanlarn çounun kaybedilebilecei belirtilmektedir (Hooper-Greenhill, 1999:146). Müzelerin E'itim )levleri Balangçta eski eserleri toplama ve sergileme amac tayan müzeler günümüzde pedagojik, sosyolojik, psikolojik içerikler edinmi, ayrca müzeoloji ad altnda üniversitelerde bir bilim dal kimliine kavumutur. Giderek çada müzecilik anlayyla yeniden yaplanan müzeler, yaygn eitim kurumlar durumuna gelmektedirler. Günümüz modern müzeciliin dört önemli yaklam bulunmaktadr. Bunlar, sanal müze, dokunulabilir müze, mobil müze ve vakf müzeciliidir. Modern müzecilikte müzeler, etkinliklerini toplumun farkl kesimlerini dikkate alarak gerçekletirmektedir. Sürekli sergilerin yan sra geçici sergiler, rehberli geziler, dia-film gösterileri, söyleiler, seminerler ve atölye eitimleri bu tür etkinliklerin banda gelmektedir (Kele, 2000:http://sosyalbilimler.atauni.edu.tr). Rebetez e (1969:7) göre müzelerin ilevleri öyledir: Müze bir eyler öretmelidir. Kiinin yaratc güçlerini gelitirmelidir. Kiiyi topluma kazandrmaldr. Bo zamanlarla ilgili faaliyetlerde bulunmaldr. Günümüzde önemli yaklamlardan biri de dokunulabilir müzeciliktir. Bu konuda Philadelphia Lütfen Dokun müzesi önemli bir örnektir. Bu müze çocuklar için sergiler düzenleyip kentin varolarndaki gruplara ulam, seyyar sandklarla tanan eser kopyalaryla oyun oynarken çocuklar ve aileleri eitip bilgilendirmektedir (Atasoy, 1999:38). 1976 da Tate Galerisi Körler çin Heykel adn verdikleri bir sergi gerçekletirmitir. Bazlar koleksiyonlardan alnm, bazlar özel olarak tahsis edilmi heykellerden oluan bu heykel sergisi etkili olmu ve 1980 ler boyunca yaplan sergilerde, özellikle heykel sergilerinde dokunma döneminin balangc olmutur (Hooper-Greenhill, 1999:160). Her müze belirlemi olduu misyon ve sorumluluk alanna göre ilevlerini ekillendirmektedir. Müzelerin alt tane ilevi vardr (Gürel:2001). Bunlarn üç tanesi müzelerin kendi birikimleri ile ilgilidir. Bu birikimleri ile ilgili ilevlerin birincisi koleksiyon yapmak, ikincisi belge toplamak, üçüncüsü bunlar korumak/restore etmektir. Yani sanat yaptlarn toplamak, bellek arivlerini yapmak, onlar korumak ve restore etmek, zaman içerisinde de bu hazineyi gelecek kuaklara aktarabilmektir. Müzelerin etkinlikleri ile ilgili ilevleri ise aratrma yapmak, sergilemeler yapmak ve sanat yaptlarn yorumlamaktr. Yani halkn onlar daha iyi alglayabilmesi için küratörlerin konu üzerinde aratrma, yayn ve çalma yapmalarna olanak salamaktr. Bu alt ilevi bir araya getiren, örgütleyen yedinci ilev ise yönetimdir. Müze; her açdan deer tayan bir bütünü korumak, incelemek, deerlendirmek, özellikle de halkn beenisinin yükselmesi ve eitimi için sergilemek amacyla toplum yararna ileyen bir kurum olarak tanmlanmaktadr. Gökmen, müzelerin en önemli ilevlerinin; toplama, koruma, aratrma, sergileme ve eitim
olduunu, son yllarda ise bu ilevlerin aratrma, koruma ve iletiim olmak üzere üç temel ileve indirgendiini belirtmektedir (www.evrensel.net, www.rmk-museum.org.tr). Müzelerin bu tür ilevlerini sadece bilgi verme ile snrlandrmamak gerekir. Bu esnada birey; görme, kavrama, çözümleme, sorgulama, gördüklerinden yaantya dair ipuçlar elde etme gibi özelliklerini gelitirebilmektedir. Herhangi bir eseri görmek bile bir insanda güzel, estetik veya mükemmellik gibi duygular uyandrmak için yeterli olabilmektedir. Müzelerin bu tür doal ilevlerinin veya etkilerinin yan sra sergilenen eserin anlam ve deerini anlatmak gibi de bir sorumluluu vardr. Bu anlamda her müzenin eitici görevini tam olarak yerine getirdii söylenemez. Bu konuda yeteri kadar yararl olabilmek için müzeler eitime, eitim de müzelere bavurmaldr (Carr, 2001:173). 1984 ylnda Amerikan ulusal sanat eitimcileri topluluunun bir toplantsnda müze eitimi ile ilgili olarak, görsel algy gelitirme, sanat ve sanat müzeleri hakknda olumlu duygular yaratma, sanat deerlendirme, kültürel artlar öretebilme gibi amaçlardan söz edilmektedir. Bu görülerin sonunda, müzelerde sanatsal miras öretme ve sanatsal deerlendirme yapabilmek için etkin yöntem ve tekniklerin galeri oyunlar, doaçlama, keif ve eser karsnda tartma gibi aktif etkinlikler olduu konusunda anlamaya varlmtr (Kuruolu, 2002:280). Yine benzer bir çalma 1997 ylnda ODTÜ Gelitirme Vakfnca düzenlenen müze eitimiyle ilgili bir projedir. Bu projenin amac, okullarda ve müzelerde, öretmen, örenci ve uzman girdilerine dayanarak düzenlenen bir müze eitimi programnn bilisel, duyusal ve psikomotor alanlardaki etkililiini incelemektir. Bu çerçevede u sorulara yant aranmtr: Örencinin, bilgileri kendisinin gelitirmesi için okulda ve müzede ne yaplabilir? Örenme nasl aktif hâle getirilebilir? Örenciyi müzede megul etmek ve örencinin dikkatini toplamak için ne yaplabilir? Müze ortam ve etkinlikleri, örenciye fiziksel, sosyal ve zihinsel yönden açk olarak nasl tasarlanabilir? Müze yaants ile ders programlar ve okul etkinlikleri arasnda örencilerin bireysel ve kültürel geliimleri açsndan devamllk ve bütünlük nasl gerçekletirilebilir? Bu projede yaplan gözlemler ve uygulamalar sonucunda okul-öretmen-örenci-müze ilikisinin, müzelerin aktif örenme alan olarak kullanlmasndaki rolünün açkça anlald belirtilmektedir. Kültürel ve tarihî zenginliklerin, müze eitimi hizmetlerinin pilot projeler ve okul-müze projeleri baznda gelitirilmesi ve yerletirilmesine öncelik verilmesinde yarar görüldüü ifade edilmektedir (ODTÜ Gelitirme Vakf Ankara Okullar Müze Eitimi Uygulamalar: http://www.erg.sabanciuni.edu). Scranton daki bir çocuk galerisinin (The Junior Gallery) müze eitimi bölümü, bulunduu çevredeki topluma ulamak için çeitli turlar ve uygulamal çalmalar düzenlemektedir (Podhurst, 2001:42). Bu çalmalarda konular, tam örenme deneyiminin gerçekleebilecei, snfta balayan ve ziyaretten sonra snfta biten uygun konulardan seçilmektedir. Müzenin her bölümü için ayr ayr düzenlenmi program ve yöntemler söz konusudur. Ayrca müzenin koleksiyonlarn sanatsal uygulamalarn yapld okuldaki sanat, tarih ve dier disiplinleri içeren derslerle bütünletirmek, yllk plânlarnn içinde yer almaktadr. Müzede Ö'renme Okuldaki hemen hemen bütün dersler, müzelerdeki mevcut malzemeden, doru olarak kullanld takdirde daha canl bir hâle getirilebilir. Gençleri bo zamanlarnda müzeleri tekrar tekrar gezmeye altrmak, bu gezilere çou zaman aileleri ve arkadalar ile birlikte gelmelerini tevik etmek suretiyle gerek bilgi gerekse kiisel zevk ve estetik arzular kazandrmak için müzeleri ziyaret alkanln gelitirebiliriz. Bu ziyaretler, okul
kaplar kapandktan sonra da eitim ve öretimin durmad fikrinin benimsenmesine hizmet eder ki, ite o zaman bu en geni anlamyla eitim, ömür boyunca eitim demektir (Rose, 1958: 8-9). Müzeye yaplan okul ziyaretlerinin en deerli yönlerinden biri, örencilerin alternatif örenme yollarl ile karlaarak ve maddî kant ile aktif biçimde çalma frsat bulmalarnda yatmaktadr. Baz çocuklar için bu durum, daha formal olan snf ortamnda fazla görülmeyen yetenek ve becerileri gösterme ansn salayabilmektedir. Bütün çocuklar için yeni bir yere gitmek, yeni insanlarla tanmak, bilgi toplamada yeni yaklamlar denemek ve gerçek eylerle karlamak çok güdüleyici ve uyarc olabilmekte ve okulda edindikleri bilgileri bir bak açsna yerletirebilmektedirler (Hooper-Greenhill, 1999:175). Okul-müze i birliine dair görüler farkllk gösterebilmektedir. Ata ya göre (2002:76) okul-müze i birliini tarih dersi-müze i birlii olarak yorumlamak mümkündür. Yani, okul programlar arasnda müzelerin ve tarihî çevrenin en verimli kullanlabilecei ders, tarih dersidir. Mercin e göre (2002:54) müzelerin eitsel rolü özellikle sanat eitimi açsndan önemlidir. Baka bir deyile müzelerin eitsel ilevinin ana temas sanat eitimidir. Aratrma alanlarna göre yorumlar çeitlilik içerebilmektedir. Ancak, daha önce de sözü edildii gibi müzelerin her ders için verimli ekilde kullanlabilecek uygulama alanlar mevcuttur. Okul-müze i birlii alanna girebilecek bir anket çalmasnda, müze-okul ilikisinin plânl olmad, müzelerin okullara eitim ve tantm amacyla gitmedii, müzelerde özel rehber olmad, örenciler için özel eitim programlarnn olmad, müzelerin tantc yaynlarnn eksiklii, örencilerin eserlere dokunma olanaklarnn olmad tespit edilmitir. Baka bir aratrmann sonuçlarna göre Anadolu Güzel Sanatlar Liselerinde öretmenler yöneticilere oranla müzelerin sanat eitimi amaçl kullanmna daha fazla katlmaktadrlar. Yine müzelerin sanat eitimi amaçl kullanlmamasnn nedenlerini; öretim programlarnn uygun olmayna, konuyla ilgili deneyimlerinin olmayna, kendilerine rehberlik edecek uzmanlarn olmayna, yeterli zamanlarnn olmayna ve müzelerin sanat eitimine uygun olmamasna balamlardr (Mercin, 2002:72). Benuur un (2000:100) bir grup 5. snf ilköretim örencisi üzerinde yapt aratrmada örencilerin yarya yakn, müzeye gidi nedenlerini genel kültürlerini gelitirmek olarak belirtmilerdir. Çalmaya katlan örencilerin tamam müzedeki sergileme ile okuldaki dersler arasnda iliki kurabildiklerini ifade etmilerdir. Bu da müze-okul i birliinin faydalar üzerine bir fikir vermektedir. Topall nn (2001:51) aratrma sonuçlar, müze gezen örenci saysnn düük olduunu, müze denildiinde örencilerin daha çok arkeoloji müzelerini algladklarn ve bu dorultuda tanmlamalar yaptklarn göstermektedir. Ayn çalmada müze gezisinin ardndan örencilerin üç boyutlu uygulama çalmalarn elenerek yaptklarn ve kalc bir ekilde örenmeyi tamamladklar saptanmtr. Arkan n (2001:94) aratrma sonucunda müzede çizgi film gibi görsel unsurlarn ve ses unsurlarnn, bilgiyi ve hedeflenen davranlar örenciye daha çabuk ve kolay verdii belirlenmitir. Örenciler snf brakp müzeye geldiklerinde ilk olarak kendilerini gerçek nesnelerle çevrili bir alanda bulurlar. Bu, onlara okulda edindikleri bilgiye yeni bir boyut kazandrmaktadr. Müzelerde fikirler ve kavramlar snfta olandan daha farkl bir dilde sunulmaktadr; bununla birlikte örencinin verdii tepki veya karlk da farkl olmaktadr. Harrison ve Neaf e (Hicks, 1986:2) göre müzelerde doru veya yanl yantlar yoktur. Bunun yerine neler olabileceine dair varsaymlar vardr. Bir grubun tepkilerinin farkll orannda örenme deneyiminin baars söz konusudur. Bir müze eitimcisi müzedeki deneyimlerine dayanarak okulda ve müzede örenmeye ilikin görüünü öyle ifade etmektedir: Okulda öretmenler soru sorarlar, bense müzede sadece onlara yant veririm. (Dow,
1993:231). Bu görüe dayanarak, yetikinlerin çocuklarna veya örencilerine neyi örenmek istediklerine frsat vermeden öretme çabasna girdikleri söylenebilir. Müzede örenmeye baka bir örnek, bilim müzeleri için de verilebilir. Bu müzelerin kaplarn ziyaretçiye açlarnn bir nedeni de heyecan uyandran eyler tasarlamaktr. Seatle daki Pasifik Bilim Merkezi, problem çözmeye dayal bir sergide reklamlarn problem çözme sergisi eklinde yapm olsayd ziyaretçi çekemeyecekleri, bunun yerine hazrladklar etkinliklerden birinin üç tane büyük labirent ve çok sayda farkl yapboz parçalarn içeren ve bu ekilde insanlara farkl yöntemlerle problem çözme yollar sunduklar belirtilmektedir (Shields, 1992:10). Bu ekilde müzede örenmenin baarl sonuçlarndan biri, müzede okulda olduu gibi bilgide belirli ekillerin ve zorunluluklarn olmamasdr. Bu tür müzeler, özellikle bilimde bir ilgi gelitirmeye cesaretlendirmek adna baarl olmaktadr. Amerika daki Franklin Enstitüsü Bilim Müzesi nde üst düzeyde yaplandrlm bir okul ziyaretinin deerlendirilmesi sonucunda, etkileimli bilim sergilerinin bilimi öretmesine karlk, müze ziyaretinin gücünün ve etkisinin, bilisel alandan çok duygusal alanda olduu görülmütür (Hooper-Greenhill, 1999:143). Atk malzemelerle ilgili çalmalar yapan Garbage Müzesinin yöneticisi amaçlarn çocuklara bilgiyle beraber gezegeni koruyabilecekleri ve yine bilgilerini yaadmz kesintisiz israf bunalmmzda deiiklik yapmak üzere kullanabilecekleri yetkisini vermek olarak özetlemektedir (Eliot, 1996:42). Bu müzede program üç ana alana odaklanmtr. Bunlar çürümü nesneler, ambalaj ve ev artklardr. Ayn zamanda farkl ya gruplar için farkl programlar mevcuttur. Bu programlar içerisinde konuyla ilgili ksa filmlerin gösteriminden kullanlm maddeleri yeniden ileyip kullanlr hâle getirmeye kadar birçok etkinlik mevcuttur. Maryland Üniversitesi corafya profesörü Müze Eitimi Bölümü Bakan Charles Christian, çocuklarn tarihlerini örenmelerini ve geçmile ilikilerini yakalamalarn istediklerini, buna yönelik çalmalara arlk verdiklerini ifade etmektedir (Danois,2004:14). Snfta baarmann çok zor olduu nitelikleri müzeler verebilmektedir. Bu niteliklerden biri empatidir. Buna en iyi örnek tarih öretiminde verilebilir. Okul, birincil olarak zihinsel kavray salarken, müze iç görü gücünü arttran duygular ve atmosferi salayabilir. Okulda öretim kolayca soyut hâle gelebilir ve öretmen örencilerin hiç rastlamad veya duyularyla hiç tecrübe etmedii olgular hakknda konuabilir. Müzede ise çocuklar görür, dokunur, koklar, tutar ve baz araçlar kullanabilir (Seidel ve Hudson, 1999:21). Müzelerde, eski uygarlklarda yaratlan eserler ve yaam biçimleri ile iliki kurma, sorgulama, yorumlama, oyun veya canlandrmayla o an yaama, snfa göre daha aktif bir eitim ortam oluturmaktadr. Okulun devam olarak, müzede yaplan etkinlikler tarih bilincinin, estetik beeninin olumasna ve düünmeyi örenmeye yardmc olmaktadr (Kuruolu, 2002:276). Müze ziyaretçilerinin yalar da müzeyi ziyaret etme nedenleri kadar çeitlidir. Katlmc tur teknikleri, anaokulundan ilkokul sonuna kadar olan örenciler için gayet olumlu öretim yöntemleri içerir. 6-11 ya aras örencilerin hayal güçleri aktiftir; bu nedenle onlar, duyusal anlatml etkinliklerle, mutlu edici deneyimlerle, rol oynama, hikâye anlatm, yaratc canlandrma, motive ve rehberlik eden yöntemlerle en iyi ekilde örenmektedirler. Ergenlik dönemi örenciler ise müzede örenmede en büyük zorluklar olan gruplardr. Genellikle beklenmeyen tepkiler verirler. Malzemeler bu evredeki gruplarn yaamlarna ve ilgilerine göre sunulmaldr. Bir dönem ile bir baka dönem arasnda sosyal ve kültürel yaplarn karlatrlmas ve tartlmas ilgilerini çekebilir. Bu genç yetikinler, soyut terimlerle düünerek ve fikir-kavram arasnda balantlar kurarak
kabiliyetlerini gelitirirler. Bu gruplarda karlkl etkileime dayal etkinlikler, rol oynama ve sorgulama niteliinde etkinlikler düzenlenebilir (Sternberg,1989:166-167). Birçok müzede kendilerine verilen kyafetlerle rollerini oynayan çocuklar bu yolla tarih bilgilerini elenceli bir yolla pekitirmektedirler. Örenmenin oyuna dönütürüldüü bu tür müze içi eitim etkinliklerin yan sra müze dnda etkinlikler de uygulanmaktadr. ngiltere de Bilim Müzesi (The Science Museum) yeniden tasarlanrken bodrum ve giri katlar çocuklarn nesneyi ve nesne hakkndaki bilgiyi aktif bir biçimde alglamas için yeniden düzenlenmitir. Müzede okul öncesinden lise çana her çocuk ve gencin kullanaca araç ve bilgisayar, çocuklarn bilgilerini oyunlarla test etmelerini salamakta ve etkileimli (interaktive) bir yöntemin eitsel baarsn kantlamaktadr (Atagök, 1999:226). smayl Hakk Baltacolu na göre (1998:117) tarih ne kadar nesnel yazlrsa yazlsn, nihayet bir sözdür, özneldir, nesnelerin yerine geçemez. Geçmi zamanlara ait doru fikirlerin ideal derecede salam ekli, müzeden geçmi, zamanlarn parçalarndan dorudan doruya alnanlardr. Geçmiin bütün fikirlerinin oradan alnabildii deil ancak alnabilenlerin en dorularnn oradan geldiine iaret etmektedir. Ayn ekilde Hooper- Greenhill (1999:132) gerçek nesnelerle deneyimin bütüncül örenmeyi saladn, nesneleri çalmann kültür, teknoloji, insanlar, toplumsal yap, geçmi, imdi ve gelecek ile bütüncül örenmenin gelimesini salayacak ilikilerin kurulduunu belirtmektedir. Gerçek eylerle çalmak; karlatrma yapmak, anmsamak, iliki kurmak, snflandrmak, sorgulamak, somut gözlemlerden soyut kavramlara geçmek, bilinenden bilinmeyene varmak, belirgin gözlemlerden genellemelere ulamak gibi her türlü düünmenin geçeklemesini salar. Böylelikle örenme daha elenceli ve kefedici de olur. Sonuç Müze ve okul ilikisi önemli bir etkinliktir. Birçok insan ilk olarak müzelere bir okul grubuyla giderler ve bu erken deneyim onlarn müzelere kar tavrlarn biçimlendirmektedir. Müzeye yaplan okul ziyaretlerinin en deerli yönlerinden biri, müzelerin, örencilerin alternatif örenme yollarl ile karlama ve maddî kant ile aktif biçimde çalma frsat sunmasnda yatmaktadr. Baz çocuklar için bu durum, daha formal olan snf ortamnda fazla görülmeyen yetenek ve becerileri gösterme ansn bulma anlamna gelmektedir. Toplumun, eitimin tanmn, sadece snflarda deil ayn zamanda birçok alanda hayat boyu bir süreç olarak bilginin, becerinin ve kiiliin geliimi olarak çizmesi bu ilikinin önemini artrmaktadr. Bu açdan bakldnda eitim sadece kültürel güzellikleri bir dizi hâlinde sunmak deildir. Okul müfredatnn temel amaçlarndan biri de miras aldmz kültürle ba kurmak ve onu uygulamaya aktarabilmektir. Kültür bizim kark ve temelsiz duygularmz güçlendirir; böylelikle geçmiten miras aldklarmz korumamza ve bizden sonraki kuaklara iletmemize, ayn ekilde toplumla devamll korumamza, gelecee bak açsnda yardmc olmakta ve bir yaam gelenei sunmaktadr. Bir müze, geçmiin kültürlerine ve insanlarna kar daha duygusal balar oluturarak bugünü ve geçmii daha yakndan ve içten anlamamza yardmc olmaktadr. Ayrca, müzelerde yaplan çalmalar öretmende oluan kimi sabit fikirlerin deimesini salayabilmektedir. Baz örenciler snf dnda problem çözmede veya iletiimde daha baarl, yaratc ve enerjik olmaktadrlar, buna sebep olarak müzelerin gerçeklik ile ilikisi gösterilebilir. Çok genel anlamda deinilen bu noktalar sonucunda dahi, müzelerden etkin ekilde yararlanmann önemi ortaya çkmaktadr. Eitim programlar ve etkinliklerine, eitime
katks açsndan müzelerden faydalanmann yollar açlmaldr. Müze eitimi hizmetlerinin pilot projeler ve okul-müze projeleri baznda gelitirilmesi ve yerletirilmesine öncelik verilmesinde yarar görülmektedir. Ayn ekilde topluma salayaca faydalar açsndan da müzelerdeki koleksiyonlar, baka bir yerde ayn ekilde salanamayacak kültürler aras yaklama olanak salamaktadr. Gerek tarihî obje gerekse çada eserler veya el sanatlar yoluyla kültürel çeitlilik etkili ekilde salanabilmektedir. Müzeler ve müze eitimcileri, müzede yer alan objeler ile onlar izleyen ziyaretçiler arasnda köprü kurmaktadr. Bu köprü, ziyaretçileri gözlem yaptklar nesnenin estetik yaps hakknda ikna edici olmak anlamn da tamaktadr.
Kaynaklar Adgüzel, H. Ve Öztürk, F. (1999). Türk Eitim Düüncesinde Okul Müzesinden Müze Pedagojisine Deiim. Eitim ve Bilim 14 (114) 73-81. Allan, A. D. (1963). Müzelerin Tekilatlanmas-Pratik Öütler. UNESCO, ICOM Türkiye Millî Komitesi Yaynlar s.5-19. Arkan, A. (2001). Yedi Oniki Ya Aras Çocuklara Çizgi Film Yöntemi &le Müze Eitiminin Verilmesi. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yaymlanmam Yüksek Lisans Tezi. Ata, B. (2002). Müzelerle ve Tarihî Mekânlarla Tarih Öretimi: Tarih Öretmenlerinin Müze Eitimine &likin Görüleri. Ankara:G.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Yaymlanmam Doktora Tezi. Atagök, T. (1999). Yaayan Müze ve Eitim. Sanat Dünyamz 71 223-227. Atagök, T. (1999b). Yeniden Müzecilii Düünmek. stanbul: Yldz Teknik Üniversitesi Basm Yayn Merkezi. Atasoy, S. (1978). Eitim Kurumu Olarak Müzeler. Arkeoloji ve Sanat 1 (1). 20-22. Atasoy, S. (1999). Müzecilikten Yansmalar. stanbul: Anka Yaynlar Baltacolu,. H. (1998). Hayatm. stanbul: Dünya Yaynlar. Benuur, P. (2000). Arkeoloji Müzelerinin Çocuklara Yönelik Faaliyetleri. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yaymlanmam Yüksek Lisans Tezi. Carr, D. (2001). A Museum is an Open Work. International Journal of Heritage Studies 7 (2) 173-183. Coremans, P. (1963). Laboratuar ve Görevi. Müzelerin Tekilatlanmas. Ankara: Türk Tarih Kurumu. Danois, E. B. (2004). Maryland Schools Embrace Black History. Crisis 111 (1) 14-15. Dow, P. B. (1993). Teaching With Objects: No Fault Learning? Social Studies 84 (5) 230-231. Earl, A. (1997). Müze Pedagojisi ngiltere de Nasl Geliti? Tarih Konuan Drama. Drama Maske VI. Uluslar Aras Eitimde Drama Semineri. Ankara: Türk-Alman Kültür leri Kurulu Yayn 12. Der. nci San. Müze. Dizisi Eliot, I. (1996). Welcome to The Garbage Museum. Teaching PreK-8 26 (7) 42-45 Gerçek, F. (1999). Türk Müzecilii. Ankara: Kültür Bakanl Yaynlar. Greg, H. (2001). Museums, Means and Ends. Ethos 9 (1) 31-32. Gürel, H. N. (2001). Yaygn Sanat Eitiminde Sanal Ortamlarn Köprü levi. 2001 &stanbul Sanat Fuar Paneli. Hein E. G. (1998). Learning in The Museum. London and New York: Routledge Hicks, E. C. (1986). Museums and Schools as Partners. Eric Digest. ERIC Information Resources. New York Clearinghouse on Hooper-Greenhill, E. (1994). Museum Education:Past, Present and Future. Towards The Museum of The Future. R. MILLES, L. ZAVALA (Eds). London and New York: Routledge Hooper-Greenhill, E. (1999). Müze ve Galeri Eitimi. Çev. Meltem Ö. Evren ve Emine G. Kapç, Yay. Bekir ONUR, Ankara: A.Ü. Çocuk Kültürü Aratrma ve Uygulama Merkezi Yaynlar. Haz. Karaer, Z. (2004). Müzeleri Çocuklara Sevdirmeliyiz. http://www.evrensel.net
Kele, V. (2000). Modern Müzecilik ve Türk Müzecilii. http://sosyalbilimler.atauni.edu.tr/yayinlarmodernmuzecilikveturkmuzeciligi.html Kuruolu, N. (2002). Müzelerin Eitim Ortam Olarak Kullanm. Uluda Üniversitesi Eitim Fakültesi Dergisi 15 (1) 275-285. Madran, B. (1999). Müze Türleri. Yeniden Müzecili'i Dü)ünmek. Der. Tomur ATAGÖK. stanbul: Yldz Teknik Üniversitesi Basm Yayn Merkezi s.3-20. Mercin, L. (2002). Anadolu Güzel Sanatlar Liselerinde Müzelerin Sanat Eitimi Amaçl Kullanlmasna &likin Yönetici ve Öretmenlerin Görülerinin Deerlendirilmesi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eitim Bilimleri Enstitüsü Yaymlanmam Yüksek Lisans Tezi. Modan, A. (1995). Psikoloji Müzeye Giriyor. Siyah Beyaz Gazetesi. 26.10.1995 ODTÜ Gelitirme Vakf Ankara Okullar Müze Eitimi Uygulamalar: http://www.erg.sabancuniv.edu/iok2004/bildiriler/nurgul%20ugur.doc Özsoy, V. (2002). Sanat (Resim) Eitiminde Müze ve Okul Birlii ve Müzeye Dayal Baz Öretim Yöntemleri. Millî E'itim Paulson, P. (2003). New Standards for Arts Teachers. Teaching Artist Journal 1 (1) 45-49. Podhurst, J. (2001). The Junior Gallery a Hands-On Space For Learning and Creating. Arts & Activities 130 (1) 42-44. Rahmi Koç Müzesi: http://www.rmk-museum.org.tr/turkce.education Rebetez, P. (1969). Bir Müze Nasl Ziyaret Edilir? Ankara: MEB Talim ve Terbiye Dairesi Aratrma ve Deerlendirme Bürosu Rice, D. (1995). Museum Education Embracing Uncertainty. Art Bulletin 77 (1) 15-20 Riviere, G.H. (1962). Müzelerin Eitimdeki Rolü Hakknda. Unesco Bölge Semineri (Çev. Selma NAL) stanbul: Icom Millî Komitesi Yaynlar 1 Rose, T. H. (1958). Müzeler ve Öretmen. Ankara: Maarif Basmevi 7-13. Safran, M. Ve Ata, B. (1998). Okul D Tarih Öretimi. G.Ü. Gazi Eitim Fakültesi Dergisi 18 (1) 87-94. San,. (1998). Müze Eit Bilimi Nasl Geliti? Milliyet Sanat 444 Seidel, H. ve Hudson, K. (1999). Müze Eitimi ve Kültürel Kimlik. Uluslar Aras &ki Çalma Raporu. Yay. Haz. Bekir Onur. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yaynlar No:12 Shields, C. J. (1992). Science Museums: Education or Entertainment? Curriculum Review 32 (3) 9-12. Sternberg, S. (1989). The Art of Participation. Museum Education History, Theory and Practice. N. BERRY, S. MAYER (Eds). Virginia: Reston Sözen, M. Ve Uur T. (1987). Sanat Kavram ve Terimleri Sözlüü. stanbul: Remzi Yaynevi. Topall, K.Ö. (2001). &lk ve Orta Dereceli Okullarda Güzel Sanatlar Eitimi Kapsamnda Müze Eitiminin Rolü ve Önemi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eitim Bilimleri Enstitüsü Yaymlanmam Yüksek Lisans Tezi Yücel, E. (1999). Türkiye de Müzecilik. stanbul: Arkeoloji ve Sanat Yaynlar.
Summary MUSEUM AND EDUCATION Melek AHAN * In this study the pedagogical function of museums in history is mentioned and examples are given that American and European museums are undertake the education seriously. The contribution of museums which are multiple learning and living environments to teaching and education is considered and in this context the relation between museum and education is supported. Museums with their exhibitions, objects, environment, human oriented and interdisciplinary aspects are considered as places for learning and progress. As each activity in the museum is handled as a potential educational experience, it is possibly thought as an educational institution. In the light of basic educational theories and principles, examples are given that the museums can be used as an active lerning and progress places. also child-museums aim to be closely related with the childrens interests and their learning style so, studies on this issue also included. It is mentioned that understanding the past, respect to history and considering the lost cultural values are important for educators, future generation is going to realize this duty with the mediation of the museums in a proper way, and in this way they can make an unbiased evaluation. Experience in the museum covers properties as, interaction in terms of interests, doing observation, expressing ideas and feelings, using imagination, relating to one s own life, informing, understanding and getting the meaning of the museums message, giving meaning to the objects, sharing the cultural values and life, looking fort he truth, making application, and evaluation. Museum education serves to the goals as; understanding oneself and people especially in time and place, continuing the cultural heritage, relating the past, the present and the future meaningfully, understanding, protecting and keeping alive the cultural belongings and ancient traces, recognizing and understanding ones own culture and other culture and other cultures with a multi dimensional tolerance approach, making museums as life style and gaining the quality of working institution. Programmed educational activities of museums educational service is included. Also, examples are given from science, culture and art courses which are arranged in a planned way for children and adults in many western countries. In the subtitle Functions of Museums, together with museums own, accumulation and activities, the developing and expanding functions of them are also mentioned. Similarly other than being the collector of cultural artworks museums are also active protectors of cultures. The development process of museums in the course of time from the point of education is considered. Besides, the process of formation of museums as informal education institutions which are restructured regarding the concept of contemporary museum is also indicated. Nevertheless different approaches of modern museums and application results of the functions of museums are mentioned. It is also considered that these functions should not be limited just giving information, it also develops the characteristics of individuals as comprehension, seeing, analysis, inquiry, obtaining clue from what is seen connected to life. What is mentioned in the sub title, learning in the museum is that: one valuable aspect of museums is, students are encountered with the ways of alternative learning and that museums presents active work chance with material proof; for some students this gives a chance to present the abilities which can not be performed in formal classroom atmosphere; and the collections in the museums can support thethe education if it is related to the curriculum. Museums offer more active education atmosphere than
classroom, therefore they add new dimensions to the gained knowledge. Also in the museums different activities can be organized considering each age group. By this way children have the chance to learn with fun. Museums provide qualities which are hard to achieve in the classroom. One of these qualities is the empathy. Experience with real objects provides whole learning and studying the objects creates relations with culture, technology, people, social structure, past, present and future that all provides the whole learning. It is also mentioned that, working with real objects creates all kinds of thinking skills as making comparisons, remembering, making connections, classifications, classifications, inquiring, passing through from abstract observations to concrete concept, reach from unknown to unknown to known and from clear to generalizations. Address for correspondence: * Yard. Doç. Dr. Melek 7ahan, Süleyman Demirel Üniversitesi Burdur Eitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eitimi Bölümü, meleksahan@hotmail.com.